Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [൪൦൯] ൪. ദള്ഹധമ്മജാതകവണ്ണനാ

    [409] 4. Daḷhadhammajātakavaṇṇanā

    അഹം ചേ ദള്ഹധമ്മസ്സാതി ഇദം സത്ഥാ കോസമ്ബിം നിസ്സായ ഘോസിതാരാമേ വിഹരന്തോ ഉദേനസ്സ രഞ്ഞോ ഭദ്ദവതികം ഹത്ഥിനിം ആരബ്ഭ കഥേസി. തസ്സാ പന ഹത്ഥിനിയാ ലദ്ധവിധാനഞ്ച ഉദേനസ്സ രാജവംസോ ച മാതങ്ഗജാതകേ (ജാ॰ ൧.൧൫.൧ ആദയോ) ആവി ഭവിസ്സതി. ഏകദിവസം പന സാ ഹത്ഥിനീ നഗരാ നിക്ഖമന്തീ ഭഗവന്തം പാതോവ അരിയഗണപരിവുതം അനോമായ ബുദ്ധസിരിയാ നഗരം പിണ്ഡായ പവിസന്തം ദിസ്വാ തഥാഗതസ്സ പാദമൂലേ നിപജ്ജിത്വാ ‘‘ഭഗവാ സബ്ബഞ്ഞു സബ്ബലോകനിത്ഥരണ ഉദേനോ വംസരാജാ മം തരുണകാലേ കമ്മം നിത്ഥരിതും സമത്ഥകാലേ ‘ഇമം നിസ്സായ മയാ ജീവിതഞ്ച രജ്ജഞ്ച ദേവീ ച ലദ്ധാ’തി പിയായിത്വാ മഹന്തം പരിഹാരം അദാസി, സബ്ബാലങ്കാരേഹി അലങ്കരിത്വാ ഠിതട്ഠാനം ഗന്ധേന പരിഭണ്ഡം കാരേത്വാ മത്ഥകേ സുവണ്ണതാരകഖചിതവിതാനം ബന്ധാപേത്വാ സമന്താ ചിത്രസാണിം പരിക്ഖിപാപേത്വാ ഗന്ധതേലേന ദീപം ജാലാപേത്വാ ധൂമതട്ടകം ഠപാപേത്വാ കരീസഛഡ്ഡനട്ഠാനേ സുവണ്ണകടാഹം പതിട്ഠപാപേത്വാ മം ചിത്തത്ഥരണപിട്ഠേ ഠപേസി, രാജാരഹഞ്ച മേ നാനഗ്ഗരസഭോജനം ദാപേസി. ഇദാനി പന മേ മഹല്ലകകാലേ കമ്മം നിത്ഥരിതും അസമത്ഥകാലേ സബ്ബം തം പരിഹാരം അച്ഛിന്ദി, അനാഥാ നിപ്പച്ചയാ ഹുത്വാ അരഞ്ഞേ കേതകാനി ഖാദന്തീ ജീവാമി, അഞ്ഞം മയ്ഹം പടിസരണം നത്ഥി, ഉദേനം മമ ഗുണം സല്ലക്ഖാപേത്വാ പോരാണകപരിഹാരം മേ പടിപാകതികം കാരേഥ ഭഗവാ’’തി പരിദേവമാനാ തഥാഗതം യാചി.

    Ahaṃ cedaḷhadhammassāti idaṃ satthā kosambiṃ nissāya ghositārāme viharanto udenassa rañño bhaddavatikaṃ hatthiniṃ ārabbha kathesi. Tassā pana hatthiniyā laddhavidhānañca udenassa rājavaṃso ca mātaṅgajātake (jā. 1.15.1 ādayo) āvi bhavissati. Ekadivasaṃ pana sā hatthinī nagarā nikkhamantī bhagavantaṃ pātova ariyagaṇaparivutaṃ anomāya buddhasiriyā nagaraṃ piṇḍāya pavisantaṃ disvā tathāgatassa pādamūle nipajjitvā ‘‘bhagavā sabbaññu sabbalokanittharaṇa udeno vaṃsarājā maṃ taruṇakāle kammaṃ nittharituṃ samatthakāle ‘imaṃ nissāya mayā jīvitañca rajjañca devī ca laddhā’ti piyāyitvā mahantaṃ parihāraṃ adāsi, sabbālaṅkārehi alaṅkaritvā ṭhitaṭṭhānaṃ gandhena paribhaṇḍaṃ kāretvā matthake suvaṇṇatārakakhacitavitānaṃ bandhāpetvā samantā citrasāṇiṃ parikkhipāpetvā gandhatelena dīpaṃ jālāpetvā dhūmataṭṭakaṃ ṭhapāpetvā karīsachaḍḍanaṭṭhāne suvaṇṇakaṭāhaṃ patiṭṭhapāpetvā maṃ cittattharaṇapiṭṭhe ṭhapesi, rājārahañca me nānaggarasabhojanaṃ dāpesi. Idāni pana me mahallakakāle kammaṃ nittharituṃ asamatthakāle sabbaṃ taṃ parihāraṃ acchindi, anāthā nippaccayā hutvā araññe ketakāni khādantī jīvāmi, aññaṃ mayhaṃ paṭisaraṇaṃ natthi, udenaṃ mama guṇaṃ sallakkhāpetvā porāṇakaparihāraṃ me paṭipākatikaṃ kāretha bhagavā’’ti paridevamānā tathāgataṃ yāci.

    സത്ഥാ ‘‘ഗച്ഛ ത്വം, അഹം തേ രഞ്ഞോ കഥേത്വാ യസം പടിപാകതികം കാരേസ്സാമീ’’തി വത്വാ രഞ്ഞോ നിവേസനദ്വാരം അഗമാസി. രാജാ തഥാഗതം അന്തോനിവേസനം പവേസേത്വാ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ സങ്ഘസ്സ മഹാദാനം പവത്തേസി. സത്ഥാ ഭത്തകിച്ചപരിയോസാനേ അനുമോദനം കരോന്തോ ‘‘മഹാരാജ, ഭദ്ദവതികാ കഹ’’ന്തി പുച്ഛി. ‘‘ന ജാനാമി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘മഹാരാജ, ഉപകാരകാനം യസം ദത്വാ മഹല്ലകകാലേ ഗഹേതും നാമ ന വട്ടതി, കതഞ്ഞുനാ കതവേദിനാ ഭവിതും വട്ടതി. ഭദ്ദവതികാ ഇദാനി മഹല്ലികാ ജരാജിണ്ണാ അനാഥാ ഹുത്വാ അരഞ്ഞേ കേതകാനി ഖാദന്തീ ജീവതി, തം ജിണ്ണകാലേ അനാഥം കാതും തുമ്ഹാകം അയുത്ത’’ന്തി ഭദ്ദവതികായ ഗുണം കഥേത്വാ ‘‘സബ്ബം പോരാണകപരിഹാരം പടിപാകതികം കരോഹീ’’തി വത്വാ പക്കാമി. രാജാ തഥാ അകാസി. ‘‘തഥാഗതേന കിര ഭദ്ദവതികായ ഗുണം കഥേത്വാ പോരാണകയസോ പടിപാകതികോ കാരിതോ’’തി സകലനഗരം പത്ഥരി, ഭിക്ഖുസങ്ഘേപി സാ പവത്തി പാകടാ ജാതാ. അഥ ഭിക്ഖൂ ധമ്മസഭായം കഥം സമുട്ഠാപേസും ‘‘ആവുസോ, സത്ഥാരാ കിര ഭദ്ദവതികായ ഗുണം കഥേത്വാ പോരാണകയസോ പടിപാകതികോ കാരിതോ’’തി. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇദാനേവ, പുബ്ബേപി തഥാഗതോ ഏതിസ്സാ ഗുണം കഥേത്വാ നട്ഠയസം പടിപാകതികം കാരേസിയേവാ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.

    Satthā ‘‘gaccha tvaṃ, ahaṃ te rañño kathetvā yasaṃ paṭipākatikaṃ kāressāmī’’ti vatvā rañño nivesanadvāraṃ agamāsi. Rājā tathāgataṃ antonivesanaṃ pavesetvā buddhappamukhassa saṅghassa mahādānaṃ pavattesi. Satthā bhattakiccapariyosāne anumodanaṃ karonto ‘‘mahārāja, bhaddavatikā kaha’’nti pucchi. ‘‘Na jānāmi, bhante’’ti. ‘‘Mahārāja, upakārakānaṃ yasaṃ datvā mahallakakāle gahetuṃ nāma na vaṭṭati, kataññunā katavedinā bhavituṃ vaṭṭati. Bhaddavatikā idāni mahallikā jarājiṇṇā anāthā hutvā araññe ketakāni khādantī jīvati, taṃ jiṇṇakāle anāthaṃ kātuṃ tumhākaṃ ayutta’’nti bhaddavatikāya guṇaṃ kathetvā ‘‘sabbaṃ porāṇakaparihāraṃ paṭipākatikaṃ karohī’’ti vatvā pakkāmi. Rājā tathā akāsi. ‘‘Tathāgatena kira bhaddavatikāya guṇaṃ kathetvā porāṇakayaso paṭipākatiko kārito’’ti sakalanagaraṃ patthari, bhikkhusaṅghepi sā pavatti pākaṭā jātā. Atha bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘āvuso, satthārā kira bhaddavatikāya guṇaṃ kathetvā porāṇakayaso paṭipākatiko kārito’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepi tathāgato etissā guṇaṃ kathetvā naṭṭhayasaṃ paṭipākatikaṃ kāresiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    അതീതേ ബാരാണസിയം ദള്ഹധമ്മോ നാമ രാജാ രജ്ജം കാരേസി. തദാ ബോധിസത്തോ അമച്ചകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ തം രാജാനം ഉപട്ഠഹി. സോ തസ്സ സന്തികാ മഹന്തം യസം ലഭിത്വാ അമച്ചരതനട്ഠാനേ അട്ഠാസി. തദാ തസ്സ രഞ്ഞോ ഏകാ ഓട്ഠിബ്യാധി ഹത്ഥിനീ ഥാമബലസമ്പന്നാ മഹബ്ബലാ അഹോസി. സാ ഏകദിവസം യോജനസതം ഗച്ഛതി, രഞ്ഞോ ദൂതേയ്യഹരണകിച്ചം കരോതി, സങ്ഗാമേ യുദ്ധം കത്വാ സത്തു മദ്ദനം കരോതി. രാജാ ‘‘അയം മേ ബഹൂപകാരാ’’തി തസ്സാ സബ്ബാലങ്കാരം ദത്വാ ഉദേനേന ഭദ്ദവതികായ ദിന്നസദിസം സബ്ബം പരിഹാരം ദാപേസി. അഥസ്സാ ജിണ്ണദുബ്ബലകാലേ രാജാ സബ്ബം യസം ഗണ്ഹി. സാ തതോ പട്ഠായ അനാഥാ ഹുത്വാ അരഞ്ഞേ തിണപണ്ണാനി ഖാദന്തീ ജീവതി. അഥേകദിവസം രാജകുലേ ഭാജനേസു അപ്പഹോന്തേസു രാജാ കുമ്ഭകാരം പക്കോസാപേത്വാ ‘‘ഭാജനാനി കിര നപ്പഹോന്തീ’’തി ആഹ. ‘‘ഗോമയാഹരണയാനകേ യോജേതും ഗോണേ ന ലഭാമി, ദേവാ’’തി. രാജാ തസ്സ കഥം സുത്വാ ‘‘അമ്ഹാകം ഓട്ഠിബ്യാധി കഹ’’ന്തി പുച്ഛി. ‘‘അത്തനോ ധമ്മതായ ചരതി, ദേവാ’’തി. രാജാ ‘‘ഇതോ പട്ഠായ തം യോജേത്വാ ഗോമയം ആഹരാ’’തി തം കുമ്ഭകാരസ്സ അദാസി. കുമ്ഭകാരോ ‘‘സാധു, ദേവാ’’തി തഥാ അകാസി.

    Atīte bārāṇasiyaṃ daḷhadhammo nāma rājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto amaccakule nibbattitvā vayappatto taṃ rājānaṃ upaṭṭhahi. So tassa santikā mahantaṃ yasaṃ labhitvā amaccaratanaṭṭhāne aṭṭhāsi. Tadā tassa rañño ekā oṭṭhibyādhi hatthinī thāmabalasampannā mahabbalā ahosi. Sā ekadivasaṃ yojanasataṃ gacchati, rañño dūteyyaharaṇakiccaṃ karoti, saṅgāme yuddhaṃ katvā sattu maddanaṃ karoti. Rājā ‘‘ayaṃ me bahūpakārā’’ti tassā sabbālaṅkāraṃ datvā udenena bhaddavatikāya dinnasadisaṃ sabbaṃ parihāraṃ dāpesi. Athassā jiṇṇadubbalakāle rājā sabbaṃ yasaṃ gaṇhi. Sā tato paṭṭhāya anāthā hutvā araññe tiṇapaṇṇāni khādantī jīvati. Athekadivasaṃ rājakule bhājanesu appahontesu rājā kumbhakāraṃ pakkosāpetvā ‘‘bhājanāni kira nappahontī’’ti āha. ‘‘Gomayāharaṇayānake yojetuṃ goṇe na labhāmi, devā’’ti. Rājā tassa kathaṃ sutvā ‘‘amhākaṃ oṭṭhibyādhi kaha’’nti pucchi. ‘‘Attano dhammatāya carati, devā’’ti. Rājā ‘‘ito paṭṭhāya taṃ yojetvā gomayaṃ āharā’’ti taṃ kumbhakārassa adāsi. Kumbhakāro ‘‘sādhu, devā’’ti tathā akāsi.

    അഥേകദിവസം സാ നഗരാ നിക്ഖമമാനാ നഗരം പവിസന്തം ബോധിസത്തം ദിസ്വാ വന്ദിത്വാ തസ്സ പാദമൂലേ നിപജ്ജിത്വാ പരിദേവമാനാ ‘‘സാമി, രാജാ മം ‘തരുണകാലേ ബഹൂപകാരാ’തി സല്ലക്ഖേത്വാ മഹന്തം യസം ദത്വാ ഇദാനി മഹല്ലകകാലേ സബ്ബം അച്ഛിന്ദിത്വാ മയി ചിത്തമ്പി ന കരോതി, അഹം പന അനാഥാ അരഞ്ഞേ തിണപണ്ണാനി ഖാദന്തീ ജീവാമി, ഏവം ദുക്ഖപ്പത്തം മം ഇദാനി യാനകേ യോജേതും കുമ്ഭകാരസ്സ അദാസി, ഠപേത്വാ തുമ്ഹേ അഞ്ഞം മയ്ഹം പടിസരണം നത്ഥി, മയാ രഞ്ഞോ കതൂപകാരം തുമ്ഹേ ജാനാഥ, സാധു ഇദാനി മേ നട്ഠം യസം പടിപാകതികം കരോഥാ’’തി വത്വാ തിസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –

    Athekadivasaṃ sā nagarā nikkhamamānā nagaraṃ pavisantaṃ bodhisattaṃ disvā vanditvā tassa pādamūle nipajjitvā paridevamānā ‘‘sāmi, rājā maṃ ‘taruṇakāle bahūpakārā’ti sallakkhetvā mahantaṃ yasaṃ datvā idāni mahallakakāle sabbaṃ acchinditvā mayi cittampi na karoti, ahaṃ pana anāthā araññe tiṇapaṇṇāni khādantī jīvāmi, evaṃ dukkhappattaṃ maṃ idāni yānake yojetuṃ kumbhakārassa adāsi, ṭhapetvā tumhe aññaṃ mayhaṃ paṭisaraṇaṃ natthi, mayā rañño katūpakāraṃ tumhe jānātha, sādhu idāni me naṭṭhaṃ yasaṃ paṭipākatikaṃ karothā’’ti vatvā tisso gāthā abhāsi –

    ൯൮.

    98.

    ‘‘അഹം ചേ ദള്ഹധമ്മസ്സ, വഹന്തീ നാഭിരാധയിം;

    ‘‘Ahaṃ ce daḷhadhammassa, vahantī nābhirādhayiṃ;

    ധരന്തീ ഉരസി സല്ലം, യുദ്ധേ വിക്കന്തചാരിനീ.

    Dharantī urasi sallaṃ, yuddhe vikkantacārinī.

    ൯൯.

    99.

    ‘‘നൂന രാജാ ന ജാനാതി, മമ വിക്കമപോരിസം;

    ‘‘Nūna rājā na jānāti, mama vikkamaporisaṃ;

    സങ്ഗാമേ സുകതന്താനി, ദൂതവിപ്പഹിതാനി ച.

    Saṅgāme sukatantāni, dūtavippahitāni ca.

    ൧൦൦.

    100.

    ‘‘സാ നൂനാഹം മരിസ്സാമി, അബന്ധു അപരായിനീ;

    ‘‘Sā nūnāhaṃ marissāmi, abandhu aparāyinī;

    തദാ ഹി കുമ്ഭകാരസ്സ, ദിന്നാ ഛകണഹാരികാ’’തി.

    Tadā hi kumbhakārassa, dinnā chakaṇahārikā’’ti.

    തത്ഥ വഹന്തീതി ദൂതേയ്യഹരണം സങ്ഗാമേ ബലകോട്ഠകഭിന്ദനം തം തം കിച്ചം വഹന്തീ നിത്ഥരന്തീ. ധരന്തീ ഉരസി സല്ലന്തി ഉരസ്മിം ബദ്ധം കണ്ഡം വാ അസിം വാ സത്തിം വാ യുദ്ധകാലേ സത്തൂനം ഉപരി അഭിഹരന്തീ. വിക്കന്തചാരിനീതി വിക്കമം പരക്കമം കത്വാ പരബലവിജയേന യുദ്ധേ വിക്കന്തഗാമിനീ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – സചേ സാമി, അഹം ഇമാനി കിച്ചാനി കരോന്തീ രഞ്ഞോ ദള്ഹധമ്മസ്സ ചിത്തം നാരാധയിം ന പരിതോസേസിം, കോ ദാനി അഞ്ഞോ തസ്സ ചിത്തം ആരാധയിസ്സതീതി.

    Tattha vahantīti dūteyyaharaṇaṃ saṅgāme balakoṭṭhakabhindanaṃ taṃ taṃ kiccaṃ vahantī nittharantī. Dharantī urasi sallanti urasmiṃ baddhaṃ kaṇḍaṃ vā asiṃ vā sattiṃ vā yuddhakāle sattūnaṃ upari abhiharantī. Vikkantacārinīti vikkamaṃ parakkamaṃ katvā parabalavijayena yuddhe vikkantagāminī. Idaṃ vuttaṃ hoti – sace sāmi, ahaṃ imāni kiccāni karontī rañño daḷhadhammassa cittaṃ nārādhayiṃ na paritosesiṃ, ko dāni añño tassa cittaṃ ārādhayissatīti.

    മമ വിക്കമപോരിസന്തി മയാ കതം പുരിസപരക്കമം. സുകതന്താനീതി സുകതാനി. യഥാ ഹി കമ്മാനേവ കമ്മന്താനി, വനാനേവ വനന്താനി, ഏവമിധ സുകതാനേവ ‘‘സുകതന്താനീ’’തി വുത്താനി. ദൂതവിപ്പഹിതാനി ചാതി ഗലേ പണ്ണം ബന്ധിത്വാ ‘‘അസുകരഞ്ഞോ നാമ ദേഹീ’’തി പഹിതായ മയാ ഏകദിവസേനേവ യോജനസതം ഗന്ത്വാ കതാനി ദൂതപേസനാനി ച. നൂന രാജാ ന ജാനാതീതി നൂന തുമ്ഹാകം ഏസ രാജാ ഏതാനി മയാ കതാനി കിച്ചാനി ന ജാനാതി. അപരായിനീതി അപ്പതിട്ഠാ അപ്പടിസരണാ. തദാ ഹീതി തഥാ ഹി, അയമേവ വാ പാഠോ. ദിന്നാതി അഹം രഞ്ഞാ ഛകണഹാരികാ കത്വാ കുമ്ഭകാരസ്സ ദിന്നാതി.

    Mama vikkamaporisanti mayā kataṃ purisaparakkamaṃ. Sukatantānīti sukatāni. Yathā hi kammāneva kammantāni, vanāneva vanantāni, evamidha sukatāneva ‘‘sukatantānī’’ti vuttāni. Dūtavippahitāni cāti gale paṇṇaṃ bandhitvā ‘‘asukarañño nāma dehī’’ti pahitāya mayā ekadivaseneva yojanasataṃ gantvā katāni dūtapesanāni ca. Nūna rājā na jānātīti nūna tumhākaṃ esa rājā etāni mayā katāni kiccāni na jānāti. Aparāyinīti appatiṭṭhā appaṭisaraṇā. Tadā hīti tathā hi, ayameva vā pāṭho. Dinnāti ahaṃ raññā chakaṇahārikā katvā kumbhakārassa dinnāti.

    ബോധിസത്തോ തസ്സാ കഥം സുത്വാ ‘‘ത്വം മാ സോചി, അഹം രഞ്ഞോ കഥേത്വാ തവ യസം പടിപാകതികം കരിസ്സാമീ’’തി തം സമസ്സാസേത്വാ നഗരം പവിസിത്വാ ഭുത്തപാതരാസോ രഞ്ഞോ സന്തികം ഗന്ത്വാ കഥം സമുട്ഠാപേത്വാ ‘‘മഹാരാജ, നനു തുമ്ഹാകം അസുകാ നാമ ഓട്ഠിബ്യാധി അസുകട്ഠാനേ ച അസുകട്ഠാനേ ച ഉരേ സല്ലം ബന്ധിത്വാ സങ്ഗാമം നിത്ഥരി, അസുകദിവസം നാമ ഗീവായ പണ്ണം ബന്ധിത്വാ പേസിതാ യോജനസതം അഗമാസി, തുമ്ഹേപിസ്സാ മഹന്തം യസം അദത്ഥ, സാ ഇദാനി കഹ’’ന്തി പുച്ഛി. ‘‘തമഹം കുമ്ഭകാരസ്സ ഗോമയഹരണത്ഥായ അദാസി’’ന്തി. അഥ നം ബോധിസത്തോ ‘‘അയുത്തം ഖോ, മഹാരാജ, തുമ്ഹാകം തം കുമ്ഭകാരസ്സ യാനകേ യോജനത്ഥായ ദാതു’’ന്തി വത്വാ രഞ്ഞോ ഓവാദവസേന ചതസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി –

    Bodhisatto tassā kathaṃ sutvā ‘‘tvaṃ mā soci, ahaṃ rañño kathetvā tava yasaṃ paṭipākatikaṃ karissāmī’’ti taṃ samassāsetvā nagaraṃ pavisitvā bhuttapātarāso rañño santikaṃ gantvā kathaṃ samuṭṭhāpetvā ‘‘mahārāja, nanu tumhākaṃ asukā nāma oṭṭhibyādhi asukaṭṭhāne ca asukaṭṭhāne ca ure sallaṃ bandhitvā saṅgāmaṃ nitthari, asukadivasaṃ nāma gīvāya paṇṇaṃ bandhitvā pesitā yojanasataṃ agamāsi, tumhepissā mahantaṃ yasaṃ adattha, sā idāni kaha’’nti pucchi. ‘‘Tamahaṃ kumbhakārassa gomayaharaṇatthāya adāsi’’nti. Atha naṃ bodhisatto ‘‘ayuttaṃ kho, mahārāja, tumhākaṃ taṃ kumbhakārassa yānake yojanatthāya dātu’’nti vatvā rañño ovādavasena catasso gāthā abhāsi –

    ൧൦൧.

    101.

    ‘‘യാവതാസീസതീ പോസോ, താവദേവ പവീണതി;

    ‘‘Yāvatāsīsatī poso, tāvadeva pavīṇati;

    അത്ഥാപായേ ജഹന്തി നം, ഓട്ഠിബ്യാധിംവ ഖത്തിയോ.

    Atthāpāye jahanti naṃ, oṭṭhibyādhiṃva khattiyo.

    ൧൦൨.

    102.

    ‘‘യോ പുബ്ബേ കതകല്യാണോ, കതത്ഥോ നാവബുജ്ഝതി;

    ‘‘Yo pubbe katakalyāṇo, katattho nāvabujjhati;

    അത്ഥാ തസ്സ പലുജ്ജന്തി, യേ ഹോന്തി അഭിപത്ഥിതാ.

    Atthā tassa palujjanti, ye honti abhipatthitā.

    ൧൦൩.

    103.

    ‘‘യോ പുബ്ബേ കതകല്യാണോ, കതത്ഥോ മനുബുജ്ഝതി;

    ‘‘Yo pubbe katakalyāṇo, katattho manubujjhati;

    അത്ഥാ തസ്സ പവഡ്ഢന്തി, യേ ഹോന്തി അഭിപത്ഥികാ.

    Atthā tassa pavaḍḍhanti, ye honti abhipatthikā.

    ൧൦൪.

    104.

    ‘‘തം വോ വദാമി ഭദ്ദന്തേ, യാവന്തേത്ഥ സമാഗതാ;

    ‘‘Taṃ vo vadāmi bhaddante, yāvantettha samāgatā;

    സബ്ബേ കതഞ്ഞുനോ ഹോഥ, ചിരം സഗ്ഗമ്ഹി ഠസ്സഥാ’’തി.

    Sabbe kataññuno hotha, ciraṃ saggamhi ṭhassathā’’ti.

    തത്ഥ പഠമഗാഥായ താവ അത്ഥോ – ഇധേകച്ചോ അഞ്ഞാണജാതികോ പോസോ യാവതാസീസതീ, യാവ ‘‘ഇദം നാമ മേ അയം കാതും സക്ഖിസ്സതീ’’തി പച്ചാസീസതി, താവദേവ തം പുരിസം പവീണതി ഭജതി സേവതി, തസ്സ പന അത്ഥാപായേ വഡ്ഢിയാ അപഗമനേ പരിഹീനകാലേ തം നാനാകിച്ചേസു പത്ഥിതം പോസം ഏകച്ചേ ബാലാ ഇമം ഓട്ഠിബ്യാധിം അയം ഖത്തിയോ വിയ ജഹന്തി.

    Tattha paṭhamagāthāya tāva attho – idhekacco aññāṇajātiko poso yāvatāsīsatī, yāva ‘‘idaṃ nāma me ayaṃ kātuṃ sakkhissatī’’ti paccāsīsati, tāvadeva taṃ purisaṃ pavīṇati bhajati sevati, tassa pana atthāpāye vaḍḍhiyā apagamane parihīnakāle taṃ nānākiccesu patthitaṃ posaṃ ekacce bālā imaṃ oṭṭhibyādhiṃ ayaṃ khattiyo viya jahanti.

    കതകല്യാണോതി പരേന അത്തനോ കതകല്യാണകമ്മോ. കതത്ഥോതി നിപ്ഫാദിതകിച്ചോ. നാവബുജ്ഝതീതി പച്ഛാപി തം പരേന കതം ഉപകാരം തസ്സ ജരാജിണ്ണകാലേ അസമത്ഥകാലേ ന സരതി, അത്തനാ ദിന്നമ്പി യസം പുന ഗണ്ഹാതി. പലുജ്ജന്തീതി ഭിജ്ജന്തി നസ്സന്തി. യേ ഹോന്തി അഭിപത്ഥിതാതി യേ കേചി അത്ഥാ ഇച്ഛിതാ നാമ ഹോന്തി, സബ്ബേ നസ്സന്തീതി ദീപേതി. മിത്തദുബ്ഭിപുഗ്ഗലസ്സ ഹി പത്ഥിതപത്ഥിതം അഗ്ഗിമ്ഹി പക്ഖിത്തബീജം വിയ നസ്സതി. കതത്ഥോ മനുബുജ്ഝതീതി കതത്ഥോ അനുബുജ്ഝതി, മ-കാരോ ബ്യഞ്ജനസന്ധിവസേന ഗഹിതോ. തം വോ വദാമീതി തേന കാരണേന തുമ്ഹേ വദാമി. ഠസ്സഥാതി കതഞ്ഞുനോ ഹുത്വാ ചിരകാലം സഗ്ഗമ്ഹി ദിബ്ബസമ്പത്തിം അനുഭവന്താ പതിട്ഠഹിസ്സഥ.

    Katakalyāṇoti parena attano katakalyāṇakammo. Katatthoti nipphāditakicco. Nāvabujjhatīti pacchāpi taṃ parena kataṃ upakāraṃ tassa jarājiṇṇakāle asamatthakāle na sarati, attanā dinnampi yasaṃ puna gaṇhāti. Palujjantīti bhijjanti nassanti. Ye honti abhipatthitāti ye keci atthā icchitā nāma honti, sabbe nassantīti dīpeti. Mittadubbhipuggalassa hi patthitapatthitaṃ aggimhi pakkhittabījaṃ viya nassati. Katattho manubujjhatīti katattho anubujjhati, ma-kāro byañjanasandhivasena gahito. Taṃ vo vadāmīti tena kāraṇena tumhe vadāmi. Ṭhassathāti kataññuno hutvā cirakālaṃ saggamhi dibbasampattiṃ anubhavantā patiṭṭhahissatha.

    ഏവം മഹാസത്തോ രാജാനം ആദിം കത്വാ സന്നിപതിതാനം സബ്ബേസം ഓവാദം അദാസി. തം സുത്വാ രാജാ ഓട്ഠിബ്യാധിയാ യസം പടിപാകതികം അകാസി. ബോധിസത്തസ്സ ച ഓവാദേ ഠത്വാ ദാനാദീനി പുഞ്ഞാനി കത്വാ സഗ്ഗപരായണോ അഹോസി.

    Evaṃ mahāsatto rājānaṃ ādiṃ katvā sannipatitānaṃ sabbesaṃ ovādaṃ adāsi. Taṃ sutvā rājā oṭṭhibyādhiyā yasaṃ paṭipākatikaṃ akāsi. Bodhisattassa ca ovāde ṭhatvā dānādīni puññāni katvā saggaparāyaṇo ahosi.

    സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ ഓട്ഠിബ്യാധി ഭദ്ദവതികാ അഹോസി, രാജാ ആനന്ദോ, അമച്ചോ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā oṭṭhibyādhi bhaddavatikā ahosi, rājā ānando, amacco pana ahameva ahosi’’nti.

    ദള്ഹധമ്മജാതകവണ്ണനാ ചതുത്ഥാ.

    Daḷhadhammajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൪൦൯. ദള്ഹധമ്മജാതകം • 409. Daḷhadhammajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact