Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വജിരബുദ്ധി-ടീകാ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ
10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
൨൬൪-൫. മുഖദ്വാരന്തി കണ്ഠനാളി. ഉച്ചാരണമത്തന്തി ഉക്ഖിപിതബ്ബമത്തകം. കസടം ഛഡ്ഡേത്വാതി സമുദാചാരവസേന, അഛഡ്ഡിതേപി ‘‘വട്ടതീ’’തി വുത്തം. ഹത്ഥപാസാതിക്കമന്തി ദായകസ്സ. ഭിക്ഖുസ്സ ദേതീതി അഞ്ഞസ്സ ഭിക്ഖുസ്സ. കഞ്ജികന്തി യം കിഞ്ചി ദ്രവം. പത്തോ പടിഗ്ഗഹേതബ്ബോതി ഭൂമിയം ഠപിതേ അഭിഹാരാഭാവതോ. ‘‘യഥാ പഠമതരം പതിതഥേവേ ദോസോ നത്ഥി, തഥാ ആകിരിത്വാ അപനേന്താനം പതിതഥേവേപി അഭിഹടത്താ നേവത്ഥി ദോസോ’’തി ലിഖിതം. ചരുകേനാതി ഖുദ്ദകപിണ്ഡേന. ജാഗരന്തസ്സപീതി ‘‘അപി-സദ്ദേന സുത്തസ്സപീ’’തി ലിഖിതം. കേചീതി അഭയഗിരിവാസിനോ. തേഹി കായസംസഗ്ഗേ കായപടിബദ്ധേനാപി തപ്പടിബദ്ധേനാപി ഥുല്ലച്ചയാപത്തി ദസ്സിതാ ഏവാതി അത്ഥോ. കായപടിബദ്ധപടിബദ്ധേനാതി വചനമത്തമേവേതം. ‘‘സത്ഥകേനാതി പടിഗ്ഗഹിതകേനാ’’തി ലിഖിതം, തം ദുല്ലിഖിതം സതിപി മലേ പുന പടിഗ്ഗഹേതബ്ബകിച്ചാഭാവതോ. കേസഞ്ചി അത്ഥായാതി അനുപസമ്പന്നാനം അത്ഥായ. ‘‘സാമണേരസ്സ ഹത്ഥം ഫുട്ഠമത്തമേവ തം പരിച്ചത്ത’’ന്തി ലിഖിതം.
264-5.Mukhadvāranti kaṇṭhanāḷi. Uccāraṇamattanti ukkhipitabbamattakaṃ. Kasaṭaṃ chaḍḍetvāti samudācāravasena, achaḍḍitepi ‘‘vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Hatthapāsātikkamanti dāyakassa. Bhikkhussa detīti aññassa bhikkhussa. Kañjikanti yaṃ kiñci dravaṃ. Patto paṭiggahetabboti bhūmiyaṃ ṭhapite abhihārābhāvato. ‘‘Yathā paṭhamataraṃ patitatheve doso natthi, tathā ākiritvā apanentānaṃ patitathevepi abhihaṭattā nevatthi doso’’ti likhitaṃ. Carukenāti khuddakapiṇḍena. Jāgarantassapīti ‘‘api-saddena suttassapī’’ti likhitaṃ. Kecīti abhayagirivāsino. Tehi kāyasaṃsagge kāyapaṭibaddhenāpi tappaṭibaddhenāpi thullaccayāpatti dassitā evāti attho. Kāyapaṭibaddhapaṭibaddhenāti vacanamattamevetaṃ. ‘‘Satthakenāti paṭiggahitakenā’’ti likhitaṃ, taṃ dullikhitaṃ satipi male puna paṭiggahetabbakiccābhāvato. Kesañci atthāyāti anupasampannānaṃ atthāya. ‘‘Sāmaṇerassa hatthaṃ phuṭṭhamattameva taṃ pariccatta’’nti likhitaṃ.
പടിഗ്ഗഹണുപഗഭാരം നാമ മജ്ഝിമപുരിസേന ഉക്ഖിപിതബ്ബകം. മൂലപടിഗ്ഗഹണമേവ വട്ടതീതി ഏത്ഥ ‘‘മച്ഛികവാരണത്ഥന്തി വുത്തത്താ ‘അഭുഞ്ജനത്ഥായാപി പടിഗ്ഗഹേത്വാ ഗഹിതേ വട്ടതീ’’’തി യേ വദന്തി, തേ വത്തബ്ബാ ‘‘സീസമക്ഖനതേലം പടിഗ്ഗഹേത്വാ ‘ഇദം സീസമക്ഖന’ന്തി അനാഭോഗേനേവ സത്താഹം അതിക്കാമേന്തസ്സ കിം നിസ്സഗ്ഗിയം ഭവേയ്യാ’’തിആദി, സുത്താധിപ്പായോ പന ഏവം ഗഹേതബ്ബോ ‘‘മച്ഛികവാരണത്ഥം ബീജന്തസ്സ തസ്മിം ലഗ്ഗരജാദിമ്ഹി പത്തേ പതിതേ സുഖം പരിഭുഞ്ജിതും സക്കാ’തി സഞ്ഞായ പുബ്ബേ പടിഗ്ഗഹിതബ്ബ’’ന്തി വുത്തം. പരിവത്തനകഥായം ‘‘അമ്ഹാകം തണ്ഡുലേസു ഖീണേസു ഏതേഹി അമ്ഹാകം ഹത്ഥഗതേഹി സാമണേരസന്തകേഹിപി സക്കാ പതിട്ഠപേതു’ന്തി ഭിക്ഖൂനം ചിത്തുപ്പാദോ ചേ സമ്ഭവതി, ‘പരിവത്തനം സാത്ഥക’ന്തി ഉപതിസ്സത്ഥേരോ’’തി വുത്തം. യദി ഏവം സുദ്ധചിത്താനം നിരത്ഥകന്തി ആപന്നമേവ, തഥാ ‘‘പണ്ഡിതോ ഏസ സാമണേരോ പത്തപരിവത്തനം കത്വാ ദസ്സതി, മയമേവ ച ഇമസ്സ വിസ്സാസേന വാ യാചിത്വാ വാ ഭുഞ്ജിസ്സാമാ’’തി ചിത്തേ സതി ഭുഞ്ജിതും ന വട്ടതി കതേപി പരിവത്തനേതി ച ആപന്നം, കിം ബഹുനാ. നിരപേക്ഖേഹേവ ഗണ്ഹിതബ്ബം, ന സാപേക്ഖേഹീതി ദസ്സനത്ഥം വുത്തന്തി ആചരിയോ. അയമേവത്ഥോ ‘‘സചേ പന സക്കോതി വിതക്കം സോധേതും, തതോ ലദ്ധം ഖാദിതുമ്പി വട്ടതീ’’തി വചനേന സിദ്ധോവ. ആധാരകേ പത്തോ ഠപിതോ ഹോതി യഥാപടിഗ്ഗഹിതഭാവേ നിരാലയോ. സമുദ്ദോദകേന അപ്പടിഗ്ഗഹിതകേന. മേണ്ഡകസ്സ ഖീരം ഖീരത്താവ വട്ടതി. ‘‘അത്തനോ പന ഖീരം മുഖേനേവ പിവന്തസ്സ അനാപത്തീതി ദസ്സേതും വുത്ത’’ന്തി വുത്തം. ‘‘സരീരനിസ്സിതമഹാഭൂതാനി ഹി ഇധാധിപ്പേതാനീ’’തി ലിഖിതം, തദുഭയമ്പി ‘‘കപ്പിയമംസഖീരം വാ’’തിആദിനാ നയേന വിരുജ്ഝതി.
Paṭiggahaṇupagabhāraṃ nāma majjhimapurisena ukkhipitabbakaṃ. Mūlapaṭiggahaṇameva vaṭṭatīti ettha ‘‘macchikavāraṇatthanti vuttattā ‘abhuñjanatthāyāpi paṭiggahetvā gahite vaṭṭatī’’’ti ye vadanti, te vattabbā ‘‘sīsamakkhanatelaṃ paṭiggahetvā ‘idaṃ sīsamakkhana’nti anābhogeneva sattāhaṃ atikkāmentassa kiṃ nissaggiyaṃ bhaveyyā’’tiādi, suttādhippāyo pana evaṃ gahetabbo ‘‘macchikavāraṇatthaṃ bījantassa tasmiṃ laggarajādimhi patte patite sukhaṃ paribhuñjituṃ sakkā’ti saññāya pubbe paṭiggahitabba’’nti vuttaṃ. Parivattanakathāyaṃ ‘‘amhākaṃ taṇḍulesu khīṇesu etehi amhākaṃ hatthagatehi sāmaṇerasantakehipi sakkā patiṭṭhapetu’nti bhikkhūnaṃ cittuppādo ce sambhavati, ‘parivattanaṃ sātthaka’nti upatissatthero’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ suddhacittānaṃ niratthakanti āpannameva, tathā ‘‘paṇḍito esa sāmaṇero pattaparivattanaṃ katvā dassati, mayameva ca imassa vissāsena vā yācitvā vā bhuñjissāmā’’ti citte sati bhuñjituṃ na vaṭṭati katepi parivattaneti ca āpannaṃ, kiṃ bahunā. Nirapekkheheva gaṇhitabbaṃ, na sāpekkhehīti dassanatthaṃ vuttanti ācariyo. Ayamevattho ‘‘sace pana sakkoti vitakkaṃ sodhetuṃ, tato laddhaṃ khāditumpi vaṭṭatī’’ti vacanena siddhova. Ādhārake patto ṭhapito hoti yathāpaṭiggahitabhāve nirālayo. Samuddodakena appaṭiggahitakena. Meṇḍakassa khīraṃ khīrattāva vaṭṭati. ‘‘Attano pana khīraṃ mukheneva pivantassa anāpattīti dassetuṃ vutta’’nti vuttaṃ. ‘‘Sarīranissitamahābhūtāni hi idhādhippetānī’’ti likhitaṃ, tadubhayampi ‘‘kappiyamaṃsakhīraṃ vā’’tiādinā nayena virujjhati.
അപിച ‘‘അപ്പടിഗ്ഗഹിതഭാജനേ അഞ്ഞഭിക്ഖുസന്തകേ അത്തനോ പിണ്ഡപാതം പക്ഖിപതി, ‘തം ഥോക’ന്തി വാ അഞ്ഞേന വാ കാരണേന വദതി, തം സബ്ബേസം ന കപ്പതി. കസ്മാ? വിനയദുക്കടത്താ . അത്തനാ പടിഗ്ഗഹേത്വാ പക്ഖിപിതബ്ബം വിനയവിധിം അകത്വാ ദുക്കടന്തി അധിപ്പായോ. ഏവം താദിസം കിമത്ഥം ന ഭുഞ്ജതീതി? അട്ഠകഥായം ‘ഉഗ്ഗഹിതകോ ഹോതീ’തി വുത്തത്താ. ഏവഞ്ഹി തത്ഥ വുത്തം ഭൂമിയം വാ ഭാജനേ വാ ഫലം വാ യം കിഞ്ചി ആമിസം വാ യാവജീവികമ്പി അപ്പടിഗ്ഗഹിതകം അജാനന്തോ ആമസതി, ന വട്ടതി, ഉഗ്ഗഹിതകം ഹോതീ’’തി അനുഗണ്ഠിപദേ വുത്തം, തസ്മാ ഇമസ്സ മതേന ഭിക്ഖു ഭിക്ഖുസ്സ സചേ പത്തേ അപ്പടിഗ്ഗഹിതേ പിണ്ഡം ഠപേതി, തം അകപ്പിയം ഉഗ്ഗഹിതകന്തി സിദ്ധം. അയമേവത്ഥോ ‘‘സചേ അത്തനോ വാ ഭിക്ഖൂനം വാ യാഗുപചനകഭാജനേ…പേ॰… നിരാമിസം കത്വാ പരിഭുഞ്ജിതബ്ബ’’ന്തി വചനേന സംസന്ദിത്വാ കഥേതബ്ബോ. ‘‘കപ്പിയമംസഖീരം വാ’’തി പസങ്ഗവസേന വുത്തം. ദധി ചേ പടിലദ്ധം, തഞ്ച അധിപ്പേതന്തി കേചി.
Apica ‘‘appaṭiggahitabhājane aññabhikkhusantake attano piṇḍapātaṃ pakkhipati, ‘taṃ thoka’nti vā aññena vā kāraṇena vadati, taṃ sabbesaṃ na kappati. Kasmā? Vinayadukkaṭattā . Attanā paṭiggahetvā pakkhipitabbaṃ vinayavidhiṃ akatvā dukkaṭanti adhippāyo. Evaṃ tādisaṃ kimatthaṃ na bhuñjatīti? Aṭṭhakathāyaṃ ‘uggahitako hotī’ti vuttattā. Evañhi tattha vuttaṃ bhūmiyaṃ vā bhājane vā phalaṃ vā yaṃ kiñci āmisaṃ vā yāvajīvikampi appaṭiggahitakaṃ ajānanto āmasati, na vaṭṭati, uggahitakaṃ hotī’’ti anugaṇṭhipade vuttaṃ, tasmā imassa matena bhikkhu bhikkhussa sace patte appaṭiggahite piṇḍaṃ ṭhapeti, taṃ akappiyaṃ uggahitakanti siddhaṃ. Ayamevattho ‘‘sace attano vā bhikkhūnaṃ vā yāgupacanakabhājane…pe… nirāmisaṃ katvā paribhuñjitabba’’nti vacanena saṃsanditvā kathetabbo. ‘‘Kappiyamaṃsakhīraṃ vā’’ti pasaṅgavasena vuttaṃ. Dadhi ce paṭiladdhaṃ, tañca adhippetanti keci.
ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
സമത്തോ വണ്ണനാക്കമേന ഭോജനവഗ്ഗോ ചതുത്ഥോ.
Samatto vaṇṇanākkamena bhojanavaggo catuttho.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവിഭങ്ഗ • Mahāvibhaṅga / ൪. ഭോജനവഗ്ഗോ • 4. Bhojanavaggo
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവിഭങ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi / ൧൦. ദന്തപോനസിക്ഖാപദം • 10. Dantaponasikkhāpadaṃ