Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၈. ဓမ္မသဝပိတုတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
8. Dhammasavapituttheragāthāvaṇṇanā
သ ဝီသဝသ္သသတိကောတိ အာယသ္မတော ဓမ္မသဝပိတုတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော ဗုဒ္ဓသုညေ လောကေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဘူတဂဏေ နာမ ပဗ္ဗတေ ဝိဟရန္တံ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော တိဏသူလပုပ္ဖေဟိ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အပရာပရံ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မဂဓရဋ္ဌေ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဒာရပရိဂ္ဂဟံ ကတ္ဝာ ဓမ္မသဝံ နာမ ပုတ္တံ လဘိတ္ဝာ တသ္မိံ ပဗ္ဗဇိတေ သယမ္ပိ ဝီသဝသ္သသတိကော ဟုတ္ဝာ, ‘‘မမ ပုတ္တော တာဝ တရုဏော ပဗ္ဗဇိ , အထ ကသ္မာ နာဟံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမီ’’တိ သဉ္ဇာတသံဝေဂော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ နစိရသ္သေဝ အရဟတ္တံ သစ္ဆာကာသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၆.၃၅-၃၈) –
Sa vīsavassasatikoti āyasmato dhammasavapituttherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro buddhasuññe loke kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto bhūtagaṇe nāma pabbate viharantaṃ paccekasambuddhaṃ disvā pasannamānaso tiṇasūlapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto dārapariggahaṃ katvā dhammasavaṃ nāma puttaṃ labhitvā tasmiṃ pabbajite sayampi vīsavassasatiko hutvā, ‘‘mama putto tāva taruṇo pabbaji , atha kasmā nāhaṃ pabbajissāmī’’ti sañjātasaṃvego satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.35-38) –
‘‘ဟိမဝန္တသ္သာဝိဒူရေ၊ ဘူတဂဏော နာမ ပဗ္ဗတော။
‘‘Himavantassāvidūre, bhūtagaṇo nāma pabbato;
ဝသတေကော ဇိနော တတ္ထ၊ သယမ္ဘူ လောကနိသ္သဋော။
Vasateko jino tattha, sayambhū lokanissaṭo.
‘‘တိဏသူလံ ဂဟေတ္ဝာန၊ ဗုဒ္ဓသ္သ အဘိရောပယိံ။
‘‘Tiṇasūlaṃ gahetvāna, buddhassa abhiropayiṃ;
ဧကူနသတသဟသ္သံ၊ ကပ္ပံ န ဝိနိပာတိကော။
Ekūnasatasahassaṃ, kappaṃ na vinipātiko.
‘‘ဣတော ဧကာဒသေ ကပ္ပေ၊ ဧကောသိံ ဓရဏီရုဟော။
‘‘Ito ekādase kappe, ekosiṃ dharaṇīruho;
သတ္တရတနသမ္ပန္နော၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ သဉ္ဇာတသောမနသ္သော ဥဒာနေန္တော –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā sañjātasomanasso udānento –
၁၀၈.
108.
‘‘သ ဝီသဝသ္သသတိကော၊ ပဗ္ဗဇိံ အနဂာရိယံ။
‘‘Sa vīsavassasatiko, pabbajiṃ anagāriyaṃ;
တိသ္သော ဝိဇ္ဇာ အနုပ္ပတ္တာ၊ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။ – ဂာထံ အဘာသိ။
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – gāthaṃ abhāsi;
တတ္ထ သ ဝီသဝသ္သသတိကောတိ သော ဝီသံဝသ္သသတိကော, သော အဟံ ဇာတိယာ ဝီသာဓိကဝသ္သသတိကော သမာနော။ ပဗ္ဗဇိန္တိ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ဥပဂစ္ဆိံ။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။ ဣဒမေဝ စ ဣမသ္သ ထေရသ္သ အညာဗ္ယာကရဏံ အဟောသိ။
Tattha sa vīsavassasatikoti so vīsaṃvassasatiko, so ahaṃ jātiyā vīsādhikavassasatiko samāno. Pabbajinti pabbajjaṃ upagacchiṃ. Sesaṃ vuttanayameva. Idameva ca imassa therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.
ဓမ္မသဝပိတုတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Dhammasavapituttheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၈. ဓမ္မသဝပိတုတ္ထေရဂာထာ • 8. Dhammasavapituttheragāthā