Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੪੦੦] ੫. ਦਬ੍ਭਪੁਪ੍ਫਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [400] 5. Dabbhapupphajātakavaṇṇanā

    ਅਨੁਤੀਰਚਾਰੀ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਪਨਨ੍ਦਂ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਹਿ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਗੁਣੇ ਪਹਾਯ ਮਹਾਤਣ੍ਹੋ ਅਹੋਸਿ। વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ ਦ੍વੇ ਤਯੋ વਿਹਾਰੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਛਤ੍ਤਂ વਾ ਉਪਾਹਨਂ વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿਂ વਾ ਉਦਕਤੁਮ੍ਬਂ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਯਂ વਸਤਿ। ਸੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਜਨਪਦવਿਹਾਰੇ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸੇ ਚਨ੍ਦਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸਦੀਪਕਂ ਅਰਿਯવਂਸਪਟਿਪਦਂ ਕਥੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਨਾਪਾਨਿ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਿ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤਾਨਿ ਚੇવ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀવਰਾਨਿ ਚ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਸੋ ਤਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੋ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਯਾਨਕਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਭਾਗੇ ਪਾਦੇ વਲ੍ਲਿਯਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਦ੍વੇ ਮਹਲ੍ਲਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਤੇ ਦ੍વੇ ਚ ਥੂਲਸਾਟਕੇ ਏਕਞ੍ਚ ਸੁਖੁਮਕਮ੍ਬਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭਾਜੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਥੇਰੋ ਨੋ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਭਾਜੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮ, ਇਮਂ ਨੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿવਾਦੋ ਹੋਤਿ, ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਭਾਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦ੍વੇ ਥੂਲਸਾਟਕੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਕਮ੍ਬਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    Anutīracārī bhaddanteti idaṃ satthā jetavane viharanto upanandaṃ sakyaputtaṃ ārabbha kathesi. So hi sāsane pabbajitvā appicchatādiguṇe pahāya mahātaṇho ahosi. Vassūpanāyikāya dve tayo vihāre pariggahetvā ekasmiṃ chattaṃ vā upāhanaṃ vā ekasmiṃ kattarayaṭṭhiṃ vā udakatumbaṃ vā ṭhapetvā ekasmiṃ sayaṃ vasati. So ekasmiṃ janapadavihāre vassaṃ upagantvā ‘‘bhikkhūhi nāma appicchehi bhavitabba’’nti ākāse candaṃ uṭṭhāpento viya bhikkhūnaṃ paccayasantosadīpakaṃ ariyavaṃsapaṭipadaṃ kathesi. Taṃ sutvā bhikkhū manāpāni pattacīvarāni chaḍḍetvā mattikāpattāni ceva paṃsukūlacīvarāni ca gaṇhiṃsu. So tāni attano vasanaṭṭhāne ṭhapetvā vutthavasso pavāretvā yānakaṃ pūretvā jetavanaṃ gacchanto antarāmagge ekassa araññavihārassa piṭṭhibhāge pāde valliyā palibuddho ‘‘addhā ettha kiñci laddhabbaṃ bhavissatī’’ti taṃ vihāraṃ pāvisi. Tattha pana dve mahallakā bhikkhū vassaṃ upagacchiṃsu. Te dve ca thūlasāṭake ekañca sukhumakambalaṃ labhitvā bhājetuṃ asakkontā taṃ disvā ‘‘thero no bhājetvā dassatī’’ti tuṭṭhacittā ‘‘mayaṃ, bhante, imaṃ vassāvāsikaṃ bhājetuṃ na sakkoma, imaṃ no nissāya vivādo hoti, idaṃ amhākaṃ bhājetvā dethā’’ti āhaṃsu. So ‘‘sādhu bhājessāmī’’ti dve thūlasāṭake dvinnampi bhājetvā ‘‘ayaṃ amhākaṃ vinayadharānaṃ pāpuṇātī’’ti kambalaṃ gahetvā pakkāmi.

    ਤੇਪਿ ਥੇਰਾ ਕਮ੍ਬਲੇ ਸਾਲਯਾ ਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜੇਤવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਲਬ੍ਭਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਏવਂ વਿਲੋਪਂ ਖਾਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਆਭਤਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਰਾਸਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋਸਿ ਤ੍વਂ ਆવੁਸੋ, ਬਹੁਂ ਤੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਕੁਤੋ ਮੇ ਆવੁਸੋ, ਪੁਞ੍ਞਂ, ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਉਪਾਯੇਨ ਇਦਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਕਥੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਉਪਨਨ੍ਦੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਤਣ੍ਹੋ ਮਹਾਲੋਭੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਨਨ੍ਦੇਨ ਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਕਤਂ, ਪਰਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਰੋ ਓવਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।

    Tepi therā kambale sālayā teneva saddhiṃ jetavanaṃ gantvā vinayadharānaṃ bhikkhūnaṃ tamatthaṃ ārocetvā ‘‘labbhati nu kho, bhante, vinayadharānaṃ evaṃ vilopaṃ khāditu’’nti āhaṃsu. Bhikkhū upanandattherena ābhataṃ pattacīvararāsiṃ disvā ‘‘mahāpuññosi tvaṃ āvuso, bahuṃ te pattacīvaraṃ laddha’’nti vadiṃsu. So ‘‘kuto me āvuso, puññaṃ, iminā me upāyena idaṃ laddha’’nti sabbaṃ kathesi. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, upanando sakyaputto mahātaṇho mahālobho’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, upanandena paṭipadāya anucchavikaṃ kataṃ, parassa paṭipadaṃ kathentena nāma bhikkhunā paṭhamaṃ attano anucchavikaṃ katvā pacchā paro ovaditabbo’’ti.

    ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਪਠਮਂ, ਪਤਿਰੂਪੇ ਨਿવੇਸਯੇ।

    ‘‘Attānameva paṭhamaṃ, patirūpe nivesaye;

    ਅਥਞ੍ਞਮਨੁਸਾਸੇਯ੍ਯ, ਨ ਕਿਲਿਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੫੮) –

    Athaññamanusāseyya, na kilisseyya paṇḍito’’ti. (dha. pa. 158) –

    ਇਮਾਯ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਨਨ੍ਦੋ ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਮਹਾਤਣ੍ਹੋ ਮਹਾਲੋਭੋવ, ਨ ਚ ਪਨ ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਇਮੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ વਿਲੁਮ੍ਪਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Imāya dhammapade gāthāya dhammaṃ desetvā ‘‘na, bhikkhave, upanando idāneva, pubbepesa mahātaṇho mahālobhova, na ca pana idāneva, pubbepesa imesaṃ santakaṃ vilumpiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨਦੀਤੀਰੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਏਕੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਮਾਯਾવਿਂ ਨਾਮ ਭਰਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਦੀਤੀਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વਸਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਿਙ੍ਗਾਲੀ ਸਿਙ੍ਗਾਲਂ ਆਹ ‘‘ਦੋਹਲ਼ੋ ਮੇ ਸਾਮਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਲ੍ਲਰੋਹਿਤਮਚ੍ਛਂ ਖਾਦਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ। ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ‘‘ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਹੋਹਿ, ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇ’’ਤਿ ਨਦੀਤੀਰੇ ਚਰਨ੍ਤੋ વਲ੍ਲਿਯਾ ਪਾਦੇ ਪਲਿਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਨੁਤੀਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਗਮ੍ਭੀਰਚਾਰੀ ਚ ਅਨੁਤੀਰਚਾਰੀ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਉਦ੍ਦਾ ਮਚ੍ਛੇ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਤੀਰੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਗਮ੍ਭੀਰਚਾਰੀ ਮਹਨ੍ਤਂ ਰੋਹਿਤਮਚ੍ਛਂ ਦਿਸ੍વਾ વੇਗੇਨ ਉਦਕੇ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇ ਗਣ੍ਹਿ। ਬਲવਾ ਮਚ੍ਛੋ ਪਰਿਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਯਾਸਿ। ਸੋ ਗਮ੍ਭੀਰਚਾਰੀ ਉਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਹਾਮਚ੍ਛੋ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨੋ ਪਹੋਸ੍ਸਤਿ, ਏਹਿ ਮੇ ਸਹਾਯੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਇਤਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto nadītīre rukkhadevatā ahosi. Tadā eko siṅgālo māyāviṃ nāma bhariyaṃ gahetvā nadītīre ekasmiṃ ṭhāne vasi. Athekadivasaṃ siṅgālī siṅgālaṃ āha ‘‘dohaḷo me sāmi, uppanno, allarohitamacchaṃ khādituṃ icchāmī’’ti. Siṅgālo ‘‘appossukkā hohi, āharissāmi te’’ti nadītīre caranto valliyā pāde palibujjhitvā anutīrameva agamāsi. Tasmiṃ khaṇe gambhīracārī ca anutīracārī cāti dve uddā macche pariyesantā tīre aṭṭhaṃsu. Tesu gambhīracārī mahantaṃ rohitamacchaṃ disvā vegena udake pavisitvā taṃ naṅguṭṭhe gaṇhi. Balavā maccho parikaḍḍhanto yāsi. So gambhīracārī uddo ‘‘mahāmaccho ubhinnampi no pahossati, ehi me sahāyo hohī’’ti itarena saddhiṃ sallapanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੨੯.

    29.

    ‘‘ਅਨੁਤੀਰਚਾਰੀ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਸਹਾਯਮਨੁਧਾવ ਮਂ।

    ‘‘Anutīracārī bhaddante, sahāyamanudhāva maṃ;

    ਮਹਾ ਮੇ ਗਹਿਤੋ ਮਚ੍ਛੋ, ਸੋ ਮਂ ਹਰਤਿ વੇਗਸਾ’’ਤਿ॥

    Mahā me gahito maccho, so maṃ harati vegasā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਸਹਾਯਮਨੁਧਾવ ਮਨ੍ਤਿ ਸਹਾਯ ਅਨੁਧਾવ ਮਂ, ਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਮ-ਕਾਰੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾਹਂ ਇਮਿਨਾ ਮਚ੍ਛੇਨ ਨ ਸਂਹੀਰਾਮਿ, ਏવਂ ਮਂ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਖਣ੍ਡੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤ੍વਂ ਅਨੁਧਾવਾਤਿ।

    Tattha sahāyamanudhāva manti sahāya anudhāva maṃ, sandhivasena ma-kāro vutto. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathāhaṃ iminā macchena na saṃhīrāmi, evaṃ maṃ naṅguṭṭhakhaṇḍe gahetvā tvaṃ anudhāvāti.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਇਤਰੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā itaro dutiyaṃ gāthamāha –

    ੩੦.

    30.

    ‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਚਾਰੀ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਥਾਮਸਾ।

    ‘‘Gambhīracārī bhaddante, daḷhaṃ gaṇhāhi thāmasā;

    ਅਹਂ ਤਂ ਉਦ੍ਧਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੁਪਣ੍ਣੋ ਉਰਗਾਮਿવਾ’’ਤਿ॥

    Ahaṃ taṃ uddharissāmi, supaṇṇo uragāmivā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਥਾਮਸਾਤਿ ਥਾਮੇਨ। ਉਦ੍ਧਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨੀਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੁਪਣ੍ਣੋ ਉਰਗਾਮਿવਾਤਿ ਗਰੁਲ਼ੋ ਸਪ੍ਪਂ વਿਯ।

    Tattha thāmasāti thāmena. Uddharissāmīti nīharissāmi. Supaṇṇo uragāmivāti garuḷo sappaṃ viya.

    ਅਥ ਦ੍વੇਪਿ ਤੇ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਰੋਹਿਤਮਚ੍ਛਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਥਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਭਾਜੇਹਿ, ਤ੍વਂ ਭਾਜੇਹੀ’’ਤਿ ਕਲਹਂ ਕਤ੍વਾ ਭਾਜੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਤੇ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ, ਸਮ੍ਮ, ਦਬ੍ਭਪੁਪ੍ਫਮਚ੍ਛੋ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਹਿਤੋ, ਤਂ ਨੋ ਭਾਜੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾਨਂ વਿવਾਦੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਮਭਾਗਂ ਨੋ ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹਂਸੁ –

    Atha dvepi te ekato hutvā rohitamacchaṃ nīharitvā thale ṭhapetvā māretvā ‘‘tvaṃ bhājehi, tvaṃ bhājehī’’ti kalahaṃ katvā bhājetuṃ asakkontā ṭhapetvā nisīdiṃsu. Tasmiṃ kāle siṅgālo taṃ ṭhānaṃ anuppatto. Te taṃ disvā ubhopi paccuggamanaṃ katvā ‘‘ayaṃ, samma, dabbhapupphamaccho amhehi ekato hutvā gahito, taṃ no bhājetuṃ asakkontānaṃ vivādo uppanno, samabhāgaṃ no bhājetvā dehī’’ti tatiyaṃ gāthamāhaṃsu –

    ੩੧.

    31.

    ‘‘વਿવਾਦੋ ਨੋ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਦਬ੍ਭਪੁਪ੍ਫ ਸੁਣੋਹਿ ਮੇ।

    ‘‘Vivādo no samuppanno, dabbhapuppha suṇohi me;

    ਸਮੇਹਿ ਮੇਧਗਂ ਸਮ੍ਮਾ, વਿવਾਦੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Samehi medhagaṃ sammā, vivādo vūpasammata’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਦਬ੍ਭਪੁਪ੍ਫਾਤਿ ਦਬ੍ਭਪੁਪ੍ਫਸਮਾਨવਣ੍ਣਤਾਯ ਤਂ ਆਲਪਨ੍ਤਿ। ਮੇਧਗਨ੍ਤਿ ਕਲਹਂ।

    Tattha dabbhapupphāti dabbhapupphasamānavaṇṇatāya taṃ ālapanti. Medhaganti kalahaṃ.

    ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ –

    Tesaṃ vacanaṃ sutvā siṅgālo attano balaṃ dīpento –

    ੩੨.

    32.

    ‘‘ਧਮ੍ਮਟ੍ਠੋਹਂ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਬਹੂ ਅਡ੍ਡਾ ਮੇ ਤੀਰਿਤਾ।

    ‘‘Dhammaṭṭhohaṃ pure āsiṃ, bahū aḍḍā me tīritā;

    ਸਮੇਮਿ ਮੇਧਗਂ ਸਮ੍ਮਾ, વਿવਾਦੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Samemi medhagaṃ sammā, vivādo vūpasammata’’nti. –

    ਇਦਂ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਭਾਜੇਨ੍ਤੋ –

    Idaṃ gāthaṃ vatvā bhājento –

    ੩੩.

    33.

    ‘‘ਅਨੁਤੀਰਚਾਰਿ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ, ਸੀਸਂ ਗਮ੍ਭੀਰਚਾਰਿਨੋ।

    ‘‘Anutīracāri naṅguṭṭhaṃ, sīsaṃ gambhīracārino;

    ਅਚ੍ਚਾਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਖਣ੍ਡੋ, ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਸ੍ਸ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥ –

    Accāyaṃ majjhimo khaṇḍo, dhammaṭṭhassa bhavissatī’’ti. –

    ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Imaṃ gāthamāha –

    ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਅਯਮਤ੍ਥੋ – ਅਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਰਾਜੂਨਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਾਮਚ੍ਚੋ ਆਸਿਂ, ਤੇਨ ਮਯਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਬਹੂ ਅਡ੍ਡਾ ਤੀਰਿਤਾ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾਦੀਨਂ ਬਹੂ ਅਡ੍ਡਾ ਤੀਰਿਤਾ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾ, ਸ੍વਾਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ ਸਮਜਾਤਿਕਾਨਂ ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਅਡ੍ਡਂ ਤੀਰੇਤੁਂ ਕਿਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਂ વੋ ਸਮੇਮਿ ਮੇਧਗਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਿવਾਦੋ વੂਪਸਮ੍ਮਤੂਤਿ ।

    Tattha paṭhamagāthāya ayamattho – ahaṃ pubbe rājūnaṃ vinicchayāmacco āsiṃ, tena mayā vinicchaye nisīditvā bahū aḍḍā tīritā, tesaṃ tesaṃ brāhmaṇagahapatikādīnaṃ bahū aḍḍā tīritā vinicchitā, svāhaṃ tumhādisānaṃ samajātikānaṃ catuppadānaṃ aḍḍaṃ tīretuṃ kiṃ na sakkhissāmi, ahaṃ vo samemi medhagaṃ, sammā maṃ nissāya tumhākaṃ vivādo vūpasammatūti .

    ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਮਚ੍ਛਂ ਤਯੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਤ੍વਾ ਅਨੁਤੀਰਚਾਰਿ ਤ੍વਂ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਗਣ੍ਹ, ਸੀਸਂ ਗਮ੍ਭੀਰਚਾਰਿਨੋ ਹੋਤੁ। ਅਚ੍ਚਾਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਖਣ੍ਡੋਤਿ ਅਪਿਚ ਅਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ। ਅਥ વਾ ਅਚ੍ਚਾਤਿ ਅਤਿਚ੍ਚ, ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਅਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਖਣ੍ਡੋ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।

    Evañca pana vatvā macchaṃ tayo koṭṭhāse katvā anutīracāri tvaṃ naṅguṭṭhaṃ gaṇha, sīsaṃ gambhīracārino hotu. Accāyaṃ majjhimo khaṇḍoti apica ayaṃ majjhimo koṭṭhāso. Atha vā accāti aticca, ime dve koṭṭhāse atikkamitvā ṭhito ayaṃ majjhimo khaṇḍo dhammaṭṭhassa vinicchayasāmikassa mayhaṃ bhavissatīti.

    ਏવਂ ਤਂ ਮਚ੍ਛਂ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਲਹਂ ਅਕਤ੍વਾ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਞ੍ਚ ਸੀਸਞ੍ਚ ਖਾਦਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਖਣ੍ਡਂ ਮੁਖੇਨ ਡਂਸਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਪਲਾਯਿ। ਤੇ ਸਹਸ੍ਸਂ ਪਰਾਜਿਤਾ વਿਯ ਦੁਮ੍ਮੁਖਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਗਾਥਮਾਹਂਸੁ –

    Evaṃ taṃ macchaṃ vibhajitvā ‘‘tumhe kalahaṃ akatvā naṅguṭṭhañca sīsañca khādathā’’ti vatvā majjhimakhaṇḍaṃ mukhena ḍaṃsitvā tesaṃ passantānaṃyeva palāyi. Te sahassaṃ parājitā viya dummukhā nisīditvā gāthamāhaṃsu –

    ੩੪.

    34.

    ‘‘ਚਿਰਮ੍ਪਿ ਭਕ੍ਖੋ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਸਚੇ ਨ વਿવਦੇਮਸੇ।

    ‘‘Cirampi bhakkho abhavissa, sace na vivademase;

    ਅਸੀਸਕਂ ਅਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ, ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਹਰਤਿ ਰੋਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Asīsakaṃ anaṅguṭṭhaṃ, siṅgālo harati rohita’’nti.

    ਤਤ੍ਥ ਚਿਰਮ੍ਪੀਤਿ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਦਿવਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।

    Tattha cirampīti dve tayo divase sandhāya vuttaṃ.

    ਸਿਙ੍ਗਾਲੋਪਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਭਰਿਯਂ ਰੋਹਿਤਮਚ੍ਛਂ ਖਾਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਮਾਨਾ –

    Siṅgālopi ‘‘ajja bhariyaṃ rohitamacchaṃ khādāpessāmī’’ti tuṭṭhacitto tassā santikaṃ agamāsi. Sā taṃ āgacchantaṃ disvā abhinandamānā –

    ੩੫.

    35.

    ‘‘ਯਥਾਪਿ ਰਾਜਾ ਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਰਜ੍ਜਂ ਲਦ੍ਧਾਨ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Yathāpi rājā nandeyya, rajjaṃ laddhāna khattiyo;

    ਏવਾਹਮਜ੍ਜ ਨਨ੍ਦਾਮਿ, ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਣ੍ਣਮੁਖਂ ਪਤਿ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Evāhamajja nandāmi, disvā puṇṇamukhaṃ pati’’nti. –

    ਇਮਂ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੀ –

    Imaṃ gāthaṃ vatvā adhigamūpāyaṃ pucchantī –

    ੩੬.

    36.

    ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਥਲਜੋ ਸਨ੍ਤੋ, ਉਦਕੇ ਮਚ੍ਛਂ ਪਰਾਮਸਿ।

    ‘‘Kathaṃ nu thalajo santo, udake macchaṃ parāmasi;

    ਪੁਟ੍ਠੋ ਮੇ ਸਮ੍ਮ ਅਕ੍ਖਾਹਿ, ਕਥਂ ਅਧਿਗਤਂ ਤਯਾ’’ਤਿ॥ –

    Puṭṭho me samma akkhāhi, kathaṃ adhigataṃ tayā’’ti. –

    ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Imaṃ gāthamāha –

    ਤਤ੍ਥ ਕਥਂ ਨੂਤਿ ‘‘ਖਾਦ, ਭਦ੍ਦੇ’’ਤਿ ਮਚ੍ਛਖਣ੍ਡੇ ਪੁਰਤੋ ਠਪਿਤੇ ‘‘ਕਥਂ ਨੁ ਤ੍વਂ ਥਲਜੋ ਸਮਾਨੋ ਉਦਕੇ ਮਚ੍ਛਂ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ।

    Tattha kathaṃ nūti ‘‘khāda, bhadde’’ti macchakhaṇḍe purato ṭhapite ‘‘kathaṃ nu tvaṃ thalajo samāno udake macchaṃ gaṇhī’’ti pucchi.

    ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਤਸ੍ਸਾ ਅਧਿਗਮੂਪਾਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰਗਾਥਮਾਹ –

    Siṅgālo tassā adhigamūpāyaṃ ācikkhanto anantaragāthamāha –

    ੩੭.

    37.

    ‘‘વਿવਾਦੇਨ ਕਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, વਿવਾਦੇਨ ਧਨਕ੍ਖਯਾ।

    ‘‘Vivādena kisā honti, vivādena dhanakkhayā;

    ਜੀਨਾ ਉਦ੍ਦਾ વਿવਾਦੇਨ, ਭੁਞ੍ਜ ਮਾਯਾવਿ ਰੋਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Jīnā uddā vivādena, bhuñja māyāvi rohita’’nti.

    ਤਤ੍ਥ વਿવਾਦੇਨ ਕਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ વਿવਾਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਿવਾਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਿਸਾ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। વਿવਾਦੇਨ ਧਨਕ੍ਖਯਾਤਿ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਧਨਾਨਂ ਖਯਾ વਿવਾਦੇਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦ੍વੀਸੁਪਿ વਿવਦਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਪਰਾਜਿਤੋ ਪਰਾਜਿਤਤ੍ਤਾ ਧਨਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਇਤਰੋ ਜਯਭਾਗਦਾਨੇਨ। ਜੀਨਾ ਉਦ੍ਦਾਤਿ ਦ੍વੇ ਉਦ੍ਦਾਪਿ વਿવਾਦੇਨੇવ ਇਮਂ ਮਚ੍ਛਂ ਜੀਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਆਭਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਮਾ ਪੁਚ੍ਛ, ਕੇવਲਂ ਇਮਂ ਭੁਞ੍ਜ ਮਾਯਾવਿ ਰੋਹਿਤਨ੍ਤਿ।

    Tattha vivādena kisā hontīti bhadde, ime sattā vivādaṃ karontā vivādaṃ nissāya kisā appamaṃsalohitā honti. Vivādena dhanakkhayāti hiraññasuvaṇṇādīnaṃ dhanānaṃ khayā vivādeneva honti. Dvīsupi vivadantesu eko parājito parājitattā dhanakkhayaṃ pāpuṇāti, itaro jayabhāgadānena. Jīnā uddāti dve uddāpi vivādeneva imaṃ macchaṃ jīnā, tasmā tvaṃ mayā ābhatassa uppattiṃ mā puccha, kevalaṃ imaṃ bhuñja māyāvi rohitanti.

    ਇਤਰਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ –

    Itarā abhisambuddhagāthā –

    ੩੮.

    38.

    ‘‘ਏવਮੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ, વਿવਾਦੋ ਯਤ੍ਥ ਜਾਯਤਿ।

    ‘‘Evameva manussesu, vivādo yattha jāyati;

    ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਪਟਿਧਾવਤਿ, ਸੋ ਹਿ ਨੇਸਂ વਿਨਾਯਕੋ।

    Dhammaṭṭhaṃ paṭidhāvati, so hi nesaṃ vināyako;

    ਧਨਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਜੀਯਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਕੋਸੋ ਪવਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ॥

    Dhanāpi tattha jīyanti, rājakoso pavaḍḍhatī’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਏવਮੇવਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾ ਏਤੇ ਉਦ੍ਦਾ ਜੀਨਾ, ਏવਮੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁਪਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વਿવਾਦੋ ਜਾਯਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਪਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ, વਿਨਿਚ੍ਛਯਸਾਮਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਸੋ ਹਿ ਨੇਸਂ વਿਨਾਯਕੋ, ਸੋ ਤੇਸਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿવਾਦવੂਪਸਮਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧਨਾਪਿ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤੇ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਧਨਤੋਪਿ ਜੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਦਣ੍ਡੇਨ ਚੇવ ਜਯਭਾਗਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚ ਰਾਜਕੋਸੋ ਪવਡ੍ਢਤੀਤਿ।

    Tattha evamevāti bhikkhave, yathā ete uddā jīnā, evameva manussesupi yasmiṃ ṭhāne vivādo jāyati, tattha te manussā dhammaṭṭhaṃ patidhāvanti, vinicchayasāmikaṃ upasaṅkamanti. Kiṃkāraṇā? So hi nesaṃ vināyako, so tesaṃ vivādāpannānaṃ vivādavūpasamakoti attho. Dhanāpitatthāti tattha te vivādāpannā dhanatopi jīyanti, attano santakā parihāyanti, daṇḍena ceva jayabhāgaggahaṇena ca rājakoso pavaḍḍhatīti.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲੋ ਉਪਨਨ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਉਦ੍ਦਾ ਦ੍વੇ ਮਹਲ੍ਲਕਾ, ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਾਰਿਕਾ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā siṅgālo upanando ahosi, uddā dve mahallakā, tassa kāraṇassa paccakkhakārikā rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.

    ਦਬ੍ਭਪੁਪ੍ਫਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਞ੍ਚਮਾ।

    Dabbhapupphajātakavaṇṇanā pañcamā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੦੦. ਦਬ੍ਭਪੁਪ੍ਫਜਾਤਕਂ • 400. Dabbhapupphajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact