| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya |
೩. ಧಮ್ಮರಾಜಾಸುತ್ತಂ
3. Dhammarājāsuttaṃ
೧೩೩. ‘‘ಯೋಪಿ ಸೋ 1, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರಾಜಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ, ಸೋಪಿ ನ ಅರಾಜಕಂ ಚಕ್ಕಂ ವತ್ತೇತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ವುತ್ತೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಕೋ ಪನ, ಭನ್ತೇ, ರಞ್ಞೋ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸ್ಸ ಧಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ಧಮ್ಮರಞ್ಞೋ ರಾಜಾ’’ತಿ? ‘‘ಧಮ್ಮೋ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ।
133. ‘‘Yopi so 2, bhikkhave, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā, sopi na arājakaṃ cakkaṃ vattetī’’ti. Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko pana, bhante, rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño rājā’’ti? ‘‘Dhammo, bhikkhū’’ti bhagavā avoca.
‘‘ಇಧ, ಭಿಕ್ಖು, ರಾಜಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಧಮ್ಮಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತು ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹತಿ ಅನ್ತೋಜನಸ್ಮಿಂ।
‘‘Idha, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖು, ರಾಜಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಧಮ್ಮಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತು ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹತಿ ಖತ್ತಿಯೇಸು ಅನುಯನ್ತೇಸು 3 …ಪೇ॰… ಬಲಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಸು ನೇಗಮಜಾನಪದೇಸು ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಮಿಗಪಕ್ಖೀಸು। ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖು, ರಾಜಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಧಮ್ಮಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತು ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋಜನಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಖತ್ತಿಯೇಸು ಅನುಯನ್ತೇಸು ಬಲಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕೇಸು ನೇಗಮಜಾನಪದೇಸು ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಸು ಮಿಗಪಕ್ಖೀಸು ಧಮ್ಮೇನೇವ ಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ; ತಂ ಹೋತಿ ಚಕ್ಕಂ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯಂ ಕೇನಚಿ ಮನುಸ್ಸಭೂತೇನ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕೇನ ಪಾಣಿನಾ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu anuyantesu 4 …pe… balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu. Sa kho so, bhikkhu, rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu anuyantesu balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu dhammeneva cakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā.
‘‘ಏವಮೇವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖು, ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಧಮ್ಮಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತು ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹತಿ ಭಿಕ್ಖೂಸು – ‘ಏವರೂಪಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ, ಏವರೂಪಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ; ಏವರೂಪಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ, ಏವರೂಪಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ; ಏವರೂಪಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ, ಏವರೂಪಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ; ಏವರೂಪೋ ಆಜೀವೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ, ಏವರೂಪೋ ಆಜೀವೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ; ಏವರೂಪೋ ಗಾಮನಿಗಮೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ, ಏವರೂಪೋ ಗಾಮನಿಗಮೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ’ತಿ।
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhūsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’ti.
‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಭಿಕ್ಖು, ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಧಮ್ಮಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತು ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹತಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಸು 5 …ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕೇಸು…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಿಕಾಸು – ‘ಏವರೂಪಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ, ಏವರೂಪಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ; ಏವರೂಪಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ, ಏವರೂಪಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ; ಏವರೂಪಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ, ಏವರೂಪಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬಂ; ಏವರೂಪೋ ಆಜೀವೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ, ಏವರೂಪೋ ಆಜೀವೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ; ಏವರೂಪೋ ಗಾಮನಿಗಮೋ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ, ಏವರೂಪೋ ಗಾಮನಿಗಮೋ ನ ಸೇವಿತಬ್ಬೋ’’’ತಿ।
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhunīsu 6 …pe… upāsakesu…pe… upāsikāsu – ‘evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ, evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ; evarūpo ājīvo sevitabbo, evarūpo ājīvo na sevitabbo; evarūpo gāmanigamo sevitabbo, evarūpo gāmanigamo na sevitabbo’’’ti.
‘‘ಸ ಖೋ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖು, ತಥಾಗತೋ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಧಮ್ಮಿಕೋ ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಧಮ್ಮಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ಸಕ್ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಗರುಂ ಕರೋನ್ತೋ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚಾಯಮಾನೋ ಧಮ್ಮದ್ಧಜೋ ಧಮ್ಮಕೇತು ಧಮ್ಮಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂಸು, ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀಸು, ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಉಪಾಸಕೇಸು, ಧಮ್ಮಿಕಂ ರಕ್ಖಾವರಣಗುತ್ತಿಂ ಸಂವಿದಹಿತ್ವಾ ಉಪಾಸಿಕಾಸು ಧಮ್ಮೇನೇವ ಅನುತ್ತರಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ; ತಂ ಹೋತಿ ಚಕ್ಕಂ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯಂ ಸಮಣೇನ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ವಾ ದೇವೇನ ವಾ ಮಾರೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮುನಾ ವಾ ಕೇನಚಿ ವಾ ಲೋಕಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ। ತತಿಯಂ।
‘‘Sa kho so, bhikkhu, tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhūsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhunīsu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsakesu, dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā upāsikāsu dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti; taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೩. ಧಮ್ಮರಾಜಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 3. Dhammarājāsuttavaṇṇanā
