Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
౧౦. దేవదత్తసుత్తవణ్ణనా
10. Devadattasuttavaṇṇanā
౮౯. దసమే తీహి, భిక్ఖవే, అసద్ధమ్మేహి అభిభూతోతి కా ఉప్పత్తి? దేవదత్తే హి అవీచిమహానిరయం పవిట్ఠే దేవదత్తపక్ఖియా అఞ్ఞతిత్థియా చ ‘‘సమణేన గోతమేన అభిసపితో దేవదత్తో పథవిం పవిట్ఠో’’తి అబ్భాచిక్ఖింసు. తం సుత్వా సాసనే అనభిప్పసన్నా మనుస్సా ‘‘సియా ను ఖో ఏతదేవం, యథా ఇమే భణన్తీ’’తి ఆసఙ్కం ఉప్పాదేసుం. తం పవత్తిం భిక్ఖూ భగవతో ఆరోచేసుం. అథ భగవా ‘‘న, భిక్ఖవే, తథాగతా కస్సచి అభిసపం దేన్తి, తస్మా న దేవదత్తో మయా అభిసపితో, అత్తనో కమ్మేనేవ నిరయం పవిట్ఠో’’తి వత్వా తేసం మిచ్ఛాగాహం పటిసేధేన్తో ఇమాయ అట్ఠుప్పత్తియా ఇదం సుత్తం అభాసి.
89. Dasame tīhi, bhikkhave, asaddhammehi abhibhūtoti kā uppatti? Devadatte hi avīcimahānirayaṃ paviṭṭhe devadattapakkhiyā aññatitthiyā ca ‘‘samaṇena gotamena abhisapito devadatto pathaviṃ paviṭṭho’’ti abbhācikkhiṃsu. Taṃ sutvā sāsane anabhippasannā manussā ‘‘siyā nu kho etadevaṃ, yathā ime bhaṇantī’’ti āsaṅkaṃ uppādesuṃ. Taṃ pavattiṃ bhikkhū bhagavato ārocesuṃ. Atha bhagavā ‘‘na, bhikkhave, tathāgatā kassaci abhisapaṃ denti, tasmā na devadatto mayā abhisapito, attano kammeneva nirayaṃ paviṭṭho’’ti vatvā tesaṃ micchāgāhaṃ paṭisedhento imāya aṭṭhuppattiyā idaṃ suttaṃ abhāsi.
తత్థ అసద్ధమ్మేహీతి అసతం ధమ్మేహి, అసన్తేహి వా ధమ్మేహి. అతేకిచ్ఛోతి బుద్ధేహిపి అనివత్తనీయత్తా అవీచినిబ్బత్తియా తికిచ్ఛాభావతో అతేకిచ్ఛో, అతికిచ్ఛనీయోతి అత్థో. అసన్తగుణసమ్భావనాధిప్పాయేన పవత్తా పాపా ఇచ్ఛా ఏతస్సాతి పాపిచ్ఛో, తస్స భావో పాపిచ్ఛతా , తాయ. ‘‘అహం బుద్ధో భవిస్సామి, సఙ్ఘం పరిహరిస్సామీ’’తి తస్స ఇచ్ఛా ఉప్పన్నా. కోకాలికాదయో పాపా లామకా మిత్తా ఏతస్సాతి పాపమిత్తో, తస్స భావో పాపమిత్తతా, తాయ. ఉత్తరికరణీయేతి ఝానాభిఞ్ఞాహి ఉత్తరికరణీయే అధిగన్తబ్బే మగ్గఫలే అనధిగతే సతి ఏవ, తం అనధిగన్త్వాతి అత్థో. ఓరమత్తకేనాతి అప్పమత్తకేన ఝానాభిఞ్ఞామత్తేన. విసేసాధిగమేనాతి ఉత్తరిమనుస్సధమ్మాధిగమేన. అన్తరాతి వేమజ్ఝే. వోసానం ఆపాదీతి అకతకిచ్చోవ సమానో ‘‘కతకిచ్చోమ్హీ’’తి మఞ్ఞమానో సమణధమ్మతో విగమం ఆపజ్జి. ఇతి భగవా ఇమినా సుత్తేన విసేసతో పుథుజ్జనభావే ఆదీనవం పకాసేసి భారియో పుథుజ్జనభావో, యత్ర హి నామ ఝానాభిఞ్ఞాపరియోసానా సమ్పత్తియో నిబ్బత్తేత్వాపి అనేకానత్థావహం నానావిధం దుక్ఖహేతుం అసన్తగుణసమ్భావనం అసప్పురిససంసగ్గం ఆలసియానుయోగఞ్చ అవిజహన్తో అవీచిమ్హి కప్పట్ఠియం అతేకిచ్ఛం కిబ్బిసం పసవిస్సతీతి.
Tattha asaddhammehīti asataṃ dhammehi, asantehi vā dhammehi. Atekicchoti buddhehipi anivattanīyattā avīcinibbattiyā tikicchābhāvato atekiccho, atikicchanīyoti attho. Asantaguṇasambhāvanādhippāyena pavattā pāpā icchā etassāti pāpiccho, tassa bhāvo pāpicchatā, tāya. ‘‘Ahaṃ buddho bhavissāmi, saṅghaṃ pariharissāmī’’ti tassa icchā uppannā. Kokālikādayo pāpā lāmakā mittā etassāti pāpamitto, tassa bhāvo pāpamittatā, tāya. Uttarikaraṇīyeti jhānābhiññāhi uttarikaraṇīye adhigantabbe maggaphale anadhigate sati eva, taṃ anadhigantvāti attho. Oramattakenāti appamattakena jhānābhiññāmattena. Visesādhigamenāti uttarimanussadhammādhigamena. Antarāti vemajjhe. Vosānaṃ āpādīti akatakiccova samāno ‘‘katakiccomhī’’ti maññamāno samaṇadhammato vigamaṃ āpajji. Iti bhagavā iminā suttena visesato puthujjanabhāve ādīnavaṃ pakāsesi bhāriyo puthujjanabhāvo, yatra hi nāma jhānābhiññāpariyosānā sampattiyo nibbattetvāpi anekānatthāvahaṃ nānāvidhaṃ dukkhahetuṃ asantaguṇasambhāvanaṃ asappurisasaṃsaggaṃ ālasiyānuyogañca avijahanto avīcimhi kappaṭṭhiyaṃ atekicchaṃ kibbisaṃ pasavissatīti.
గాథాసు మాతి పటిసేధే నిపాతో. జాతూతి ఏకంసేన. కోచీతి సబ్బసఙ్గాహకవచనం. లోకస్మిన్తి సత్తలోకే. ఇదం వుత్తం హోతి ‘‘ఇమస్మిం సత్తలోకే కోచి పుగ్గలో ఏకంసేన పాపిచ్ఛో మా హోతూ’’తి. తదమినాపి జానాథ, పాపిచ్ఛానం యథా గతీతి పాపిచ్ఛానం పుగ్గలానం యథా గతి యాదిసీ నిప్ఫత్తి, యాదిసో అభిసమ్పరాయో, తం ఇమినాపి కారణేన జానాథాతి దేవదత్తం నిదస్సేన్తో ఏవమాహ. పణ్డితోతి సమఞ్ఞాతోతి పరియత్తిబాహుసచ్చేన పణ్డితోతి ఞాతో. భావితత్తోతి సమ్మతోతి ఝానాభిఞ్ఞాహి భావితచిత్తోతి సమ్భావితో. తథా హి సో పుబ్బే ‘‘మహిద్ధికో గోధిపుత్తో, మహానుభావో గోధిపుత్తో’’తి ధమ్మసేనాపతినాపి పసంసితో అహోసి. జలంవ యససా అట్ఠా, దేవదత్తోతి విస్సుతోతి అత్తనో కిత్తియా పరివారేన జలన్తో వియ ఓభాసేన్తో వియ ఠితో దేవదత్తోతి ఏవం విస్సుతో పాకటో అహోసి. ‘‘మే సుత్త’’న్తిపి పాఠో, మయా సుతం సుతమత్తం, కతిపాహేనేవ అతథాభూతత్తా తస్స తం పణ్డిచ్చాది సవనమత్తమేవాతి అత్థో.
Gāthāsu māti paṭisedhe nipāto. Jātūti ekaṃsena. Kocīti sabbasaṅgāhakavacanaṃ. Lokasminti sattaloke. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘imasmiṃ sattaloke koci puggalo ekaṃsena pāpiccho mā hotū’’ti. Tadamināpi jānātha, pāpicchānaṃ yathā gatīti pāpicchānaṃ puggalānaṃ yathā gati yādisī nipphatti, yādiso abhisamparāyo, taṃ imināpi kāraṇena jānāthāti devadattaṃ nidassento evamāha. Paṇḍitoti samaññātoti pariyattibāhusaccena paṇḍitoti ñāto. Bhāvitattoti sammatoti jhānābhiññāhi bhāvitacittoti sambhāvito. Tathā hi so pubbe ‘‘mahiddhiko godhiputto, mahānubhāvo godhiputto’’ti dhammasenāpatināpi pasaṃsito ahosi. Jalaṃva yasasā aṭṭhā, devadattoti vissutoti attano kittiyā parivārena jalanto viya obhāsento viya ṭhito devadattoti evaṃ vissuto pākaṭo ahosi. ‘‘Me sutta’’ntipi pāṭho, mayā sutaṃ sutamattaṃ, katipāheneva atathābhūtattā tassa taṃ paṇḍiccādi savanamattamevāti attho.
సో సమానమనుచిణ్ణో, ఆసజ్జ నం తథాగతన్తి సో ఏవంభూతో దేవదత్తో ‘‘బుద్ధోపి సక్యపుత్తో, అహమ్పి సక్యపుత్తో, బుద్ధోపి సమణో, అహమ్పి సమణో, బుద్ధోపి ఇద్ధిమా, అహమ్పి ఇద్ధిమా, బుద్ధోపి దిబ్బచక్ఖుకో, అహమ్పి దిబ్బచక్ఖుకో, బుద్ధోపి దిబ్బసోతకో, అహమ్పి దిబ్బసోతకో, బుద్ధోపి చేతోపరియఞాణలాభీ, అహమ్పి చేతోపరియఞాణలాభీ, బుద్ధోపి అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నే ధమ్మే జానాతి, అహమ్పి తే జానామీ’’తి అత్తనో పమాణం అజానిత్వా సమ్మాసమ్బుద్ధం అత్తనా సమసమట్ఠపనేన సమానం ఆపజ్జన్తో ‘‘ఇదానాహం బుద్ధో భవిస్సామి, భిక్ఖుసఙ్ఘం పరిహరిస్సామీ’’తి అభిమారపయోజనా తథాగతం ఆసజ్జ ఆసాదేత్వా విహేఠేత్వా. ‘‘పమాదమనుజీనో’’తిపి పఠన్తి. తస్సత్థో ‘‘వుత్తనయేన పమాదం ఆపజ్జన్తో పమాదం నిస్సాయ భగవతా సద్ధిం యుగగ్గాహచిత్తుప్పాదేన సహేవ ఝానాభిఞ్ఞాహి అనుజీనో పరిహీనో’’తి. అవీచినిరయం పత్తో, చతుద్వారం భయానకన్తి జాలానం తత్థ ఉప్పన్నసత్తానం వా నిరన్తరతాయ ‘‘అవీచీ’’తి లద్ధనామం చతూసు పస్సేసు చతుమహాద్వారయోగేన చతుద్వారం అతిభయానకం మహానిరయం పటిసన్ధిగ్గహణవసేన పత్తో. తథా హి వుత్తం –
So samānamanuciṇṇo, āsajja naṃ tathāgatanti so evaṃbhūto devadatto ‘‘buddhopi sakyaputto, ahampi sakyaputto, buddhopi samaṇo, ahampi samaṇo, buddhopi iddhimā, ahampi iddhimā, buddhopi dibbacakkhuko, ahampi dibbacakkhuko, buddhopi dibbasotako, ahampi dibbasotako, buddhopi cetopariyañāṇalābhī, ahampi cetopariyañāṇalābhī, buddhopi atītānāgatapaccuppanne dhamme jānāti, ahampi te jānāmī’’ti attano pamāṇaṃ ajānitvā sammāsambuddhaṃ attanā samasamaṭṭhapanena samānaṃ āpajjanto ‘‘idānāhaṃ buddho bhavissāmi, bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmī’’ti abhimārapayojanā tathāgataṃ āsajja āsādetvā viheṭhetvā. ‘‘Pamādamanujīno’’tipi paṭhanti. Tassattho ‘‘vuttanayena pamādaṃ āpajjanto pamādaṃ nissāya bhagavatā saddhiṃ yugaggāhacittuppādena saheva jhānābhiññāhi anujīno parihīno’’ti. Avīcinirayaṃ patto, catudvāraṃ bhayānakanti jālānaṃ tattha uppannasattānaṃ vā nirantaratāya ‘‘avīcī’’ti laddhanāmaṃ catūsu passesu catumahādvārayogena catudvāraṃ atibhayānakaṃ mahānirayaṃ paṭisandhiggahaṇavasena patto. Tathā hi vuttaṃ –
‘‘చతుక్కణ్ణో చతుద్వారో, విభత్తో భాగసో మితో;
‘‘Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;
అయోపాకారపరియన్తో, అయసా పటికుజ్జితో.
Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.
‘‘తస్స అయోమయా భూమి, జలితా తేజసా యుతా;
‘‘Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;
సమన్తా యోజనసతం, ఫరిత్వా తిట్ఠతి సబ్బదా’’తి. (మ॰ ని॰ ౩.౨౫౦; అ॰ ని॰ ౩.౩౬; పే॰ వ॰ ౬౯౩-౬౯౪; జా॰ ౨.౧౯.౮౬-౮౭);
Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā’’ti. (ma. ni. 3.250; a. ni. 3.36; pe. va. 693-694; jā. 2.19.86-87);
అదుట్ఠస్సాతి అదుట్ఠచిత్తస్స. దుబ్భేతి దూసేయ్య. తమేవ పాపం ఫుసతీతి తమేవ అదుట్ఠదుబ్భిం పాపపుగ్గలం పాపం నిహీనం పాపఫలం ఫుసతి పాపుణాతి అభిభవతి. భేస్మాతి విపులభావేన గమ్భీరభావేన చ భింసాపేన్తో వియ, విపులగమ్భీరోతి అత్థో. వాదేనాతి దోసేన. విహింసతీతి బాధతి ఆసాదేతి. వాదో తమ్హి న రూహతీతి తస్మిం తథాగతే పరేన ఆరోపియమానో దోసో న రుహతి, న తిట్ఠతి, విసకుమ్భో వియ సముద్దస్స, న తస్స వికారం జనేతీతి అత్థో.
Aduṭṭhassāti aduṭṭhacittassa. Dubbheti dūseyya. Tameva pāpaṃ phusatīti tameva aduṭṭhadubbhiṃ pāpapuggalaṃ pāpaṃ nihīnaṃ pāpaphalaṃ phusati pāpuṇāti abhibhavati. Bhesmāti vipulabhāvena gambhīrabhāvena ca bhiṃsāpento viya, vipulagambhīroti attho. Vādenāti dosena. Vihiṃsatīti bādhati āsādeti. Vādo tamhi na rūhatīti tasmiṃ tathāgate parena āropiyamāno doso na ruhati, na tiṭṭhati, visakumbho viya samuddassa, na tassa vikāraṃ janetīti attho.
ఏవం ఛహి గాథాహి పాపిచ్ఛతాదిసమన్నాగతస్స నిరయూపగభావదస్సనేన దుక్ఖతో అపరిముత్తతం దస్సేత్వా ఇదాని తప్పటిపక్ఖధమ్మసమన్నాగతస్స దుక్ఖక్ఖయం దస్సేన్తో ‘‘తాదిసం మిత్త’’న్తి ఓసానగాథమాహ. తస్సత్థో – యస్స సమ్మా పటిపన్నస్స మగ్గానుగో పటిపత్తిమగ్గం అనుగతో సమ్మా పటిపన్నో అప్పిచ్ఛతాదిగుణసమన్నాగమేన సకలవట్టదుక్ఖస్స ఖయం పరియోసానం పాపుణేయ్య. తాదిసం బుద్ధం వా బుద్ధసావకం వా పణ్డితో సప్పఞ్ఞో, అత్తనో మిత్తం కుబ్బేథ తేన మేత్తికం కరేయ్య, తఞ్చ సేవేయ్య తమేవ పయిరుపాసేయ్యాతి.
Evaṃ chahi gāthāhi pāpicchatādisamannāgatassa nirayūpagabhāvadassanena dukkhato aparimuttataṃ dassetvā idāni tappaṭipakkhadhammasamannāgatassa dukkhakkhayaṃ dassento ‘‘tādisaṃ mitta’’nti osānagāthamāha. Tassattho – yassa sammā paṭipannassa maggānugo paṭipattimaggaṃ anugato sammā paṭipanno appicchatādiguṇasamannāgamena sakalavaṭṭadukkhassa khayaṃ pariyosānaṃ pāpuṇeyya. Tādisaṃ buddhaṃ vā buddhasāvakaṃ vā paṇḍito sappañño, attano mittaṃ kubbetha tena mettikaṃ kareyya, tañca seveyya tameva payirupāseyyāti.
ఇతి ఇమస్మిం వగ్గే ఛట్ఠసత్తమసుత్తేసు వివట్టం కథితం, ఇతరేసు వట్టవివట్టం కథితం.
Iti imasmiṃ vagge chaṭṭhasattamasuttesu vivaṭṭaṃ kathitaṃ, itaresu vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
దసమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
చతుత్థవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Catutthavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౧౦. దేవదత్తసుత్తం • 10. Devadattasuttaṃ