Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પાચિત્યાદિયોજનાપાળિ • Pācityādiyojanāpāḷi

    ૧૨. સત્તસતિકક્ખન્ધકં

    12. Sattasatikakkhandhakaṃ

    દસવત્થુકથા

    Dasavatthukathā

    ૪૪૭. સત્તસતિકક્ખન્ધકે વડ્ઢેન્તિ કટસિન્તિ એત્થ કટસીસદ્દો સુસાનભૂમિવાચકોતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘પુનપ્પુનં કળેવરં નિક્ખિપમાના ભૂમિં વડ્ઢેન્તી’’તિ. તત્થ કળેવરન્તિ દેહં. તઞ્હિ કળે અઙ્ગપચ્ચઙ્ગાનં અવયવે સમ્પિણ્ડેત્વા વરિયતિ ઇચ્છિયતીતિ કળેવરન્તિ વુચ્ચતિ. એવં ઘોરં કટસિં વડ્ઢેન્તાવ પુનબ્ભવં આદિયન્તીતિ યોજના.

    447. Sattasatikakkhandhake vaḍḍhenti kaṭasinti ettha kaṭasīsaddo susānabhūmivācakoti dassento āha ‘‘punappunaṃ kaḷevaraṃ nikkhipamānā bhūmiṃ vaḍḍhentī’’ti. Tattha kaḷevaranti dehaṃ. Tañhi kaḷe aṅgapaccaṅgānaṃ avayave sampiṇḍetvā variyati icchiyatīti kaḷevaranti vuccati. Evaṃ ghoraṃ kaṭasiṃ vaḍḍhentāva punabbhavaṃ ādiyantīti yojanā.

    ૪૫૪. પાપકં નો આવુસો કતન્તિ એત્થ નોસદ્દો અમ્હસદ્દકારિયો, છટ્ઠીકત્તા ચ હોતીતિ દસ્સેન્તો આહ ‘‘આવુસો અમ્હેહિ પાપકં કત’’ન્તિ.

    454.Pāpakaṃno āvuso katanti ettha nosaddo amhasaddakāriyo, chaṭṭhīkattā ca hotīti dassento āha ‘‘āvuso amhehi pāpakaṃ kata’’nti.

    ૪૫૫. ‘‘પિયવચન’’ન્તિ ઇમિના કતમેન ત્વં ભૂમિ-વિહારેનાતિ એત્થ ભૂમિસદ્દો પિયવાચકો રુળ્હીસદ્દોતિ દસ્સેતિ. ‘‘આમન્તેતી’’તિ ઇમિના આલપનપદન્તિ દસ્સેતિ. આવુસો ભૂમીતિ અત્થો. કુલ્લવિહારો નામ મેત્તાવિહારો, સો ચ હેટ્ઠિમઝાનત્તયે યુત્તત્તા ઉત્તાનવિહારોતિ આહ ‘‘ઉત્તાનવિહારેના’’તિ.

    455. ‘‘Piyavacana’’nti iminā katamena tvaṃ bhūmi-vihārenāti ettha bhūmisaddo piyavācako ruḷhīsaddoti dasseti. ‘‘Āmantetī’’ti iminā ālapanapadanti dasseti. Āvuso bhūmīti attho. Kullavihāro nāma mettāvihāro, so ca heṭṭhimajhānattaye yuttattā uttānavihāroti āha ‘‘uttānavihārenā’’ti.

    ૪૫૭. સાવત્થિયાતિ સાવત્થિનગરે. સુત્તવિભઙ્ગેતિ પદભાજનીયે. પટિક્ખિત્તભાવં વિત્થારેન્તો આહ ‘‘તત્ર હી’’તિઆદિ. તત્રાતિ સુત્તવિભઙ્ગે, પટિક્ખિત્તં હોતીતિ સમ્બન્ધો. તત્રાતિ ‘‘સન્નિધિકારકે અસન્નિધિકારકસઞ્ઞી’’તિઆદિવચને. એકે આચરિયા એવં મઞ્ઞન્તીતિ યોજના. કિન્તિ મઞ્ઞન્તીતિ આહ ‘‘યો પન ભિક્ખૂ’’તિઆદિ. અલોણકં યમ્પિ આમિસન્તિ યોજના. તેનાતિ પુરેપરિગ્ગહિતલોણેન. ન્તિ આમિસં. તદહુપટિગ્ગહિતમેવાતિ તસ્મિં અહનિ પટિગ્ગહિતમેવ. તસ્માતિ યસ્મા તદહુપટિગ્ગહિતમેવ, તસ્મા. વદતોતિ વદન્તસ્સ, ભગવતો વચનેનાતિ સમ્બન્ધો. એત્થાતિ અલોણકામિસપરિભુઞ્જને, દુક્કટેન ભવિતબ્બં ઇતિ મઞ્ઞન્તીતિ યોજના. તેતિ એકે આચરિયા. દુક્કટેનપીતિ પિસદ્દેન પગેવ પાચિત્તિયેનાતિ દસ્સેતિ. હીતિ સચ્ચં, યસ્મા વા. એત્થાતિ યાવજીવિકયાવકાલિકેસુ. યાવજીવિકં ન તદહુપટિગ્ગહિતં, યાવકાલિકમેવ તદહુપટિગ્ગહિતન્તિ યોજના. તદહુપટિગ્ગહિતઞ્ચ યાવકાલિકન્તિ સમ્બન્ધો. તં દુક્કટં તુમ્હે યદિ મઞ્ઞથાતિ યોજના. યાવજીવિકમિસ્સન્તિ લોણસઙ્ખાતેન યાવજીવિકેન સંસટ્ઠં. બ્યઞ્જનમત્તન્તિ વિકાલે ન કપ્પતીતિ બ્યઞ્જનમત્તં.

    457.Sāvatthiyāti sāvatthinagare. Suttavibhaṅgeti padabhājanīye. Paṭikkhittabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘tatra hī’’tiādi. Tatrāti suttavibhaṅge, paṭikkhittaṃ hotīti sambandho. Tatrāti ‘‘sannidhikārake asannidhikārakasaññī’’tiādivacane. Eke ācariyā evaṃ maññantīti yojanā. Kinti maññantīti āha ‘‘yo pana bhikkhū’’tiādi. Aloṇakaṃ yampi āmisanti yojanā. Tenāti purepariggahitaloṇena. Tanti āmisaṃ. Tadahupaṭiggahitamevāti tasmiṃ ahani paṭiggahitameva. Tasmāti yasmā tadahupaṭiggahitameva, tasmā. Vadatoti vadantassa, bhagavato vacanenāti sambandho. Etthāti aloṇakāmisaparibhuñjane, dukkaṭena bhavitabbaṃ iti maññantīti yojanā. Teti eke ācariyā. Dukkaṭenapīti pisaddena pageva pācittiyenāti dasseti. ti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti yāvajīvikayāvakālikesu. Yāvajīvikaṃ na tadahupaṭiggahitaṃ, yāvakālikameva tadahupaṭiggahitanti yojanā. Tadahupaṭiggahitañca yāvakālikanti sambandho. Taṃ dukkaṭaṃ tumhe yadi maññathāti yojanā. Yāvajīvikamissanti loṇasaṅkhātena yāvajīvikena saṃsaṭṭhaṃ. Byañjanamattanti vikāle na kappatīti byañjanamattaṃ.

    એત્થાતિ ‘‘યાવકાલિકેન ભિક્ખવે’’તિઆદિવચને (મહાવ॰ ૩૦૫) તદહુપટિગ્ગહિતં યાવજીવિકન્તિ યોજના. યાવકાલિકસ્સ ગતિ વિય ગતિ એતસ્સાતિ યાવકાલિકગતિકં. તસ્મા દુક્કટં ન હોતીતિ સમ્બન્ધો. એત્થાતિ પુરેપટિગ્ગહિતલોણેન આમિસપરિભુઞ્જને. તદહુપટિગ્ગહિતં યાવકાલિકેન સમ્ભિન્નરસં યાવજીવિકન્તિ યોજના. ન્તિ યથાવુત્તં યાવજીવિકં, વિકાલભોજનપાચિત્તિયા એવ કારણં હોતીતિ યોજના. એવન્તિ તથા, અજ્જ પટિગ્ગહિતમ્પિ યાવજીવિકન્તિ સમ્બન્ધો. અપરજ્જુ પટિગ્ગહિતેન યાવકાલિકેનાતિ યોજના. ન્તિ યાવજીવિકેન સમ્મિસ્સં યાવકાલિકં, અજાનન્તોપીતિ સમ્બન્ધો. ઇદન્તિ યથાવુત્તં યાવકાલિકં. તતોતિ સન્નિધિભોજનપાચિત્તિયતો. હીતિ સચ્ચં. ‘‘સાવત્થિયા સુત્તવિભઙ્ગે’’તિ ઇદં બ્યાકરણં પરિસુદ્ધન્તિ યોજના.

    Etthāti ‘‘yāvakālikena bhikkhave’’tiādivacane (mahāva. 305) tadahupaṭiggahitaṃ yāvajīvikanti yojanā. Yāvakālikassa gati viya gati etassāti yāvakālikagatikaṃ. Tasmā dukkaṭaṃ na hotīti sambandho. Etthāti purepaṭiggahitaloṇena āmisaparibhuñjane. Tadahupaṭiggahitaṃ yāvakālikena sambhinnarasaṃ yāvajīvikanti yojanā. Tanti yathāvuttaṃ yāvajīvikaṃ, vikālabhojanapācittiyā eva kāraṇaṃ hotīti yojanā. Evanti tathā, ajja paṭiggahitampi yāvajīvikanti sambandho. Aparajju paṭiggahitena yāvakālikenāti yojanā. Tanti yāvajīvikena sammissaṃ yāvakālikaṃ, ajānantopīti sambandho. Idanti yathāvuttaṃ yāvakālikaṃ. Tatoti sannidhibhojanapācittiyato. ti saccaṃ. ‘‘Sāvatthiyā suttavibhaṅge’’ti idaṃ byākaraṇaṃ parisuddhanti yojanā.

    ‘‘રાજગહે ઉપોસથસંયુત્તે’’તિ ઇદં વચનં વુત્તન્તિ સમ્બન્ધો. ઉપોસથસંયુત્તેતિ ઉપોસથેન સમ્બન્ધે ઉપોસથક્ખન્ધકે. કિં સન્ધાય વુત્તન્તિ આહ ‘‘ન ભિક્ખવે…પે॰… દુક્કટસ્સાતિ (મહાવ॰ ૧૪૧) એતં સન્ધાયા’’તિ. અતિસારેતિ અતિક્કમિત્વા સરણે ગમને પવત્તનેતિ અત્થો. નિમિત્તત્થે ચેતં ભુમ્મં. ‘‘ચમ્પેય્યકે વિનયવત્થુસ્મિ’’ન્તિ ઇદં વુત્તન્તિ સમ્બન્ધો. ‘‘ચમ્પેય્યક્ખન્ધકે આગત’’ન્તિ ઇમિના ચમ્પેય્યે આગતં ચમ્પેય્યકન્તિ વચનત્થં દસ્સેતિ.

    ‘‘Rājagahe uposathasaṃyutte’’ti idaṃ vacanaṃ vuttanti sambandho. Uposathasaṃyutteti uposathena sambandhe uposathakkhandhake. Kiṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘na bhikkhave…pe… dukkaṭassāti (mahāva. 141) etaṃ sandhāyā’’ti. Atisāreti atikkamitvā saraṇe gamane pavattaneti attho. Nimittatthe cetaṃ bhummaṃ. ‘‘Campeyyake vinayavatthusmi’’nti idaṃ vuttanti sambandho. ‘‘Campeyyakkhandhake āgata’’nti iminā campeyye āgataṃ campeyyakanti vacanatthaṃ dasseti.

    ધમ્મિકન્તિ ભૂતેન પવત્તં. સુત્તવિભઙ્ગે હિ યસ્મા આગતન્તિ સમ્બન્ધો. દસાયેવાતિ દસાયમેવ, આધારે ચેતં ભુમ્મં. વિદત્થિમત્તાતિ વિદત્થિપમાણા. દસાય વિનાતિ દસં વજ્જેત્વા. તં પમાણન્તિ વિદત્થિત્તયસઙ્ખાતં તં પમાણં કરોન્તસ્સ વુત્તપાચિત્તિયં આપજ્જતીતિ સમ્બન્ધો. ‘‘તં અતિક્કામયતો છેદનકં પાચિત્તિય’’ન્તિ (પાચિ॰ ૫૩૩) ઇદં વચનં આગતમેવ હોતીતિ યોજના. સબ્બત્થાતિ સબ્બસ્મિં સત્તસતિકક્ખન્ધકે.

    Dhammikanti bhūtena pavattaṃ. Suttavibhaṅge hi yasmā āgatanti sambandho. Dasāyevāti dasāyameva, ādhāre cetaṃ bhummaṃ. Vidatthimattāti vidatthipamāṇā. Dasāya vināti dasaṃ vajjetvā. Taṃ pamāṇanti vidatthittayasaṅkhātaṃ taṃ pamāṇaṃ karontassa vuttapācittiyaṃ āpajjatīti sambandho. ‘‘Taṃ atikkāmayato chedanakaṃ pācittiya’’nti (pāci. 533) idaṃ vacanaṃ āgatameva hotīti yojanā. Sabbatthāti sabbasmiṃ sattasatikakkhandhake.

    ઇતિ સમન્તપાસાદિકાય વિનયસંવણ્ણનાય

    Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya

    સત્તસતિકક્ખન્ધકવણ્ણનાય

    Sattasatikakkhandhakavaṇṇanāya

    યોજના સમત્તા.

    Yojanā samattā.

    દ્વિવગ્ગસઙ્ગહાતિ મહાવગ્ગચૂળવગ્ગવસેન દ્વીહિ વગ્ગેહિ સઙ્ગહિતા. દ્વાવીસતિપભેદનાતિ મહાવગ્ગે દસ, ચૂળવગ્ગે દ્વાદસાતિ એવં દ્વાવીસતિપકારા. પઞ્ચક્ખન્ધદુક્ખપ્પહાયિનોતિ પઞ્ચક્ખન્ધસઙ્ખાતં દુક્ખં પજહનસીલસ્સ, ભગવતોતિ સમ્બન્ધો. આસાપીતિ ઇચ્છાપિ. અયં પનેત્થ યોજના-પઞ્ચક્ખન્ધદુક્ખપ્પહાયિનો ભગવતો સાસને દ્વિવગ્ગસઙ્ગહા દ્વાવીસતિપભેદના યે ખન્ધકા ભગવતા વુત્તા, તેસં ખન્ધકાનં એસા વણ્ણના અન્તરાયં વિના યથા સિદ્ધા, એવં તથા પાણીનં કલ્યાણા આસાપિ સિજ્ઝન્તૂતિ.

    Dvivaggasaṅgahāti mahāvaggacūḷavaggavasena dvīhi vaggehi saṅgahitā. Dvāvīsatipabhedanāti mahāvagge dasa, cūḷavagge dvādasāti evaṃ dvāvīsatipakārā. Pañcakkhandhadukkhappahāyinoti pañcakkhandhasaṅkhātaṃ dukkhaṃ pajahanasīlassa, bhagavatoti sambandho. Āsāpīti icchāpi. Ayaṃ panettha yojanā-pañcakkhandhadukkhappahāyino bhagavato sāsane dvivaggasaṅgahā dvāvīsatipabhedanā ye khandhakā bhagavatā vuttā, tesaṃ khandhakānaṃ esā vaṇṇanā antarāyaṃ vinā yathā siddhā, evaṃ tathā pāṇīnaṃ kalyāṇā āsāpi sijjhantūti.

    ઇતિ સમન્તપાસાદિકાય વિનયસંવણ્ણનાય

    Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya

    ચૂળવગ્ગસંવણ્ણનાય

    Cūḷavaggasaṃvaṇṇanāya

    યોજના સમત્તા.

    Yojanā samattā.

    જાદિલઞ્છિતનામેન, નેકાનં વાચિતો મયા;

    Jādilañchitanāmena, nekānaṃ vācito mayā;

    ચૂળવગ્ગખન્ધકસ્સ, સમત્તો યોજનાનયોતિ.

    Cūḷavaggakhandhakassa, samatto yojanānayoti.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / વિનયપિટક • Vinayapiṭaka / ચૂળવગ્ગપાળિ • Cūḷavaggapāḷi
    ૧. પઠમભાણવારો • 1. Paṭhamabhāṇavāro
    ૨. દુતિયભાણવારો • 2. Dutiyabhāṇavāro

    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / વિનયપિટક (અટ્ઠકથા) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ચૂળવગ્ગ-અટ્ઠકથા • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / દસવત્થુકથા • Dasavatthukathā

    ટીકા • Tīkā / વિનયપિટક (ટીકા) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / સારત્થદીપની-ટીકા • Sāratthadīpanī-ṭīkā / દસવત્થુકથાવણ્ણના • Dasavatthukathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact