Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മിലിന്ദപഞ്ഹപാളി • Milindapañhapāḷi

    ൮. ധമ്മാഭിസമയപഞ്ഹോ

    8. Dhammābhisamayapañho

    . ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, യേ തേ സമ്മാ പടിപജ്ജന്തി, തേസം സബ്ബേസം യേവ ധമ്മാഭിസമയോ ഹോതി, ഉദാഹു കസ്സചി ന ഹോതീ’’തി? ‘‘കസ്സചി, മഹാരാജ, ഹോതി, കസ്സചി ന ഹോതീ’’തി. ‘‘കസ്സ ഭന്തേ ഹോതി, കസ്സ ന ഹോതീ’’തി? ‘‘തിരച്ഛാനഗതസ്സ, മഹാരാജ, സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതി, പേത്തിവിസയൂപപന്നസ്സ…പേ॰… മിച്ഛാദിട്ഠികസ്സ…പേ॰… കുഹകസ്സ…പേ॰… മാതുഘാതകസ്സ…പേ॰… പിതുഘാതകസ്സ…പേ॰… അരഹന്തഘാതകസ്സ…പേ॰… സങ്ഘഭേദകസ്സ…പേ॰… ലോഹിതുപ്പാദകസ്സ…പേ॰… ഥേയ്യസംവാസകസ്സ…പേ॰… തിത്ഥിയപക്കന്തസ്സ…പേ॰… ഭിക്ഖുനിദൂസകസ്സ…പേ॰… തേരസന്നം ഗരുകാപത്തീനം അഞ്ഞതരം ആപജ്ജിത്വാ അവുട്ഠിതസ്സ…പേ॰… പണ്ഡകസ്സ…പേ॰… ഉഭതോബ്യഞ്ജനകസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതി…പേ॰… യോപി മനുസ്സദഹരകോ ഊനകസത്തവസ്സികോ, തസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതി. ഇമേസം ഖോ, മഹാരാജ, സോളസന്നം പുഗ്ഗലാനം സുപ്പടിപന്നാനമ്പി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതീ’’തി.

    8. ‘‘Bhante nāgasena, ye te sammā paṭipajjanti, tesaṃ sabbesaṃ yeva dhammābhisamayo hoti, udāhu kassaci na hotī’’ti? ‘‘Kassaci, mahārāja, hoti, kassaci na hotī’’ti. ‘‘Kassa bhante hoti, kassa na hotī’’ti? ‘‘Tiracchānagatassa, mahārāja, suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti, pettivisayūpapannassa…pe… micchādiṭṭhikassa…pe… kuhakassa…pe… mātughātakassa…pe… pitughātakassa…pe… arahantaghātakassa…pe… saṅghabhedakassa…pe… lohituppādakassa…pe… theyyasaṃvāsakassa…pe… titthiyapakkantassa…pe… bhikkhunidūsakassa…pe… terasannaṃ garukāpattīnaṃ aññataraṃ āpajjitvā avuṭṭhitassa…pe… paṇḍakassa…pe… ubhatobyañjanakassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti…pe… yopi manussadaharako ūnakasattavassiko, tassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti. Imesaṃ kho, mahārāja, soḷasannaṃ puggalānaṃ suppaṭipannānampi dhammābhisamayo na hotī’’ti.

    ‘‘ഭന്തേ നാഗസേന, യേ തേ പന്നരസ പുഗ്ഗലാ വിരുദ്ധാ യേവ, തേസം ധമ്മാഭിസമയോ ഹോതു വാ മാ വാ ഹോതു, അഥ കേന കാരണേന മനുസ്സദഹരകസ്സ ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതി? ഏത്ഥ താവ പഞ്ഹോ ഭവതി ‘നനു നാമ ദഹരകസ്സ ന രാഗോ ഹോതി, ന ദോസോ ഹോതി, ന മോഹോ ഹോതി, ന മാനോ ഹോതി, ന മിച്ഛാദിട്ഠി ഹോതി, ന അരതി ഹോതി, ന കാമവിതക്കോ ഹോതി, അമിസ്സിതോ കിലേസേഹി, സോ നാമ ദഹരകോ യുത്തോ ച പത്തോ ച അരഹതി ച ചത്താരി സച്ചാനി ഏകപടിവേധേന പടിവിജ്ഝിതു’’’ന്തി.

    ‘‘Bhante nāgasena, ye te pannarasa puggalā viruddhā yeva, tesaṃ dhammābhisamayo hotu vā mā vā hotu, atha kena kāraṇena manussadaharakassa ūnakasattavassikassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti? Ettha tāva pañho bhavati ‘nanu nāma daharakassa na rāgo hoti, na doso hoti, na moho hoti, na māno hoti, na micchādiṭṭhi hoti, na arati hoti, na kāmavitakko hoti, amissito kilesehi, so nāma daharako yutto ca patto ca arahati ca cattāri saccāni ekapaṭivedhena paṭivijjhitu’’’nti.

    ‘‘തഞ്ഞേവേത്ഥ , മഹാരാജ, കാരണം, യേനാഹം കാരണേന ഭണാമി ‘ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതീ’തി. യദി, മഹാരാജ, ഊനകസത്തവസ്സികോ രജനീയേ രജ്ജേയ്യ, ദുസ്സനീയേ ദുസ്സേയ്യ, മോഹനീയേ മുയ്ഹേയ്യ, മദനീയേ മജ്ജേയ്യ, ദിട്ഠിം വിജാനേയ്യ, രതിഞ്ച അരതിഞ്ച വിജാനേയ്യ, കുസലാകുസലം വിതക്കേയ്യ, ഭവേയ്യ തസ്സ ധമ്മാഭിസമയോ, അപി ച, മഹാരാജ, ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ ചിത്തം അബലം ദുബ്ബലം പരിത്തം അപ്പം ഥോകം മന്ദം അവിഭൂതം, അസങ്ഖതാ നിബ്ബാനധാതു ഗരുകാ ഭാരികാ വിപുലാ മഹതീ. ഊനകസത്തവസ്സികോ, മഹാരാജ, തേന ദുബ്ബലേന ചിത്തേന പരിത്തകേന മന്ദേന അവിഭൂതേന ന സക്കോതി ഗരുകം ഭാരികം വിപുലം മഹതിം അസങ്ഖതം നിബ്ബാനധാതും പടിവിജ്ഝിതും.

    ‘‘Taññevettha , mahārāja, kāraṇaṃ, yenāhaṃ kāraṇena bhaṇāmi ‘ūnakasattavassikassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hotī’ti. Yadi, mahārāja, ūnakasattavassiko rajanīye rajjeyya, dussanīye dusseyya, mohanīye muyheyya, madanīye majjeyya, diṭṭhiṃ vijāneyya, ratiñca aratiñca vijāneyya, kusalākusalaṃ vitakkeyya, bhaveyya tassa dhammābhisamayo, api ca, mahārāja, ūnakasattavassikassa cittaṃ abalaṃ dubbalaṃ parittaṃ appaṃ thokaṃ mandaṃ avibhūtaṃ, asaṅkhatā nibbānadhātu garukā bhārikā vipulā mahatī. Ūnakasattavassiko, mahārāja, tena dubbalena cittena parittakena mandena avibhūtena na sakkoti garukaṃ bhārikaṃ vipulaṃ mahatiṃ asaṅkhataṃ nibbānadhātuṃ paṭivijjhituṃ.

    ‘‘യഥാ, മഹാരാജ, സിനേരുപബ്ബതരാജാ ഗരുകോ ഭാരികോ വിപുലോ മഹന്തോ, അപി നു ഖോ തം, മഹാരാജ, പുരിസോ അത്തനോ പാകതികേന ഥാമബലവീരിയേന സക്കുണേയ്യ സിനേരുപബ്ബതരാജാനം ഉദ്ധരിതു’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘കേന കാരണേന മഹാരാജാ’’തി? ‘‘ദുബ്ബലത്താ, ഭന്തേ, പുരിസസ്സ, മഹന്തത്താ സിനേരുപബ്ബതരാജസ്സാ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ ചിത്തം അബലം ദുബ്ബലം പരിത്തം അപ്പം ഥോകം മന്ദം അവിഭൂതം, അസങ്ഖതാ നിബ്ബാനധാതു ഗരുകാ ഭാരികാ വിപുലാ മഹതീ. ഊനകസത്തവസ്സികോ തേന ദുബ്ബലേന ചിത്തേന പരിത്തേന മന്ദേന അവിഭൂതേന ന സക്കോതി ഗരുകം ഭാരികം വിപുലം മഹതിം അസങ്ഖതം നിബ്ബാനധാതും പടിവിജ്ഝിതും, തേന കാരണേന ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതി.

    ‘‘Yathā, mahārāja, sinerupabbatarājā garuko bhāriko vipulo mahanto, api nu kho taṃ, mahārāja, puriso attano pākatikena thāmabalavīriyena sakkuṇeyya sinerupabbatarājānaṃ uddharitu’’nti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena mahārājā’’ti? ‘‘Dubbalattā, bhante, purisassa, mahantattā sinerupabbatarājassā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ūnakasattavassikassa cittaṃ abalaṃ dubbalaṃ parittaṃ appaṃ thokaṃ mandaṃ avibhūtaṃ, asaṅkhatā nibbānadhātu garukā bhārikā vipulā mahatī. Ūnakasattavassiko tena dubbalena cittena parittena mandena avibhūtena na sakkoti garukaṃ bhārikaṃ vipulaṃ mahatiṃ asaṅkhataṃ nibbānadhātuṃ paṭivijjhituṃ, tena kāraṇena ūnakasattavassikassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti.

    ‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, അയം മഹാപഥവീ ദീഘാ ആയതാ പുഥുലാ വിത്ഥതാ വിസാലാ വിത്ഥിണ്ണാ വിപുലാ മഹന്താ, അപി നു ഖോ തം, മഹാരാജ, മഹാപഥവിം സക്കാ പരിത്തകേന ഉദകബിന്ദുകേന തേമേത്വാ ഉദകചിക്ഖല്ലം കാതു’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘കേന കാരണേന, മഹാരാജാ’’തി? ‘‘പരിത്തത്താ, ഭന്തേ, ഉദകബിന്ദുസ്സ, മഹന്തത്താ മഹാപഥവിയാ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ ചിത്തം അബലം ദുബ്ബലം പരിത്തം അപ്പം ഥോകം മന്ദം അവിഭൂതം, അസങ്ഖതാ നിബ്ബാനധാതു ദീഘാ ആയതാ പുഥുലാ വിത്ഥതാ വിസാലാ വിത്ഥിണ്ണാ വിപുലാ മഹന്താ. ഊനകസത്തവസ്സികോ തേന ദുബ്ബലേന ചിത്തേന പരിത്തകേന മന്ദേന അവിഭൂതേന ന സക്കോതി മഹതിം അസങ്ഖതം നിബ്ബാനധാതും പടിവിജ്ഝിതും, തേന കാരണേന ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതി.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, ayaṃ mahāpathavī dīghā āyatā puthulā vitthatā visālā vitthiṇṇā vipulā mahantā, api nu kho taṃ, mahārāja, mahāpathaviṃ sakkā parittakena udakabindukena temetvā udakacikkhallaṃ kātu’’nti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena, mahārājā’’ti? ‘‘Parittattā, bhante, udakabindussa, mahantattā mahāpathaviyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ūnakasattavassikassa cittaṃ abalaṃ dubbalaṃ parittaṃ appaṃ thokaṃ mandaṃ avibhūtaṃ, asaṅkhatā nibbānadhātu dīghā āyatā puthulā vitthatā visālā vitthiṇṇā vipulā mahantā. Ūnakasattavassiko tena dubbalena cittena parittakena mandena avibhūtena na sakkoti mahatiṃ asaṅkhataṃ nibbānadhātuṃ paṭivijjhituṃ, tena kāraṇena ūnakasattavassikassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti.

    ‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, അബലദുബ്ബലപരിത്തഅപ്പഥോകമന്ദഗ്ഗി ഭവേയ്യ, അപി നു ഖോ, മഹാരാജ, താവതകേന മന്ദേന അഗ്ഗിനാ സക്കാ സദേവകേ ലോകേ അന്ധകാരം വിധമിത്വാ ആലോകം ദസ്സേതു’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘കേന കാരണേന മഹാരാജാ’’തി? ‘‘മന്ദത്താ, ഭന്തേ, അഗ്ഗിസ്സ, ലോകസ്സ മഹന്തത്താ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ ചിത്തം അബലം ദുബ്ബലം പരിത്തം അപ്പം ഥോകം മന്ദം അവിഭൂതം, മഹതാ ച അവിജ്ജന്ധകാരേന പിഹിതം. തസ്മാ ദുക്കരം ഞാണാലോകം ദസ്സയിതും, തേന കാരണേന ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതി.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, abaladubbalaparittaappathokamandaggi bhaveyya, api nu kho, mahārāja, tāvatakena mandena agginā sakkā sadevake loke andhakāraṃ vidhamitvā ālokaṃ dassetu’’nti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena mahārājā’’ti? ‘‘Mandattā, bhante, aggissa, lokassa mahantattā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ūnakasattavassikassa cittaṃ abalaṃ dubbalaṃ parittaṃ appaṃ thokaṃ mandaṃ avibhūtaṃ, mahatā ca avijjandhakārena pihitaṃ. Tasmā dukkaraṃ ñāṇālokaṃ dassayituṃ, tena kāraṇena ūnakasattavassikassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hoti.

    ‘‘യഥാ വാ പന, മഹാരാജ, ആതുരോ കിസോ അണുപരിമിതകായോ സാലകകിമി ഹത്ഥിനാഗം തിധാ പഭിന്നം നവായതം തിവിത്ഥതം ദസപരിണാഹം അട്ഠരതനികം സകട്ഠാനമുപഗതം ദിസ്വാ ഗിലിതും പരികഡ്ഢേയ്യ, അപി നു ഖോ സോ, മഹാരാജ, സാലകകിമി സക്കുണേയ്യ തം ഹത്ഥിനാഗം ഗിലിതു’’ന്തി? ‘‘ന ഹി, ഭന്തേ’’തി. ‘‘കേന കാരണേന, മഹാരാജാ’’തി? ‘‘പരിത്തത്താ, ഭന്തേ, സാലകകിമിസ്സ, മഹന്തത്താ ഹത്ഥിനാഗസ്സാ’’തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മഹാരാജ, ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ ചിത്തം അബലം ദുബ്ബലം പരിത്തം അപ്പം ഥോകം മന്ദം അവിഭൂതം, മഹതീ അസങ്ഖതാ നിബ്ബാനധാതു. സോ തേന ദുബ്ബലേന ചിത്തേന പരിത്തകേന മന്ദേന അവിഭൂതേന ന സക്കോതി മഹതിം അസങ്ഖതം നിബ്ബാനധാതും പടിവിജ്ഝിതും, തേന കാരണേന ഊനകസത്തവസ്സികസ്സ സുപ്പടിപന്നസ്സാപി ധമ്മാഭിസമയോ ന ഹോതീ’’തി. ‘‘സാധു, ഭന്തേ നാഗസേന, ഏവമേതം തഥാ സമ്പടിച്ഛാമീ’’തി.

    ‘‘Yathā vā pana, mahārāja, āturo kiso aṇuparimitakāyo sālakakimi hatthināgaṃ tidhā pabhinnaṃ navāyataṃ tivitthataṃ dasapariṇāhaṃ aṭṭharatanikaṃ sakaṭṭhānamupagataṃ disvā gilituṃ parikaḍḍheyya, api nu kho so, mahārāja, sālakakimi sakkuṇeyya taṃ hatthināgaṃ gilitu’’nti? ‘‘Na hi, bhante’’ti. ‘‘Kena kāraṇena, mahārājā’’ti? ‘‘Parittattā, bhante, sālakakimissa, mahantattā hatthināgassā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, ūnakasattavassikassa cittaṃ abalaṃ dubbalaṃ parittaṃ appaṃ thokaṃ mandaṃ avibhūtaṃ, mahatī asaṅkhatā nibbānadhātu. So tena dubbalena cittena parittakena mandena avibhūtena na sakkoti mahatiṃ asaṅkhataṃ nibbānadhātuṃ paṭivijjhituṃ, tena kāraṇena ūnakasattavassikassa suppaṭipannassāpi dhammābhisamayo na hotī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.

    ധമ്മാഭിസമയപഞ്ഹോ അട്ഠമോ.

    Dhammābhisamayapañho aṭṭhamo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact