| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૯. દાનમહપ્ફલસુત્તં
9. Dānamahapphalasuttaṃ
૫૨. એકં સમયં ભગવા ચમ્પાયં વિહરતિ ગગ્ગરાય પોક્ખરણિયા તીરે. અથ ખો સમ્બહુલા ચમ્પેય્યકા ઉપાસકા યેન આયસ્મા સારિપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં સારિપુત્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્ના ખો ચમ્પેય્યકા ઉપાસકા આયસ્મન્તં સારિપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ચિરસ્સુતા નો, ભન્તે 1, ભગવતો સમ્મુખા ધમ્મીકથા. સાધુ મયં, ભન્તે, લભેય્યામ ભગવતો સમ્મુખા ધમ્મિં કથં 2 સવનાયા’’તિ. ‘‘તેનહાવુસો, તદહુપોસથે આગચ્છેય્યાથ, અપ્પેવ નામ લભેય્યાથ ભગવતો સમ્મુખા 3 ધમ્મિં કથં સવનાયા’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો ચમ્પેય્યકા ઉપાસકા આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ પટિસ્સુત્વા ઉટ્ઠાયાસના આયસ્મન્તં સારિપુત્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કમિંસુ.
52. Ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre. Atha kho sambahulā campeyyakā upāsakā yena āyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho campeyyakā upāsakā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘cirassutā no, bhante 4, bhagavato sammukhā dhammīkathā. Sādhu mayaṃ, bhante, labheyyāma bhagavato sammukhā dhammiṃ kathaṃ 5 savanāyā’’ti. ‘‘Tenahāvuso, tadahuposathe āgaccheyyātha, appeva nāma labheyyātha bhagavato sammukhā 6 dhammiṃ kathaṃ savanāyā’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho campeyyakā upāsakā āyasmato sāriputtassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ sāriputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
અથ ખો ચમ્પેય્યકા ઉપાસકા તદહુપોસથે યેનાયસ્મા સારિપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં સારિપુત્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠંસુ. અથ ખો આયસ્મા સારિપુત્તો તેહિ ચમ્પેય્યકેહિ ઉપાસકેહિ સદ્ધિં યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા સારિપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ –
Atha kho campeyyakā upāsakā tadahuposathe yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Atha kho āyasmā sāriputto tehi campeyyakehi upāsakehi saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘સિયા નુ ખો, ભન્તે, ઇધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં ન મહપ્ફલં હોતિ ન મહાનિસંસં; સિયા પન, ભન્તે, ઇધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં મહપ્ફલં હોતિ મહાનિસંસ’’ન્તિ? ‘‘સિયા, સારિપુત્ત, ઇધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં ન મહપ્ફલં હોતિ ન મહાનિસંસં; સિયા પન, સારિપુત્ત, ઇધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં મહપ્ફલં હોતિ મહાનિસંસ’’ન્તિ. ‘‘કો નુ ખો, ભન્તે, હેતુ કો પચ્ચયો યેન મિધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં ન મહપ્ફલં હોતિ ન મહાનિસંસં; કો નુ ખો, ભન્તે, હેતુ કો પચ્ચયો યેન મિધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં મહપ્ફલં હોતિ મહાનિસંસ’’ન્તિ?
‘‘Siyā nu kho, bhante, idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ; siyā pana, bhante, idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsa’’nti? ‘‘Siyā, sāriputta, idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ; siyā pana, sāriputta, idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsa’’nti. ‘‘Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo yena midhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ; ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo yena midhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsa’’nti?
‘‘ઇધ, સારિપુત્ત, એકચ્ચો સાપેખો 7 દાનં દેતિ, પતિબદ્ધચિત્તો 8 દાનં દેતિ, સન્નિધિપેખો દાનં દેતિ, ‘ઇમં પેચ્ચ પરિભુઞ્જિસ્સામી’તિ દાનં દેતિ. સો તં દાનં દેતિ સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા અન્નં પાનં વત્થં યાનં માલાગન્ધવિલેપનં સેય્યાવસથપદીપેય્યં. તં કિં મઞ્ઞસિ, સારિપુત્ત, દદેય્ય ઇધેકચ્ચો એવરૂપં દાન’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’.
‘‘Idha, sāriputta, ekacco sāpekho 9 dānaṃ deti, patibaddhacitto 10 dānaṃ deti, sannidhipekho dānaṃ deti, ‘imaṃ pecca paribhuñjissāmī’ti dānaṃ deti. So taṃ dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṃ dāna’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘તત્ર, સારિપુત્ત, ય્વાયં સાપેખો દાનં દેતિ , પતિબદ્ધચિત્તો દાનં દેતિ, સન્નિધિપેખો દાનં દેતિ, ‘ઇમં પેચ્ચ પરિભુઞ્જિસ્સામી’તિ દાનં દેતિ. સો તં દાનં દત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા ચાતુમહારાજિકાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતિ. સો તં કમ્મં ખેપેત્વા તં ઇદ્ધિં તં યસં તં આધિપચ્ચં આગામી હોતિ આગન્તા ઇત્થત્તં.
‘‘Tatra, sāriputta, yvāyaṃ sāpekho dānaṃ deti , patibaddhacitto dānaṃ deti, sannidhipekho dānaṃ deti, ‘imaṃ pecca paribhuñjissāmī’ti dānaṃ deti. So taṃ dānaṃ datvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā cātumahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. So taṃ kammaṃ khepetvā taṃ iddhiṃ taṃ yasaṃ taṃ ādhipaccaṃ āgāmī hoti āgantā itthattaṃ.
‘‘ઇધ પન, સારિપુત્ત, એકચ્ચો ન હેવ ખો સાપેખો દાનં દેતિ, ન પતિબદ્ધચિત્તો દાનં દેતિ, ન સન્નિધિપેખો દાનં દેતિ, ન ‘ઇમં પેચ્ચ પરિભુઞ્જિસ્સામી’તિ દાનં દેતિ; અપિ ચ ખો ‘સાહુ દાન’ન્તિ દાનં દેતિ…પે॰… નપિ ‘સાહુ દાન’ન્તિ દાનં દેતિ; અપિ ચ ખો ‘દિન્નપુબ્બં કતપુબ્બં પિતુપિતામહેહિ ન અરહામિ પોરાણં કુલવંસં હાપેતુ’ન્તિ દાનં દેતિ…પે॰… નપિ ‘દિન્નપુબ્બં કતપુબ્બં પિતુપિતામહેહિ ન અરહામિ પોરાણં કુલવંસં હાપેતુ’ન્તિ દાનં દેતિ; અપિ ચ ખો ‘અહં પચામિ, ઇમે ન પચન્તિ, નારહામિ પચન્તો અપચન્તાનં દાનં અદાતુ’ન્તિ દાનં દેતિ…પે॰… નપિ ‘અહં પચામિ, ઇમે ન પચન્તિ, નારહામિ પચન્તો અપચન્તાનં દાનં અદાતુ’ન્તિ દાનં દેતિ; અપિ ચ ખો ‘યથા તેસં પુબ્બકાનં ઇસીનં તાનિ મહાયઞ્ઞાનિ અહેસું, સેય્યથિદં – અટ્ઠકસ્સ વામકસ્સ વામદેવસ્સ વેસ્સામિત્તસ્સ યમદગ્ગિનો અઙ્ગીરસસ્સ ભારદ્વાજસ્સ વાસેટ્ઠસ્સ કસ્સપસ્સ ભગુનો, એવં મે અયં દાનસંવિભાગો ભવિસ્સતી’તિ દાનં દેતિ…પે॰… નપિ ‘યથા તેસં પુબ્બકાનં ઇસીનં તાનિ મહાયઞ્ઞાનિ અહેસું, સેય્યથિદં – અટ્ઠકસ્સ વામકસ્સ વામદેવસ્સ વેસ્સામિત્તસ્સ યમદગ્ગિનો અઙ્ગીરસસ્સ ભારદ્વાજસ્સ વાસેટ્ઠસ્સ કસ્સપસ્સ ભગુનો, એવં મે અયં દાનસંવિભાગો ભવિસ્સતી’તિ દાનં દેતિ; અપિ ચ ખો ‘ઇમં મે દાનં દદતો ચિત્તં પસીદતિ, અત્તમનતા સોમનસ્સં ઉપજાયતી’તિ દાનં દેતિ…પે॰… નપિ ‘ઇમં મે દાનં દદતો ચિત્તં પસીદતિ, અત્તમનતા સોમનસ્સં ઉપજાયતી’તિ દાનં દેતિ; અપિ ચ ખો ચિત્તાલઙ્કારચિત્તપરિક્ખારં દાનં દેતિ. સો તં દાનં દેતિ સમણસ્સ વા બ્રાહ્મણસ્સ વા અન્નં પાનં વત્થં યાનં માલાગન્ધવિલેપનં સેય્યાવસથપદીપેય્યં. તં કિં મઞ્ઞસિ, સારિપુત્ત, દદેય્ય ઇધેકચ્ચો એવરૂપં દાન’’ન્તિ? ‘‘એવં, ભન્તે’’.
‘‘Idha pana, sāriputta, ekacco na heva kho sāpekho dānaṃ deti, na patibaddhacitto dānaṃ deti, na sannidhipekho dānaṃ deti, na ‘imaṃ pecca paribhuñjissāmī’ti dānaṃ deti; api ca kho ‘sāhu dāna’nti dānaṃ deti…pe… napi ‘sāhu dāna’nti dānaṃ deti; api ca kho ‘dinnapubbaṃ katapubbaṃ pitupitāmahehi na arahāmi porāṇaṃ kulavaṃsaṃ hāpetu’nti dānaṃ deti…pe… napi ‘dinnapubbaṃ katapubbaṃ pitupitāmahehi na arahāmi porāṇaṃ kulavaṃsaṃ hāpetu’nti dānaṃ deti; api ca kho ‘ahaṃ pacāmi, ime na pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ adātu’nti dānaṃ deti…pe… napi ‘ahaṃ pacāmi, ime na pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ adātu’nti dānaṃ deti; api ca kho ‘yathā tesaṃ pubbakānaṃ isīnaṃ tāni mahāyaññāni ahesuṃ, seyyathidaṃ – aṭṭhakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamadaggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṃ me ayaṃ dānasaṃvibhāgo bhavissatī’ti dānaṃ deti…pe… napi ‘yathā tesaṃ pubbakānaṃ isīnaṃ tāni mahāyaññāni ahesuṃ, seyyathidaṃ – aṭṭhakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamadaggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṃ me ayaṃ dānasaṃvibhāgo bhavissatī’ti dānaṃ deti; api ca kho ‘imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdati, attamanatā somanassaṃ upajāyatī’ti dānaṃ deti…pe… napi ‘imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdati, attamanatā somanassaṃ upajāyatī’ti dānaṃ deti; api ca kho cittālaṅkāracittaparikkhāraṃ dānaṃ deti. So taṃ dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ. Taṃ kiṃ maññasi, sāriputta, dadeyya idhekacco evarūpaṃ dāna’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘તત્ર, સારિપુત્ત, ય્વાયં ન હેવ 11 સાપેખો દાનં દેતિ; ન પતિબદ્ધચિત્તો દાનં દેતિ; ન સન્નિધિપેખો દાનં દેતિ; ન ‘ઇમં પેચ્ચ પરિભુઞ્જિસ્સામી’તિ દાનં દેતિ; નપિ ‘સાહુ દાન’ન્તિ દાનં દેતિ; નપિ ‘દિન્નપુબ્બં કતપુબ્બં પિતુપિતામહેહિ ન અરહામિ પોરાણં કુલવંસં હાપેતુ’ન્તિ દાનં દેતિ; નપિ ‘અહં પચામિ, ઇમે ન પચન્તિ, નારહામિ પચન્તો અપચન્તાનં દાનં અદાતુ’ન્તિ દાનં દેતિ; નપિ ‘યથા તેસં પુબ્બકાનં ઇસીનં તાનિ મહાયઞ્ઞાનિ અહેસું, સેય્યથિદં – અટ્ઠકસ્સ વામકસ્સ વામદેવસ્સ વેસ્સામિત્તસ્સ યમદગ્ગિનો અઙ્ગીરસસ્સ ભારદ્વાજસ્સ વાસેટ્ઠસ્સ કસ્સપસ્સ ભગુનો, એવં મે અયં દાનસંવિભાગો ભવિસ્સતી’તિ દાનં દેતિ; નપિ ‘ઇમં મે દાનં દદતો ચિત્તં પસીદતિ, અત્તમનતા સોમનસ્સં ઉપજાયતી’તિ દાનં દેતિ; અપિ ચ ખો ચિત્તાલઙ્કારચિત્તપરિક્ખારં દાનં દેતિ. સો તં દાનં દત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા બ્રહ્મકાયિકાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતિ. સો તં કમ્મં ખેપેત્વા તં ઇદ્ધિં તં યસં તં આધિપચ્ચં અનાગામી હોતિ અનાગન્તા ઇત્થત્તં. અયં ખો, સારિપુત્ત, હેતુ અયં પચ્ચયો યેન મિધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં ન મહપ્ફલં હોતિ ન મહાનિસંસં. અયં પન, સારિપુત્ત, હેતુ અયં પચ્ચયો યેન મિધેકચ્ચસ્સ તાદિસંયેવ દાનં દિન્નં મહપ્ફલં હોતિ મહાનિસંસ’’ન્તિ. નવમં.
‘‘Tatra, sāriputta, yvāyaṃ na heva 12 sāpekho dānaṃ deti; na patibaddhacitto dānaṃ deti; na sannidhipekho dānaṃ deti; na ‘imaṃ pecca paribhuñjissāmī’ti dānaṃ deti; napi ‘sāhu dāna’nti dānaṃ deti; napi ‘dinnapubbaṃ katapubbaṃ pitupitāmahehi na arahāmi porāṇaṃ kulavaṃsaṃ hāpetu’nti dānaṃ deti; napi ‘ahaṃ pacāmi, ime na pacanti, nārahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ adātu’nti dānaṃ deti; napi ‘yathā tesaṃ pubbakānaṃ isīnaṃ tāni mahāyaññāni ahesuṃ, seyyathidaṃ – aṭṭhakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamadaggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno, evaṃ me ayaṃ dānasaṃvibhāgo bhavissatī’ti dānaṃ deti; napi ‘imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdati, attamanatā somanassaṃ upajāyatī’ti dānaṃ deti; api ca kho cittālaṅkāracittaparikkhāraṃ dānaṃ deti. So taṃ dānaṃ datvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā brahmakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. So taṃ kammaṃ khepetvā taṃ iddhiṃ taṃ yasaṃ taṃ ādhipaccaṃ anāgāmī hoti anāgantā itthattaṃ. Ayaṃ kho, sāriputta, hetu ayaṃ paccayo yena midhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Ayaṃ pana, sāriputta, hetu ayaṃ paccayo yena midhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsa’’nti. Navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૯. દાનમહપ્ફલસુત્તવણ્ણના • 9. Dānamahapphalasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૯. દાનમહપ્ફલસુત્તવણ્ણના • 9. Dānamahapphalasuttavaṇṇanā
