Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
౭. ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదవణ్ణనా
7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
౬౦-౬౪. సత్తమే ఘరం నయతీతి ఘరణీ, ఘరనాయికా. తేనాహ ‘‘ఘరసామినీ’’తి. సుణ్హాతి సుణిసా. న యక్ఖేనాతిఆదీనం ‘‘అఞ్ఞత్రా’’తి ఇమినా సమ్బన్ధో. పురిసవిగ్గహం గహేత్వా ఠితేన యక్ఖేన వా పేతేన వా తిరచ్ఛానేన వా సద్ధిం ఠితాయపి దేసేతుం న వట్టతి. అక్ఖరాయ దేసేతీతి ఏత్థ ‘‘ఛప్పఞ్చవాచతో ఉత్తరి ‘ఇమం పదం భాసిస్సామీ’తి ఏకమ్పి అక్ఖరం వత్వా తిట్ఠతి, ఆపత్తియేవా’’తి వదన్తి.
60-64. Sattame gharaṃ nayatīti gharaṇī, gharanāyikā. Tenāha ‘‘gharasāminī’’ti. Suṇhāti suṇisā. Na yakkhenātiādīnaṃ ‘‘aññatrā’’ti iminā sambandho. Purisaviggahaṃ gahetvā ṭhitena yakkhena vā petena vā tiracchānena vā saddhiṃ ṭhitāyapi desetuṃ na vaṭṭati. Akkharāya desetīti ettha ‘‘chappañcavācato uttari ‘imaṃ padaṃ bhāsissāmī’ti ekampi akkharaṃ vatvā tiṭṭhati, āpattiyevā’’ti vadanti.
౬౬. ‘‘ఏకో గాథాపాదోతి ఇదం గాథాబన్ధమేవ సన్ధాయ వుత్తం, అఞ్ఞత్థ పన విభత్తిఅన్తపదమేవ గహేతబ్బ’’న్తి వదన్తి. ‘‘అట్ఠకథం ధమ్మపదం జాతకాదివత్థుం వాతి ఇమినాపి పోరాణం సఙ్గీతిఆరుళ్హమేవ అట్ఠకథాది వుత్త’’న్తి వదన్తి. అట్ఠకథాదిపాఠం ఠపేత్వా దమిళాదిభాసన్తరేన యథారుచి కథేతుం వట్టతి. పదసోధమ్మే వుత్తప్పభేదోతి ఇమినా అఞ్ఞత్థ అనాపత్తీతి దీపేతి. ఉట్ఠహిత్వా పున నిసీదిత్వాతి ఇరియాపథపరివత్తననయేన నానాఇరియాపథేనపి అనాపత్తీతి దీపేతి. సబ్బం చేపి దీఘనికాయం కథేతీతి యావ న నిట్ఠాతి, తావ పునదివసేపి కథేతి.
66.‘‘Eko gāthāpādoti idaṃ gāthābandhameva sandhāya vuttaṃ, aññattha pana vibhattiantapadameva gahetabba’’nti vadanti. ‘‘Aṭṭhakathaṃ dhammapadaṃ jātakādivatthuṃ vāti imināpi porāṇaṃ saṅgītiāruḷhameva aṭṭhakathādi vutta’’nti vadanti. Aṭṭhakathādipāṭhaṃ ṭhapetvā damiḷādibhāsantarena yathāruci kathetuṃ vaṭṭati. Padasodhamme vuttappabhedoti iminā aññattha anāpattīti dīpeti. Uṭṭhahitvā puna nisīditvāti iriyāpathaparivattananayena nānāiriyāpathenapi anāpattīti dīpeti. Sabbaṃ cepi dīghanikāyaṃ kathetīti yāva na niṭṭhāti, tāva punadivasepi katheti.
దుతియస్స విఞ్ఞూపురిసస్స అగ్గహణం అకిరియా. మాతుగామేన సద్ధిం ఠితస్స చ విఞ్ఞూపురిసస్స చ ఉపచారో అనియతేసు వుత్తనయేనేవ గహేతబ్బో. సేసం ఉత్తానమేవ. వుత్తలక్ఖణస్స ధమ్మస్స ఛన్నం వాచానం ఉపరి దేసనా, వుత్తలక్ఖణో మాతుగామో, ఇరియాపథపఅవత్తనాభావో, విఞ్ఞూపురిసాభావో, అపఞ్హవిస్సజ్జనాతి ఇమాని పనేత్థ పఞ్చ అఙ్గాని.
Dutiyassa viññūpurisassa aggahaṇaṃ akiriyā. Mātugāmena saddhiṃ ṭhitassa ca viññūpurisassa ca upacāro aniyatesu vuttanayeneva gahetabbo. Sesaṃ uttānameva. Vuttalakkhaṇassa dhammassa channaṃ vācānaṃ upari desanā, vuttalakkhaṇo mātugāmo, iriyāpathapaavattanābhāvo, viññūpurisābhāvo, apañhavissajjanāti imāni panettha pañca aṅgāni.
ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. ముసావాదవగ్గో • 1. Musāvādavaggo
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౭. ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౭. ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౭. ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 7. Dhammadesanāsikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౭. ధమ్మదేసనాసిక్ఖాపదం • 7. Dhammadesanāsikkhāpadaṃ