Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ౧౦. దన్తపోనసిక్ఖాపదవణ్ణనా

    10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ౨౬౩. దసమే అయ్యవోసాటితకానీతి పితుపిణ్డస్సేతం అధివచనం. ఉమ్మారేతి సుసానే కతగేహస్స అత్తనో గేహస్స వా ఉమ్మారే. ఘనబద్ధోతి ఘనమంసేన సమ్బద్ధో, కథినసంహతసరీరోతి వుత్తం హోతి.

    263. Dasame ayyavosāṭitakānīti pitupiṇḍassetaṃ adhivacanaṃ. Ummāreti susāne katagehassa attano gehassa vā ummāre. Ghanabaddhoti ghanamaṃsena sambaddho, kathinasaṃhatasarīroti vuttaṃ hoti.

    ౨౬౪. ముఖద్వారన్తి గలనాళికం. ఆహారన్తి అజ్ఝోహరితబ్బం యంకిఞ్చి యావకాలికాదిం. ఆహరేయ్యాతి ముఖద్వారం పవేసేయ్య. ముఖేన వా పవిట్ఠం హోతు నాసికాయ వా, గలేన అజ్ఝోహరణీయత్తా సబ్బమ్పి తం ముఖద్వారం పవేసితమేవ హోతి. యస్మా పన తే భిక్ఖూ అనాహారేపి ఉదకే ఆహారసఞ్ఞాయ దన్తపోనే చ ముఖద్వారం ఆహటం ఇదన్తి సఞ్ఞాయ కుక్కుచ్చాయింసు, తస్మా వుత్తం ‘‘తే భిక్ఖూ అదిన్నం…పే॰… సమ్మా అత్థం అసల్లక్ఖేత్వా కుక్కుచ్చాయింసూ’’తి. ఉదకఞ్హి యథాసుఖం పాతుం దన్తకట్ఠఞ్చ దన్తపోనపరిభోగేన పరిభుఞ్జితుం వట్టతి, తస్స పన రసం గిలితుం న వట్టతి. సచేపి దన్తకట్ఠరసో అజానన్తస్స అన్తో పవిసతి, పాచిత్తియమేవ. అనజ్ఝోహరన్తేన పన దన్తకట్ఠం వా హోతు అఞ్ఞం వా, కిఞ్చి ముఖే పక్ఖిపితుం వట్టతి.

    264.Mukhadvāranti galanāḷikaṃ. Āhāranti ajjhoharitabbaṃ yaṃkiñci yāvakālikādiṃ. Āhareyyāti mukhadvāraṃ paveseyya. Mukhena vā paviṭṭhaṃ hotu nāsikāya vā, galena ajjhoharaṇīyattā sabbampi taṃ mukhadvāraṃ pavesitameva hoti. Yasmā pana te bhikkhū anāhārepi udake āhārasaññāya dantapone ca mukhadvāraṃ āhaṭaṃ idanti saññāya kukkuccāyiṃsu, tasmā vuttaṃ ‘‘te bhikkhū adinnaṃ…pe… sammā atthaṃ asallakkhetvā kukkuccāyiṃsū’’ti. Udakañhi yathāsukhaṃ pātuṃ dantakaṭṭhañca dantaponaparibhogena paribhuñjituṃ vaṭṭati, tassa pana rasaṃ gilituṃ na vaṭṭati. Sacepi dantakaṭṭharaso ajānantassa anto pavisati, pācittiyameva. Anajjhoharantena pana dantakaṭṭhaṃ vā hotu aññaṃ vā, kiñci mukhe pakkhipituṃ vaṭṭati.

    ౨౬౫. అకల్లకోతి గిలానో సహత్థా పరిభుఞ్జితుం అసక్కోన్తో ముఖేన పటిగ్గణ్హాతి. ఉచ్చారణమత్తన్తి ఉక్ఖిపనమత్తం. ఏకదేసేనపీతి అఙ్గులియాపి ఫుట్ఠమత్తేన. తం చే పటిగ్గణ్హాతి, సబ్బం పటిగ్గహితమేవాతి వేణుకోటియా బన్ధిత్వా ఠపితత్తా. సచేపి భూమియం ఠితమేవ ఘటం దాయకేన హత్థపాసే ఠత్వా ఘటం దస్సామీతి దిన్నవేణుకోటిగ్గహణవసేన పటిగ్గణ్హాతి, ఉభయకోటిబద్ధం సబ్బమ్పి పటిగ్గహితమేవ హోతి. భిక్ఖుస్స అత్థాయ అపీళేత్వా పకతియా పీళియమానఉచ్ఛురసం సన్ధాయ ‘‘గణ్హథా’’తి వుత్తత్తా ‘‘అభిహారో న పఞ్ఞాయతీ’’తి వుత్తం. హత్థపాసే ఠితస్స పన భిక్ఖుస్స అత్థాయ పీళియమానా ఉచ్ఛుతో పగ్ఘరన్తం రసం గణ్హితుం వట్టతి, దోణికాయ సయం పగ్ఘరన్తం ఉచ్ఛురసం మజ్ఝే ఆవరిత్వా ఆవరిత్వా విస్సజ్జితమ్పి గణ్హితుం వట్టతి. కత్థచి అట్ఠకథాసు.

    265.Akallakoti gilāno sahatthā paribhuñjituṃ asakkonto mukhena paṭiggaṇhāti. Uccāraṇamattanti ukkhipanamattaṃ. Ekadesenapīti aṅguliyāpi phuṭṭhamattena. Taṃ ce paṭiggaṇhāti, sabbaṃ paṭiggahitamevāti veṇukoṭiyā bandhitvā ṭhapitattā. Sacepi bhūmiyaṃ ṭhitameva ghaṭaṃ dāyakena hatthapāse ṭhatvā ghaṭaṃ dassāmīti dinnaveṇukoṭiggahaṇavasena paṭiggaṇhāti, ubhayakoṭibaddhaṃ sabbampi paṭiggahitameva hoti. Bhikkhussa atthāya apīḷetvā pakatiyā pīḷiyamānaucchurasaṃ sandhāya ‘‘gaṇhathā’’ti vuttattā ‘‘abhihāro na paññāyatī’’ti vuttaṃ. Hatthapāse ṭhitassa pana bhikkhussa atthāya pīḷiyamānā ucchuto paggharantaṃ rasaṃ gaṇhituṃ vaṭṭati, doṇikāya sayaṃ paggharantaṃ ucchurasaṃ majjhe āvaritvā āvaritvā vissajjitampi gaṇhituṃ vaṭṭati. Katthaci aṭṭhakathāsu.

    అసంహారిమేతి థామమజ్ఝిమేన పురిసేన అసంహారియే. ‘‘తిన్తిణికాదిపణ్ణేసూ’’తి వచనతో సాఖాసు పటిగ్గహణం రుహతీతి దట్ఠబ్బం. పుఞ్ఛిత్వా పటిగ్గహేత్వాతి ఏత్థ ‘‘పుఞ్ఛితే పటిగ్గహణకిచ్చం నత్థి, తస్మా పుఞ్ఛిత్వా గహేత్వాతి ఏవమత్థో గహేతబ్బో’’తి వదన్తి. పుఞ్ఛిత్వా పటిగ్గహేత్వా వాతి ఏవమేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో. పత్తే పతితరజనచుణ్ణఞ్హి అబ్భన్తరపరిభోగత్థాయ అపరిహటభావతో పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతి. పుబ్బాభోగస్స అనురూపేన ‘‘అనుపసమ్పన్నస్స దత్వా…పే॰… వట్టతీ’’తి వుత్తం. యస్మా పన తం ‘‘అఞ్ఞస్స దస్సామీ’’తి చిత్తుప్పాదమత్తేన పరసన్తకం నామ న హోతి, తస్మా తస్స అదత్వాపి పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతి.

    Asaṃhārimeti thāmamajjhimena purisena asaṃhāriye. ‘‘Tintiṇikādipaṇṇesū’’ti vacanato sākhāsu paṭiggahaṇaṃ ruhatīti daṭṭhabbaṃ. Puñchitvā paṭiggahetvāti ettha ‘‘puñchite paṭiggahaṇakiccaṃ natthi, tasmā puñchitvā gahetvāti evamattho gahetabbo’’ti vadanti. Puñchitvā paṭiggahetvā vāti evamettha attho daṭṭhabbo. Patte patitarajanacuṇṇañhi abbhantaraparibhogatthāya aparihaṭabhāvato paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Pubbābhogassa anurūpena ‘‘anupasampannassa datvā…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Yasmā pana taṃ ‘‘aññassa dassāmī’’ti cittuppādamattena parasantakaṃ nāma na hoti, tasmā tassa adatvāpi paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.

    భిక్ఖుస్స దేతీతి అఞ్ఞస్స భిక్ఖుస్స దేతి. కఞ్జికన్తి ఖీరరసాదిం యంకిఞ్చి ద్రవం సన్ధాయ వుత్తం. హత్థతో మోచేత్వా పున గణ్హాతి, ఉగ్గహితకం హోతీతి ఆహ ‘‘హత్థతో అమోచేన్తేనేవా’’తి. ఆలులేన్తానన్తి ఆలోలేన్తానం, అయమేవ వా పాఠో. ఆహరిత్వా భూమియం ఠపితత్తా అభిహారో నత్థీతి ఆహ ‘‘పత్తో పటిగ్గహేతబ్బో’’తి. పఠమతరం ఉళుఙ్కతో థేవా పత్తే పతన్తీతి ఏత్థ ‘‘యథా పఠమతరం పతితథేవే దోసో నత్థి, తథా ఆకిరిత్వా అపనేన్తానం పచ్ఛా పతితథేవేపి అభిహటత్తా నేవత్థి దోసో’’తి వదన్తి. చరుకేనాతి ఖుద్దకభాజనేన. ముఖవట్టియాపి గహేతుం వట్టతీతి ముఖవట్టిం ఉక్ఖిపిత్వా హత్థే ఫుసాపితే గణ్హితుం వట్టతి. కేచీతి అభయగిరివాసినో. ఏస నయోతి కాయపటిబద్ధపటిబద్ధమ్పి కాయపటిబద్ధమేవాతి అయం నయో. తథా చ తత్థ కాయపటిబద్ధే తంపటిబద్ధే చ థుల్లచ్చయమేవ వుత్తం.

    Bhikkhussa detīti aññassa bhikkhussa deti. Kañjikanti khīrarasādiṃ yaṃkiñci dravaṃ sandhāya vuttaṃ. Hatthato mocetvā puna gaṇhāti, uggahitakaṃ hotīti āha ‘‘hatthato amocentenevā’’ti. Ālulentānanti ālolentānaṃ, ayameva vā pāṭho. Āharitvā bhūmiyaṃ ṭhapitattā abhihāro natthīti āha ‘‘patto paṭiggahetabbo’’ti. Paṭhamataraṃ uḷuṅkato thevā patte patantīti ettha ‘‘yathā paṭhamataraṃ patitatheve doso natthi, tathā ākiritvā apanentānaṃ pacchā patitathevepi abhihaṭattā nevatthi doso’’ti vadanti. Carukenāti khuddakabhājanena. Mukhavaṭṭiyāpi gahetuṃ vaṭṭatīti mukhavaṭṭiṃ ukkhipitvā hatthe phusāpite gaṇhituṃ vaṭṭati. Kecīti abhayagirivāsino. Esa nayoti kāyapaṭibaddhapaṭibaddhampi kāyapaṭibaddhamevāti ayaṃ nayo. Tathā ca tattha kāyapaṭibaddhe taṃpaṭibaddhe ca thullaccayameva vuttaṃ.

    తేనాతి యస్స భిక్ఖునో సన్తికం గతం, తేన. తస్మాతి యస్మా మూలట్ఠస్సేవ పరిభోగో అనుఞ్ఞాతో, తస్మా. తం దివసం హత్థేన గహేత్వా దుతియదివసే పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స ఉగ్గహితకపటిగ్గహితం హోతీతి ఆహ ‘‘అనామసిత్వా’’తి. అప్పటిగ్గహితత్తా ‘‘సన్నిధిపచ్చయా అనాపత్తీ’’తి వుత్తం. అప్పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అదిన్నముఖద్వారాపత్తి హోతీతి ఆహ ‘‘పటిగ్గహేత్వా పన పరిభుఞ్జితబ్బ’’న్తి. ‘‘తం దివసం…పే॰… న తతో పర’’న్తి వచనతో తం దివసం హత్థేన గహేత్వా వా అగ్గహేత్వా వా ఠపితం దుతియదివసే అప్పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అదిన్నముఖద్వారాపత్తి హోతి, హత్థేన గహేత్వా ఠపితం దుతియదివసే పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స పన ఉగ్గహితకపటిగ్గహితం హోతి. అప్పటిగ్గహితమేవ హి హత్థేన గహేత్వా ఠపితం. ‘‘సామం గహేత్వా పరిభుఞ్జితు’’న్తి హి వచనతో అప్పటిగ్గహితస్సేవ తస్మిం దివసే పరిభోగో అనుఞ్ఞాతో. తస్మా యం వుత్తం గణ్ఠిపదే ‘‘తం దియ్యమానం పతతీతి ఏత్థ యథా గణభోజనాదీసు గిలానాదీనం కుక్కుచ్చాయన్తానం గణభోజనం అనుఞ్ఞాతం, ఏవమిధాపి భగవతా పటిగ్గహితమేవ కుక్కుచ్చవినోదనత్థం అనుఞ్ఞాత’’న్తి, తం న గహేతబ్బం. ‘‘తం దియ్యమానం పతతీ’’తి అవిసేసేన వుత్తత్తా చతూసుపి కాలికేసు అయం నయో వేదితబ్బో.

    Tenāti yassa bhikkhuno santikaṃ gataṃ, tena. Tasmāti yasmā mūlaṭṭhasseva paribhogo anuññāto, tasmā. Taṃ divasaṃ hatthena gahetvā dutiyadivase paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitakapaṭiggahitaṃ hotīti āha ‘‘anāmasitvā’’ti. Appaṭiggahitattā ‘‘sannidhipaccayā anāpattī’’ti vuttaṃ. Appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hotīti āha ‘‘paṭiggahetvā pana paribhuñjitabba’’nti. ‘‘Taṃ divasaṃ…pe… na tato para’’nti vacanato taṃ divasaṃ hatthena gahetvā vā aggahetvā vā ṭhapitaṃ dutiyadivase appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hoti, hatthena gahetvā ṭhapitaṃ dutiyadivase paṭiggahetvā paribhuñjantassa pana uggahitakapaṭiggahitaṃ hoti. Appaṭiggahitameva hi hatthena gahetvā ṭhapitaṃ. ‘‘Sāmaṃ gahetvā paribhuñjitu’’nti hi vacanato appaṭiggahitasseva tasmiṃ divase paribhogo anuññāto. Tasmā yaṃ vuttaṃ gaṇṭhipade ‘‘taṃ diyyamānaṃ patatīti ettha yathā gaṇabhojanādīsu gilānādīnaṃ kukkuccāyantānaṃ gaṇabhojanaṃ anuññātaṃ, evamidhāpi bhagavatā paṭiggahitameva kukkuccavinodanatthaṃ anuññāta’’nti, taṃ na gahetabbaṃ. ‘‘Taṃ diyyamānaṃ patatī’’ti avisesena vuttattā catūsupi kālikesu ayaṃ nayo veditabbo.

    సత్థకేనాతి పటిగ్గహితసత్థకేన. కస్మా పనేత్థ ఉగ్గహితపచ్చయా సన్నిధిపచ్చయా వా దోసో న సియాతి ఆహ ‘‘న హి తం పరిభోగత్థాయ పరిహరన్తీ’’తి. ఇమినావ బాహిరపరిభోగత్థం సామం గహేత్వా అనుపసమ్పన్నేన దిన్నం వా గహేత్వా పరిహరితుం వట్టతీతి దీపేతి. తస్మా పత్తసమ్మక్ఖనాదిఅత్థం సామం గహేత్వా పరిహటతేలాదిం సచే పరిభుఞ్జితుకామో హోతి, పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అనాపత్తి. అబ్భన్తరపరిభోగత్థం పన సామం గహితం పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స ఉగ్గహితకపటిగ్గహితం హోతి, అప్పటిగ్గహేత్వా పరిభుఞ్జన్తస్స అదిన్నముఖద్వారాపత్తి హోతి, అబ్భన్తరపరిభోగత్థమేవ అనుపసమ్పన్నేన దిన్నం గహేత్వా పరిహరన్తస్స సిఙ్గీలోణకప్పో వియ సన్నిధిపచ్చయా ఆపత్తి హోతి. కేచి పన ‘‘థామమజ్ఝిమస్స పురిసస్స ఉచ్చారణమత్తం హోతీతిఆదినా వుత్తపఞ్చఙ్గసమ్పత్తియా పటిగ్గహణస్స రుహనతో బాహిరపరిభోగత్థమ్పి సచే అనుపసమ్పన్నేన దిన్నం గణ్హాతి, పటిగ్గహితమేవా’’తి వదన్తి. ఏవం సతి ఇధ బాహిరపరిభోగత్థం అనుపసమ్పన్నేన దిన్నం గహేత్వా పరిహరన్తస్స సన్నిధిపచ్చయా ఆపత్తి వత్తబ్బా సియా, ‘‘న హి తం పరిభోగత్థాయ పరిహరన్తీ’’తి చ న వత్తబ్బం, తస్మా బాహిరపరిభోగత్థం గహితం పటిగ్గహితం నామ న హోతీతి వేదితబ్బం. యది ఏవం పఞ్చసు పటిగ్గహణఙ్గేసు ‘‘పరిభోగత్థాయా’’తి విసేసనం వత్తబ్బన్తి? న వత్తబ్బం. పటిగ్గహణఞ్హి పరిభోగత్థమేవ హోతీతి ‘‘పరిభోగత్థాయా’’తి విసుం అవత్వా ‘‘తఞ్చే భిక్ఖు కాయేన వా కాయపటిబద్ధేన వా పటిగ్గణ్హాతీ’’తి ఏత్తకమేవ వుత్తం. అపరే పన ‘‘సతిపి పటిగ్గహణే ‘న హి తం పరిభోగత్థాయ పరిహరన్తీ’తి ఇధ అపరిభోగత్థాయ పరిహరణే అనాపత్తి వుత్తా’’తి వదన్తి. ఉదుక్ఖలముసలాని ఖియ్యన్తీతి ఏత్థ ఉదుక్ఖలముసలానం ఖయేన పిసితకోట్టితభేసజ్జేసు సచే ఆగన్తుకవణ్ణో పఞ్ఞాయతి, న వట్టతి.

    Satthakenāti paṭiggahitasatthakena. Kasmā panettha uggahitapaccayā sannidhipaccayā vā doso na siyāti āha ‘‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti. Imināva bāhiraparibhogatthaṃ sāmaṃ gahetvā anupasampannena dinnaṃ vā gahetvā pariharituṃ vaṭṭatīti dīpeti. Tasmā pattasammakkhanādiatthaṃ sāmaṃ gahetvā parihaṭatelādiṃ sace paribhuñjitukāmo hoti, paṭiggahetvā paribhuñjantassa anāpatti. Abbhantaraparibhogatthaṃ pana sāmaṃ gahitaṃ paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitakapaṭiggahitaṃ hoti, appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hoti, abbhantaraparibhogatthameva anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa siṅgīloṇakappo viya sannidhipaccayā āpatti hoti. Keci pana ‘‘thāmamajjhimassa purisassa uccāraṇamattaṃ hotītiādinā vuttapañcaṅgasampattiyā paṭiggahaṇassa ruhanato bāhiraparibhogatthampi sace anupasampannena dinnaṃ gaṇhāti, paṭiggahitamevā’’ti vadanti. Evaṃ sati idha bāhiraparibhogatthaṃ anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa sannidhipaccayā āpatti vattabbā siyā, ‘‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti ca na vattabbaṃ, tasmā bāhiraparibhogatthaṃ gahitaṃ paṭiggahitaṃ nāma na hotīti veditabbaṃ. Yadi evaṃ pañcasu paṭiggahaṇaṅgesu ‘‘paribhogatthāyā’’ti visesanaṃ vattabbanti? Na vattabbaṃ. Paṭiggahaṇañhi paribhogatthameva hotīti ‘‘paribhogatthāyā’’ti visuṃ avatvā ‘‘tañce bhikkhu kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā paṭiggaṇhātī’’ti ettakameva vuttaṃ. Apare pana ‘‘satipi paṭiggahaṇe ‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’ti idha aparibhogatthāya pariharaṇe anāpatti vuttā’’ti vadanti. Udukkhalamusalāni khiyyantīti ettha udukkhalamusalānaṃ khayena pisitakoṭṭitabhesajjesu sace āgantukavaṇṇo paññāyati, na vaṭṭati.

    సుద్ధం ఉదకం హోతీతి రుక్ఖసాఖాదీహి గళిత్వా పతనఉదకం సన్ధాయ వుత్తం. పత్తో వాస్స పటిగ్గహేతబ్బోతి ఏత్థాపి పత్తగతం ఛుపిత్వా దేన్తస్స హత్థలగ్గేన ఆమిసేన దోసాభావత్థం పత్తపటిగ్గహణన్తి అబ్భన్తరపరిభోగత్థమేవ పటిగ్గహణం వేదితబ్బం. యం సామణేరస్స పత్తే పతతి…పే॰… పటిగ్గహణం న విజహతీతి ఏత్థ పునప్పునం గణ్హన్తస్స అత్తనో పత్తే పక్ఖిత్తమేవ ‘‘అత్తనో సన్తక’’న్తి సన్నిట్ఠానకరణతో హత్థగతం పటిగ్గహణం న విజహతి, పరిచ్ఛిన్దిత్వా దిన్నం పన గణ్హన్తస్స గహణసమయేయేవ ‘‘అత్తనో సన్తక’’న్తి సన్నిట్ఠానస్స కతత్తా హత్థగతం పటిగ్గహణం విజహతి. కేసఞ్చి అత్థాయ ఓదనం పక్ఖిపతీతి ఏత్థ అనుపసమ్పన్నస్స అత్థాయ పక్ఖిపన్తేపి ‘‘ఆగన్త్వా గణ్హిస్సతీ’’తి సయమేవ పక్ఖిపిత్వా ఠపనతో పటిగ్గహణం న విజహతి, అనుపసమ్పన్నస్స హత్థే పక్ఖిత్తం పన అనుపసమ్పన్నేనేవ ఠపితం నామ హోతీతి పటిగ్గహణం విజహతి పరిచ్చత్తభావతో. తేన వుత్తం ‘‘సామణేర…పే॰… పరిచ్చత్తత్తా’’తి.

    Suddhaṃ udakaṃ hotīti rukkhasākhādīhi gaḷitvā patanaudakaṃ sandhāya vuttaṃ. Patto vāssa paṭiggahetabboti etthāpi pattagataṃ chupitvā dentassa hatthalaggena āmisena dosābhāvatthaṃ pattapaṭiggahaṇanti abbhantaraparibhogatthameva paṭiggahaṇaṃ veditabbaṃ. Yaṃ sāmaṇerassa patte patati…pe… paṭiggahaṇaṃ na vijahatīti ettha punappunaṃ gaṇhantassa attano patte pakkhittameva ‘‘attano santaka’’nti sanniṭṭhānakaraṇato hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ na vijahati, paricchinditvā dinnaṃ pana gaṇhantassa gahaṇasamayeyeva ‘‘attano santaka’’nti sanniṭṭhānassa katattā hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ vijahati. Kesañci atthāya odanaṃ pakkhipatīti ettha anupasampannassa atthāya pakkhipantepi ‘‘āgantvā gaṇhissatī’’ti sayameva pakkhipitvā ṭhapanato paṭiggahaṇaṃ na vijahati, anupasampannassa hatthe pakkhittaṃ pana anupasampanneneva ṭhapitaṃ nāma hotīti paṭiggahaṇaṃ vijahati pariccattabhāvato. Tena vuttaṃ ‘‘sāmaṇera…pe… pariccattattā’’ti.

    పటిగ్గహణూపగం భారం నామ థామమజ్ఝిమస్స పురిసస్స ఉక్ఖేపారహం. కిఞ్చాపి అవిస్సజ్జేత్వావ అఞ్ఞేన హత్థేన పిదహన్తస్స దోసో నత్థి, తథాపి న పిదహితబ్బన్తి అట్ఠకథాపమాణేనేవ గహేతబ్బం. మచ్ఛికవారణత్థన్తి ఏత్థ ‘‘సచేపి సాఖాయ లగ్గరజం పత్తే పతతి, సుఖేన పరిభుఞ్జితుం సక్కాతి సాఖాయ పటిగ్గహితత్తా అబ్భన్తరపరిభోగత్థమేవిధ పటిగ్గహణన్తి మూలపటిగ్గహణమేవ వట్టతీ’’తి వుత్తం. అపరే పన ‘‘మచ్ఛికవారణత్థన్తి ఏత్థ వచనమత్తం గహేత్వా బాహిరపరిభోగత్థం గహిత’’న్తి వదన్తి. తస్మిమ్పి అసతీతి చాటియా వా కుణ్డకే వా అసతి. అనుపసమ్పన్నం గాహాపేత్వాతి తంయేవ అజ్ఝోహరణీయభణ్డం అనుపసమ్పన్నేన గాహాపేత్వా. థేరస్స పత్తం అనుథేరస్సాతి థేరస్స పత్తం అత్తనా గహేత్వా అనుథేరస్స దేతి. తుయ్హం యాగుం మయ్హం దేహీతి ఏత్థ ఏవం వత్వా సామణేరస్స పత్తం గహేత్వా అత్తనోపి పత్తం తస్స దేతి. ఏత్థ పనాతి పణ్డితో సామణేరోతిఆదిపత్తపరివత్తనకథాయ. కారణం ఉపపరిక్ఖితబ్బన్తి యథా మాతుఆదీనం తేలాదీని హరన్తో తథారూపే కిచ్చే అనుపసమ్పన్నేన అపరివత్తేత్వావ పరిభుఞ్జితుం లభతి, ఏవమిధ పత్తపరివత్తనం అకత్వా పరిభుఞ్జితుం న లభతీతి ఏత్థ కారణం వీమంసితబ్బన్తి అత్థో.

    Paṭiggahaṇūpagaṃ bhāraṃ nāma thāmamajjhimassa purisassa ukkhepārahaṃ. Kiñcāpi avissajjetvāva aññena hatthena pidahantassa doso natthi, tathāpi na pidahitabbanti aṭṭhakathāpamāṇeneva gahetabbaṃ. Macchikavāraṇatthanti ettha ‘‘sacepi sākhāya laggarajaṃ patte patati, sukhena paribhuñjituṃ sakkāti sākhāya paṭiggahitattā abbhantaraparibhogatthamevidha paṭiggahaṇanti mūlapaṭiggahaṇameva vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Apare pana ‘‘macchikavāraṇatthanti ettha vacanamattaṃ gahetvā bāhiraparibhogatthaṃ gahita’’nti vadanti. Tasmimpi asatīti cāṭiyā vā kuṇḍake vā asati. Anupasampannaṃ gāhāpetvāti taṃyeva ajjhoharaṇīyabhaṇḍaṃ anupasampannena gāhāpetvā. Therassa pattaṃ anutherassāti therassa pattaṃ attanā gahetvā anutherassa deti. Tuyhaṃ yāguṃ mayhaṃ dehīti ettha evaṃ vatvā sāmaṇerassa pattaṃ gahetvā attanopi pattaṃ tassa deti. Ettha panāti paṇḍito sāmaṇerotiādipattaparivattanakathāya. Kāraṇaṃ upaparikkhitabbanti yathā mātuādīnaṃ telādīni haranto tathārūpe kicce anupasampannena aparivattetvāva paribhuñjituṃ labhati, evamidha pattaparivattanaṃ akatvā paribhuñjituṃ na labhatīti ettha kāraṇaṃ vīmaṃsitabbanti attho.

    ఏత్థ పన ‘‘సామణేరేహి గహితతణ్డులేసు పరిక్ఖీణేసు అవస్సం అమ్హాకం సామణేరా సఙ్గహం కరోన్తీతి వితక్కుప్పత్తి సమ్భవతి, తస్మా తం పరివత్తేత్వావ పరిభుఞ్జితబ్బం. మాతాపితూనం అత్థాయ పన ఛాయత్థాయ వా గహణే పరిభోగాసా నత్థి, తస్మా తం వట్టతీ’’తి కారణం వదన్తి. తేనేవ ఆచరియబుద్ధదత్తత్థేరేనపి వుత్తం –

    Ettha pana ‘‘sāmaṇerehi gahitataṇḍulesu parikkhīṇesu avassaṃ amhākaṃ sāmaṇerā saṅgahaṃ karontīti vitakkuppatti sambhavati, tasmā taṃ parivattetvāva paribhuñjitabbaṃ. Mātāpitūnaṃ atthāya pana chāyatthāya vā gahaṇe paribhogāsā natthi, tasmā taṃ vaṭṭatī’’ti kāraṇaṃ vadanti. Teneva ācariyabuddhadattattherenapi vuttaṃ –

    ‘‘మాతాపితూనమత్థాయ, తేలాదిహరతోపి చ;

    ‘‘Mātāpitūnamatthāya, telādiharatopi ca;

    సాఖం ఛాయాదిఅత్థాయ, ఇమేసం న విసేసతి.

    Sākhaṃ chāyādiatthāya, imesaṃ na visesati.

    ‘‘తస్మా హిస్స విసేసస్స, చిన్తేతబ్బం తు కారణం;

    ‘‘Tasmā hissa visesassa, cintetabbaṃ tu kāraṇaṃ;

    తస్స సాలయభావం తు, విసేసం తక్కయామ త’’న్తి.

    Tassa sālayabhāvaṃ tu, visesaṃ takkayāma ta’’nti.

    ఇదమేవేత్థ యుత్తతరం అవస్సం తథావిధవితక్కుప్పత్తియా సమ్భవతో. న సక్కా హి ఏత్థ వితక్కం సోధేతున్తి. మాతాదీనం అత్థాయ హరణే పన నావస్సం తథావిధవితక్కుప్పత్తీతి సక్కా వితక్కం సోధేతుం. యత్థ హి వితక్కం సోధేతుం సక్కా, తత్థ నేవత్థి దోసో. తేనేవ వక్ఖతి ‘‘సచే పన సక్కోతి వితక్కం సోధేతుం, తతో లద్ధం ఖాదితుమ్పి వట్టతీ’’తి.

    Idamevettha yuttataraṃ avassaṃ tathāvidhavitakkuppattiyā sambhavato. Na sakkā hi ettha vitakkaṃ sodhetunti. Mātādīnaṃ atthāya haraṇe pana nāvassaṃ tathāvidhavitakkuppattīti sakkā vitakkaṃ sodhetuṃ. Yattha hi vitakkaṃ sodhetuṃ sakkā, tattha nevatthi doso. Teneva vakkhati ‘‘sace pana sakkoti vitakkaṃ sodhetuṃ, tato laddhaṃ khāditumpi vaṭṭatī’’ti.

    నిచ్చాలేతుం న సక్కోతీతి నిచ్చాలేత్వా సక్ఖరా అపనేతుం న సక్కోతి. ఆధారకే పత్తో ఠపితో హోతీతి పటిగ్గహేతబ్బపత్తం సన్ధాయ వుత్తం. చాలేతీతి వినా కారణం చాలేతి. సతిపి కారణే భిక్ఖూనం పరిభోగారహం చాలేతుం న వట్టతి. కిఞ్చాపి ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, అమనుస్సికాబాధే ఆమకమంసం ఆమకలోహిత’’న్తి (మహావ॰ ౨౬౪) తాదిసే ఆబాధే అత్తనో అత్థాయ ఆమకమంసపటిగ్గహణం అనుఞ్ఞాతం, ‘‘ఆమకమంసపటిగ్గహణా పటివిరతో హోతీ’’తి చ సామఞ్ఞతో పటిక్ఖిత్తం, తథాపి అత్తనో అఞ్ఞస్స వా భిక్ఖునో అత్థాయ అగ్గహితత్తా ‘‘సీహవిఘాసాదిం…పే॰… వట్టతీ’’తి వుత్తం. సక్కోతి వితక్కం సోధేతున్తి మయ్హమ్పి దేతీతి వితక్కస్స అనుప్పన్నభావం సల్లక్ఖేతుం సక్కోతి, సామణేరస్స దస్సామీతి సుద్ధచిత్తేన మయా గహితన్తి వా సల్లక్ఖేతుం సక్కోతి.

    Niccāletuṃ na sakkotīti niccāletvā sakkharā apanetuṃ na sakkoti. Ādhārake patto ṭhapitohotīti paṭiggahetabbapattaṃ sandhāya vuttaṃ. Cāletīti vinā kāraṇaṃ cāleti. Satipi kāraṇe bhikkhūnaṃ paribhogārahaṃ cāletuṃ na vaṭṭati. Kiñcāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, amanussikābādhe āmakamaṃsaṃ āmakalohita’’nti (mahāva. 264) tādise ābādhe attano atthāya āmakamaṃsapaṭiggahaṇaṃ anuññātaṃ, ‘‘āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’ti ca sāmaññato paṭikkhittaṃ, tathāpi attano aññassa vā bhikkhuno atthāya aggahitattā ‘‘sīhavighāsādiṃ…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Sakkoti vitakkaṃ sodhetunti mayhampi detīti vitakkassa anuppannabhāvaṃ sallakkhetuṃ sakkoti, sāmaṇerassa dassāmīti suddhacittena mayā gahitanti vā sallakkhetuṃ sakkoti.

    సచే పన మూలేపి పటిగ్గహితం హోతీతి ఏత్థ ‘‘గహేత్వా గతే మయ్హమ్పి దదేయ్యున్తి సఞ్ఞాయ సచే పటిగ్గహితం హోతీ’’తి వదన్తి. కోట్ఠాసే కరోతీతి భిక్ఖుసామణేరా చ అత్తనో అత్తనో అభిరుచితం కోట్ఠాసం గణ్హన్తూతి సబ్బేసం సమకే కోట్ఠాసే కరోతి. గహితావసేసన్తి సామణేరేహి గహితకోట్ఠాసతో అవసేసం. గణ్హిత్వాతి ‘‘మయ్హం ఇదం గణ్హిస్సామీ’’తి గహేత్వా. ఇధ గహితావసేసం నామ తేన గణ్హిత్వా పున ఠపితం. పటిగ్గహేత్వాతి తదహు పటిగ్గహేత్వా. తేనేవ ‘‘యావకాలికేన యావజీవికసంసగ్గే దోసో నత్థీ’’తి వుత్తం. సచే పన పురిమదివసే పటిగ్గహేత్వా ఠపితా హోతి, సామిసేన ముఖేన తస్సా వట్టియా ధూమం పివితుం న వట్టతి. సముద్దోదకేనాతి అప్పటిగ్గహితసముద్దోదకేన. యస్మా కతకట్ఠి ఉదకం పసాదేత్వా విసుం తిట్ఠతి, తస్మా ‘‘అబ్బోహారిక’’న్తి వుత్తం. లగ్గతీతి ముఖే హత్థే చ ఉదకే సుక్ఖే సేతవణ్ణం దస్సేన్తం లగ్గతి. పానీయం గహేత్వాతి అత్తనోయేవ అత్థాయ గహేత్వా. సచే పన పీతావసేసం తత్థేవ ఆకిరిస్సామీతి గణ్హాతి, పున పటిగ్గహణకిచ్చం నత్థి. విక్ఖమ్భేత్వాతి వియూహిత్వా, అపనేత్వాతి అత్థో.

    Sace pana mūlepi paṭiggahitaṃ hotīti ettha ‘‘gahetvā gate mayhampi dadeyyunti saññāya sace paṭiggahitaṃ hotī’’ti vadanti. Koṭṭhāse karotīti bhikkhusāmaṇerā ca attano attano abhirucitaṃ koṭṭhāsaṃ gaṇhantūti sabbesaṃ samake koṭṭhāse karoti. Gahitāvasesanti sāmaṇerehi gahitakoṭṭhāsato avasesaṃ. Gaṇhitvāti ‘‘mayhaṃ idaṃ gaṇhissāmī’’ti gahetvā. Idha gahitāvasesaṃ nāma tena gaṇhitvā puna ṭhapitaṃ. Paṭiggahetvāti tadahu paṭiggahetvā. Teneva ‘‘yāvakālikena yāvajīvikasaṃsagge doso natthī’’ti vuttaṃ. Sace pana purimadivase paṭiggahetvā ṭhapitā hoti, sāmisena mukhena tassā vaṭṭiyā dhūmaṃ pivituṃ na vaṭṭati. Samuddodakenāti appaṭiggahitasamuddodakena. Yasmā katakaṭṭhi udakaṃ pasādetvā visuṃ tiṭṭhati, tasmā ‘‘abbohārika’’nti vuttaṃ. Laggatīti mukhe hatthe ca udake sukkhe setavaṇṇaṃ dassentaṃ laggati. Pānīyaṃ gahetvāti attanoyeva atthāya gahetvā. Sace pana pītāvasesaṃ tattheva ākirissāmīti gaṇhāti, puna paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Vikkhambhetvāti viyūhitvā, apanetvāti attho.

    మహాభూతేసూతి సరీరనిస్సితేసు మహాభూతేసు. పతతీతి విచ్ఛిన్దిత్వా పతతి. విచ్ఛిన్దిత్వా పతితమేవ హి పటిగ్గహేతబ్బం, న ఇతరం. అల్లదారుం రుక్ఖతో ఛిన్దిత్వాపి కాతుం వట్టతీతి ఏత్థ మత్తికత్థాయ పథవిం ఖణితుమ్పి వట్టతీతి వేదితబ్బం. సప్పదట్ఠక్ఖణేయేవ వట్టతీతి అసతి కప్పియకారకే సామం గహేత్వా పరిభుఞ్జితుం వట్టతి, అఞ్ఞదా పటిగ్గహాపేత్వా పరిభుఞ్జితబ్బం. సేసమేత్థ ఉత్తానమేవ. అప్పటిగ్గహితతా, అననుఞ్ఞాతతా, ధూమాదిఅబ్బోహారికాభావో, అజ్ఝోహరణన్తి ఇమాని పనేత్థ చత్తారి అఙ్గాని.

    Mahābhūtesūti sarīranissitesu mahābhūtesu. Patatīti vicchinditvā patati. Vicchinditvā patitameva hi paṭiggahetabbaṃ, na itaraṃ. Alladāruṃ rukkhato chinditvāpi kātuṃ vaṭṭatīti ettha mattikatthāya pathaviṃ khaṇitumpi vaṭṭatīti veditabbaṃ. Sappadaṭṭhakkhaṇeyeva vaṭṭatīti asati kappiyakārake sāmaṃ gahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati, aññadā paṭiggahāpetvā paribhuñjitabbaṃ. Sesamettha uttānameva. Appaṭiggahitatā, ananuññātatā, dhūmādiabbohārikābhāvo, ajjhoharaṇanti imāni panettha cattāri aṅgāni.

    దన్తపోనసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    నిట్ఠితో భోజనవగ్గో చతుత్థో.

    Niṭṭhito bhojanavaggo catuttho.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౪. భోజనవగ్గో • 4. Bhojanavaggo

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧౦. దన్తపోనసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧౦. దన్తపోనసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౧౦. దన్తపోనసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౧౦. దన్తపోనసిక్ఖాపదం • 10. Dantaponasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact