Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ

    10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ൨൬൩. ദസമേ അയ്യവോസാടിതകാനീതി പിതുപിണ്ഡസ്സേതം അധിവചനം. ഉമ്മാരേതി സുസാനേ കതഗേഹസ്സ അത്തനോ ഗേഹസ്സ വാ ഉമ്മാരേ. ഘനബദ്ധോതി ഘനമംസേന സമ്ബദ്ധോ, കഥിനസംഹതസരീരോതി വുത്തം ഹോതി.

    263. Dasame ayyavosāṭitakānīti pitupiṇḍassetaṃ adhivacanaṃ. Ummāreti susāne katagehassa attano gehassa vā ummāre. Ghanabaddhoti ghanamaṃsena sambaddho, kathinasaṃhatasarīroti vuttaṃ hoti.

    ൨൬൪. മുഖദ്വാരന്തി ഗലനാളികം. ആഹാരന്തി അജ്ഝോഹരിതബ്ബം യംകിഞ്ചി യാവകാലികാദിം. ആഹരേയ്യാതി മുഖദ്വാരം പവേസേയ്യ. മുഖേന വാ പവിട്ഠം ഹോതു നാസികായ വാ, ഗലേന അജ്ഝോഹരണീയത്താ സബ്ബമ്പി തം മുഖദ്വാരം പവേസിതമേവ ഹോതി. യസ്മാ പന തേ ഭിക്ഖൂ അനാഹാരേപി ഉദകേ ആഹാരസഞ്ഞായ ദന്തപോനേ ച മുഖദ്വാരം ആഹടം ഇദന്തി സഞ്ഞായ കുക്കുച്ചായിംസു, തസ്മാ വുത്തം ‘‘തേ ഭിക്ഖൂ അദിന്നം…പേ॰… സമ്മാ അത്ഥം അസല്ലക്ഖേത്വാ കുക്കുച്ചായിംസൂ’’തി. ഉദകഞ്ഹി യഥാസുഖം പാതും ദന്തകട്ഠഞ്ച ദന്തപോനപരിഭോഗേന പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി, തസ്സ പന രസം ഗിലിതും ന വട്ടതി. സചേപി ദന്തകട്ഠരസോ അജാനന്തസ്സ അന്തോ പവിസതി, പാചിത്തിയമേവ. അനജ്ഝോഹരന്തേന പന ദന്തകട്ഠം വാ ഹോതു അഞ്ഞം വാ, കിഞ്ചി മുഖേ പക്ഖിപിതും വട്ടതി.

    264.Mukhadvāranti galanāḷikaṃ. Āhāranti ajjhoharitabbaṃ yaṃkiñci yāvakālikādiṃ. Āhareyyāti mukhadvāraṃ paveseyya. Mukhena vā paviṭṭhaṃ hotu nāsikāya vā, galena ajjhoharaṇīyattā sabbampi taṃ mukhadvāraṃ pavesitameva hoti. Yasmā pana te bhikkhū anāhārepi udake āhārasaññāya dantapone ca mukhadvāraṃ āhaṭaṃ idanti saññāya kukkuccāyiṃsu, tasmā vuttaṃ ‘‘te bhikkhū adinnaṃ…pe… sammā atthaṃ asallakkhetvā kukkuccāyiṃsū’’ti. Udakañhi yathāsukhaṃ pātuṃ dantakaṭṭhañca dantaponaparibhogena paribhuñjituṃ vaṭṭati, tassa pana rasaṃ gilituṃ na vaṭṭati. Sacepi dantakaṭṭharaso ajānantassa anto pavisati, pācittiyameva. Anajjhoharantena pana dantakaṭṭhaṃ vā hotu aññaṃ vā, kiñci mukhe pakkhipituṃ vaṭṭati.

    ൨൬൫. അകല്ലകോതി ഗിലാനോ സഹത്ഥാ പരിഭുഞ്ജിതും അസക്കോന്തോ മുഖേന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി. ഉച്ചാരണമത്തന്തി ഉക്ഖിപനമത്തം. ഏകദേസേനപീതി അങ്ഗുലിയാപി ഫുട്ഠമത്തേന. തം ചേ പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, സബ്ബം പടിഗ്ഗഹിതമേവാതി വേണുകോടിയാ ബന്ധിത്വാ ഠപിതത്താ. സചേപി ഭൂമിയം ഠിതമേവ ഘടം ദായകേന ഹത്ഥപാസേ ഠത്വാ ഘടം ദസ്സാമീതി ദിന്നവേണുകോടിഗ്ഗഹണവസേന പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, ഉഭയകോടിബദ്ധം സബ്ബമ്പി പടിഗ്ഗഹിതമേവ ഹോതി. ഭിക്ഖുസ്സ അത്ഥായ അപീളേത്വാ പകതിയാ പീളിയമാനഉച്ഛുരസം സന്ധായ ‘‘ഗണ്ഹഥാ’’തി വുത്തത്താ ‘‘അഭിഹാരോ ന പഞ്ഞായതീ’’തി വുത്തം. ഹത്ഥപാസേ ഠിതസ്സ പന ഭിക്ഖുസ്സ അത്ഥായ പീളിയമാനാ ഉച്ഛുതോ പഗ്ഘരന്തം രസം ഗണ്ഹിതും വട്ടതി, ദോണികായ സയം പഗ്ഘരന്തം ഉച്ഛുരസം മജ്ഝേ ആവരിത്വാ ആവരിത്വാ വിസ്സജ്ജിതമ്പി ഗണ്ഹിതും വട്ടതി. കത്ഥചി അട്ഠകഥാസു.

    265.Akallakoti gilāno sahatthā paribhuñjituṃ asakkonto mukhena paṭiggaṇhāti. Uccāraṇamattanti ukkhipanamattaṃ. Ekadesenapīti aṅguliyāpi phuṭṭhamattena. Taṃ ce paṭiggaṇhāti, sabbaṃ paṭiggahitamevāti veṇukoṭiyā bandhitvā ṭhapitattā. Sacepi bhūmiyaṃ ṭhitameva ghaṭaṃ dāyakena hatthapāse ṭhatvā ghaṭaṃ dassāmīti dinnaveṇukoṭiggahaṇavasena paṭiggaṇhāti, ubhayakoṭibaddhaṃ sabbampi paṭiggahitameva hoti. Bhikkhussa atthāya apīḷetvā pakatiyā pīḷiyamānaucchurasaṃ sandhāya ‘‘gaṇhathā’’ti vuttattā ‘‘abhihāro na paññāyatī’’ti vuttaṃ. Hatthapāse ṭhitassa pana bhikkhussa atthāya pīḷiyamānā ucchuto paggharantaṃ rasaṃ gaṇhituṃ vaṭṭati, doṇikāya sayaṃ paggharantaṃ ucchurasaṃ majjhe āvaritvā āvaritvā vissajjitampi gaṇhituṃ vaṭṭati. Katthaci aṭṭhakathāsu.

    അസംഹാരിമേതി ഥാമമജ്ഝിമേന പുരിസേന അസംഹാരിയേ. ‘‘തിന്തിണികാദിപണ്ണേസൂ’’തി വചനതോ സാഖാസു പടിഗ്ഗഹണം രുഹതീതി ദട്ഠബ്ബം. പുഞ്ഛിത്വാ പടിഗ്ഗഹേത്വാതി ഏത്ഥ ‘‘പുഞ്ഛിതേ പടിഗ്ഗഹണകിച്ചം നത്ഥി, തസ്മാ പുഞ്ഛിത്വാ ഗഹേത്വാതി ഏവമത്ഥോ ഗഹേതബ്ബോ’’തി വദന്തി. പുഞ്ഛിത്വാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ വാതി ഏവമേത്ഥ അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. പത്തേ പതിതരജനചുണ്ണഞ്ഹി അബ്ഭന്തരപരിഭോഗത്ഥായ അപരിഹടഭാവതോ പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി. പുബ്ബാഭോഗസ്സ അനുരൂപേന ‘‘അനുപസമ്പന്നസ്സ ദത്വാ…പേ॰… വട്ടതീ’’തി വുത്തം. യസ്മാ പന തം ‘‘അഞ്ഞസ്സ ദസ്സാമീ’’തി ചിത്തുപ്പാദമത്തേന പരസന്തകം നാമ ന ഹോതി, തസ്മാ തസ്സ അദത്വാപി പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി.

    Asaṃhārimeti thāmamajjhimena purisena asaṃhāriye. ‘‘Tintiṇikādipaṇṇesū’’ti vacanato sākhāsu paṭiggahaṇaṃ ruhatīti daṭṭhabbaṃ. Puñchitvā paṭiggahetvāti ettha ‘‘puñchite paṭiggahaṇakiccaṃ natthi, tasmā puñchitvā gahetvāti evamattho gahetabbo’’ti vadanti. Puñchitvā paṭiggahetvā vāti evamettha attho daṭṭhabbo. Patte patitarajanacuṇṇañhi abbhantaraparibhogatthāya aparihaṭabhāvato paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Pubbābhogassa anurūpena ‘‘anupasampannassa datvā…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Yasmā pana taṃ ‘‘aññassa dassāmī’’ti cittuppādamattena parasantakaṃ nāma na hoti, tasmā tassa adatvāpi paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.

    ഭിക്ഖുസ്സ ദേതീതി അഞ്ഞസ്സ ഭിക്ഖുസ്സ ദേതി. കഞ്ജികന്തി ഖീരരസാദിം യംകിഞ്ചി ദ്രവം സന്ധായ വുത്തം. ഹത്ഥതോ മോചേത്വാ പുന ഗണ്ഹാതി, ഉഗ്ഗഹിതകം ഹോതീതി ആഹ ‘‘ഹത്ഥതോ അമോചേന്തേനേവാ’’തി. ആലുലേന്താനന്തി ആലോലേന്താനം, അയമേവ വാ പാഠോ. ആഹരിത്വാ ഭൂമിയം ഠപിതത്താ അഭിഹാരോ നത്ഥീതി ആഹ ‘‘പത്തോ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബോ’’തി. പഠമതരം ഉളുങ്കതോ ഥേവാ പത്തേ പതന്തീതി ഏത്ഥ ‘‘യഥാ പഠമതരം പതിതഥേവേ ദോസോ നത്ഥി, തഥാ ആകിരിത്വാ അപനേന്താനം പച്ഛാ പതിതഥേവേപി അഭിഹടത്താ നേവത്ഥി ദോസോ’’തി വദന്തി. ചരുകേനാതി ഖുദ്ദകഭാജനേന. മുഖവട്ടിയാപി ഗഹേതും വട്ടതീതി മുഖവട്ടിം ഉക്ഖിപിത്വാ ഹത്ഥേ ഫുസാപിതേ ഗണ്ഹിതും വട്ടതി. കേചീതി അഭയഗിരിവാസിനോ. ഏസ നയോതി കായപടിബദ്ധപടിബദ്ധമ്പി കായപടിബദ്ധമേവാതി അയം നയോ. തഥാ ച തത്ഥ കായപടിബദ്ധേ തംപടിബദ്ധേ ച ഥുല്ലച്ചയമേവ വുത്തം.

    Bhikkhussa detīti aññassa bhikkhussa deti. Kañjikanti khīrarasādiṃ yaṃkiñci dravaṃ sandhāya vuttaṃ. Hatthato mocetvā puna gaṇhāti, uggahitakaṃ hotīti āha ‘‘hatthato amocentenevā’’ti. Ālulentānanti ālolentānaṃ, ayameva vā pāṭho. Āharitvā bhūmiyaṃ ṭhapitattā abhihāro natthīti āha ‘‘patto paṭiggahetabbo’’ti. Paṭhamataraṃ uḷuṅkato thevā patte patantīti ettha ‘‘yathā paṭhamataraṃ patitatheve doso natthi, tathā ākiritvā apanentānaṃ pacchā patitathevepi abhihaṭattā nevatthi doso’’ti vadanti. Carukenāti khuddakabhājanena. Mukhavaṭṭiyāpi gahetuṃ vaṭṭatīti mukhavaṭṭiṃ ukkhipitvā hatthe phusāpite gaṇhituṃ vaṭṭati. Kecīti abhayagirivāsino. Esa nayoti kāyapaṭibaddhapaṭibaddhampi kāyapaṭibaddhamevāti ayaṃ nayo. Tathā ca tattha kāyapaṭibaddhe taṃpaṭibaddhe ca thullaccayameva vuttaṃ.

    തേനാതി യസ്സ ഭിക്ഖുനോ സന്തികം ഗതം, തേന. തസ്മാതി യസ്മാ മൂലട്ഠസ്സേവ പരിഭോഗോ അനുഞ്ഞാതോ, തസ്മാ. തം ദിവസം ഹത്ഥേന ഗഹേത്വാ ദുതിയദിവസേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ ഉഗ്ഗഹിതകപടിഗ്ഗഹിതം ഹോതീതി ആഹ ‘‘അനാമസിത്വാ’’തി. അപ്പടിഗ്ഗഹിതത്താ ‘‘സന്നിധിപച്ചയാ അനാപത്തീ’’തി വുത്തം. അപ്പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അദിന്നമുഖദ്വാരാപത്തി ഹോതീതി ആഹ ‘‘പടിഗ്ഗഹേത്വാ പന പരിഭുഞ്ജിതബ്ബ’’ന്തി. ‘‘തം ദിവസം…പേ॰… ന തതോ പര’’ന്തി വചനതോ തം ദിവസം ഹത്ഥേന ഗഹേത്വാ വാ അഗ്ഗഹേത്വാ വാ ഠപിതം ദുതിയദിവസേ അപ്പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അദിന്നമുഖദ്വാരാപത്തി ഹോതി, ഹത്ഥേന ഗഹേത്വാ ഠപിതം ദുതിയദിവസേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ പന ഉഗ്ഗഹിതകപടിഗ്ഗഹിതം ഹോതി. അപ്പടിഗ്ഗഹിതമേവ ഹി ഹത്ഥേന ഗഹേത്വാ ഠപിതം. ‘‘സാമം ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജിതു’’ന്തി ഹി വചനതോ അപ്പടിഗ്ഗഹിതസ്സേവ തസ്മിം ദിവസേ പരിഭോഗോ അനുഞ്ഞാതോ. തസ്മാ യം വുത്തം ഗണ്ഠിപദേ ‘‘തം ദിയ്യമാനം പതതീതി ഏത്ഥ യഥാ ഗണഭോജനാദീസു ഗിലാനാദീനം കുക്കുച്ചായന്താനം ഗണഭോജനം അനുഞ്ഞാതം, ഏവമിധാപി ഭഗവതാ പടിഗ്ഗഹിതമേവ കുക്കുച്ചവിനോദനത്ഥം അനുഞ്ഞാത’’ന്തി, തം ന ഗഹേതബ്ബം. ‘‘തം ദിയ്യമാനം പതതീ’’തി അവിസേസേന വുത്തത്താ ചതൂസുപി കാലികേസു അയം നയോ വേദിതബ്ബോ.

    Tenāti yassa bhikkhuno santikaṃ gataṃ, tena. Tasmāti yasmā mūlaṭṭhasseva paribhogo anuññāto, tasmā. Taṃ divasaṃ hatthena gahetvā dutiyadivase paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitakapaṭiggahitaṃ hotīti āha ‘‘anāmasitvā’’ti. Appaṭiggahitattā ‘‘sannidhipaccayā anāpattī’’ti vuttaṃ. Appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hotīti āha ‘‘paṭiggahetvā pana paribhuñjitabba’’nti. ‘‘Taṃ divasaṃ…pe… na tato para’’nti vacanato taṃ divasaṃ hatthena gahetvā vā aggahetvā vā ṭhapitaṃ dutiyadivase appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hoti, hatthena gahetvā ṭhapitaṃ dutiyadivase paṭiggahetvā paribhuñjantassa pana uggahitakapaṭiggahitaṃ hoti. Appaṭiggahitameva hi hatthena gahetvā ṭhapitaṃ. ‘‘Sāmaṃ gahetvā paribhuñjitu’’nti hi vacanato appaṭiggahitasseva tasmiṃ divase paribhogo anuññāto. Tasmā yaṃ vuttaṃ gaṇṭhipade ‘‘taṃ diyyamānaṃ patatīti ettha yathā gaṇabhojanādīsu gilānādīnaṃ kukkuccāyantānaṃ gaṇabhojanaṃ anuññātaṃ, evamidhāpi bhagavatā paṭiggahitameva kukkuccavinodanatthaṃ anuññāta’’nti, taṃ na gahetabbaṃ. ‘‘Taṃ diyyamānaṃ patatī’’ti avisesena vuttattā catūsupi kālikesu ayaṃ nayo veditabbo.

    സത്ഥകേനാതി പടിഗ്ഗഹിതസത്ഥകേന. കസ്മാ പനേത്ഥ ഉഗ്ഗഹിതപച്ചയാ സന്നിധിപച്ചയാ വാ ദോസോ ന സിയാതി ആഹ ‘‘ന ഹി തം പരിഭോഗത്ഥായ പരിഹരന്തീ’’തി. ഇമിനാവ ബാഹിരപരിഭോഗത്ഥം സാമം ഗഹേത്വാ അനുപസമ്പന്നേന ദിന്നം വാ ഗഹേത്വാ പരിഹരിതും വട്ടതീതി ദീപേതി. തസ്മാ പത്തസമ്മക്ഖനാദിഅത്ഥം സാമം ഗഹേത്വാ പരിഹടതേലാദിം സചേ പരിഭുഞ്ജിതുകാമോ ഹോതി, പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അനാപത്തി. അബ്ഭന്തരപരിഭോഗത്ഥം പന സാമം ഗഹിതം പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ ഉഗ്ഗഹിതകപടിഗ്ഗഹിതം ഹോതി, അപ്പടിഗ്ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജന്തസ്സ അദിന്നമുഖദ്വാരാപത്തി ഹോതി, അബ്ഭന്തരപരിഭോഗത്ഥമേവ അനുപസമ്പന്നേന ദിന്നം ഗഹേത്വാ പരിഹരന്തസ്സ സിങ്ഗീലോണകപ്പോ വിയ സന്നിധിപച്ചയാ ആപത്തി ഹോതി. കേചി പന ‘‘ഥാമമജ്ഝിമസ്സ പുരിസസ്സ ഉച്ചാരണമത്തം ഹോതീതിആദിനാ വുത്തപഞ്ചങ്ഗസമ്പത്തിയാ പടിഗ്ഗഹണസ്സ രുഹനതോ ബാഹിരപരിഭോഗത്ഥമ്പി സചേ അനുപസമ്പന്നേന ദിന്നം ഗണ്ഹാതി, പടിഗ്ഗഹിതമേവാ’’തി വദന്തി. ഏവം സതി ഇധ ബാഹിരപരിഭോഗത്ഥം അനുപസമ്പന്നേന ദിന്നം ഗഹേത്വാ പരിഹരന്തസ്സ സന്നിധിപച്ചയാ ആപത്തി വത്തബ്ബാ സിയാ, ‘‘ന ഹി തം പരിഭോഗത്ഥായ പരിഹരന്തീ’’തി ച ന വത്തബ്ബം, തസ്മാ ബാഹിരപരിഭോഗത്ഥം ഗഹിതം പടിഗ്ഗഹിതം നാമ ന ഹോതീതി വേദിതബ്ബം. യദി ഏവം പഞ്ചസു പടിഗ്ഗഹണങ്ഗേസു ‘‘പരിഭോഗത്ഥായാ’’തി വിസേസനം വത്തബ്ബന്തി? ന വത്തബ്ബം. പടിഗ്ഗഹണഞ്ഹി പരിഭോഗത്ഥമേവ ഹോതീതി ‘‘പരിഭോഗത്ഥായാ’’തി വിസും അവത്വാ ‘‘തഞ്ചേ ഭിക്ഖു കായേന വാ കായപടിബദ്ധേന വാ പടിഗ്ഗണ്ഹാതീ’’തി ഏത്തകമേവ വുത്തം. അപരേ പന ‘‘സതിപി പടിഗ്ഗഹണേ ‘ന ഹി തം പരിഭോഗത്ഥായ പരിഹരന്തീ’തി ഇധ അപരിഭോഗത്ഥായ പരിഹരണേ അനാപത്തി വുത്താ’’തി വദന്തി. ഉദുക്ഖലമുസലാനി ഖിയ്യന്തീതി ഏത്ഥ ഉദുക്ഖലമുസലാനം ഖയേന പിസിതകോട്ടിതഭേസജ്ജേസു സചേ ആഗന്തുകവണ്ണോ പഞ്ഞായതി, ന വട്ടതി.

    Satthakenāti paṭiggahitasatthakena. Kasmā panettha uggahitapaccayā sannidhipaccayā vā doso na siyāti āha ‘‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti. Imināva bāhiraparibhogatthaṃ sāmaṃ gahetvā anupasampannena dinnaṃ vā gahetvā pariharituṃ vaṭṭatīti dīpeti. Tasmā pattasammakkhanādiatthaṃ sāmaṃ gahetvā parihaṭatelādiṃ sace paribhuñjitukāmo hoti, paṭiggahetvā paribhuñjantassa anāpatti. Abbhantaraparibhogatthaṃ pana sāmaṃ gahitaṃ paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitakapaṭiggahitaṃ hoti, appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hoti, abbhantaraparibhogatthameva anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa siṅgīloṇakappo viya sannidhipaccayā āpatti hoti. Keci pana ‘‘thāmamajjhimassa purisassa uccāraṇamattaṃ hotītiādinā vuttapañcaṅgasampattiyā paṭiggahaṇassa ruhanato bāhiraparibhogatthampi sace anupasampannena dinnaṃ gaṇhāti, paṭiggahitamevā’’ti vadanti. Evaṃ sati idha bāhiraparibhogatthaṃ anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa sannidhipaccayā āpatti vattabbā siyā, ‘‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti ca na vattabbaṃ, tasmā bāhiraparibhogatthaṃ gahitaṃ paṭiggahitaṃ nāma na hotīti veditabbaṃ. Yadi evaṃ pañcasu paṭiggahaṇaṅgesu ‘‘paribhogatthāyā’’ti visesanaṃ vattabbanti? Na vattabbaṃ. Paṭiggahaṇañhi paribhogatthameva hotīti ‘‘paribhogatthāyā’’ti visuṃ avatvā ‘‘tañce bhikkhu kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā paṭiggaṇhātī’’ti ettakameva vuttaṃ. Apare pana ‘‘satipi paṭiggahaṇe ‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’ti idha aparibhogatthāya pariharaṇe anāpatti vuttā’’ti vadanti. Udukkhalamusalāni khiyyantīti ettha udukkhalamusalānaṃ khayena pisitakoṭṭitabhesajjesu sace āgantukavaṇṇo paññāyati, na vaṭṭati.

    സുദ്ധം ഉദകം ഹോതീതി രുക്ഖസാഖാദീഹി ഗളിത്വാ പതനഉദകം സന്ധായ വുത്തം. പത്തോ വാസ്സ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബോതി ഏത്ഥാപി പത്തഗതം ഛുപിത്വാ ദേന്തസ്സ ഹത്ഥലഗ്ഗേന ആമിസേന ദോസാഭാവത്ഥം പത്തപടിഗ്ഗഹണന്തി അബ്ഭന്തരപരിഭോഗത്ഥമേവ പടിഗ്ഗഹണം വേദിതബ്ബം. യം സാമണേരസ്സ പത്തേ പതതി…പേ॰… പടിഗ്ഗഹണം ന വിജഹതീതി ഏത്ഥ പുനപ്പുനം ഗണ്ഹന്തസ്സ അത്തനോ പത്തേ പക്ഖിത്തമേവ ‘‘അത്തനോ സന്തക’’ന്തി സന്നിട്ഠാനകരണതോ ഹത്ഥഗതം പടിഗ്ഗഹണം ന വിജഹതി, പരിച്ഛിന്ദിത്വാ ദിന്നം പന ഗണ്ഹന്തസ്സ ഗഹണസമയേയേവ ‘‘അത്തനോ സന്തക’’ന്തി സന്നിട്ഠാനസ്സ കതത്താ ഹത്ഥഗതം പടിഗ്ഗഹണം വിജഹതി. കേസഞ്ചി അത്ഥായ ഓദനം പക്ഖിപതീതി ഏത്ഥ അനുപസമ്പന്നസ്സ അത്ഥായ പക്ഖിപന്തേപി ‘‘ആഗന്ത്വാ ഗണ്ഹിസ്സതീ’’തി സയമേവ പക്ഖിപിത്വാ ഠപനതോ പടിഗ്ഗഹണം ന വിജഹതി, അനുപസമ്പന്നസ്സ ഹത്ഥേ പക്ഖിത്തം പന അനുപസമ്പന്നേനേവ ഠപിതം നാമ ഹോതീതി പടിഗ്ഗഹണം വിജഹതി പരിച്ചത്തഭാവതോ. തേന വുത്തം ‘‘സാമണേര…പേ॰… പരിച്ചത്തത്താ’’തി.

    Suddhaṃ udakaṃ hotīti rukkhasākhādīhi gaḷitvā patanaudakaṃ sandhāya vuttaṃ. Patto vāssa paṭiggahetabboti etthāpi pattagataṃ chupitvā dentassa hatthalaggena āmisena dosābhāvatthaṃ pattapaṭiggahaṇanti abbhantaraparibhogatthameva paṭiggahaṇaṃ veditabbaṃ. Yaṃ sāmaṇerassa patte patati…pe… paṭiggahaṇaṃ na vijahatīti ettha punappunaṃ gaṇhantassa attano patte pakkhittameva ‘‘attano santaka’’nti sanniṭṭhānakaraṇato hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ na vijahati, paricchinditvā dinnaṃ pana gaṇhantassa gahaṇasamayeyeva ‘‘attano santaka’’nti sanniṭṭhānassa katattā hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ vijahati. Kesañci atthāya odanaṃ pakkhipatīti ettha anupasampannassa atthāya pakkhipantepi ‘‘āgantvā gaṇhissatī’’ti sayameva pakkhipitvā ṭhapanato paṭiggahaṇaṃ na vijahati, anupasampannassa hatthe pakkhittaṃ pana anupasampanneneva ṭhapitaṃ nāma hotīti paṭiggahaṇaṃ vijahati pariccattabhāvato. Tena vuttaṃ ‘‘sāmaṇera…pe… pariccattattā’’ti.

    പടിഗ്ഗഹണൂപഗം ഭാരം നാമ ഥാമമജ്ഝിമസ്സ പുരിസസ്സ ഉക്ഖേപാരഹം. കിഞ്ചാപി അവിസ്സജ്ജേത്വാവ അഞ്ഞേന ഹത്ഥേന പിദഹന്തസ്സ ദോസോ നത്ഥി, തഥാപി ന പിദഹിതബ്ബന്തി അട്ഠകഥാപമാണേനേവ ഗഹേതബ്ബം. മച്ഛികവാരണത്ഥന്തി ഏത്ഥ ‘‘സചേപി സാഖായ ലഗ്ഗരജം പത്തേ പതതി, സുഖേന പരിഭുഞ്ജിതും സക്കാതി സാഖായ പടിഗ്ഗഹിതത്താ അബ്ഭന്തരപരിഭോഗത്ഥമേവിധ പടിഗ്ഗഹണന്തി മൂലപടിഗ്ഗഹണമേവ വട്ടതീ’’തി വുത്തം. അപരേ പന ‘‘മച്ഛികവാരണത്ഥന്തി ഏത്ഥ വചനമത്തം ഗഹേത്വാ ബാഹിരപരിഭോഗത്ഥം ഗഹിത’’ന്തി വദന്തി. തസ്മിമ്പി അസതീതി ചാടിയാ വാ കുണ്ഡകേ വാ അസതി. അനുപസമ്പന്നം ഗാഹാപേത്വാതി തംയേവ അജ്ഝോഹരണീയഭണ്ഡം അനുപസമ്പന്നേന ഗാഹാപേത്വാ. ഥേരസ്സ പത്തം അനുഥേരസ്സാതി ഥേരസ്സ പത്തം അത്തനാ ഗഹേത്വാ അനുഥേരസ്സ ദേതി. തുയ്ഹം യാഗും മയ്ഹം ദേഹീതി ഏത്ഥ ഏവം വത്വാ സാമണേരസ്സ പത്തം ഗഹേത്വാ അത്തനോപി പത്തം തസ്സ ദേതി. ഏത്ഥ പനാതി പണ്ഡിതോ സാമണേരോതിആദിപത്തപരിവത്തനകഥായ. കാരണം ഉപപരിക്ഖിതബ്ബന്തി യഥാ മാതുആദീനം തേലാദീനി ഹരന്തോ തഥാരൂപേ കിച്ചേ അനുപസമ്പന്നേന അപരിവത്തേത്വാവ പരിഭുഞ്ജിതും ലഭതി, ഏവമിധ പത്തപരിവത്തനം അകത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും ന ലഭതീതി ഏത്ഥ കാരണം വീമംസിതബ്ബന്തി അത്ഥോ.

    Paṭiggahaṇūpagaṃ bhāraṃ nāma thāmamajjhimassa purisassa ukkhepārahaṃ. Kiñcāpi avissajjetvāva aññena hatthena pidahantassa doso natthi, tathāpi na pidahitabbanti aṭṭhakathāpamāṇeneva gahetabbaṃ. Macchikavāraṇatthanti ettha ‘‘sacepi sākhāya laggarajaṃ patte patati, sukhena paribhuñjituṃ sakkāti sākhāya paṭiggahitattā abbhantaraparibhogatthamevidha paṭiggahaṇanti mūlapaṭiggahaṇameva vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Apare pana ‘‘macchikavāraṇatthanti ettha vacanamattaṃ gahetvā bāhiraparibhogatthaṃ gahita’’nti vadanti. Tasmimpi asatīti cāṭiyā vā kuṇḍake vā asati. Anupasampannaṃ gāhāpetvāti taṃyeva ajjhoharaṇīyabhaṇḍaṃ anupasampannena gāhāpetvā. Therassa pattaṃ anutherassāti therassa pattaṃ attanā gahetvā anutherassa deti. Tuyhaṃ yāguṃ mayhaṃ dehīti ettha evaṃ vatvā sāmaṇerassa pattaṃ gahetvā attanopi pattaṃ tassa deti. Ettha panāti paṇḍito sāmaṇerotiādipattaparivattanakathāya. Kāraṇaṃ upaparikkhitabbanti yathā mātuādīnaṃ telādīni haranto tathārūpe kicce anupasampannena aparivattetvāva paribhuñjituṃ labhati, evamidha pattaparivattanaṃ akatvā paribhuñjituṃ na labhatīti ettha kāraṇaṃ vīmaṃsitabbanti attho.

    ഏത്ഥ പന ‘‘സാമണേരേഹി ഗഹിതതണ്ഡുലേസു പരിക്ഖീണേസു അവസ്സം അമ്ഹാകം സാമണേരാ സങ്ഗഹം കരോന്തീതി വിതക്കുപ്പത്തി സമ്ഭവതി, തസ്മാ തം പരിവത്തേത്വാവ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. മാതാപിതൂനം അത്ഥായ പന ഛായത്ഥായ വാ ഗഹണേ പരിഭോഗാസാ നത്ഥി, തസ്മാ തം വട്ടതീ’’തി കാരണം വദന്തി. തേനേവ ആചരിയബുദ്ധദത്തത്ഥേരേനപി വുത്തം –

    Ettha pana ‘‘sāmaṇerehi gahitataṇḍulesu parikkhīṇesu avassaṃ amhākaṃ sāmaṇerā saṅgahaṃ karontīti vitakkuppatti sambhavati, tasmā taṃ parivattetvāva paribhuñjitabbaṃ. Mātāpitūnaṃ atthāya pana chāyatthāya vā gahaṇe paribhogāsā natthi, tasmā taṃ vaṭṭatī’’ti kāraṇaṃ vadanti. Teneva ācariyabuddhadattattherenapi vuttaṃ –

    ‘‘മാതാപിതൂനമത്ഥായ, തേലാദിഹരതോപി ച;

    ‘‘Mātāpitūnamatthāya, telādiharatopi ca;

    സാഖം ഛായാദിഅത്ഥായ, ഇമേസം ന വിസേസതി.

    Sākhaṃ chāyādiatthāya, imesaṃ na visesati.

    ‘‘തസ്മാ ഹിസ്സ വിസേസസ്സ, ചിന്തേതബ്ബം തു കാരണം;

    ‘‘Tasmā hissa visesassa, cintetabbaṃ tu kāraṇaṃ;

    തസ്സ സാലയഭാവം തു, വിസേസം തക്കയാമ ത’’ന്തി.

    Tassa sālayabhāvaṃ tu, visesaṃ takkayāma ta’’nti.

    ഇദമേവേത്ഥ യുത്തതരം അവസ്സം തഥാവിധവിതക്കുപ്പത്തിയാ സമ്ഭവതോ. ന സക്കാ ഹി ഏത്ഥ വിതക്കം സോധേതുന്തി. മാതാദീനം അത്ഥായ ഹരണേ പന നാവസ്സം തഥാവിധവിതക്കുപ്പത്തീതി സക്കാ വിതക്കം സോധേതും. യത്ഥ ഹി വിതക്കം സോധേതും സക്കാ, തത്ഥ നേവത്ഥി ദോസോ. തേനേവ വക്ഖതി ‘‘സചേ പന സക്കോതി വിതക്കം സോധേതും, തതോ ലദ്ധം ഖാദിതുമ്പി വട്ടതീ’’തി.

    Idamevettha yuttataraṃ avassaṃ tathāvidhavitakkuppattiyā sambhavato. Na sakkā hi ettha vitakkaṃ sodhetunti. Mātādīnaṃ atthāya haraṇe pana nāvassaṃ tathāvidhavitakkuppattīti sakkā vitakkaṃ sodhetuṃ. Yattha hi vitakkaṃ sodhetuṃ sakkā, tattha nevatthi doso. Teneva vakkhati ‘‘sace pana sakkoti vitakkaṃ sodhetuṃ, tato laddhaṃ khāditumpi vaṭṭatī’’ti.

    നിച്ചാലേതും ന സക്കോതീതി നിച്ചാലേത്വാ സക്ഖരാ അപനേതും ന സക്കോതി. ആധാരകേ പത്തോ ഠപിതോ ഹോതീതി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബപത്തം സന്ധായ വുത്തം. ചാലേതീതി വിനാ കാരണം ചാലേതി. സതിപി കാരണേ ഭിക്ഖൂനം പരിഭോഗാരഹം ചാലേതും ന വട്ടതി. കിഞ്ചാപി ‘‘അനുജാനാമി, ഭിക്ഖവേ, അമനുസ്സികാബാധേ ആമകമംസം ആമകലോഹിത’’ന്തി (മഹാവ॰ ൨൬൪) താദിസേ ആബാധേ അത്തനോ അത്ഥായ ആമകമംസപടിഗ്ഗഹണം അനുഞ്ഞാതം, ‘‘ആമകമംസപടിഗ്ഗഹണാ പടിവിരതോ ഹോതീ’’തി ച സാമഞ്ഞതോ പടിക്ഖിത്തം, തഥാപി അത്തനോ അഞ്ഞസ്സ വാ ഭിക്ഖുനോ അത്ഥായ അഗ്ഗഹിതത്താ ‘‘സീഹവിഘാസാദിം…പേ॰… വട്ടതീ’’തി വുത്തം. സക്കോതി വിതക്കം സോധേതുന്തി മയ്ഹമ്പി ദേതീതി വിതക്കസ്സ അനുപ്പന്നഭാവം സല്ലക്ഖേതും സക്കോതി, സാമണേരസ്സ ദസ്സാമീതി സുദ്ധചിത്തേന മയാ ഗഹിതന്തി വാ സല്ലക്ഖേതും സക്കോതി.

    Niccāletuṃ na sakkotīti niccāletvā sakkharā apanetuṃ na sakkoti. Ādhārake patto ṭhapitohotīti paṭiggahetabbapattaṃ sandhāya vuttaṃ. Cāletīti vinā kāraṇaṃ cāleti. Satipi kāraṇe bhikkhūnaṃ paribhogārahaṃ cāletuṃ na vaṭṭati. Kiñcāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, amanussikābādhe āmakamaṃsaṃ āmakalohita’’nti (mahāva. 264) tādise ābādhe attano atthāya āmakamaṃsapaṭiggahaṇaṃ anuññātaṃ, ‘‘āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’ti ca sāmaññato paṭikkhittaṃ, tathāpi attano aññassa vā bhikkhuno atthāya aggahitattā ‘‘sīhavighāsādiṃ…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Sakkoti vitakkaṃ sodhetunti mayhampi detīti vitakkassa anuppannabhāvaṃ sallakkhetuṃ sakkoti, sāmaṇerassa dassāmīti suddhacittena mayā gahitanti vā sallakkhetuṃ sakkoti.

    സചേ പന മൂലേപി പടിഗ്ഗഹിതം ഹോതീതി ഏത്ഥ ‘‘ഗഹേത്വാ ഗതേ മയ്ഹമ്പി ദദേയ്യുന്തി സഞ്ഞായ സചേ പടിഗ്ഗഹിതം ഹോതീ’’തി വദന്തി. കോട്ഠാസേ കരോതീതി ഭിക്ഖുസാമണേരാ ച അത്തനോ അത്തനോ അഭിരുചിതം കോട്ഠാസം ഗണ്ഹന്തൂതി സബ്ബേസം സമകേ കോട്ഠാസേ കരോതി. ഗഹിതാവസേസന്തി സാമണേരേഹി ഗഹിതകോട്ഠാസതോ അവസേസം. ഗണ്ഹിത്വാതി ‘‘മയ്ഹം ഇദം ഗണ്ഹിസ്സാമീ’’തി ഗഹേത്വാ. ഇധ ഗഹിതാവസേസം നാമ തേന ഗണ്ഹിത്വാ പുന ഠപിതം. പടിഗ്ഗഹേത്വാതി തദഹു പടിഗ്ഗഹേത്വാ. തേനേവ ‘‘യാവകാലികേന യാവജീവികസംസഗ്ഗേ ദോസോ നത്ഥീ’’തി വുത്തം. സചേ പന പുരിമദിവസേ പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഠപിതാ ഹോതി, സാമിസേന മുഖേന തസ്സാ വട്ടിയാ ധൂമം പിവിതും ന വട്ടതി. സമുദ്ദോദകേനാതി അപ്പടിഗ്ഗഹിതസമുദ്ദോദകേന. യസ്മാ കതകട്ഠി ഉദകം പസാദേത്വാ വിസും തിട്ഠതി, തസ്മാ ‘‘അബ്ബോഹാരിക’’ന്തി വുത്തം. ലഗ്ഗതീതി മുഖേ ഹത്ഥേ ച ഉദകേ സുക്ഖേ സേതവണ്ണം ദസ്സേന്തം ലഗ്ഗതി. പാനീയം ഗഹേത്വാതി അത്തനോയേവ അത്ഥായ ഗഹേത്വാ. സചേ പന പീതാവസേസം തത്ഥേവ ആകിരിസ്സാമീതി ഗണ്ഹാതി, പുന പടിഗ്ഗഹണകിച്ചം നത്ഥി. വിക്ഖമ്ഭേത്വാതി വിയൂഹിത്വാ, അപനേത്വാതി അത്ഥോ.

    Sace pana mūlepi paṭiggahitaṃ hotīti ettha ‘‘gahetvā gate mayhampi dadeyyunti saññāya sace paṭiggahitaṃ hotī’’ti vadanti. Koṭṭhāse karotīti bhikkhusāmaṇerā ca attano attano abhirucitaṃ koṭṭhāsaṃ gaṇhantūti sabbesaṃ samake koṭṭhāse karoti. Gahitāvasesanti sāmaṇerehi gahitakoṭṭhāsato avasesaṃ. Gaṇhitvāti ‘‘mayhaṃ idaṃ gaṇhissāmī’’ti gahetvā. Idha gahitāvasesaṃ nāma tena gaṇhitvā puna ṭhapitaṃ. Paṭiggahetvāti tadahu paṭiggahetvā. Teneva ‘‘yāvakālikena yāvajīvikasaṃsagge doso natthī’’ti vuttaṃ. Sace pana purimadivase paṭiggahetvā ṭhapitā hoti, sāmisena mukhena tassā vaṭṭiyā dhūmaṃ pivituṃ na vaṭṭati. Samuddodakenāti appaṭiggahitasamuddodakena. Yasmā katakaṭṭhi udakaṃ pasādetvā visuṃ tiṭṭhati, tasmā ‘‘abbohārika’’nti vuttaṃ. Laggatīti mukhe hatthe ca udake sukkhe setavaṇṇaṃ dassentaṃ laggati. Pānīyaṃ gahetvāti attanoyeva atthāya gahetvā. Sace pana pītāvasesaṃ tattheva ākirissāmīti gaṇhāti, puna paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Vikkhambhetvāti viyūhitvā, apanetvāti attho.

    മഹാഭൂതേസൂതി സരീരനിസ്സിതേസു മഹാഭൂതേസു. പതതീതി വിച്ഛിന്ദിത്വാ പതതി. വിച്ഛിന്ദിത്വാ പതിതമേവ ഹി പടിഗ്ഗഹേതബ്ബം, ന ഇതരം. അല്ലദാരും രുക്ഖതോ ഛിന്ദിത്വാപി കാതും വട്ടതീതി ഏത്ഥ മത്തികത്ഥായ പഥവിം ഖണിതുമ്പി വട്ടതീതി വേദിതബ്ബം. സപ്പദട്ഠക്ഖണേയേവ വട്ടതീതി അസതി കപ്പിയകാരകേ സാമം ഗഹേത്വാ പരിഭുഞ്ജിതും വട്ടതി, അഞ്ഞദാ പടിഗ്ഗഹാപേത്വാ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബം. സേസമേത്ഥ ഉത്താനമേവ. അപ്പടിഗ്ഗഹിതതാ, അനനുഞ്ഞാതതാ, ധൂമാദിഅബ്ബോഹാരികാഭാവോ, അജ്ഝോഹരണന്തി ഇമാനി പനേത്ഥ ചത്താരി അങ്ഗാനി.

    Mahābhūtesūti sarīranissitesu mahābhūtesu. Patatīti vicchinditvā patati. Vicchinditvā patitameva hi paṭiggahetabbaṃ, na itaraṃ. Alladāruṃ rukkhato chinditvāpi kātuṃ vaṭṭatīti ettha mattikatthāya pathaviṃ khaṇitumpi vaṭṭatīti veditabbaṃ. Sappadaṭṭhakkhaṇeyeva vaṭṭatīti asati kappiyakārake sāmaṃ gahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati, aññadā paṭiggahāpetvā paribhuñjitabbaṃ. Sesamettha uttānameva. Appaṭiggahitatā, ananuññātatā, dhūmādiabbohārikābhāvo, ajjhoharaṇanti imāni panettha cattāri aṅgāni.

    ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    നിട്ഠിതോ ഭോജനവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.

    Niṭṭhito bhojanavaggo catuttho.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൪. ഭോജനവഗ്ഗോ • 4. Bhojanavaggo

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദം • 10. Dantaponasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact