| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૩. ધમ્મરાજાસુત્તં
3. Dhammarājāsuttaṃ
૧૩૩. ‘‘યોપિ સો 1, ભિક્ખવે, રાજા ચક્કવત્તી ધમ્મિકો ધમ્મરાજા, સોપિ ન અરાજકં ચક્કં વત્તેતી’’તિ. એવં વુત્તે અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કો પન, ભન્તે, રઞ્ઞો ચક્કવત્તિસ્સ ધમ્મિકસ્સ ધમ્મરઞ્ઞો રાજા’’તિ? ‘‘ધમ્મો, ભિક્ખૂ’’તિ ભગવા અવોચ.
133. ‘‘Yopi so 2, bhikkhave, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā, sopi na arājakaṃ cakkaṃ vattetī’’ti. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko pana, bhante, rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño rājā’’ti? ‘‘Dhammo, bhikkhū’’ti bhagavā avoca.
‘‘ઇધ, ભિક્ખુ, રાજા ચક્કવત્તી ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મઞ્ઞેવ નિસ્સાય ધમ્મં સક્કરોન્તો ધમ્મં ગરું કરોન્તો ધમ્મં અપચાયમાનો ધમ્મદ્ધજો ધમ્મકેતુ ધમ્માધિપતેય્યો ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહતિ અન્તોજનસ્મિં.
‘‘Idha, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખુ, રાજા ચક્કવત્તી ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મઞ્ઞેવ નિસ્સાય ધમ્મં સક્કરોન્તો ધમ્મં ગરું કરોન્તો ધમ્મં અપચાયમાનો ધમ્મદ્ધજો ધમ્મકેતુ ધમ્માધિપતેય્યો ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહતિ ખત્તિયેસુ અનુયન્તેસુ 3 …પે॰… બલકાયસ્મિં બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમજાનપદેસુ સમણબ્રાહ્મણેસુ મિગપક્ખીસુ. સ ખો સો, ભિક્ખુ, રાજા ચક્કવત્તી ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મઞ્ઞેવ નિસ્સાય ધમ્મં સક્કરોન્તો ધમ્મં ગરું કરોન્તો ધમ્મં અપચાયમાનો ધમ્મદ્ધજો ધમ્મકેતુ ધમ્માધિપતેય્યો ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહિત્વા અન્તોજનસ્મિં ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહિત્વા ખત્તિયેસુ અનુયન્તેસુ બલકાયસ્મિં બ્રાહ્મણગહપતિકેસુ નેગમજાનપદેસુ સમણબ્રાહ્મણેસુ મિગપક્ખીસુ ધમ્મેનેવ ચક્કં પવત્તેતિ; તં હોતિ ચક્કં અપ્પટિવત્તિયં કેનચિ મનુસ્સભૂતેન પચ્ચત્થિકેન પાણિના.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu anuyantesu 4 …pe… balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu. Sa kho so, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu anuyantesu balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu dhammeneva cakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā.
‘‘એવમેવં ખો, ભિક્ખુ, તથાગતો અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મઞ્ઞેવ નિસ્સાય ધમ્મં સક્કરોન્તો ધમ્મં ગરું કરોન્તો ધમ્મં અપચાયમાનો ધમ્મદ્ધજો ધમ્મકેતુ ધમ્માધિપતેય્યો ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહતિ ભિક્ખૂસુ – ‘એવરૂપં કાયકમ્મં સેવિતબ્બં, એવરૂપં કાયકમ્મં ન સેવિતબ્બં; એવરૂપં વચીકમ્મં સેવિતબ્બં, એવરૂપં વચીકમ્મં ન સેવિતબ્બં; એવરૂપં મનોકમ્મં સેવિતબ્બં, એવરૂપં મનોકમ્મં ન સેવિતબ્બં; એવરૂપો આજીવો સેવિતબ્બો, એવરૂપો આજીવો ન સેવિતબ્બો; એવરૂપો ગામનિગમો સેવિતબ્બો, એવરૂપો ગામનિગમો ન સેવિતબ્બો’તિ.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhūsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’ti.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખુ, તથાગતો અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મઞ્ઞેવ નિસ્સાય ધમ્મં સક્કરોન્તો ધમ્મં ગરું કરોન્તો ધમ્મં અપચાયમાનો ધમ્મદ્ધજો ધમ્મકેતુ ધમ્માધિપતેય્યો ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહતિ ભિક્ખુનીસુ 5 …પે॰… ઉપાસકેસુ…પે॰… ઉપાસિકાસુ – ‘એવરૂપં કાયકમ્મં સેવિતબ્બં, એવરૂપં કાયકમ્મં ન સેવિતબ્બં; એવરૂપં વચીકમ્મં સેવિતબ્બં, એવરૂપં વચીકમ્મં ન સેવિતબ્બં; એવરૂપં મનોકમ્મં સેવિતબ્બં, એવરૂપં મનોકમ્મં ન સેવિતબ્બં; એવરૂપો આજીવો સેવિતબ્બો, એવરૂપો આજીવો ન સેવિતબ્બો; એવરૂપો ગામનિગમો સેવિતબ્બો, એવરૂપો ગામનિગમો ન સેવિતબ્બો’’’તિ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhunīsu 6 …pe… upāsakesu…pe… upāsikāsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’’’ti.
‘‘સ ખો સો, ભિક્ખુ, તથાગતો અરહં સમ્માસમ્બુદ્ધો ધમ્મિકો ધમ્મરાજા ધમ્મઞ્ઞેવ નિસ્સાય ધમ્મં સક્કરોન્તો ધમ્મં ગરું કરોન્તો ધમ્મં અપચાયમાનો ધમ્મદ્ધજો ધમ્મકેતુ ધમ્માધિપતેય્યો ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહિત્વા ભિક્ખૂસુ, ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહિત્વા ભિક્ખુનીસુ, ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહિત્વા ઉપાસકેસુ, ધમ્મિકં રક્ખાવરણગુત્તિં સંવિદહિત્વા ઉપાસિકાસુ ધમ્મેનેવ અનુત્તરં ધમ્મચક્કં પવત્તેતિ; તં હોતિ ચક્કં અપ્પટિવત્તિયં સમણેન વા બ્રાહ્મણેન વા દેવેન વા મારેન વા બ્રહ્મુના વા કેનચિ વા લોકસ્મિ’’ન્તિ. તતિયં.
‘‘Sa kho so, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhūsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhunīsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsakesu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsikāsu dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૩. ધમ્મરાજાસુત્તવણ્ણના • 3. Dhammarājāsuttavaṇṇanā
