Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઇતિવુત્તક-અટ્ઠકથા • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ૨. દેસનાસુત્તવણ્ણના

    2. Desanāsuttavaṇṇanā

    ૩૯. દુતિયે પરિયાયેનાતિ એત્થ પરિયાય-સદ્દો ‘‘મધુપિણ્ડિકપરિયાયોત્વેવ નં ધારેહી’’તિઆદીસુ (મ॰ નિ॰ ૧.૨૦૫) દેસનાયં આગતો. ‘‘અત્થિ ખ્વેસ , બ્રાહ્મણ, પરિયાયો, યેન મં પરિયાયેન સમ્મા વદમાનો વદેય્ય – અકિરિયવાદો સમણો ગોતમો’’તિઆદીસુ (પારા॰ ૫; અ॰ નિ॰ ૮.૧૧) કારણે. ‘‘કસ્સ નુ ખો, આનન્દ, અજ્જ પરિયાયો ભિક્ખુનિયો ઓવદિતુ’’ન્તિઆદીસુ (મ॰ નિ॰ ૩.૩૯૮) વારે. ઇધ પન વારેપિ કારણેપિ વટ્ટતિ, તસ્મા, ભિક્ખવે, તથાગતસ્સ દ્વે ધમ્મદેસના યથારહં કારણેન ભવન્તિ, વારેન વાતિ અયમેત્થ અત્થો. ભગવા હિ વેનેય્યજ્ઝાસયાનુરૂપં કદાચિ ‘‘ઇમે ધમ્મા કુસલા, ઇમે, ધમ્મા અકુસલા. ઇમે ધમ્મા સાવજ્જા, ઇમે ધમ્મા અનવજ્જા. ઇમે સેવિતબ્બા, ઇમે ન સેવિતબ્બા’’તિઆદિના કુસલાકુસલધમ્મે વિભજન્તો કુસલધમ્મેહિ અકુસલધમ્મે અસઙ્કરતો પઞ્ઞાપેન્તો ‘‘પાપં પાપકતો પસ્સથા’’તિ ધમ્મં દેસેતિ. કદાચિ ‘‘પાણાતિપાતો, ભિક્ખવે, આસેવિતો ભાવિતો બહુલીકતો નિરયસંવત્તનિકો તિરચ્છાનયોનિસંવત્તનિકો પેત્તિવિસયસંવત્તનિકો, યો સબ્બલહુકો પાણાતિપાતો, સો અપ્પાયુકસંવત્તનિકો’’તિઆદિના (અ॰ નિ॰ ૮.૪૦) આદીનવં પકાસેન્તો પાપતો નિબ્બિદાદીહિ નિયોજેન્તો ‘‘નિબ્બિન્દથ વિરજ્જથા’’તિ ધમ્મં દેસેતિ.

    39. Dutiye pariyāyenāti ettha pariyāya-saddo ‘‘madhupiṇḍikapariyāyotveva naṃ dhārehī’’tiādīsu (ma. ni. 1.205) desanāyaṃ āgato. ‘‘Atthi khvesa , brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – akiriyavādo samaṇo gotamo’’tiādīsu (pārā. 5; a. ni. 8.11) kāraṇe. ‘‘Kassa nu kho, ānanda, ajja pariyāyo bhikkhuniyo ovaditu’’ntiādīsu (ma. ni. 3.398) vāre. Idha pana vārepi kāraṇepi vaṭṭati, tasmā, bhikkhave, tathāgatassa dve dhammadesanā yathārahaṃ kāraṇena bhavanti, vārena vāti ayamettha attho. Bhagavā hi veneyyajjhāsayānurūpaṃ kadāci ‘‘ime dhammā kusalā, ime, dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime sevitabbā, ime na sevitabbā’’tiādinā kusalākusaladhamme vibhajanto kusaladhammehi akusaladhamme asaṅkarato paññāpento ‘‘pāpaṃ pāpakato passathā’’ti dhammaṃ deseti. Kadāci ‘‘pāṇātipāto, bhikkhave, āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pettivisayasaṃvattaniko, yo sabbalahuko pāṇātipāto, so appāyukasaṃvattaniko’’tiādinā (a. ni. 8.40) ādīnavaṃ pakāsento pāpato nibbidādīhi niyojento ‘‘nibbindatha virajjathā’’ti dhammaṃ deseti.

    ભવન્તીતિ હોન્તિ પવત્તન્તિ. પાપં પાપકતો પસ્સથાતિ સબ્બં પાપધમ્મં દિટ્ઠેવ ધમ્મે આયતિઞ્ચ અહિતદુક્ખાવહતો લામકતો પસ્સથ. તત્થ નિબ્બિન્દથાતિ તસ્મિં પાપધમ્મે ‘‘અચ્ચન્તહીનભાવતો લામકટ્ઠેન પાપં, અકોસલ્લસમ્ભૂતટ્ઠેન અકુસલં, પકતિપભસ્સરસ્સ પસન્નસ્સ ચ ચિત્તસ્સ પભસ્સરાદિભાવવિનાસનતો સંકિલેસિકં, પુનપ્પુનં ભવદુક્ખનિબ્બત્તનતો પોનોબ્ભવિકં, સહેવ દરથેહિ પરિળાહેહિ વત્તનતો સદરથં, દુક્ખસ્સેવ વિપચ્ચનતો દુક્ખવિપાકં, અપરિમાણમ્પિ કાલં અનાગતે જાતિજરામરણનિબ્બત્તનતો આયતિં જાતિજરામરણિયં, સબ્બહિતસુખવિદ્ધંસનસમત્થ’’ન્તિઆદિના નયેન નાનાવિધે આદીનવે, તસ્સ ચ પહાને આનિસંસે સમ્મપઞ્ઞાય પસ્સન્તા નિબ્બિન્દથ નિબ્બેદં આપજ્જથ. નિબ્બિન્દન્તા ચ વિપસ્સનં વડ્ઢેત્વા અરિયમગ્ગાધિગમેન પાપતો વિરજ્જથ ચેવ વિમુચ્ચથ ચ. મગ્ગેન વા સમુચ્છેદવિરાગવસેન વિરજ્જથ, તતો ફલેન પટિપ્પસ્સદ્ધિવિમુત્તિવસેન વિમુચ્ચથ. અથ વા પાપન્તિ લામકતો પાપં. કિં વુત્તં હોતિ? યં અનિચ્ચદુક્ખાદિભાવેન કુચ્છિતં અરિયેહિ જિગુચ્છનીયં વટ્ટદુક્ખં પાપેતીતિ પાપં. કિં પન તં? તેભૂમકધમ્મજાતં . યથાવુત્તેન અત્થેન પાપકતો દિસ્વા તત્થ અનિચ્ચતો, દુક્ખતો, રોગતો, ગણ્ડતો, સલ્લતો, અઘતો, આબાધતોતિઆદિના વિપસ્સનં વડ્ઢેન્તા નિબ્બિન્દથ. અયં દુતિયાતિ યાથાવતો અહિતાનત્થવિભાવનં પઠમં ઉપાદાય તતો વિવેચનં અયં દુતિયા ધમ્મદેસના.

    Bhavantīti honti pavattanti. Pāpaṃ pāpakato passathāti sabbaṃ pāpadhammaṃ diṭṭheva dhamme āyatiñca ahitadukkhāvahato lāmakato passatha. Tattha nibbindathāti tasmiṃ pāpadhamme ‘‘accantahīnabhāvato lāmakaṭṭhena pāpaṃ, akosallasambhūtaṭṭhena akusalaṃ, pakatipabhassarassa pasannassa ca cittassa pabhassarādibhāvavināsanato saṃkilesikaṃ, punappunaṃ bhavadukkhanibbattanato ponobbhavikaṃ, saheva darathehi pariḷāhehi vattanato sadarathaṃ, dukkhasseva vipaccanato dukkhavipākaṃ, aparimāṇampi kālaṃ anāgate jātijarāmaraṇanibbattanato āyatiṃ jātijarāmaraṇiyaṃ, sabbahitasukhaviddhaṃsanasamattha’’ntiādinā nayena nānāvidhe ādīnave, tassa ca pahāne ānisaṃse sammapaññāya passantā nibbindatha nibbedaṃ āpajjatha. Nibbindantā ca vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyamaggādhigamena pāpato virajjatha ceva vimuccatha ca. Maggena vā samucchedavirāgavasena virajjatha, tato phalena paṭippassaddhivimuttivasena vimuccatha. Atha vā pāpanti lāmakato pāpaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yaṃ aniccadukkhādibhāvena kucchitaṃ ariyehi jigucchanīyaṃ vaṭṭadukkhaṃ pāpetīti pāpaṃ. Kiṃ pana taṃ? Tebhūmakadhammajātaṃ . Yathāvuttena atthena pāpakato disvā tattha aniccato, dukkhato, rogato, gaṇḍato, sallato, aghato, ābādhatotiādinā vipassanaṃ vaḍḍhentā nibbindatha. Ayaṃ dutiyāti yāthāvato ahitānatthavibhāvanaṃ paṭhamaṃ upādāya tato vivecanaṃ ayaṃ dutiyā dhammadesanā.

    ગાથાસુ બુદ્ધસ્સાતિ સબ્બઞ્ઞુબુદ્ધસ્સ. સબ્બભૂતાનુકમ્પિનોતિ સબ્બેપિ સત્તે મહાકરુણાય અનુકમ્પનસભાવસ્સ. પરિયાયવચનન્તિ પરિયાયેન કથનં દેસનં. પસ્સાતિ પરિસં આલપતિ, પરિસજેટ્ઠકં વા સન્ધાય વુત્તં. કેચિ પનાહુ ‘‘અત્તાનમેવ સન્ધાય ભગવા ‘પસ્સા’તિ અવોચા’’તિ. તત્થાતિ તસ્મિં પાપકે વિરજ્જથ રાગં પજહથાતિ અત્થો. સેસં વુત્તનયમેવ.

    Gāthāsu buddhassāti sabbaññubuddhassa. Sabbabhūtānukampinoti sabbepi satte mahākaruṇāya anukampanasabhāvassa. Pariyāyavacananti pariyāyena kathanaṃ desanaṃ. Passāti parisaṃ ālapati, parisajeṭṭhakaṃ vā sandhāya vuttaṃ. Keci panāhu ‘‘attānameva sandhāya bhagavā ‘passā’ti avocā’’ti. Tatthāti tasmiṃ pāpake virajjatha rāgaṃ pajahathāti attho. Sesaṃ vuttanayameva.

    દુતિયસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઇતિવુત્તકપાળિ • Itivuttakapāḷi / ૨. દેસનાસુત્તં • 2. Desanāsuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact