| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-अभिनव-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
७. धम्मदेसनासिक्खापदवण्णना
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
छप्पञ्चवाचाहीति छहि पञ्चहि वाचाहि। वाचापरिच्छेदो पनेत्थ कथं वेदितब्बोति आह ‘‘उत्तरि छप्पञ्चवाचाही’’तिआदि। सब्बत्थाति सुत्ते, अट्ठकथायञ्च। सचे अट्ठकथं, धम्मपदं, जातकादिवत्थुं वा कथेतुकामो होति, छप्पदमत्तमेव कथेतुं वट्टति। पाळिया सद्धिं कथेन्तेन एकं पदं पाळितो, पञ्च अट्ठकथातोति एवं छ पदानि अनतिक्कमित्वाव कथेतब्बो। पुरिसेनाति मनुस्सपुरिसेन। तेनाह ‘‘मनुस्सविग्गहं गहेत्वा पना’’तिआदि।
Chappañcavācāhīti chahi pañcahi vācāhi. Vācāparicchedo panettha kathaṃ veditabboti āha ‘‘uttari chappañcavācāhī’’tiādi. Sabbatthāti sutte, aṭṭhakathāyañca. Sace aṭṭhakathaṃ, dhammapadaṃ, jātakādivatthuṃ vā kathetukāmo hoti, chappadamattameva kathetuṃ vaṭṭati. Pāḷiyā saddhiṃ kathentena ekaṃ padaṃ pāḷito, pañca aṭṭhakathātoti evaṃ cha padāni anatikkamitvāva kathetabbo. Purisenāti manussapurisena. Tenāha ‘‘manussaviggahaṃ gahetvā panā’’tiādi.
तिकपाचित्तियन्ति मातुगामे मातुगामसञ्ञिवेमतिकअमातुगामसञ्ञीनं वसेन तीणि पाचित्तियानि। अञ्ञस्स वा मातुगामस्साति एकस्स मातुगामस्स देसेत्वा निसिन्ने पुन आगतस्स अञ्ञस्स मातुगामस्स, एवं पन एकासने निसिन्नेन मातुगामसतस्सापि देसेतुं वट्टति । ‘‘विञ्ञुमनुस्सित्थिया’’ति वचनतो अविञ्ञित्थियापि देसयतो अनापत्ति। इरियापथपरिवत्ताभावोति अत्तनो वा मातुगामस्स वा इरियापथपरिवत्ताभावो। कप्पियकारकस्साभावोति विञ्ञुस्स कप्पियकारकस्साभावो, दुतियानियते वुत्तलक्खणस्स मनुस्सस्स अभावोति वुत्तं होति। किरियाकिरियन्ति एत्थ उत्तरि छप्पञ्चवाचाहि धम्मदेसना किरिया, कप्पियकारकस्स अग्गहणं अकिरियाति दट्ठब्बं।
Tikapācittiyanti mātugāme mātugāmasaññivematikaamātugāmasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Aññassa vā mātugāmassāti ekassa mātugāmassa desetvā nisinne puna āgatassa aññassa mātugāmassa, evaṃ pana ekāsane nisinnena mātugāmasatassāpi desetuṃ vaṭṭati . ‘‘Viññumanussitthiyā’’ti vacanato aviññitthiyāpi desayato anāpatti. Iriyāpathaparivattābhāvoti attano vā mātugāmassa vā iriyāpathaparivattābhāvo. Kappiyakārakassābhāvoti viññussa kappiyakārakassābhāvo, dutiyāniyate vuttalakkhaṇassa manussassa abhāvoti vuttaṃ hoti. Kiriyākiriyanti ettha uttari chappañcavācāhi dhammadesanā kiriyā, kappiyakārakassa aggahaṇaṃ akiriyāti daṭṭhabbaṃ.
धम्मदेसनासिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
