Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-అభినవ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
౭. ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదవణ్ణనా
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
ఛప్పఞ్చవాచాహీతి ఛహి పఞ్చహి వాచాహి. వాచాపరిచ్ఛేదో పనేత్థ కథం వేదితబ్బోతి ఆహ ‘‘ఉత్తరి ఛప్పఞ్చవాచాహీ’’తిఆది. సబ్బత్థాతి సుత్తే, అట్ఠకథాయఞ్చ. సచే అట్ఠకథం, ధమ్మపదం, జాతకాదివత్థుం వా కథేతుకామో హోతి, ఛప్పదమత్తమేవ కథేతుం వట్టతి. పాళియా సద్ధిం కథేన్తేన ఏకం పదం పాళితో, పఞ్చ అట్ఠకథాతోతి ఏవం ఛ పదాని అనతిక్కమిత్వావ కథేతబ్బో. పురిసేనాతి మనుస్సపురిసేన. తేనాహ ‘‘మనుస్సవిగ్గహం గహేత్వా పనా’’తిఆది.
Chappañcavācāhīti chahi pañcahi vācāhi. Vācāparicchedo panettha kathaṃ veditabboti āha ‘‘uttari chappañcavācāhī’’tiādi. Sabbatthāti sutte, aṭṭhakathāyañca. Sace aṭṭhakathaṃ, dhammapadaṃ, jātakādivatthuṃ vā kathetukāmo hoti, chappadamattameva kathetuṃ vaṭṭati. Pāḷiyā saddhiṃ kathentena ekaṃ padaṃ pāḷito, pañca aṭṭhakathātoti evaṃ cha padāni anatikkamitvāva kathetabbo. Purisenāti manussapurisena. Tenāha ‘‘manussaviggahaṃ gahetvā panā’’tiādi.
తికపాచిత్తియన్తి మాతుగామే మాతుగామసఞ్ఞివేమతికఅమాతుగామసఞ్ఞీనం వసేన తీణి పాచిత్తియాని. అఞ్ఞస్స వా మాతుగామస్సాతి ఏకస్స మాతుగామస్స దేసేత్వా నిసిన్నే పున ఆగతస్స అఞ్ఞస్స మాతుగామస్స, ఏవం పన ఏకాసనే నిసిన్నేన మాతుగామసతస్సాపి దేసేతుం వట్టతి . ‘‘విఞ్ఞుమనుస్సిత్థియా’’తి వచనతో అవిఞ్ఞిత్థియాపి దేసయతో అనాపత్తి. ఇరియాపథపరివత్తాభావోతి అత్తనో వా మాతుగామస్స వా ఇరియాపథపరివత్తాభావో. కప్పియకారకస్సాభావోతి విఞ్ఞుస్స కప్పియకారకస్సాభావో, దుతియానియతే వుత్తలక్ఖణస్స మనుస్సస్స అభావోతి వుత్తం హోతి. కిరియాకిరియన్తి ఏత్థ ఉత్తరి ఛప్పఞ్చవాచాహి ధమ్మదేసనా కిరియా, కప్పియకారకస్స అగ్గహణం అకిరియాతి దట్ఠబ్బం.
Tikapācittiyanti mātugāme mātugāmasaññivematikaamātugāmasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Aññassa vā mātugāmassāti ekassa mātugāmassa desetvā nisinne puna āgatassa aññassa mātugāmassa, evaṃ pana ekāsane nisinnena mātugāmasatassāpi desetuṃ vaṭṭati . ‘‘Viññumanussitthiyā’’ti vacanato aviññitthiyāpi desayato anāpatti. Iriyāpathaparivattābhāvoti attano vā mātugāmassa vā iriyāpathaparivattābhāvo. Kappiyakārakassābhāvoti viññussa kappiyakārakassābhāvo, dutiyāniyate vuttalakkhaṇassa manussassa abhāvoti vuttaṃ hoti. Kiriyākiriyanti ettha uttari chappañcavācāhi dhammadesanā kiriyā, kappiyakārakassa aggahaṇaṃ akiriyāti daṭṭhabbaṃ.
ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.