Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੮. ਧਮ੍ਮਸવਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
8. Dhammasavapituttheragāthāvaṇṇanā
ਸ વੀਸવਸ੍ਸਸਤਿਕੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਸવਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਬੁਦ੍ਧਸੁਞ੍ਞੇ ਲੋਕੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਭੂਤਗਣੇ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੇ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਤਿਣਸੂਲਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸੁਗਤੀਸੁਯੇવ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਦਾਰਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਸવਂ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਸਯਮ੍ਪਿ વੀਸવਸ੍ਸਸਤਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ, ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਤਾવ ਤਰੁਣੋ ਪਬ੍ਬਜਿ , ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਨਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੧੬.੩੫-੩੮) –
Sa vīsavassasatikoti āyasmato dhammasavapituttherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro buddhasuññe loke kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto bhūtagaṇe nāma pabbate viharantaṃ paccekasambuddhaṃ disvā pasannamānaso tiṇasūlapupphehi pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto dārapariggahaṃ katvā dhammasavaṃ nāma puttaṃ labhitvā tasmiṃ pabbajite sayampi vīsavassasatiko hutvā, ‘‘mama putto tāva taruṇo pabbaji , atha kasmā nāhaṃ pabbajissāmī’’ti sañjātasaṃvego satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.16.35-38) –
‘‘ਹਿਮવਨ੍ਤਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ, ਭੂਤਗਣੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ।
‘‘Himavantassāvidūre, bhūtagaṇo nāma pabbato;
વਸਤੇਕੋ ਜਿਨੋ ਤਤ੍ਥ, ਸਯਮ੍ਭੂ ਲੋਕਨਿਸ੍ਸਟੋ॥
Vasateko jino tattha, sayambhū lokanissaṭo.
‘‘ਤਿਣਸੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਰੋਪਯਿਂ।
‘‘Tiṇasūlaṃ gahetvāna, buddhassa abhiropayiṃ;
ਏਕੂਨਸਤਸਹਸ੍ਸਂ, ਕਪ੍ਪਂ ਨ વਿਨਿਪਾਤਿਕੋ॥
Ekūnasatasahassaṃ, kappaṃ na vinipātiko.
‘‘ਇਤੋ ਏਕਾਦਸੇ ਕਪ੍ਪੇ, ਏਕੋਸਿਂ ਧਰਣੀਰੁਹੋ।
‘‘Ito ekādase kappe, ekosiṃ dharaṇīruho;
ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲੋ॥
Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸੋਮਨਸ੍ਸੋ ਉਦਾਨੇਨ੍ਤੋ –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā sañjātasomanasso udānento –
੧੦੮.
108.
‘‘ਸ વੀਸવਸ੍ਸਸਤਿਕੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ।
‘‘Sa vīsavassasatiko, pabbajiṃ anagāriyaṃ;
ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ – ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।
Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – gāthaṃ abhāsi;
ਤਤ੍ਥ ਸ વੀਸવਸ੍ਸਸਤਿਕੋਤਿ ਸੋ વੀਸਂવਸ੍ਸਸਤਿਕੋ, ਸੋ ਅਹਂ ਜਾਤਿਯਾ વੀਸਾਧਿਕવਸ੍ਸਸਤਿਕੋ ਸਮਾਨੋ। ਪਬ੍ਬਜਿਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਦਮੇવ ਚ ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਹੋਸਿ।
Tattha sa vīsavassasatikoti so vīsaṃvassasatiko, so ahaṃ jātiyā vīsādhikavassasatiko samāno. Pabbajinti pabbajjaṃ upagacchiṃ. Sesaṃ vuttanayameva. Idameva ca imassa therassa aññābyākaraṇaṃ ahosi.
ਧਮ੍ਮਸવਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dhammasavapituttheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੮. ਧਮ੍ਮਸવਪਿਤੁਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 8. Dhammasavapituttheragāthā