Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൨. ധമ്മപാലത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
2. Dhammapālattheragāthāvaṇṇanā
യോ ഹവേ ദഹരോ ഭിക്ഖൂതി ആയസ്മതോ ധമ്മപാലത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ അത്ഥദസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ കേനചിദേവ കരണീയേന വനന്തം ഉപഗതോ സത്ഥാരം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ പിലക്ഖഫലമദാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സത്ഥരി പരിനിബ്ബുതേ അവന്തിരട്ഠേ ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ ധമ്മപാലോതി ലദ്ധനാമോ വയപ്പത്തോ തക്കസിലം ഗന്ത്വാ സിപ്പം ഉഗ്ഗഹേത്വാ പടിനിവത്തേന്തോ അന്തരാമഗ്ഗേ ഏകസ്മിം വിഹാരേ അഞ്ഞതരം ഥേരം ദിസ്വാ തസ്സ സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൩൯.൨൧-൨൫) –
Yo have daharo bhikkhūti āyasmato dhammapālattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto atthadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto kenacideva karaṇīyena vanantaṃ upagato satthāraṃ disvā pasannamānaso pilakkhaphalamadāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde satthari parinibbute avantiraṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā dhammapāloti laddhanāmo vayappatto takkasilaṃ gantvā sippaṃ uggahetvā paṭinivattento antarāmagge ekasmiṃ vihāre aññataraṃ theraṃ disvā tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.39.21-25) –
‘‘വനന്തരേ ബുദ്ധം ദിസ്വാ, അത്ഥദസ്സിം മഹായസം;
‘‘Vanantare buddhaṃ disvā, atthadassiṃ mahāyasaṃ;
പസന്നചിത്തോ സുമനോ, പിലക്ഖസ്സാദദിം ഫലം.
Pasannacitto sumano, pilakkhassādadiṃ phalaṃ.
‘‘അട്ഠാരസേ കപ്പസതേ, യം ഫലമദദിം തദാ;
‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ phalamadadiṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ഫലദാനസ്സിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ഛളഭിഞ്ഞോ പന ഹുത്വാ സമാപത്തിസുഖേന വീതിനാമേന്തോ ഏകദിവസം തസ്മിം വിഹാരേ ദ്വേ സാമണേരേ രുക്ഖഗ്ഗേ പുപ്ഫാനി ഓചിനന്തേ ആരൂള്ഹസാഖായ ഭഗ്ഗായ പതന്തേ ദിസ്വാ ഥേരോ ഇദ്ധാനുഭാവേന ഹത്ഥേന ഗഹേത്വാ അരോഗേയേവ ഭൂമിയം ഠപേത്വാ തേസം സാമണേരാനം ധമ്മം ദേസേന്തോ –
Chaḷabhiñño pana hutvā samāpattisukhena vītināmento ekadivasaṃ tasmiṃ vihāre dve sāmaṇere rukkhagge pupphāni ocinante ārūḷhasākhāya bhaggāya patante disvā thero iddhānubhāvena hatthena gahetvā arogeyeva bhūmiyaṃ ṭhapetvā tesaṃ sāmaṇerānaṃ dhammaṃ desento –
൨൦൩.
203.
‘‘യോ ഹവേ ദഹരോ ഭിക്ഖു, യുഞ്ജതി ബുദ്ധസാസനേ;
‘‘Yo have daharo bhikkhu, yuñjati buddhasāsane;
ജാഗരോ സ ഹി സുത്തേസു, അമോഘം തസ്സ ജീവിതം.
Jāgaro sa hi suttesu, amoghaṃ tassa jīvitaṃ.
൨൦൪.
204.
‘‘തസ്മാ സദ്ധഞ്ച സീലഞ്ച, പസാദം ധമ്മദസ്സനം;
‘‘Tasmā saddhañca sīlañca, pasādaṃ dhammadassanaṃ;
അനുയുഞ്ജേഥ മേധാവീ, സരം ബുദ്ധാന സാസന’’ന്തി. – ഇമാ ദ്വേ ഗാഥാ അഭാസി;
Anuyuñjetha medhāvī, saraṃ buddhāna sāsana’’nti. – imā dve gāthā abhāsi;
തത്ഥ യോതി അനിയമവചനം. ഹവേതി ദള്ഹത്ഥേ നിപാതോ. ദഹരോതി തരുണോ. ഭിക്ഖതീതി ഭിക്ഖു. യുഞ്ജതീതി ഘടതി വായമതി. ജാഗരോതി ജാഗരണധമ്മസമന്നാഗതോ. സുത്തേസൂതി സുപന്തേസു. ഇദം വുത്തം ഹോതി യോ ഭിക്ഖു ദഹരോവ സമാനോ തരുണോ ‘‘തഥാഹം പച്ഛാ വുഡ്ഢകാലേ ജാനിസ്സാമീ’’തി അചിന്തേത്വാ ബുദ്ധാനം സാസനേ അപ്പമാദപടിപത്തിയം യുഞ്ജതി സമഥവിപസ്സനാഭാവനായ യോഗം കരോതി, സോ സുത്തേസു അവിജ്ജാനിദ്ദായ സുത്തേസു പമത്തേസു സദ്ധാദിജാഗരധമ്മസമന്നാഗമേന ജാഗരോ, തതോ ഏവ അത്തഹിതപരഹിതപാരിപൂരിയാ അമോഘം അവഞ്ഝം തസ്സ ജീവിതം, യസ്മാ ച ഏതദേവം, തസ്മാ സദ്ധഞ്ച ‘‘അത്ഥി കമ്മം അത്ഥി കമ്മവിപാകോ’’തിആദിനയപ്പവത്തം കമ്മഫലസദ്ധഞ്ച, സദ്ധൂപനിബന്ധത്താ സീലസ്സ തദുപനിസ്സയം ചതുപാരിസുദ്ധിസീലഞ്ച , ‘‘സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ ഭഗവാ, സ്വാഖാതോ ധമ്മോ, സുപ്പടിപന്നോ സങ്ഘോ’’തി ഏവം പവത്തരതനത്തയപ്പസാദഞ്ച , വിപസ്സനാപഞ്ഞാസഹിതായ മഗ്ഗപഞ്ഞായ പരിഞ്ഞാദിവസേന ചതുസച്ചധമ്മദസ്സനഞ്ച മേധാവീ ധമ്മോജപഞ്ഞായ സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ബുദ്ധാനം സാസനം ഓവാദം അനുസിട്ഠിം അനുസ്സരന്തോ ആദിത്തമ്പി അത്തനോ സീസം അജ്ഝുപേക്ഖിത്വാ അനുയുഞ്ജേഥ, തത്ഥ അനുയോഗം ആതപ്പം കരേയ്യാതി അത്ഥോ.
Tattha yoti aniyamavacanaṃ. Haveti daḷhatthe nipāto. Daharoti taruṇo. Bhikkhatīti bhikkhu. Yuñjatīti ghaṭati vāyamati. Jāgaroti jāgaraṇadhammasamannāgato. Suttesūti supantesu. Idaṃ vuttaṃ hoti yo bhikkhu daharova samāno taruṇo ‘‘tathāhaṃ pacchā vuḍḍhakāle jānissāmī’’ti acintetvā buddhānaṃ sāsane appamādapaṭipattiyaṃ yuñjati samathavipassanābhāvanāya yogaṃ karoti, so suttesu avijjāniddāya suttesu pamattesu saddhādijāgaradhammasamannāgamena jāgaro, tato eva attahitaparahitapāripūriyā amoghaṃ avañjhaṃ tassa jīvitaṃ, yasmā ca etadevaṃ, tasmā saddhañca ‘‘atthi kammaṃ atthi kammavipāko’’tiādinayappavattaṃ kammaphalasaddhañca, saddhūpanibandhattā sīlassa tadupanissayaṃ catupārisuddhisīlañca, ‘‘sammāsambuddho bhagavā, svākhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti evaṃ pavattaratanattayappasādañca , vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya pariññādivasena catusaccadhammadassanañca medhāvī dhammojapaññāya samannāgato bhikkhu buddhānaṃ sāsanaṃ ovādaṃ anusiṭṭhiṃ anussaranto ādittampi attano sīsaṃ ajjhupekkhitvā anuyuñjetha, tattha anuyogaṃ ātappaṃ kareyyāti attho.
ധമ്മപാലത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Dhammapālattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൨. ധമ്മപാലത്ഥേരഗാഥാ • 2. Dhammapālattheragāthā