| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೪. ದಲಿದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Daliddasuttavaṇṇanā
೨೬೦. ಮನುಸ್ಸದಲಿದ್ದೋತಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ದುಗ್ಗತೋ। ಮನುಸ್ಸಕಾರುಞ್ಞತನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪರಮನಿಹೀನತಂ। ಮನುಸ್ಸಕಪಣೋತಿ ಮನುಸ್ಸೇಸು ವಾ ಪರಮನಿಹೀನೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇತಿ ತಸ್ಸ ದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಟ್ಠಾನೇ। ಲಾಮಕತೋ ಚಿನ್ತೇನ್ತೀತಿ ತಸ್ಸ ಪುರಿಮವತ್ಥುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಹೀನತೋ ಚಿನ್ತೇನ್ತಿ। ಕಥೇನ್ತೀತಿ ತಮೇವ ಪರೇಸಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರಿಕಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಸಬ್ಬದಾ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ ಪರಿವಾರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ ಅಡ್ಢಟ್ಠರತನೇ ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಮಹಚ್ಚರಾಜಾನುಭಾವೇನ ನಿಸಿನ್ನತ್ತಾ ಜನಕಾಯೇನ ಸಮುಲ್ಲೋಕಿಯಮಾನೋ। ಅವಲಮ್ಬನ್ತೀತಿ ಓಲಮ್ಬನ್ತಿ। ವನ್ದನಮತ್ತಂ ವಾ ನಾಹೋಸಿ, ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧತೋ ಅತ್ತನೋ ಸಮಾನಾದರಕಿರಿಯಂ ಪಚ್ಚಾಸೀಸತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸೋ’’ತಿಆದಿ। ಕ್ವಾಯನ್ತಿ ಕೋ ಅಯನ್ತಿ ಬ್ಯಾಪನ್ನವಸೇನ ವದತಿ। ಕಾಳರತ್ತೇಹಿ ಸುತ್ತೇಹಿ ಸಿಬ್ಬಿತತ್ತಾ ವಣ್ಣವಿಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕುಟ್ಠಿಚೀವರಾನಿ ಪಾರುತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಮಹಾನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಮಹಾದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭೋತಿ। ತದನುರೂಪಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನ ಲದ್ಧೋಕಾಸೇನ ರಾಜಗಹೇ…ಪೇ॰… ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹಿ। ಕಾಮಞ್ಚ ಏತ್ಥ ಪಟಿಸನ್ಧಿಗ್ಗಹಣಂ ಕುಸಲಕಮ್ಮೇನೇವ, ತಸ್ಸ ಪನ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕಿನೋ ಬಲವಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ ‘‘ವಿಪಾಕಾವಸೇಸೇನಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಗಹಿತಕಾಲತೋ…ಪೇ॰… ನಿಕ್ಖನ್ತೋ’’ತಿ। ಭಿಕ್ಖಾಯ ಚರಿತುಂ ಸಮತ್ಥಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ರೋಗಸ್ಸ ಬಲವತಾಯ ಮಂಸಾನಿ…ಪೇ॰… ಪತನ್ತಿ। ಞಾಣಂ ಪೇಸೇತ್ವಾತಿ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಭಾವನಾಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಟಿಪೇಸೇತ್ವಾ ಪವತ್ತೇತ್ವಾ। ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಕ್ಕತ್ತಾ ಸತ್ಥು ದೇಸನಾವಿಲಾಸೇನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ। ಚುಮ್ಬಟನ್ತಿ ಪಾದಚುಮ್ಬಟಂ। ಕುಟ್ಠಿನೋ ಹಿ ಸಕಲಪಾದತಲಂ ಮಾ ರುಜೀತಿ ಚುಮ್ಬಟಂ ಕತ್ವಾ ತಂ ಪಾದತಲೇ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ಮತ್ತಿಕಪಾತಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಿಯ ತಥಾ ನಿಹೀನಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಪಟಿಲಭನ್ತೋ ವಿಯ ದೇವತ್ತಭಾವಂ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚುತಿಚಿತ್ತತೋ ದುತಿಯಚಿತ್ತವಾರೇ ಆದಾನಚಿತ್ತಕ್ಖಣೇ ದೇವಲೋಕೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ।
260.Manussadaliddoti manussesu duggato. Manussakāruññatanti manussesu paramanihīnataṃ. Manussakapaṇoti manussesu vā paramanihīno. Tasmiṃ ṭhāneti tassa devaputtassa tasmiṃ uppajjanaṭṭhāne. Lāmakato cintentīti tassa purimavatthuṃ nissāya hīnato cintenti. Kathentīti tameva paresaṃ kathenti. Vitthārentīti vuttamatthaṃ vitthārikaṃ karonti. Sabbadā paricchijja parivārasampanno hutvā aḍḍhaṭṭharatane hatthikkhandhe mahaccarājānubhāvena nisinnattā janakāyena samullokiyamāno. Avalambantīti olambanti. Vandanamattaṃ vā nāhosi, aññadatthu paccekabuddhato attano samānādarakiriyaṃ paccāsīsati. Tena vuttaṃ ‘‘so’’tiādi. Kvāyanti ko ayanti byāpannavasena vadati. Kāḷarattehi suttehi sibbitattā vaṇṇavikāraṃ disvā ‘‘kuṭṭhicīvarāni pāruto’’ti āha. Mahāniraye nibbattitvā mahādukkhaṃ paccanubhoti. Tadanurūpapāpakammassa vipākāvasesena laddhokāsena rājagahe…pe… paṭisandhiṃ gaṇhi. Kāmañca ettha paṭisandhiggahaṇaṃ kusalakammeneva, tassa pana akusalakammassa vipākino balavabhāvato vuttaṃ ‘‘vipākāvasesenā’’ti. Tenāha ‘‘gahitakālato…pe… nikkhanto’’ti. Bhikkhāya carituṃ samatthakālato paṭṭhāya rogassa balavatāya maṃsāni…pe… patanti. Ñāṇaṃ pesetvāti vipassanāpaṭipāṭiyā bhāvanāñāṇaṃ nibbānaṃ paṭipesetvā pavattetvā. Indriyānaṃ paripakkattā satthu desanāvilāsena sotāpattiphale patiṭṭhito. Cumbaṭanti pādacumbaṭaṃ. Kuṭṭhino hi sakalapādatalaṃ mā rujīti cumbaṭaṃ katvā taṃ pādatale bandhitvā gacchanti, mattikapātiṃ bhinditvā viya tathā nihīnamanussattabhāvato cavitvā suvaṇṇapātiṃ paṭilabhanto viya devattabhāvaṃ gaṇhanto cuticittato dutiyacittavāre ādānacittakkhaṇe devaloke nibbatto.
ಮಗ್ಗೇನಾಗತಾತಿ ಮಗ್ಗಾಧಿಗಮನೇನ ಆಗತಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ। ಅರಿಯಕನ್ತಸೀಲನ್ತಿ ಅರಿಯಾನಂ ಕನ್ತಂ ಮನಾಪಂ ಮನೋರಮಂ ಸೀಲಧಮ್ಮಂ। ಅರಿಯಾನಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾ ವಿಯ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾಪಿ ಸಬ್ಬಾ ಅತಿವಿಯ ಕನ್ತಾ ಏವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನತ್ಥೇತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸೋತಾಪನ್ನಸ್ಸ ಭವಸಙ್ಖಾತೇ ಅತ್ಥೇ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ವುಚ್ಚಮಾನೇ। ಪಞ್ಚಸೀಲಮ್ಪಿ ಯಸ್ಮಾ ದಿಟ್ಠಿ ವಿಯ ಭವನ್ತರೇಪಿ ಅಪ್ಪಹೀನಂ।
Maggenāgatāti maggādhigamanena āgatā uppannā. Ariyakantasīlanti ariyānaṃ kantaṃ manāpaṃ manoramaṃ sīladhammaṃ. Ariyānaṃ adhicittaadhipaññāsikkhā viya adhisīlasikkhāpi sabbā ativiya kantā evāti āha ‘‘kiñcāpī’’tiādi. Imasmiṃ panattheti imasmiṃ sotāpannassa bhavasaṅkhāte atthe niddhāretvā vuccamāne. Pañcasīlampi yasmā diṭṭhi viya bhavantarepi appahīnaṃ.
ದಲಿದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Daliddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೪. ದಲಿದ್ದಸುತ್ತಂ • 4. Daliddasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೪. ದಲಿದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 4. Daliddasuttavaṇṇanā
