Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથા • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ૫. ચુન્દસુત્તવણ્ણના

    5. Cundasuttavaṇṇanā

    ૮૩. પુચ્છામિ મુનિં પહૂતપઞ્ઞન્તિ ચુન્દસુત્તં. કા ઉપ્પત્તિ? સઙ્ખેપતો તાવ અત્તજ્ઝાસયપરજ્ઝાસયઅટ્ઠુપ્પત્તિપુચ્છાવસિકભેદતો ચતૂસુ ઉપ્પત્તીસુ ઇમસ્સ સુત્તસ્સ પુચ્છાવસિકા ઉપ્પત્તિ. વિત્થારતો પન એકં સમયં ભગવા મલ્લેસુ ચારિકં ચરમાનો મહતા ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં યેન પાવા તદવસરિ. તત્ર સુદં ભગવા પાવાયં વિહરતિ ચુન્દસ્સ કમ્મારપુત્તસ્સ અમ્બવને. ઇતો પભુતિ યાવ ‘‘અથ ખો ભગવા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય સદ્ધિં ભિક્ખુસઙ્ઘેન યેન ચુન્દસ્સ કમ્મારપુત્તસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદી’’તિ (દી॰ નિ॰ ૨.૧૮૯), તાવ સુત્તે આગતનયેનેવ વિત્થારેતબ્બં.

    83.Pucchāmimuniṃ pahūtapaññanti cundasuttaṃ. Kā uppatti? Saṅkhepato tāva attajjhāsayaparajjhāsayaaṭṭhuppattipucchāvasikabhedato catūsu uppattīsu imassa suttassa pucchāvasikā uppatti. Vitthārato pana ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena pāvā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane. Ito pabhuti yāva ‘‘atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena cundassa kammāraputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdī’’ti (dī. ni. 2.189), tāva sutte āgatanayeneva vitthāretabbaṃ.

    એવં ભિક્ખુસઙ્ઘેન સદ્ધિં નિસિન્ને ભગવતિ ચુન્દો કમ્મારપુત્તો બુદ્ધપ્પમુખં ભિક્ખુસઙ્ઘં પરિવિસન્તો બ્યઞ્જનસૂપાદિગહણત્થં ભિક્ખૂનં સુવણ્ણભાજનાનિ ઉપનામેસિ. અપઞ્ઞત્તે સિક્ખાપદે કેચિ ભિક્ખૂ સુવણ્ણભાજનાનિ પટિચ્છિંસુ કેચિ ન પટિચ્છિંસુ. ભગવતો પન એકમેવ ભાજનં અત્તનો સેલમયં પત્તં, દુતિયભાજનં બુદ્ધા ન ગણ્હન્તિ. તત્થ અઞ્ઞતરો પાપભિક્ખુ સહસ્સગ્ઘનકં સુવણ્ણભાજનં અત્તનો ભોજનત્થાય સમ્પત્તં થેય્યચિત્તેન કુઞ્ચિકત્થવિકાય પક્ખિપિ. ચુન્દો પરિવિસિત્વા હત્થપાદં ધોવિત્વા ભગવન્તં નમસ્સમાનો ભિક્ખુસઙ્ઘં ઓલોકેન્તો તં ભિક્ખું અદ્દસ, દિસ્વા ચ પન અપસ્સમાનો વિય હુત્વા ન નં કિઞ્ચિ અભણિ ભગવતિ થેરેસુ ચ ગારવેન, અપિચ ‘‘મિચ્છાદિટ્ઠિકાનં વચનપથો મા અહોસી’’તિ. સો ‘‘કિં નુ ખો સંવરયુત્તાયેવ સમણા, ઉદાહુ ભિન્નસંવરા ઈદિસાપિ સમણા’’તિ ઞાતુકામો સાયન્હસમયે ભગવન્તં ઉપસઙ્કમિત્વા આહ ‘‘પુચ્છામિ મુનિ’’ન્તિ.

    Evaṃ bhikkhusaṅghena saddhiṃ nisinne bhagavati cundo kammāraputto buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ parivisanto byañjanasūpādigahaṇatthaṃ bhikkhūnaṃ suvaṇṇabhājanāni upanāmesi. Apaññatte sikkhāpade keci bhikkhū suvaṇṇabhājanāni paṭicchiṃsu keci na paṭicchiṃsu. Bhagavato pana ekameva bhājanaṃ attano selamayaṃ pattaṃ, dutiyabhājanaṃ buddhā na gaṇhanti. Tattha aññataro pāpabhikkhu sahassagghanakaṃ suvaṇṇabhājanaṃ attano bhojanatthāya sampattaṃ theyyacittena kuñcikatthavikāya pakkhipi. Cundo parivisitvā hatthapādaṃ dhovitvā bhagavantaṃ namassamāno bhikkhusaṅghaṃ olokento taṃ bhikkhuṃ addasa, disvā ca pana apassamāno viya hutvā na naṃ kiñci abhaṇi bhagavati theresu ca gāravena, apica ‘‘micchādiṭṭhikānaṃ vacanapatho mā ahosī’’ti. So ‘‘kiṃ nu kho saṃvarayuttāyeva samaṇā, udāhu bhinnasaṃvarā īdisāpi samaṇā’’ti ñātukāmo sāyanhasamaye bhagavantaṃ upasaṅkamitvā āha ‘‘pucchāmi muni’’nti.

    તત્થ પુચ્છામીતિ ઇદં ‘‘તિસ્સો પુચ્છા અદિટ્ઠજોતના પુચ્છા’’તિઆદિના (ચૂળનિ॰ પુણ્ણકમાણવપુચ્છાનિદ્દેસ ૧૨) નયેન નિદ્દેસે વુત્તનયમેવ. મુનિન્તિ એતમ્પિ ‘‘મોનં વુચ્ચતિ ઞાણં. યા પઞ્ઞા પજાનના…પે॰… સમ્માદિટ્ઠિ, તેન ઞાણેન સમન્નાગતો મુનિ, મોનપ્પત્તોતિ, તીણિ મોનેય્યાનિ કાયમોનેય્ય’’ન્તિઆદિના (મહાનિ॰ ૧૪) નયેન તત્થેવ વુત્તનયમેવ . અયમ્પનેત્થ સઙ્ખેપો. પુચ્છામીતિ ઓકાસં કારેન્તો મુનિન્તિ મુનિમુનિં ભગવન્તં આલપતિ. પહૂતપઞ્ઞન્તિઆદીનિ થુતિવચનાનિ, તેહિ તં મુનિં થુનાતિ. તત્થ પહૂતપઞ્ઞન્તિ વિપુલપઞ્ઞં. ઞેય્યપરિયન્તિકત્તા ચસ્સ વિપુલતા વેદિતબ્બા. ઇતિ ચુન્દો કમ્મારપુત્તોતિ ઇદં દ્વયં ધનિયસુત્તે વુત્તનયમેવ. ઇતો પરં પન એત્તકમ્પિ અવત્વા સબ્બં વુત્તનયં છડ્ડેત્વા અવુત્તનયમેવ વણ્ણયિસ્સામ.

    Tattha pucchāmīti idaṃ ‘‘tisso pucchā adiṭṭhajotanā pucchā’’tiādinā (cūḷani. puṇṇakamāṇavapucchāniddesa 12) nayena niddese vuttanayameva. Muninti etampi ‘‘monaṃ vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… sammādiṭṭhi, tena ñāṇena samannāgato muni, monappattoti, tīṇi moneyyāni kāyamoneyya’’ntiādinā (mahāni. 14) nayena tattheva vuttanayameva . Ayampanettha saṅkhepo. Pucchāmīti okāsaṃ kārento muninti munimuniṃ bhagavantaṃ ālapati. Pahūtapaññantiādīni thutivacanāni, tehi taṃ muniṃ thunāti. Tattha pahūtapaññanti vipulapaññaṃ. Ñeyyapariyantikattā cassa vipulatā veditabbā. Iti cundo kammāraputtoti idaṃ dvayaṃ dhaniyasutte vuttanayameva. Ito paraṃ pana ettakampi avatvā sabbaṃ vuttanayaṃ chaḍḍetvā avuttanayameva vaṇṇayissāma.

    બુદ્ધન્તિ તીસુ બુદ્ધેસુ તતિયબુદ્ધં. ધમ્મસ્સામિન્તિ મગ્ગધમ્મસ્સ જનકત્તા પુત્તસ્સેવ પિતરં અત્તના ઉપ્પાદિતસિપ્પાયતનાદીનં વિય ચ આચરિયં ધમ્મસ્સ સામિં, ધમ્મિસ્સરં ધમ્મરાજં ધમ્મવસવત્તિન્તિ અત્થો. વુત્તમ્પિ ચેતં –

    Buddhanti tīsu buddhesu tatiyabuddhaṃ. Dhammassāminti maggadhammassa janakattā puttasseva pitaraṃ attanā uppāditasippāyatanādīnaṃ viya ca ācariyaṃ dhammassa sāmiṃ, dhammissaraṃ dhammarājaṃ dhammavasavattinti attho. Vuttampi cetaṃ –

    ‘‘સો હિ, બ્રાહ્મણ, ભગવા અનુપ્પન્નસ્સ મગ્ગસ્સ ઉપ્પાદેતા, અસઞ્જાતસ્સ મગ્ગસ્સ સઞ્જનેતા, અનક્ખાતસ્સ મગ્ગસ્સ અક્ખાતા, મગ્ગઞ્ઞૂ, મગ્ગવિદૂ, મગ્ગકોવિદો. મગ્ગાનુગા ચ પન એતરહિ સાવકા વિહરન્તિ પચ્છા સમન્નાગતા’’તિ (મ॰ નિ॰ ૩.૭૯).

    ‘‘So hi, brāhmaṇa, bhagavā anuppannassa maggassa uppādetā, asañjātassa maggassa sañjanetā, anakkhātassa maggassa akkhātā, maggaññū, maggavidū, maggakovido. Maggānugā ca pana etarahi sāvakā viharanti pacchā samannāgatā’’ti (ma. ni. 3.79).

    વીતતણ્હન્તિ વિગતકામભવવિભવતણ્હં. દ્વિપદુત્તમન્તિ દ્વિપદાનં ઉત્તમં. તત્થ કિઞ્ચાપિ ભગવા ન કેવલં દ્વિપદુત્તમો એવ, અથ ખો યાવતા સત્તા અપદા વા દ્વિપદા વા…પે॰… નેવસઞ્ઞીનાસઞ્ઞિનો વા, તેસં સબ્બેસં ઉત્તમો. અથ ખો ઉક્કટ્ઠપરિચ્છેદવસેન દ્વિપદુત્તમોત્વેવ વુચ્ચતિ. દ્વિપદા હિ સબ્બસત્તાનં ઉક્કટ્ઠા ચક્કવત્તિમહાસાવકપચ્ચેકબુદ્ધાનં તત્થ ઉપ્પત્તિતો, તેસઞ્ચ ઉત્તમોતિ વુત્તે સબ્બસત્તુત્તમોતિ વુત્તોયેવ હોતિ. સારથીનં પવરન્તિ સારેતીતિ સારથિ, હત્થિદમકાદીનમેતં અધિવચનં. તેસઞ્ચ ભગવા પવરો અનુત્તરેન દમનેન પુરિસદમ્મે દમેતું સમત્થભાવતો. યથાહ –

    Vītataṇhanti vigatakāmabhavavibhavataṇhaṃ. Dvipaduttamanti dvipadānaṃ uttamaṃ. Tattha kiñcāpi bhagavā na kevalaṃ dvipaduttamo eva, atha kho yāvatā sattā apadā vā dvipadā vā…pe… nevasaññīnāsaññino vā, tesaṃ sabbesaṃ uttamo. Atha kho ukkaṭṭhaparicchedavasena dvipaduttamotveva vuccati. Dvipadā hi sabbasattānaṃ ukkaṭṭhā cakkavattimahāsāvakapaccekabuddhānaṃ tattha uppattito, tesañca uttamoti vutte sabbasattuttamoti vuttoyeva hoti. Sārathīnaṃ pavaranti sāretīti sārathi, hatthidamakādīnametaṃ adhivacanaṃ. Tesañca bhagavā pavaro anuttarena damanena purisadamme dametuṃ samatthabhāvato. Yathāha –

    ‘‘હત્થિદમકેન, ભિક્ખવે, હત્થિદમ્મો સારિતો એકં એવ દિસં ધાવતિ પુરત્થિમં વા પચ્છિમં વા ઉત્તરં વા દક્ખિણં વા. અસ્સદમકેન, ભિક્ખવે, અસ્સદમ્મો…પે॰… ગોદમકેન, ભિક્ખવે, ગોદમ્મો…પે॰… દક્ખિણં વા. તથાગતેન હિ, ભિક્ખવે, અરહતા સમ્માસમ્બુદ્ધેન પુરિસદમ્મો સારિતો અટ્ઠ દિસા વિધાવતિ, રૂપી રૂપાનિ પસ્સતિ, અયમેકા દિસા…પે॰… સઞ્ઞાવેદયિતનિરોધં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ, અયં અટ્ઠમી દિસા’’તિ (મ॰ નિ॰ ૩.૩૧૨).

    ‘‘Hatthidamakena, bhikkhave, hatthidammo sārito ekaṃ eva disaṃ dhāvati puratthimaṃ vā pacchimaṃ vā uttaraṃ vā dakkhiṇaṃ vā. Assadamakena, bhikkhave, assadammo…pe… godamakena, bhikkhave, godammo…pe… dakkhiṇaṃ vā. Tathāgatena hi, bhikkhave, arahatā sammāsambuddhena purisadammo sārito aṭṭha disā vidhāvati, rūpī rūpāni passati, ayamekā disā…pe… saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, ayaṃ aṭṭhamī disā’’ti (ma. ni. 3.312).

    કતીતિ અત્થપ્પભેદપુચ્છા. લોકેતિ સત્તલોકે. સમણાતિ પુચ્છિતબ્બઅત્થનિદસ્સનં. ઇઙ્ઘાતિ યાચનત્થે નિપાતો. તદિઙ્ઘાતિ તે ઇઙ્ઘ. બ્રૂહીતિ આચિક્ખ કથયસ્સૂતિ.

    Katīti atthappabhedapucchā. Loketi sattaloke. Samaṇāti pucchitabbaatthanidassanaṃ. Iṅghāti yācanatthe nipāto. Tadiṅghāti te iṅgha. Brūhīti ācikkha kathayassūti.

    ૮૪. એવં વુત્તે ભગવા ચુન્દં કમ્મારપુત્તં ‘‘કિં, ભન્તે, કુસલં, કિં અકુસલ’’ન્તિઆદિના (મ॰ નિ॰ ૩.૨૯૬) નયેન ગિહિપઞ્હં અપુચ્છિત્વા સમણપઞ્હં પુચ્છન્તં દિસ્વા આવજ્જેન્તો ‘‘તં પાપભિક્ખું સન્ધાય અયં પુચ્છતી’’તિ ઞત્વા તસ્સ અઞ્ઞત્ર વોહારમત્તા અસ્સમણભાવં દીપેન્તો આહ ‘‘ચતુરો સમણા’’તિ. તત્થ ચતુરોતિ સઙ્ખ્યાપરિચ્છેદો. સમણાતિ કદાચિ ભગવા તિત્થિયે સમણવાદેન વદતિ; યથાહ – ‘‘યાનિ તાનિ પુથુસમણબ્રાહ્મણાનં વતકોતૂહલમઙ્ગલાની’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૪૦૭). કદાચિ પુથુજ્જને; યથાહ – ‘‘સમણા સમણાતિ ખો, ભિક્ખવે, જનો સઞ્જાનાતી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૪૩૫). કદાચિ સેક્ખે; યથાહ – ‘‘ઇધેવ, ભિક્ખવે, સમણો, ઇધ દુતિયો સમણો’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૧૩૯; દી॰ નિ॰ ૨.૨૧૪; અ॰ નિ॰ ૪.૨૪૧). કદાચિ ખીણાસવે; યથાહ – ‘‘આસવાનં ખયા સમણો હોતી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૪૩૮). કદાચિ અત્તાનંયેવ; યથાહ – ‘‘સમણોતિ ખો, ભિક્ખવે, તથાગતસ્સેતં અધિવચન’’ન્તિ (અ॰ નિ॰ ૮.૮૫). ઇધ પન તીહિ પદેહિ સબ્બેપિ અરિયે સીલવન્તં પુથુજ્જનઞ્ચ , ચતુત્થેન ઇતરં અસ્સમણમ્પિ ભણ્ડું કાસાવકણ્ઠં કેવલં વોહારમત્તકેન સમણોતિ સઙ્ગણ્હિત્વા ‘‘ચતુરો સમણા’’તિ આહ. ન પઞ્ચમત્થીતિ ઇમસ્મિં ધમ્મવિનયે વોહારમત્તકેન પટિઞ્ઞામત્તકેનાપિ પઞ્ચમો સમણો નામ નત્થિ.

    84. Evaṃ vutte bhagavā cundaṃ kammāraputtaṃ ‘‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusala’’ntiādinā (ma. ni. 3.296) nayena gihipañhaṃ apucchitvā samaṇapañhaṃ pucchantaṃ disvā āvajjento ‘‘taṃ pāpabhikkhuṃ sandhāya ayaṃ pucchatī’’ti ñatvā tassa aññatra vohāramattā assamaṇabhāvaṃ dīpento āha ‘‘caturo samaṇā’’ti. Tattha caturoti saṅkhyāparicchedo. Samaṇāti kadāci bhagavā titthiye samaṇavādena vadati; yathāha – ‘‘yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vatakotūhalamaṅgalānī’’ti (ma. ni. 1.407). Kadāci puthujjane; yathāha – ‘‘samaṇā samaṇāti kho, bhikkhave, jano sañjānātī’’ti (ma. ni. 1.435). Kadāci sekkhe; yathāha – ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo, idha dutiyo samaṇo’’ti (ma. ni. 1.139; dī. ni. 2.214; a. ni. 4.241). Kadāci khīṇāsave; yathāha – ‘‘āsavānaṃ khayā samaṇo hotī’’ti (ma. ni. 1.438). Kadāci attānaṃyeva; yathāha – ‘‘samaṇoti kho, bhikkhave, tathāgatassetaṃ adhivacana’’nti (a. ni. 8.85). Idha pana tīhi padehi sabbepi ariye sīlavantaṃ puthujjanañca , catutthena itaraṃ assamaṇampi bhaṇḍuṃ kāsāvakaṇṭhaṃ kevalaṃ vohāramattakena samaṇoti saṅgaṇhitvā ‘‘caturo samaṇā’’ti āha. Na pañcamatthīti imasmiṃ dhammavinaye vohāramattakena paṭiññāmattakenāpi pañcamo samaṇo nāma natthi.

    તે તે આવિકરોમીતિ તે ચતુરો સમણે તવ પાકટે કરોમિ. સક્ખિપુટ્ઠોતિ સમ્મુખા પુચ્છિતો. મગ્ગજિનોતિ મગ્ગેન સબ્બકિલેસે વિજિતાવીતિ અત્થો. મગ્ગદેસકોતિ પરેસં મગ્ગં દેસેતા. મગ્ગે જીવતીતિ સત્તસુ સેક્ખેસુ યો કોચિ સેક્ખો અપરિયોસિતમગ્ગવાસત્તા લોકુત્તરે, સીલવન્તપુથુજ્જનો ચ લોકિયે મગ્ગે જીવતિ નામ, સીલવન્તપુથુજ્જનો વા લોકુત્તરમગ્ગનિમિત્તં જીવનતોપિ મગ્ગે જીવતીતિ વેદિતબ્બો. યો ચ મગ્ગદૂસીતિ યો ચ દુસ્સીલો મિચ્છાદિટ્ઠિ મગ્ગપટિલોમાય પટિપત્તિયા મગ્ગદૂસકોતિ અત્થો.

    Te te āvikaromīti te caturo samaṇe tava pākaṭe karomi. Sakkhipuṭṭhoti sammukhā pucchito. Maggajinoti maggena sabbakilese vijitāvīti attho. Maggadesakoti paresaṃ maggaṃ desetā. Magge jīvatīti sattasu sekkhesu yo koci sekkho apariyositamaggavāsattā lokuttare, sīlavantaputhujjano ca lokiye magge jīvati nāma, sīlavantaputhujjano vā lokuttaramagganimittaṃ jīvanatopi magge jīvatīti veditabbo. Yo ca maggadūsīti yo ca dussīlo micchādiṭṭhi maggapaṭilomāya paṭipattiyā maggadūsakoti attho.

    ૮૫. ‘‘ઇમે તે ચતુરો સમણા’’તિ એવં ભગવતા સઙ્ખેપેન ઉદ્દિટ્ઠે ચતુરો સમણે ‘‘અયં નામેત્થ મગ્ગજિનો, અયં મગ્ગદેસકો, અયં મગ્ગે જીવતિ, અયં મગ્ગદૂસી’’તિ એવં પટિવિજ્ઝિતું અસક્કોન્તો પુન પુચ્છિતું ચુન્દો આહ ‘‘કં મગ્ગજિન’’ન્તિ. તત્થ મગ્ગે જીવતિ મેતિ યો સો મગ્ગે જીવતિ, તં મે બ્રૂહિ પુટ્ઠોતિ. સેસં પાકટમેવ.

    85. ‘‘Ime te caturo samaṇā’’ti evaṃ bhagavatā saṅkhepena uddiṭṭhe caturo samaṇe ‘‘ayaṃ nāmettha maggajino, ayaṃ maggadesako, ayaṃ magge jīvati, ayaṃ maggadūsī’’ti evaṃ paṭivijjhituṃ asakkonto puna pucchituṃ cundo āha ‘‘kaṃ maggajina’’nti. Tattha magge jīvati meti yo so magge jīvati, taṃ me brūhi puṭṭhoti. Sesaṃ pākaṭameva.

    ૮૬. ઇદાનિસ્સ ભગવા ચતુરોપિ સમણે ચતૂહિ ગાથાહિ નિદ્દિસન્તો આહ ‘‘યો તિણ્ણકથંકથો વિસલ્લો’’તિ. તત્થ તિણ્ણકથંકથો વિસલ્લોતિ એતં ઉરગસુત્તે વુત્તનયમેવ. અયં પન વિસેસો. યસ્મા ઇમાય ગાથાય મગ્ગજિનોતિ બુદ્ધસમણો અધિપ્પેતો, તસ્મા સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણેન કથંકથાપતિરૂપકસ્સ સબ્બધમ્મેસુ અઞ્ઞાણસ્સ તિણ્ણત્તાપિ ‘‘તિણ્ણકથંકથો’’તિ વેદિતબ્બો. પુબ્બે વુત્તનયેન હિ તિણ્ણકથંકથાપિ સોતાપન્નાદયો પચ્ચેકબુદ્ધપરિયોસાના સકદાગામિવિસયાદીસુ બુદ્ધવિસયપરિયોસાનેસુ પટિહતઞાણપ્પભાવત્તા પરિયાયેન અતિણ્ણકથંકથાવ હોન્તિ. ભગવા પન સબ્બપ્પકારેન તિણ્ણકથંકથોતિ. નિબ્બાનાભિરતોતિ નિબ્બાને અભિરતો, ફલસમાપત્તિવસેન સદા નિબ્બાનનિન્નચિત્તોતિ અત્થો. તાદિસો ચ ભગવા. યથાહ –

    86. Idānissa bhagavā caturopi samaṇe catūhi gāthāhi niddisanto āha ‘‘yo tiṇṇakathaṃkatho visallo’’ti. Tattha tiṇṇakathaṃkatho visalloti etaṃ uragasutte vuttanayameva. Ayaṃ pana viseso. Yasmā imāya gāthāya maggajinoti buddhasamaṇo adhippeto, tasmā sabbaññutaññāṇena kathaṃkathāpatirūpakassa sabbadhammesu aññāṇassa tiṇṇattāpi ‘‘tiṇṇakathaṃkatho’’ti veditabbo. Pubbe vuttanayena hi tiṇṇakathaṃkathāpi sotāpannādayo paccekabuddhapariyosānā sakadāgāmivisayādīsu buddhavisayapariyosānesu paṭihatañāṇappabhāvattā pariyāyena atiṇṇakathaṃkathāva honti. Bhagavā pana sabbappakārena tiṇṇakathaṃkathoti. Nibbānābhiratoti nibbāne abhirato, phalasamāpattivasena sadā nibbānaninnacittoti attho. Tādiso ca bhagavā. Yathāha –

    ‘‘સો ખો અહં, અગ્ગિવેસ્સન, તસ્સા એવ કથાય પરિયોસાને, તસ્મિંયેવ પુરિમસ્મિં સમાધિનિમિત્તે અજ્ઝત્તમેવ ચિત્તં સણ્ઠપેમિ, સન્નિસાદેમિ, એકોદિં કરોમિ, સમાદહામી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૩૮૭).

    ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, tassā eva kathāya pariyosāne, tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi, sannisādemi, ekodiṃ karomi, samādahāmī’’ti (ma. ni. 1.387).

    અનાનુગિદ્ધોતિ કઞ્ચિ ધમ્મં તણ્હાગેધેન અનનુગિજ્ઝન્તો. લોકસ્સ સદેવકસ્સ નેતાતિ આસયાનુસયાનુલોમેન ધમ્મં દેસેત્વા પારાયનમહાસમયાદીસુ અનેકેસુ સુત્તન્તેસુ અપરિમાણાનં દેવમનુસ્સાનં સચ્ચપટિવેધસમ્પાદનેન સદેવકસ્સ લોકસ્સ નેતા, ગમયિતા, તારેતા, પારં સમ્પાપેતાતિ અત્થો. તાદિન્તિ તાદિસં યથાવુત્તપ્પકારલોકધમ્મેહિ નિબ્બિકારન્તિ અત્થો. સેસમેત્થ પાકટમેવ.

    Anānugiddhoti kañci dhammaṃ taṇhāgedhena ananugijjhanto. Lokassa sadevakassa netāti āsayānusayānulomena dhammaṃ desetvā pārāyanamahāsamayādīsu anekesu suttantesu aparimāṇānaṃ devamanussānaṃ saccapaṭivedhasampādanena sadevakassa lokassa netā, gamayitā, tāretā, pāraṃ sampāpetāti attho. Tādinti tādisaṃ yathāvuttappakāralokadhammehi nibbikāranti attho. Sesamettha pākaṭameva.

    ૮૭. એવં ભગવા ઇમાય ગાથાય ‘‘મગ્ગજિન’’ન્તિ બુદ્ધસમણં નિદ્દિસિત્વા ઇદાનિ ખીણાસવસમણં નિદ્દિસન્તો આહ ‘‘પરમં પરમન્તી’’તિ. તત્થ પરમં નામ નિબ્બાનં, સબ્બધમ્માનં અગ્ગં ઉત્તમન્તિ અત્થો. પરમન્તિ યોધ ઞત્વાતિ તં પરમં પરમમિચ્ચેવ યો ઇધ સાસને ઞત્વા પચ્ચવેક્ખણઞાણેન. અક્ખાતિ વિભજતે ઇધેવ ધમ્મન્તિ નિબ્બાનધમ્મં અક્ખાતિ, અત્તના પટિવિદ્ધત્તા પરેસં પાકટં કરોતિ ‘‘ઇદં નિબ્બાન’’ન્તિ, મગ્ગધમ્મં વિભજતિ ‘‘ઇમે ચત્તારો સતિપટ્ઠાના…પે॰… અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો’’તિ. ઉભયમ્પિ વા ઉગ્ઘટિતઞ્ઞૂનં સઙ્ખેપદેસનાય આચિક્ખતિ, વિપઞ્ચિતઞ્ઞૂનં વિત્થારદેસનાય વિભજતિ. એવં આચિક્ખન્તો વિભજન્તો ચ ‘‘ઇધેવ સાસને અયં ધમ્મો, ન ઇતો બહિદ્ધા’’તિ સીહનાદં નદન્તો અક્ખાતિ ચ વિભજતિ ચ. તેન વુત્તં ‘‘અક્ખાતિ વિભજતે ઇધેવ ધમ્મ’’ન્તિ. તં કઙ્ખછિદં મુનિં અનેજન્તિ તં એવરૂપં ચતુસચ્ચપટિવેધેન અત્તનો, દેસનાય ચ પરેસં કઙ્ખચ્છેદનેન કઙ્ખચ્છિદં , મોનેય્યસમન્નાગમેન મુનિં, એજાસઙ્ખાતાય તણ્હાય અભાવતો અનેજં દુતિયં ભિક્ખુનમાહુ મગ્ગદેસિન્તિ.

    87. Evaṃ bhagavā imāya gāthāya ‘‘maggajina’’nti buddhasamaṇaṃ niddisitvā idāni khīṇāsavasamaṇaṃ niddisanto āha ‘‘paramaṃ paramantī’’ti. Tattha paramaṃ nāma nibbānaṃ, sabbadhammānaṃ aggaṃ uttamanti attho. Paramanti yodha ñatvāti taṃ paramaṃ paramamicceva yo idha sāsane ñatvā paccavekkhaṇañāṇena. Akkhāti vibhajate idheva dhammanti nibbānadhammaṃ akkhāti, attanā paṭividdhattā paresaṃ pākaṭaṃ karoti ‘‘idaṃ nibbāna’’nti, maggadhammaṃ vibhajati ‘‘ime cattāro satipaṭṭhānā…pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti. Ubhayampi vā ugghaṭitaññūnaṃ saṅkhepadesanāya ācikkhati, vipañcitaññūnaṃ vitthāradesanāya vibhajati. Evaṃ ācikkhanto vibhajanto ca ‘‘idheva sāsane ayaṃ dhammo, na ito bahiddhā’’ti sīhanādaṃ nadanto akkhāti ca vibhajati ca. Tena vuttaṃ ‘‘akkhāti vibhajate idheva dhamma’’nti. Taṃ kaṅkhachidaṃ muniṃ anejanti taṃ evarūpaṃ catusaccapaṭivedhena attano, desanāya ca paresaṃ kaṅkhacchedanena kaṅkhacchidaṃ , moneyyasamannāgamena muniṃ, ejāsaṅkhātāya taṇhāya abhāvato anejaṃ dutiyaṃ bhikkhunamāhu maggadesinti.

    ૮૮. એવં ઇમાય ગાથાય સયં અનુત્તરં મગ્ગં ઉપ્પાદેત્વા દેસનાય અનુત્તરો મગ્ગદેસી સમાનોપિ દૂતમિવ લેખવાચકમિવ ચ રઞ્ઞો અત્તનો સાસનહરં સાસનજોતકઞ્ચ ‘‘મગ્ગદેસિ’’ન્તિ ખીણાસવસમણં નિદ્દિસિત્વા ઇદાનિ સેક્ખસમણઞ્ચ સીલવન્તપુથુજ્જનસમણઞ્ચ નિદ્દિસન્તો આહ ‘‘યો ધમ્મપદે’’તિ. તત્થ પદવણ્ણના પાકટાયેવ. અયં પનેત્થ અત્થવણ્ણના – યો નિબ્બાનધમ્મસ્સ પદત્તા ધમ્મપદે, ઉભો અન્તે અનુપગમ્મ દેસિતત્તા આસયાનુરૂપતો વા સતિપટ્ઠાનાદિનાનપ્પકારેહિ દેસિતત્તા સુદેસિતે, મગ્ગસમઙ્ગીપિ અનવસિતમગ્ગકિચ્ચત્તા મગ્ગે જીવતિ, સીલસંયમેન સઞ્ઞતો, કાયાદીસુ સૂપટ્ઠિતાય ચિરકતાદિસરણાય વા સતિયા સતિમા, અણુમત્તસ્સાપિ વજ્જસ્સ અભાવતો અનવજ્જત્તા, કોટ્ઠાસભાવેન ચ પદત્તા સત્તતિંસબોધિપક્ખિયધમ્મસઙ્ખાતાનિ અનવજ્જપદાનિ ભઙ્ગઞાણતો પભુતિ ભાવનાસેવનાય સેવમાનો, તં ભિક્ખુનં તતિયં મગ્ગજીવિન્તિ આહૂતિ.

    88. Evaṃ imāya gāthāya sayaṃ anuttaraṃ maggaṃ uppādetvā desanāya anuttaro maggadesī samānopi dūtamiva lekhavācakamiva ca rañño attano sāsanaharaṃ sāsanajotakañca ‘‘maggadesi’’nti khīṇāsavasamaṇaṃ niddisitvā idāni sekkhasamaṇañca sīlavantaputhujjanasamaṇañca niddisanto āha ‘‘yo dhammapade’’ti. Tattha padavaṇṇanā pākaṭāyeva. Ayaṃ panettha atthavaṇṇanā – yo nibbānadhammassa padattā dhammapade, ubho ante anupagamma desitattā āsayānurūpato vā satipaṭṭhānādinānappakārehi desitattā sudesite, maggasamaṅgīpi anavasitamaggakiccattā magge jīvati, sīlasaṃyamena saññato, kāyādīsu sūpaṭṭhitāya cirakatādisaraṇāya vā satiyā satimā, aṇumattassāpi vajjassa abhāvato anavajjattā, koṭṭhāsabhāvena ca padattā sattatiṃsabodhipakkhiyadhammasaṅkhātāni anavajjapadāni bhaṅgañāṇato pabhuti bhāvanāsevanāya sevamāno, taṃ bhikkhunaṃ tatiyaṃ maggajīvinti āhūti.

    ૮૯. એવં ભગવા ઇમાય ગાથાય ‘‘મગ્ગજીવિ’’ન્તિ સેક્ખસમણં સીલવન્તપુથુજ્જનસમણઞ્ચ નિદ્દિસિત્વા ઇદાનિ તં ભણ્ડું કાસાવકણ્ઠં કેવલં વોહારમત્તસમણં નિદ્દિસન્તો આહ ‘‘છદનં કત્વાના’’તિ. તત્થ છદનં કત્વાનાતિ પતિરૂપં કરિત્વા, વેસં ગહેત્વા, લિઙ્ગં ધારેત્વાતિ અત્થો. સુબ્બતાનન્તિ બુદ્ધપચ્ચેકબુદ્ધસાવકાનં. તેસઞ્હિ સુન્દરાનિ વતાનિ, તસ્મા તે સુબ્બતાતિ વુચ્ચન્તિ. પક્ખન્દીતિ પક્ખન્દકો, અન્તો પવિસકોતિ અત્થો. દુસ્સીલો હિ ગૂથપટિચ્છાદનત્થં તિણપણ્ણાદિચ્છદનં વિય અત્તનો દુસ્સીલભાવં પટિચ્છાદનત્થં સુબ્બતાનં છદનં કત્વા ‘‘અહમ્પિ ભિક્ખૂ’’તિ ભિક્ખુમજ્ઝે પક્ખન્દતિ, ‘‘એત્તકવસ્સેન ભિક્ખુના ગહેતબ્બં એત’’ન્તિ લાભે દીયમાને ‘‘અહં એત્તકવસ્સો’’તિ ગણ્હિતું પક્ખન્દતિ, તેન વુચ્ચતિ ‘‘છદનં કત્વાન સુબ્બતાનં પક્ખન્દી’’તિ. ચતુન્નમ્પિ ખત્તિયાદિકુલાનં ઉપ્પન્નં પસાદં અનનુરૂપપટિપત્તિયા દૂસેતીતિ કુલદૂસકો. પગબ્ભોતિ અટ્ઠટ્ઠાનેન કાયપાગબ્ભિયેન, ચતુટ્ઠાનેન વચીપાગબ્ભિયેન, અનેકટ્ઠાનેન મનોપાગબ્ભિયેન ચ સમન્નાગતોતિ અત્થો. અયમેત્થ સઙ્ખેપો, વિત્થારં પન મેત્તસુત્તવણ્ણનાયં વક્ખામ.

    89. Evaṃ bhagavā imāya gāthāya ‘‘maggajīvi’’nti sekkhasamaṇaṃ sīlavantaputhujjanasamaṇañca niddisitvā idāni taṃ bhaṇḍuṃ kāsāvakaṇṭhaṃ kevalaṃ vohāramattasamaṇaṃ niddisanto āha ‘‘chadanaṃ katvānā’’ti. Tattha chadanaṃ katvānāti patirūpaṃ karitvā, vesaṃ gahetvā, liṅgaṃ dhāretvāti attho. Subbatānanti buddhapaccekabuddhasāvakānaṃ. Tesañhi sundarāni vatāni, tasmā te subbatāti vuccanti. Pakkhandīti pakkhandako, anto pavisakoti attho. Dussīlo hi gūthapaṭicchādanatthaṃ tiṇapaṇṇādicchadanaṃ viya attano dussīlabhāvaṃ paṭicchādanatthaṃ subbatānaṃ chadanaṃ katvā ‘‘ahampi bhikkhū’’ti bhikkhumajjhe pakkhandati, ‘‘ettakavassena bhikkhunā gahetabbaṃ eta’’nti lābhe dīyamāne ‘‘ahaṃ ettakavasso’’ti gaṇhituṃ pakkhandati, tena vuccati ‘‘chadanaṃ katvāna subbatānaṃ pakkhandī’’ti. Catunnampi khattiyādikulānaṃ uppannaṃ pasādaṃ ananurūpapaṭipattiyā dūsetīti kuladūsako. Pagabbhoti aṭṭhaṭṭhānena kāyapāgabbhiyena, catuṭṭhānena vacīpāgabbhiyena, anekaṭṭhānena manopāgabbhiyena ca samannāgatoti attho. Ayamettha saṅkhepo, vitthāraṃ pana mettasuttavaṇṇanāyaṃ vakkhāma.

    કતપટિચ્છાદનલક્ખણાય માયાય સમન્નાગતત્તા માયાવી. સીલસંયમાભાવેન અસઞ્ઞતો. પલાપસદિસત્તા પલાપો. યથા હિ પલાપો અન્તો તણ્ડુલરહિતોપિ બહિ થુસેન વીહિ વિય દિસ્સતિ, એવમિધેકચ્ચો અન્તો સીલાદિગુણસારવિરહિતોપિ બહિ સુબ્બતચ્છદનેન સમણવેસેન સમણો વિય દિસ્સતિ. સો એવં પલાપસદિસત્તા ‘‘પલાપો’’તિ વુચ્ચતિ. આનાપાનસ્સતિસુત્તે પન ‘‘અપલાપાયં, ભિક્ખવે, પરિસા, નિપ્પલાપાયં, ભિક્ખવે, પરિસા, સુદ્ધા સારે પતિટ્ઠિતા’’તિ (મ॰ નિ॰ ૩.૧૪૬) એવં પુથુજ્જનકલ્યાણોપિ ‘‘પલાપો’’તિ વુત્તો . ઇધ પન કપિલસુત્તે ચ ‘‘તતો પલાપે વાહેથ, અસ્સમણે સમણમાનિને’’તિ (સુ॰ નિ॰ ૨૮૪) એવં પરાજિતકો ‘‘પલાપો’’તિ વુત્તો. પતિરૂપેન ચરં સમગ્ગદૂસીતિ તં સુબ્બતાનં છદનં કત્વા યથા ચરન્તં ‘‘આરઞ્ઞિકો અયં રુક્ખમૂલિકો, પંસુકૂલિકો, પિણ્ડપાતિકો, અપ્પિચ્છો, સન્તુટ્ઠો’’તિ જનો જાનાતિ, એવં પતિરૂપેન યુત્તરૂપેન બાહિરમટ્ઠેન આચારેન ચરન્તો પુગ્ગલો અત્તનો લોકુત્તરમગ્ગસ્સ, પરેસં સુગતિમગ્ગસ્સ ચ દૂસનતો ‘‘મગ્ગદૂસી’’તિ વેદિતબ્બો.

    Katapaṭicchādanalakkhaṇāya māyāya samannāgatattā māyāvī. Sīlasaṃyamābhāvena asaññato. Palāpasadisattā palāpo. Yathā hi palāpo anto taṇḍularahitopi bahi thusena vīhi viya dissati, evamidhekacco anto sīlādiguṇasāravirahitopi bahi subbatacchadanena samaṇavesena samaṇo viya dissati. So evaṃ palāpasadisattā ‘‘palāpo’’ti vuccati. Ānāpānassatisutte pana ‘‘apalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā, nippalāpāyaṃ, bhikkhave, parisā, suddhā sāre patiṭṭhitā’’ti (ma. ni. 3.146) evaṃ puthujjanakalyāṇopi ‘‘palāpo’’ti vutto . Idha pana kapilasutte ca ‘‘tato palāpe vāhetha, assamaṇe samaṇamānine’’ti (su. ni. 284) evaṃ parājitako ‘‘palāpo’’ti vutto. Patirūpena caraṃ samaggadūsīti taṃ subbatānaṃ chadanaṃ katvā yathā carantaṃ ‘‘āraññiko ayaṃ rukkhamūliko, paṃsukūliko, piṇḍapātiko, appiccho, santuṭṭho’’ti jano jānāti, evaṃ patirūpena yuttarūpena bāhiramaṭṭhena ācārena caranto puggalo attano lokuttaramaggassa, paresaṃ sugatimaggassa ca dūsanato ‘‘maggadūsī’’ti veditabbo.

    ૯૦. એવં ઇમાય ગાથાય ‘‘મગ્ગદૂસી’’તિ દુસ્સીલં વોહારમત્તકસમણં નિદ્દિસિત્વા ઇદાનિ તેસં અઞ્ઞમઞ્ઞં અબ્યામિસ્સીભાવં દીપેન્તો આહ ‘‘એતે ચ પટિવિજ્ઝી’’તિ. તસ્સત્થો – એતે ચતુરો સમણે યથાવુત્તેન લક્ખણેન પટિવિજ્ઝિ અઞ્ઞાસિ સચ્છાકાસિ યો ગહટ્ઠો ખત્તિયો વા બ્રાહ્મણો વા અઞ્ઞો વા કોચિ, ઇમેસં ચતુન્નં સમણાનં લક્ખણસ્સવનમત્તેન સુતવા, તસ્સેવ લક્ખણસ્સ અરિયાનં સન્તિકે સુતત્તા અરિયસાવકો, તેયેવ સમણે ‘‘અયઞ્ચ અયઞ્ચ એવંલક્ખણો’’તિ પજાનનમત્તેન સપ્પઞ્ઞો, યાદિસો અયં પચ્છા વુત્તો મગ્ગદૂસી, ઇતરેપિ સબ્બે નેતાદિસાતિ ઞત્વા ઇતિ દિસ્વા એવં પાપં કરોન્તમ્પિ એતં પાપભિક્ખું દિસ્વા. તત્થાયં યોજના – એતે ચ પટિવિજ્ઝિ યો ગહટ્ઠો સુતવા અરિયસાવકો સપ્પઞ્ઞો, તસ્સ તાય પઞ્ઞાય સબ્બે ‘‘નેતાદિસા’’તિ ઞત્વા વિહરતો ઇતિ દિસ્વા ન હાપેતિ સદ્ધા, એવં પાપકમ્મં કરોન્તં પાપભિક્ખું દિસ્વાપિ ન હાપેતિ, ન હાયતિ, ન નસ્સતિ સદ્ધાતિ.

    90. Evaṃ imāya gāthāya ‘‘maggadūsī’’ti dussīlaṃ vohāramattakasamaṇaṃ niddisitvā idāni tesaṃ aññamaññaṃ abyāmissībhāvaṃ dīpento āha ‘‘ete ca paṭivijjhī’’ti. Tassattho – ete caturo samaṇe yathāvuttena lakkhaṇena paṭivijjhi aññāsi sacchākāsi yo gahaṭṭho khattiyo vā brāhmaṇo vā añño vā koci, imesaṃ catunnaṃ samaṇānaṃ lakkhaṇassavanamattena sutavā, tasseva lakkhaṇassa ariyānaṃ santike sutattā ariyasāvako, teyeva samaṇe ‘‘ayañca ayañca evaṃlakkhaṇo’’ti pajānanamattena sappañño, yādiso ayaṃ pacchā vutto maggadūsī, itarepi sabbe netādisāti ñatvā iti disvā evaṃ pāpaṃ karontampi etaṃ pāpabhikkhuṃ disvā. Tatthāyaṃ yojanā – ete ca paṭivijjhi yo gahaṭṭho sutavā ariyasāvako sappañño, tassa tāya paññāya sabbe ‘‘netādisā’’ti ñatvā viharato iti disvā na hāpeti saddhā, evaṃ pāpakammaṃ karontaṃ pāpabhikkhuṃ disvāpi na hāpeti, na hāyati, na nassati saddhāti.

    એવં ઇમાય ગાથાય તેસં અબ્યામિસ્સીભાવં દીપેત્વા ઇદાનિ ઇતિ દિસ્વાપિ ‘‘સબ્બે નેતાદિસા’’તિ જાનન્તં અરિયસાવકં પસંસન્તો આહ ‘‘કથઞ્હિ દુટ્ઠેના’’તિ. તસ્સ સમ્બન્ધો – એતદેવ ચ યુત્તં સુતવતો અરિયસાવકસ્સ, યદિદં એકચ્ચં પાપં કરોન્તં ઇતિ દિસ્વાપિ સબ્બે ‘‘નેતાદિસા’’તિ જાનનં. કિં કારણા? કથઞ્હિ દુટ્ઠેન અસમ્પદુટ્ઠં, સુદ્ધં અસુદ્ધેન સમં કરેય્યાતિ? તસ્સત્થો – કથઞ્હિ સુતવા અરિયસાવકો સપ્પઞ્ઞો, સીલવિપત્તિયા દુટ્ઠેન મગ્ગદૂસિના અદુટ્ઠં ઇતરં સમણત્તયં, સુદ્ધં સમણત્તયમેવં અપરિસુદ્ધકાયસમાચારતાદીહિ અસુદ્ધેન પચ્છિમેન વોહારમત્તકસમણેન સમં કરેય્ય સદિસન્તિ જાનેય્યાતિ. સુત્તપરિયોસાને ઉપાસકસ્સ મગ્ગો વા ફલં વા ન કથિતં. કઙ્ખામત્તમેવ હિ તસ્સ પહીનન્તિ.

    Evaṃ imāya gāthāya tesaṃ abyāmissībhāvaṃ dīpetvā idāni iti disvāpi ‘‘sabbe netādisā’’ti jānantaṃ ariyasāvakaṃ pasaṃsanto āha ‘‘kathañhi duṭṭhenā’’ti. Tassa sambandho – etadeva ca yuttaṃ sutavato ariyasāvakassa, yadidaṃ ekaccaṃ pāpaṃ karontaṃ iti disvāpi sabbe ‘‘netādisā’’ti jānanaṃ. Kiṃ kāraṇā? Kathañhi duṭṭhena asampaduṭṭhaṃ, suddhaṃ asuddhena samaṃ kareyyāti? Tassattho – kathañhi sutavā ariyasāvako sappañño, sīlavipattiyā duṭṭhena maggadūsinā aduṭṭhaṃ itaraṃ samaṇattayaṃ, suddhaṃ samaṇattayamevaṃ aparisuddhakāyasamācāratādīhi asuddhena pacchimena vohāramattakasamaṇena samaṃ kareyya sadisanti jāneyyāti. Suttapariyosāne upāsakassa maggo vā phalaṃ vā na kathitaṃ. Kaṅkhāmattameva hi tassa pahīnanti.

    પરમત્થજોતિકાય ખુદ્દક-અટ્ઠકથાય

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથાય ચુન્દસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya cundasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / સુત્તનિપાતપાળિ • Suttanipātapāḷi / ૫. ચુન્દસુત્તં • 5. Cundasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact