Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာ • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ၈. ဓမ္မသုတ္တ-(နာဝာသုတ္တ)-ဝဏ္ဏနာ

    8. Dhammasutta-(nāvāsutta)-vaṇṇanā

    ၃၁၉. ယသ္မာ ဟိ ဓမ္မန္တိ ဓမ္မသုတ္တံ, ‘‘နာဝာသုတ္တ’’န္တိပိ ဝုစ္စတိ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဣဒံ သုတ္တံ အာယသ္မန္တံ သာရိပုတ္တတ္ထေရံ အာရဗ္ဘ ဝုတ္တံ။ အယမေတ္ထ သင္ခေပော, ဝိတ္ထာရော ပန ဒ္ဝိန္နံ အဂ္ဂသာဝကာနံ ဥပ္ပတ္တိတော ပဘုတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ သေယ္ယထိဒံ – အနုပ္ပန္နေ ကိရ ဘဂဝတိ ဒ္ဝေ အဂ္ဂသာဝကာ ဧကံ အသင္ခ္ယေယ္ယံ ကပ္ပသတသဟသ္သဉ္စ ပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တာ။ တေသံ ပဌမော စဝိတ္ဝာ ရာဇဂဟသ္သ အဝိဒူရေ ဥပတိသ္သဂာမော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဘောဂဂာမော အတ္ထိ, တတ္ထ သဋ္ဌိအဓိကပဉ္စကောဋိသတဓနဝိဘဝသ္သ ဂာမသာမိနော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ရူပသာရီ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏီ, တသ္သာ ကုစ္ဆိယံ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဒုတိယော တသ္သေဝာဝိဒူရေ ကောလိတဂာမော နာမ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဘောဂဂာမော အတ္ထိ။ တတ္ထ တထာရူပဝိဘဝသ္သေဝ ဂာမသာမိနော ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ မောဂ္ဂလ္လာနီ နာမ ဗ္ရာဟ္မဏီ, တသ္သာ ကုစ္ဆိယံ တံ ဒိဝသမေဝ ပဋိသန္ဓိံ အဂ္ဂဟေသိ။ ဧဝံ တေသံ ဧကဒိဝသမေဝ ပဋိသန္ဓိဂ္ဂဟဏဉ္စ ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနဉ္စ အဟောသိ။ ဧကဒိဝသေယေဝ စ နေသံ ဧကသ္သ ဥပတိသ္သဂာမေ ဇာတတ္တာ ဥပတိသ္သော, ဧကသ္သ ကောလိတဂာမေ ဇာတတ္တာ ကောလိတောတိ နာမမကံသု။

    319.Yasmāhi dhammanti dhammasuttaṃ, ‘‘nāvāsutta’’ntipi vuccati. Kā uppatti? Idaṃ suttaṃ āyasmantaṃ sāriputtattheraṃ ārabbha vuttaṃ. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana dvinnaṃ aggasāvakānaṃ uppattito pabhuti veditabbo. Seyyathidaṃ – anuppanne kira bhagavati dve aggasāvakā ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ kappasatasahassañca pāramiyo pūretvā devaloke nibbattā. Tesaṃ paṭhamo cavitvā rājagahassa avidūre upatissagāmo nāma brāhmaṇānaṃ bhogagāmo atthi, tattha saṭṭhiadhikapañcakoṭisatadhanavibhavassa gāmasāmino brāhmaṇassa rūpasārī nāma brāhmaṇī, tassā kucchiyaṃ paṭisandhiṃ aggahesi. Dutiyo tassevāvidūre kolitagāmo nāma brāhmaṇānaṃ bhogagāmo atthi. Tattha tathārūpavibhavasseva gāmasāmino brāhmaṇassa moggallānī nāma brāhmaṇī, tassā kucchiyaṃ taṃ divasameva paṭisandhiṃ aggahesi. Evaṃ tesaṃ ekadivasameva paṭisandhiggahaṇañca gabbhavuṭṭhānañca ahosi. Ekadivaseyeva ca nesaṃ ekassa upatissagāme jātattā upatisso, ekassa kolitagāme jātattā kolitoti nāmamakaṃsu.

    တေ သဟပံသုံ ကီဠန္တာ သဟာယကာ အနုပုဗ္ဗေန ဝုဍ္ဎိံ ပာပုဏိံသု, ဧကမေကသ္သ စ ပဉ္စပဉ္စမာဏဝကသတာနိ ပရိဝာရာ အဟေသုံ။ တေ ဥယ္ယာနံ ဝာ နဒီတိတ္ထံ ဝာ ဂစ္ဆန္တာ သပရိဝာရာယေဝ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧကော ပဉ္စဟိ သုဝဏ္ဏသိဝိကာသတေဟိ, ဒုတိယော ပဉ္စဟိ အာဇညရထသတေဟိ။ တဒာ စ ရာဇဂဟေ ကာလာနုကာလံ ဂိရဂ္ဂသမဇ္ဇော နာမ ဟောတိ။ သာယန္ဟသမယေ နဂရဝေမဇ္ဈေ ယတ္ထ သကလအင္ဂမဂဓဝာသိနော အဘိညာတာ ခတ္တိယကုမာရာဒယော သန္နိပတိတ္ဝာ သုပညတ္တေသု မဉ္စပီဌာဒီသု နိသိန္နာ သမဇ္ဇဝိဘူတိံ ပသ္သန္တိ။ အထ တေ သဟာယကာ တေန ပရိဝာရေန သဒ္ဓိံ တတ္ထ ဂန္တ္ဝာ ပညတ္တာသနေသု နိသီဒိံသု။ တတော ဥပတိသ္သော သမဇ္ဇဝိဘူတိံ ပသ္သန္တော မဟာဇနကာယံ သန္နိပတိတံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဧတ္တကော ဇနကာယော ဝသ္သသတံ အပ္ပတ္ဝာဝ မရိသ္သတီ’’တိ စိန္တေသိ။ တသ္သ မရဏံ အာဂန္တ္ဝာ နလာဋန္တေ ပတိဋ္ဌိတံ ဝိယ အဟောသိ, တထာ ကောလိတသ္သ။ တေသံ အနေကပ္ပကာရေသု နဋေသု နစ္စန္တေသု ဒသ္သနမတ္တေပိ စိတ္တံ န နမိ, အညဒတ္ထု သံဝေဂောယေဝ ဥဒပာဒိ။

    Te sahapaṃsuṃ kīḷantā sahāyakā anupubbena vuḍḍhiṃ pāpuṇiṃsu, ekamekassa ca pañcapañcamāṇavakasatāni parivārā ahesuṃ. Te uyyānaṃ vā nadītitthaṃ vā gacchantā saparivārāyeva gacchanti. Eko pañcahi suvaṇṇasivikāsatehi, dutiyo pañcahi ājaññarathasatehi. Tadā ca rājagahe kālānukālaṃ giraggasamajjo nāma hoti. Sāyanhasamaye nagaravemajjhe yattha sakalaaṅgamagadhavāsino abhiññātā khattiyakumārādayo sannipatitvā supaññattesu mañcapīṭhādīsu nisinnā samajjavibhūtiṃ passanti. Atha te sahāyakā tena parivārena saddhiṃ tattha gantvā paññattāsanesu nisīdiṃsu. Tato upatisso samajjavibhūtiṃ passanto mahājanakāyaṃ sannipatitaṃ disvā ‘‘ettako janakāyo vassasataṃ appatvāva marissatī’’ti cintesi. Tassa maraṇaṃ āgantvā nalāṭante patiṭṭhitaṃ viya ahosi, tathā kolitassa. Tesaṃ anekappakāresu naṭesu naccantesu dassanamattepi cittaṃ na nami, aññadatthu saṃvegoyeva udapādi.

    အထ ဝုဋ္ဌိတေ သမဇ္ဇေ ပက္ကန္တာယ ပရိသာယ သကပရိဝာရေန ပက္ကန္တေသု တေသု သဟာယေသု ကောလိတော ဥပတိသ္သံ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကိံ, သမ္မ, နာဋကာဒိဒသ္သနေန တဝ ပမောဒနမတ္တမ္ပိ နာဟောသီ’’တိ? သော တသ္သ တံ ပဝတ္တိံ အာရောစေတ္ဝာ တမ္ပိ တထေဝ ပဋိပုစ္ဆိ။ သောပိ တသ္သ အတ္တနော ပဝတ္တိံ အာရောစေတ္ဝာ ‘‘ဧဟိ, သမ္မ, ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အမတံ ဂဝေသာမာ’’တိ အာဟ။ ‘‘သာဓု သမ္မာ’’တိ ဥပတိသ္သော တံ သမ္ပဋိစ္ဆိ။ တတော ဒ္ဝေပိ ဇနာ တံ သမ္ပတ္တိံ ဆဍ္ဍေတ္ဝာ ပုနဒေဝ ရာဇဂဟမနုပ္ပတ္တာ။ တေန စ သမယေန ရာဇဂဟေ သဉ္စယော နာမ ပရိဗ္ဗာဇကော ပဋိဝသတိ။ တေ တသ္သ သန္တိကေ ပဉ္စဟိ မာဏဝကသတေဟိ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ကတိပာဟေနေဝ တယော ဝေဒေ သဗ္ဗဉ္စ ပရိဗ္ဗာဇကသမယံ ဥဂ္ဂဟေသုံ။ တေ တေသံ သတ္ထာနံ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနံ ဥပပရိက္ခန္တာ ပရိယောသာနံ အဒိသ္ဝာ အာစရိယံ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ဣမေသံ သတ္ထာနံ အာဒိမဇ္ဈံ ဒိသ္သတိ, ပရိယောသာနံ ပန န ဒိသ္သတိ ‘ဣဒံ နာမ ဣမေဟိ သတ္ထေဟိ ပာပုဏေယ္ယာတိ, ယတော ဥတ္တရိ ပာပုဏိတဗ္ဗံ နတ္ထီ’’’တိ။ သောပိ အာဟ – ‘‘အဟမ္ပိ တေသံ တထာဝိဓံ ပရိယောသာနံ န ပသ္သာမီ’’တိ။ တေ အာဟံသု – ‘‘တေန ဟိ မယံ ဣမေသံ ပရိယောသာနံ ဂဝေသာမာ’’တိ။ တေ အာစရိယော ‘‘ယထာသုခံ ဂဝေသထာ’’တိ အာဟ။ ဧဝံ တေ တေန အနုညာတာ အမတံ ဂဝေသမာနာ အာဟိဏ္ဍန္တာ ဇမ္ဗုဒီပေ ပာကဋာ အဟေသုံ။ တေဟိ ခတ္တိယပဏ္ဍိတာဒယော ပဉ္ဟံ ပုဋ္ဌာ ဥတ္တရုတ္တရိံ န သမ္ပာယန္တိ။ ‘‘ဥပတိသ္သော ကောလိတော’’တိ ဝုတ္တေ ပန ‘‘ကေ ဧတေ, န ခော မယံ ဇာနာမာ’’တိ ဘဏန္တာ နတ္ထိ, ဧဝံ ဝိသ္သုတာ အဟေသုံ။

    Atha vuṭṭhite samajje pakkantāya parisāya sakaparivārena pakkantesu tesu sahāyesu kolito upatissaṃ pucchi – ‘‘kiṃ, samma, nāṭakādidassanena tava pamodanamattampi nāhosī’’ti? So tassa taṃ pavattiṃ ārocetvā tampi tatheva paṭipucchi. Sopi tassa attano pavattiṃ ārocetvā ‘‘ehi, samma, pabbajitvā amataṃ gavesāmā’’ti āha. ‘‘Sādhu sammā’’ti upatisso taṃ sampaṭicchi. Tato dvepi janā taṃ sampattiṃ chaḍḍetvā punadeva rājagahamanuppattā. Tena ca samayena rājagahe sañcayo nāma paribbājako paṭivasati. Te tassa santike pañcahi māṇavakasatehi saddhiṃ pabbajitvā katipāheneva tayo vede sabbañca paribbājakasamayaṃ uggahesuṃ. Te tesaṃ satthānaṃ ādimajjhapariyosānaṃ upaparikkhantā pariyosānaṃ adisvā ācariyaṃ pucchiṃsu – ‘‘imesaṃ satthānaṃ ādimajjhaṃ dissati, pariyosānaṃ pana na dissati ‘idaṃ nāma imehi satthehi pāpuṇeyyāti, yato uttari pāpuṇitabbaṃ natthī’’’ti. Sopi āha – ‘‘ahampi tesaṃ tathāvidhaṃ pariyosānaṃ na passāmī’’ti. Te āhaṃsu – ‘‘tena hi mayaṃ imesaṃ pariyosānaṃ gavesāmā’’ti. Te ācariyo ‘‘yathāsukhaṃ gavesathā’’ti āha. Evaṃ te tena anuññātā amataṃ gavesamānā āhiṇḍantā jambudīpe pākaṭā ahesuṃ. Tehi khattiyapaṇḍitādayo pañhaṃ puṭṭhā uttaruttariṃ na sampāyanti. ‘‘Upatisso kolito’’ti vutte pana ‘‘ke ete, na kho mayaṃ jānāmā’’ti bhaṇantā natthi, evaṃ vissutā ahesuṃ.

    ဧဝံ တေသု အမတပရိယေသနံ စရမာနေသု အမ္ဟာကံ ဘဂဝာ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ပဝတ္တိတဝရဓမ္မစက္ကော အနုပုဗ္ဗေန ရာဇဂဟမနုပ္ပတ္တော။ တေ စ ပရိဗ္ဗာဇကာ သကလဇမ္ဗုဒီပံ စရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတု အမတံ, အန္တမသော ပရိယောသာနပဉ္ဟဝိသ္သဇ္ဇနမတ္တမ္ပိ အလဘန္တာ ပုနဒေဝ ရာဇဂဟံ အဂမံသု။ အထ ခော အာယသ္မာ အသ္သဇိ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာတိ ယာဝ တေသံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ, တာဝ သဗ္ဗံ ပဗ္ဗဇ္ဇာက္ခန္ဓကေ (မဟာဝ. ၆၀) အာဂတနယေနေဝ ဝိတ္ထာရတော ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။

    Evaṃ tesu amatapariyesanaṃ caramānesu amhākaṃ bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko anupubbena rājagahamanuppatto. Te ca paribbājakā sakalajambudīpaṃ caritvā tiṭṭhatu amataṃ, antamaso pariyosānapañhavissajjanamattampi alabhantā punadeva rājagahaṃ agamaṃsu. Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvāti yāva tesaṃ pabbajjā, tāva sabbaṃ pabbajjākkhandhake (mahāva. 60) āgatanayeneva vitthārato daṭṭhabbaṃ.

    ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတေသု တေသု ဒ္ဝီသု သဟာယကေသု အာယသ္မာ သာရိပုတ္တော အဍ္ဎမာသေန သာဝကပာရမီဉာဏံ သစ္ဆာကာသိ။ သော ယဒာ အသ္သဇိတ္ထေရေန သဒ္ဓိံ ဧကဝိဟာရေ ဝသတိ, တဒာ ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာနံ ဂန္တ္ဝာ အနန္တရံ ထေရသ္သ ဥပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆတိ ‘‘ပုဗ္ဗာစရိယော မေ အယမာယသ္မာ, ဧတမဟံ နိသ္သာယ ဘဂဝတော သာသနံ အညာသိ’’န္တိ ဂာရဝေန။ ယဒာ ပန အသ္သဇိတ္ထေရေန သဒ္ဓိံ ဧကဝိဟာရေ န ဝသတိ, တဒာ ယသ္သံ ဒိသာယံ ထေရော ဝသတိ, တံ ဒိသံ ဩလောကေတ္ဝာ ပဉ္စပတိဋ္ဌိတေန ဝန္ဒိတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ နမသ္သတိ။ တံ ဒိသ္ဝာ ကေစိ ဘိက္ခူ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘သာရိပုတ္တော အဂ္ဂသာဝကော ဟုတ္ဝာ ဒိသံ နမသ္သတိ, အဇ္ဇာပိ မညေ ဗ္ရာဟ္မဏဒိဋ္ဌိ အပ္ပဟီနာ’’တိ။ အထ ဘဂဝာ ဒိဗ္ဗာယ သောတဓာတုယာ တံ ကထာသလ္လာပံ သုတ္ဝာ ပညတ္တဝရဗုဒ္ဓာသနေ နိသိန္နံယေဝ အတ္တာနံ ဒသ္သေန္တော ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ? တေ တံ ပဝတ္တိံ အာစိက္ခိံသု။ တတော ဘဂဝာ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော ဒိသံ နမသ္သတိ, ယံ နိသ္သာယ သာသနံ အညာသိ, တံ အတ္တနော အာစရိယံ ဝန္ဒတိ နမသ္သတိ သမ္မာနေတိ, အာစရိယပူဇကော, ဘိက္ခဝေ, သာရိပုတ္တော’’တိ ဝတ္ဝာ တတ္ထ သန္နိပတိတာနံ ဓမ္မဒေသနတ္ထံ ဣမံ သုတ္တမဘာသိ။

    Evaṃ pabbajitesu tesu dvīsu sahāyakesu āyasmā sāriputto aḍḍhamāsena sāvakapāramīñāṇaṃ sacchākāsi. So yadā assajittherena saddhiṃ ekavihāre vasati, tadā bhagavato upaṭṭhānaṃ gantvā anantaraṃ therassa upaṭṭhānaṃ gacchati ‘‘pubbācariyo me ayamāyasmā, etamahaṃ nissāya bhagavato sāsanaṃ aññāsi’’nti gāravena. Yadā pana assajittherena saddhiṃ ekavihāre na vasati, tadā yassaṃ disāyaṃ thero vasati, taṃ disaṃ oloketvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā añjaliṃ paggayha namassati. Taṃ disvā keci bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘sāriputto aggasāvako hutvā disaṃ namassati, ajjāpi maññe brāhmaṇadiṭṭhi appahīnā’’ti. Atha bhagavā dibbāya sotadhātuyā taṃ kathāsallāpaṃ sutvā paññattavarabuddhāsane nisinnaṃyeva attānaṃ dassento bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti ? Te taṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Tato bhagavā ‘‘na, bhikkhave, sāriputto disaṃ namassati, yaṃ nissāya sāsanaṃ aññāsi, taṃ attano ācariyaṃ vandati namassati sammāneti, ācariyapūjako, bhikkhave, sāriputto’’ti vatvā tattha sannipatitānaṃ dhammadesanatthaṃ imaṃ suttamabhāsi.

    တတ္ထ ယသ္မာ ဟိ ဓမ္မံ ပုရိသော ဝိဇညာတိ ယတော ပုဂ္ဂလာ ပိဋကတ္တယပ္ပဘေဒံ ပရိယတ္တိဓမ္မံ ဝာ, ပရိယတ္တိံ သုတ္ဝာ အဓိဂန္တဗ္ဗံ နဝလောကုတ္တရပ္ပဘေဒံ ပဋိဝေဓဓမ္မံ ဝာ ပုရိသော ဝိဇညာ ဇာနေယ္ယ ဝေဒေယ္ယ။ ‘‘ယသ္သာ’’တိပိ ပာဌော, သော ဧဝတ္ထော။ ဣန္ဒံဝ နံ ဒေဝတာ ပူဇယေယ္ယာတိ ယထာ သက္ကံ ဒေဝာနမိန္ဒံ ဒ္ဝီသု ဒေဝလောကေသု ဒေဝတာ ပူဇေန္တိ, ဧဝံ သော ပုဂ္ဂလော တံ ပုဂ္ဂလံ ကာလသ္သေဝ ဝုဋ္ဌာယ ဥပာဟနဩမုဉ္စနာဒိံ သဗ္ဗံ ဝတ္တပဋိဝတ္တံ ကရောန္တော ပူဇေယ္ယ သက္ကရေယ္ယ ဂရုကရေယ္ယ။ ကိံ ကာရဏံ? သော ပူဇိတော။ပေ.။ ပာတုကရောတိ ဓမ္မံ, သော အာစရိယော ဧဝံ ပူဇိတော တသ္မိံ အန္တေဝာသိမ္ဟိ ပသန္နစိတ္တော ပရိယတ္တိပဋိဝေဓဝသေန ဗဟုသ္သုတော ဒေသနာဝသေနေဝ ပရိယတ္တိဓမ္မဉ္စ, ဒေသနံ သုတ္ဝာ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပတ္တိယာ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ပဋိဝေဓဓမ္မဉ္စ ပာတုကရောတိ ဒေသေတိ, ဒေသနာယ ဝာ ပရိယတ္တိဓမ္မံ, ဥပမာဝသေန အတ္တနာ အဓိဂတပဋိဝေဓဓမ္မံ ပာတုကရောတိ။

    Tattha yasmā hi dhammaṃ puriso vijaññāti yato puggalā piṭakattayappabhedaṃ pariyattidhammaṃ vā, pariyattiṃ sutvā adhigantabbaṃ navalokuttarappabhedaṃ paṭivedhadhammaṃ vā puriso vijaññā jāneyya vedeyya. ‘‘Yassā’’tipi pāṭho, so evattho. Indaṃva naṃ devatā pūjayeyyāti yathā sakkaṃ devānamindaṃ dvīsu devalokesu devatā pūjenti, evaṃ so puggalo taṃ puggalaṃ kālasseva vuṭṭhāya upāhanaomuñcanādiṃ sabbaṃ vattapaṭivattaṃ karonto pūjeyya sakkareyya garukareyya. Kiṃ kāraṇaṃ? So pūjito…pe… pātukaroti dhammaṃ, so ācariyo evaṃ pūjito tasmiṃ antevāsimhi pasannacitto pariyattipaṭivedhavasena bahussuto desanāvaseneva pariyattidhammañca, desanaṃ sutvā yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā adhigantabbaṃ paṭivedhadhammañca pātukaroti deseti, desanāya vā pariyattidhammaṃ, upamāvasena attanā adhigatapaṭivedhadhammaṃ pātukaroti.

    ၃၂၀. တဒဋ္ဌိကတ္ဝာန နိသမ္မ ဓီရောတိ ဧဝံ ပသန္နေန အာစရိယေန ပာတုကတံ ဓမ္မံ အဋ္ဌိကတ္ဝာန သုဏိတ္ဝာ ဥပဓာရဏသမတ္ထတာယ ဓီရော ပုရိသော။ ဓမ္မာနုဓမ္မံ ပဋိပဇ္ဇမာနောတိ လောကုတ္တရဓမ္မသ္သ အနုလောမတ္တာ အနုဓမ္မဘူတံ ဝိပသ္သနံ ဘာဝယမာနော။ ဝိညူ ဝိဘာဝီ နိပုဏော စ ဟောတီတိ ဝိညုတာသင္ခာတာယ ပညာယ အဓိဂမေန ဝိညူ, ဝိဘာဝေတ္ဝာ ပရေသမ္ပိ ပာကဋံ ကတ္ဝာ ဉာပနသမတ္ထတာယ ဝိဘာဝီ, ပရမသုခုမတ္ထပဋိဝေဓတာယ နိပုဏော စ ဟောတိ။ ယော တာဒိသံ ဘဇတိ အပ္ပမတ္တောတိ ယော တာဒိသံ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တပ္ပကာရံ ဗဟုသ္သုတံ အပ္ပမတ္တော တပ္ပသာဒနပရော ဟုတ္ဝာ ဘဇတိ။

    320.Tadaṭṭhikatvāna nisamma dhīroti evaṃ pasannena ācariyena pātukataṃ dhammaṃ aṭṭhikatvāna suṇitvā upadhāraṇasamatthatāya dhīro puriso. Dhammānudhammaṃ paṭipajjamānoti lokuttaradhammassa anulomattā anudhammabhūtaṃ vipassanaṃ bhāvayamāno. Viññū vibhāvī nipuṇo ca hotīti viññutāsaṅkhātāya paññāya adhigamena viññū, vibhāvetvā paresampi pākaṭaṃ katvā ñāpanasamatthatāya vibhāvī, paramasukhumatthapaṭivedhatāya nipuṇo ca hoti. Yo tādisaṃ bhajati appamattoti yo tādisaṃ pubbe vuttappakāraṃ bahussutaṃ appamatto tappasādanaparo hutvā bhajati.

    ၃၂၁. ဧဝံ ပဏ္ဍိတာစရိယသေဝနံ ပသံသိတ္ဝာ ဣဒာနိ ဗာလာစရိယသေဝနံ နိန္ဒန္တော ‘‘ခုဒ္ဒဉ္စ ဗာလ’’န္တိ ဣမံ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ ခုဒ္ဒန္တိ ခုဒ္ဒေန ကာယကမ္မာဒိနာ သမန္နာဂတံ, ပညာဘာဝတော ဗာလံ။ အနာဂတတ္ထန္တိ အနဓိဂတပရိယတ္တိပဋိဝေဓတ္ထံ။ ဥသူယကန္တိ ဣသ္သာမနကတာယ အန္တေဝာသိကသ္သ ဝုဍ္ဎိံ အသဟမာနံ။ သေသမေတ္ထ ပာကဋမေဝ ပဒတော။ အဓိပ္ပာယတော ပန ယော ဗဟုစီဝရာဒိလာဘီ အာစရိယော အန္တေဝာသိကာနံ စီဝရာဒီနိ န သက္ကောတိ ဒာတုံ, ဓမ္မဒာနေ ပန အနိစ္စဒုက္ခာနတ္တဝစနမတ္တမ္ပိ န သက္ကောတိ။ ဧတေဟိ ခုဒ္ဒတာဒိဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတတ္တာ တံ ခုဒ္ဒံ ဗာလံ အနာဂတတ္ထံ ဥသူယကံ အာစရိယံ ဥပသေဝမာနော ‘‘ပူတိမစ္ဆံ ကုသဂ္ဂေနာ’’တိ (ဣတိဝု. ၇၆; ဇာ. ၁.၁၅.၁၈၃) ဝုတ္တနယေန သယမ္ပိ ဗာလော ဟောတိ။ တသ္မာ ဣဓ သာသနေ ကိဉ္စိ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ပရိယတ္တိဓမ္မံ ပဋိဝေဓဓမ္မံ ဝာ အဝိဘာဝယိတ္ဝာ စ အဝိဇာနိတ္ဝာ စ ယသ္သ ဓမ္မေသု ကင္ခာ, တံ အတရိတ္ဝာ မရဏံ ဥပေတီတိ ဧဝမသ္သ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။

    321. Evaṃ paṇḍitācariyasevanaṃ pasaṃsitvā idāni bālācariyasevanaṃ nindanto ‘‘khuddañca bāla’’nti imaṃ gāthamāha. Tattha khuddanti khuddena kāyakammādinā samannāgataṃ, paññābhāvato bālaṃ. Anāgatatthanti anadhigatapariyattipaṭivedhatthaṃ. Usūyakanti issāmanakatāya antevāsikassa vuḍḍhiṃ asahamānaṃ. Sesamettha pākaṭameva padato. Adhippāyato pana yo bahucīvarādilābhī ācariyo antevāsikānaṃ cīvarādīni na sakkoti dātuṃ, dhammadāne pana aniccadukkhānattavacanamattampi na sakkoti. Etehi khuddatādidhammehi samannāgatattā taṃ khuddaṃ bālaṃ anāgatatthaṃ usūyakaṃ ācariyaṃ upasevamāno ‘‘pūtimacchaṃ kusaggenā’’ti (itivu. 76; jā. 1.15.183) vuttanayena sayampi bālo hoti. Tasmā idha sāsane kiñci appamattakampi pariyattidhammaṃ paṭivedhadhammaṃ vā avibhāvayitvā ca avijānitvā ca yassa dhammesu kaṅkhā, taṃ ataritvā maraṇaṃ upetīti evamassa attho veditabbo.

    ၃၂၂-၃. ဣဒာနိ တသ္သေဝတ္ထသ္သ ပာကဋကရဏတ္ထံ ‘‘ယထာ နရော’’တိ ဂာထာဒ္ဝယမာဟ။ တတ္ထ အာပဂန္တိ နဒိံ။ မဟောဒကန္တိ ဗဟုဥဒကံ။ သလိလန္တိ ဣတော စိတော စ ဂတံ, ဝိတ္ထိဏ္ဏန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘သရိတ’’န္တိပိ ပာဌော, သော ဧဝတ္ထော။ သီဃသောတန္တိ ဟာရဟာရိကံ, ဝေဂဝတိန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ကိံ သောတိ ဧတ္ထ ‘‘သော ဝုယ္ဟမာနော’’တိ ဣမိနာ စ သောကာရေန တသ္သ နရသ္သ နိဒ္ဒိဋ္ဌတ္တာ နိပာတမတ္တော သောကာရော။ ကိံ သူတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ ယထာ ‘‘န ဘဝိသ္သာမိ နာမ သော, ဝိနသ္သိသ္သာမိ နာမ သော’’တိ။ ဓမ္မန္တိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တံ ဒုဝိဓမေဝ။ အနိသာမယတ္ထန္တိ အနိသာမေတ္ဝာ အတ္ထံ။ သေသမေတ္ထ ပာကဋမေဝ ပဒတော။

    322-3. Idāni tassevatthassa pākaṭakaraṇatthaṃ ‘‘yathā naro’’ti gāthādvayamāha. Tattha āpaganti nadiṃ. Mahodakanti bahuudakaṃ. Salilanti ito cito ca gataṃ, vitthiṇṇanti vuttaṃ hoti. ‘‘Sarita’’ntipi pāṭho, so evattho. Sīghasotanti hārahārikaṃ, vegavatinti vuttaṃ hoti. Kiṃ soti ettha ‘‘so vuyhamāno’’ti iminā ca sokārena tassa narassa niddiṭṭhattā nipātamatto sokāro. Kiṃ sūti vuttaṃ hoti yathā ‘‘na bhavissāmi nāma so, vinassissāmi nāma so’’ti. Dhammanti pubbe vuttaṃ duvidhameva. Anisāmayatthanti anisāmetvā atthaṃ. Sesamettha pākaṭameva padato.

    အဓိပ္ပာယတော ပန ယထာ ယော ကောစိဒေဝ နရော ဝုတ္တပ္ပကာရံ နဒိံ ဩတရိတ္ဝာ တာယ နဒိယာ ဝုယ္ဟမာနော အနုသောတဂာမီ သောတမေဝ အနုဂစ္ဆန္တော ပရေ ပာရတ္ထိကေ ကိံ သက္ခတိ ပာရံ နေတုံ။ ‘‘သက္ကတီ’’တိပိ ပာဌော။ တထေဝ ဒုဝိဓမ္ပိ ဓမ္မံ အတ္တနော ပညာယ အဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဗဟုသ္သုတာနဉ္စ သန္တိကေ အတ္ထံ အနိသာမေတ္ဝာ သယံ အဝိဘာဝိတတ္တာ အဇာနန္တော အနိသာမိတတ္တာ စ အဝိတိဏ္ဏကင္ခော ပရေ ကိံ သက္ခတိ နိဇ္ဈာပေတုံ ပေက္ခာပေတုန္တိ ဧဝမေတ္ထ အတ္ထော ဒဋ္ဌဗ္ဗော။ ‘‘သော ဝတ, စုန္ဒ, အတ္တနာ ပလိပပလိပန္နော’’တိအာဒိကဉ္စေတ္ထ (မ. နိ. ၁.၈၇) သုတ္တပဒံ အနုသ္သရိတဗ္ဗံ။

    Adhippāyato pana yathā yo kocideva naro vuttappakāraṃ nadiṃ otaritvā tāya nadiyā vuyhamāno anusotagāmī sotameva anugacchanto pare pāratthike kiṃ sakkhati pāraṃ netuṃ. ‘‘Sakkatī’’tipi pāṭho. Tatheva duvidhampi dhammaṃ attano paññāya avibhāvayitvā bahussutānañca santike atthaṃ anisāmetvā sayaṃ avibhāvitattā ajānanto anisāmitattā ca avitiṇṇakaṅkho pare kiṃ sakkhati nijjhāpetuṃ pekkhāpetunti evamettha attho daṭṭhabbo. ‘‘So vata, cunda, attanā palipapalipanno’’tiādikañcettha (ma. ni. 1.87) suttapadaṃ anussaritabbaṃ.

    ၃၂၄-၅. ဧဝံ ဗာလသေဝနာယ ဗာလသ္သ ပရံ နိဇ္ဈာပေတုံ အသမတ္ထတာယ ပာကဋကရဏတ္ထံ ဥပမံ ဝတ္ဝာ ဣဒာနိ ‘‘ယော တာဒိသံ ဘဇတိ အပ္ပမတ္တော’’တိ ဧတ္ထ ဝုတ္တသ္သ ပဏ္ဍိတသ္သ ပရေ နိဇ္ဈာပေတုံ သမတ္ထတာယ ပာကဋကရဏတ္ထံ ‘‘ယထာပိ နာဝ’’န္တိ ဂာထာဒ္ဝယမာဟ။ တတ္ထ ဖိယေနာတိ ဒဗ္ဗိပဒရေန။ ရိတ္တေနာတိ ဝေဠုဒဏ္ဍေန။ တတ္ထာတိ တသ္သံ နာဝာယံ။ တတ္ရူပယညူတိ တသ္သာ နာဝာယ အာဟရဏပဋိဟရဏာဒိဥပာယဇာနနေန မဂ္ဂပဋိပာဒနေန ဥပာယညူ။ သိက္ခိတသိက္ခတာယ သုကုသလဟတ္ထတာယ စ ကုသလော။ ဥပ္ပန္နုပဒ္ဒဝပဋိကာရသမတ္ထတာယ မုတီမာဝေဒဂူတိ ဝေဒသင္ခာတေဟိ စတူဟိ မဂ္ဂဉာဏေဟိ ဂတော။ ဘာဝိတတ္တောတိ တာယေဝ မဂ္ဂဘာဝနာယ ဘာဝိတစိတ္တော။ ဗဟုသ္သုတောတိ ပုဗ္ဗေ ဝုတ္တနယေနေဝ။ အဝေဓဓမ္မောတိ အဋ္ဌဟိ လောကဓမ္မေဟိ အကမ္ပနိယသဘာဝော။ သောတာဝဓာနူပနိသူပပန္နေတိ သောတဩဒဟနေန စ မဂ္ဂဖလာနံ ဥပနိသ္သယေန စ ဥပပန္နေ။ သေသံ ဥတ္တာနပဒတ္ထမေဝ။ အဓိပ္ပာယယောဇနာပိ သက္ကာ ပုရိမနယေနေဝ ဇာနိတုန္တိ န ဝိတ္ထာရိတာ။

    324-5. Evaṃ bālasevanāya bālassa paraṃ nijjhāpetuṃ asamatthatāya pākaṭakaraṇatthaṃ upamaṃ vatvā idāni ‘‘yo tādisaṃ bhajati appamatto’’ti ettha vuttassa paṇḍitassa pare nijjhāpetuṃ samatthatāya pākaṭakaraṇatthaṃ ‘‘yathāpi nāva’’nti gāthādvayamāha. Tattha phiyenāti dabbipadarena. Rittenāti veḷudaṇḍena. Tatthāti tassaṃ nāvāyaṃ. Tatrūpayaññūti tassā nāvāya āharaṇapaṭiharaṇādiupāyajānanena maggapaṭipādanena upāyaññū. Sikkhitasikkhatāya sukusalahatthatāya ca kusalo. Uppannupaddavapaṭikārasamatthatāya mutīmā. Vedagūti vedasaṅkhātehi catūhi maggañāṇehi gato. Bhāvitattoti tāyeva maggabhāvanāya bhāvitacitto. Bahussutoti pubbe vuttanayeneva. Avedhadhammoti aṭṭhahi lokadhammehi akampaniyasabhāvo. Sotāvadhānūpanisūpapanneti sotaodahanena ca maggaphalānaṃ upanissayena ca upapanne. Sesaṃ uttānapadatthameva. Adhippāyayojanāpi sakkā purimanayeneva jānitunti na vitthāritā.

    ၃၂၆. ဧဝံ ပဏ္ဍိတသ္သ ပရေ နိဇ္ဈာပေတုံ သမတ္ထဘာဝပာကဋကရဏတ္ထံ ဥပမံ ဝတ္ဝာ တသ္သာ ပဏ္ဍိတသေဝနာယ နိယောဇေန္တော ‘‘တသ္မာ ဟဝေ’’တိ ဣမံ အဝသာနဂာထမာဟ။ တတ္ရာယံ သင္ခေပတ္ထော – ယသ္မာ ဥပနိသ္သယသမ္ပန္နာ ပဏ္ဍိတသေဝနေန ဝိသေသံ ပာပုဏန္တိ, တသ္မာ ဟဝေ သပ္ပုရိသံ ဘဇေထ။ ကီဒိသံ သပ္ပုရိသံ ဘဇေထ? မေဓာဝိနဉ္စေဝ ဗဟုသ္သုတဉ္စ, ပညာသမ္ပတ္တိယာ စ မေဓာဝိနံ ဝုတ္တပ္ပကာရသုတဒ္ဝယေန စ ဗဟုသ္သုတံ။ တာဒိသဉ္ဟိ ဘဇမာနော တေန ဘာသိတသ္သ ဓမ္မသ္သ အညာယ အတ္ထံ ဧဝံ ဉတ္ဝာ စ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနော တာယ ပဋိပတ္တိယာ ပဋိဝေဓဝသေန ဝိညာတဓမ္မော သော မဂ္ဂဖလနိဗ္ဗာနပ္ပဘေဒံ လောကုတ္တရသုခံ လဘေထ အဓိဂစ္ဆေယ္ယ ပာပုဏေယ္ယာတိ အရဟတ္တနိကူဋေန ဒေသနံ သမာပေသီတိ။

    326. Evaṃ paṇḍitassa pare nijjhāpetuṃ samatthabhāvapākaṭakaraṇatthaṃ upamaṃ vatvā tassā paṇḍitasevanāya niyojento ‘‘tasmā have’’ti imaṃ avasānagāthamāha. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yasmā upanissayasampannā paṇḍitasevanena visesaṃ pāpuṇanti, tasmā have sappurisaṃ bhajetha. Kīdisaṃ sappurisaṃ bhajetha? Medhāvinañceva bahussutañca, paññāsampattiyā ca medhāvinaṃ vuttappakārasutadvayena ca bahussutaṃ. Tādisañhi bhajamāno tena bhāsitassa dhammassa aññāya atthaṃ evaṃ ñatvā ca yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno tāya paṭipattiyā paṭivedhavasena viññātadhammo so maggaphalanibbānappabhedaṃ lokuttarasukhaṃ labhetha adhigaccheyya pāpuṇeyyāti arahattanikūṭena desanaṃ samāpesīti.

    ပရမတ္ထဇောတိကာယ ခုဒ္ဒက-အဋ္ဌကထာယ

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာယ ဓမ္မသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya dhammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / သုတ္တနိပာတပာဠိ • Suttanipātapāḷi / ၈. နာဝာသုတ္တံ • 8. Nāvāsuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact