| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
૪. ધમ્મટ્ઠિતિઞાણનિદ્દેસો
4. Dhammaṭṭhitiñāṇaniddeso
૪૫. કથં પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં? અવિજ્જા સઙ્ખારાનં ઉપ્પાદટ્ઠિતિ ચ પવત્તટ્ઠિતિ ચ નિમિત્તટ્ઠિતિ ચ આયૂહનટ્ઠિતિ ચ સઞ્ઞોગટ્ઠિતિ ચ પલિબોધટ્ઠિતિ ચ સમુદયટ્ઠિતિ ચ હેતુટ્ઠિતિ ચ પચ્ચયટ્ઠિતિ ચ. ઇમેહિ નવહાકારેહિ અવિજ્જા પચ્ચયો, સઙ્ખારા પચ્ચયસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં અવિજ્જા સઙ્ખારાનં ઉપ્પાદટ્ઠિતિ ચ પવત્તટ્ઠિતિ ચ નિમિત્તટ્ઠિતિ ચ આયૂહનટ્ઠિતિ ચ સઞ્ઞોગટ્ઠિતિ ચ પલિબોધટ્ઠિતિ ચ સમુદયટ્ઠિતિ ચ હેતુટ્ઠિતિ ચ પચ્ચયટ્ઠિતિ ચ. ઇમેહિ નવહાકારેહિ અવિજ્જા પચ્ચયો, સઙ્ખારા પચ્ચયસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
45. Kathaṃ paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ? Avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca. Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca. Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
સઙ્ખારા વિઞ્ઞાણસ્સ…પે॰… વિઞ્ઞાણં નામરૂપસ્સ… નામરૂપં સળાયતનસ્સ… સળાયતનં ફસ્સસ્સ… ફસ્સો વેદનાય… વેદના તણ્હાય… તણ્હા ઉપાદાનસ્સ… ઉપાદાનં ભવસ્સ… ભવો જાતિયા… જાતિ જરામરણસ્સ ઉપ્પાદટ્ઠિતિ ચ પવત્તટ્ઠિતિ ચ નિમિત્તટ્ઠિતિ ચ આયૂહનટ્ઠિતિ ચ સઞ્ઞોગટ્ઠિતિ ચ પલિબોધટ્ઠિતિ ચ સમુદયટ્ઠિતિ ચ હેતુટ્ઠિતિ ચ પચ્ચયટ્ઠિતિ ચ. ઇમેહિ નવહાકારેહિ જાતિ પચ્ચયો, જરામરણં પચ્ચયસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં જાતિ જરામરણસ્સ ઉપ્પાદટ્ઠિતિ ચ પવત્તટ્ઠિતિ ચ નિમિત્તટ્ઠિતિ ચ આયૂહનટ્ઠિતિ ચ સઞ્ઞોગટ્ઠિતિ ચ પલિબોધટ્ઠિતિ ચ સમુદયટ્ઠિતિ ચ હેતુટ્ઠિતિ ચ પચ્ચયટ્ઠિતિ ચ. ઇમેહિ નવહાકારેહિ જાતિ પચ્ચયો, જરામરણં પચ્ચયસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
Saṅkhārā viññāṇassa…pe… viññāṇaṃ nāmarūpassa… nāmarūpaṃ saḷāyatanassa… saḷāyatanaṃ phassassa… phasso vedanāya… vedanā taṇhāya… taṇhā upādānassa… upādānaṃ bhavassa… bhavo jātiyā… jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca. Imehi navahākārehi jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca. Imehi navahākārehi jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
૪૬. અવિજ્જા હેતુ, સઙ્ખારા હેતુસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા હેતુસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં અવિજ્જા હેતુ, સઙ્ખારા હેતુસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા હેતુસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
46. Avijjā hetu, saṅkhārā hetusamuppannā. Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā hetu, saṅkhārā hetusamuppannā. Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
સઙ્ખારા હેતુ, વિઞ્ઞાણં હેતુસમુપ્પન્નં…પે॰… વિઞ્ઞાણં હેતુ, નામરૂપં હેતુસમુપ્પન્નં… નામરૂપં હેતુ, સળાયતનં હેતુસમુપ્પન્નં… સળાયતનં હેતુ, ફસ્સો હેતુસમુપ્પન્નો… ફસ્સો હેતુ, વેદના હેતુસમુપ્પન્ના… વેદના હેતુ, તણ્હા હેતુસમુપ્પન્ના… તણ્હા હેતુ, ઉપાદાનં હેતુસમુપ્પન્નં… ઉપાદાનં હેતુ, ભવો હેતુસમુપ્પન્નો… ભવો હેતુ, જાતિ હેતુસમુપ્પન્ના… જાતિ હેતુ, જરામરણં હેતુસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા હેતુસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં જાતિ હેતુ, જરામરણં હેતુસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા હેતુસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
Saṅkhārā hetu, viññāṇaṃ hetusamuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ hetu, nāmarūpaṃ hetusamuppannaṃ… nāmarūpaṃ hetu, saḷāyatanaṃ hetusamuppannaṃ… saḷāyatanaṃ hetu, phasso hetusamuppanno… phasso hetu, vedanā hetusamuppannā… vedanā hetu, taṇhā hetusamuppannā… taṇhā hetu, upādānaṃ hetusamuppannaṃ… upādānaṃ hetu, bhavo hetusamuppanno… bhavo hetu, jāti hetusamuppannā… jāti hetu, jarāmaraṇaṃ hetusamuppannaṃ. Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti hetu, jarāmaraṇaṃ hetusamuppannaṃ. Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
અવિજ્જા પટિચ્ચા, સઙ્ખારા પટિચ્ચસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા પટિચ્ચસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં અવિજ્જા પટિચ્ચા, સઙ્ખારા પટિચ્ચસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા પટિચ્ચસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
Avijjā paṭiccā, saṅkhārā paṭiccasamuppannā. Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā paṭiccā, saṅkhārā paṭiccasamuppannā. Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
સઙ્ખારા પટિચ્ચા, વિઞ્ઞાણં પટિચ્ચસમુપ્પન્નં…પે॰… વિઞ્ઞાણં પટિચ્ચા, નામરૂપં પટિચ્ચસમુપ્પન્નં… નામરૂપં પટિચ્ચા, સળાયતનં પટિચ્ચસમુપ્પન્નં… સળાયતનં પટિચ્ચા, ફસ્સો પટિચ્ચસમુપ્પન્નો… ફસ્સો પટિચ્ચા, વેદના પટિચ્ચસમુપ્પન્ના… વેદના પટિચ્ચા, તણ્હા પટિચ્ચસમુપ્પન્ના… તણ્હા પટિચ્ચા, ઉપાદાનં પટિચ્ચસમુપ્પન્નં… ઉપાદાનં પટિચ્ચા, ભવો પટિચ્ચસમુપ્પન્નો… ભવો પટિચ્ચા, જાતિ પટિચ્ચસમુપ્પન્ના… જાતિ પટિચ્ચા, જરામરણં પટિચ્ચસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા પટિચ્ચસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં જાતિ પટિચ્ચા, જરામરણં પટિચ્ચસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા પટિચ્ચસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
Saṅkhārā paṭiccā, viññāṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ paṭiccā, nāmarūpaṃ paṭiccasamuppannaṃ… nāmarūpaṃ paṭiccā, saḷāyatanaṃ paṭiccasamuppannaṃ… saḷāyatanaṃ paṭiccā, phasso paṭiccasamuppanno… phasso paṭiccā, vedanā paṭiccasamuppannā… vedanā paṭiccā, taṇhā paṭiccasamuppannā… taṇhā paṭiccā, upādānaṃ paṭiccasamuppannaṃ… upādānaṃ paṭiccā, bhavo paṭiccasamuppanno… bhavo paṭiccā, jāti paṭiccasamuppannā… jāti paṭiccā, jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti paṭiccā, jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
અવિજ્જા પચ્ચયો, સઙ્ખારા પચ્ચયસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં . અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં અવિજ્જા પચ્ચયો, સઙ્ખારા પચ્ચયસમુપ્પન્ના. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
Avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ . Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
સઙ્ખારા પચ્ચયા, વિઞ્ઞાણં પચ્ચયસમુપ્પન્નં…પે॰… વિઞ્ઞાણં પચ્ચયો, નામરૂપં પચ્ચયસમુપ્પન્નં… નામરૂપં પચ્ચયો, સળાયતનં પચ્ચયસમુપ્પન્નં… સળાયતનં પચ્ચયો, ફસ્સો પચ્ચયસમુપ્પન્નો… ફસ્સો પચ્ચયો, વેદના પચ્ચયસમુપ્પન્ના… વેદના પચ્ચયો, તણ્હા પચ્ચયસમુપ્પન્ના… તણ્હા પચ્ચયો, ઉપાદાનં પચ્ચયસમુપ્પન્નં… ઉપાદાનં પચ્ચયો, ભવો પચ્ચયસમુપ્પન્નો… ભવો પચ્ચયો, જાતિ પચ્ચયસમુપ્પન્ના… જાતિ પચ્ચયો, જરામરણં પચ્ચયસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં. અતીતમ્પિ અદ્ધાનં… અનાગતમ્પિ અદ્ધાનં જાતિ પચ્ચયો, જરામરણં પચ્ચયસમુપ્પન્નં. ઉભોપેતે ધમ્મા પચ્ચયસમુપ્પન્નાતિ – પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં.
Saṅkhārā paccayā, viññāṇaṃ paccayasamuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ paccayo, nāmarūpaṃ paccayasamuppannaṃ… nāmarūpaṃ paccayo, saḷāyatanaṃ paccayasamuppannaṃ… saḷāyatanaṃ paccayo, phasso paccayasamuppanno… phasso paccayo, vedanā paccayasamuppannā… vedanā paccayo, taṇhā paccayasamuppannā… taṇhā paccayo, upādānaṃ paccayasamuppannaṃ… upādānaṃ paccayo, bhavo paccayasamuppanno… bhavo paccayo, jāti paccayasamuppannā… jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ. Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ. Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
૪૭. પુરિમકમ્મભવસ્મિં મોહો અવિજ્જા, આયૂહના સઙ્ખારા, નિકન્તિ તણ્હા, ઉપગમનં ઉપાદાનં, ચેતના ભવો. ઇમે પઞ્ચ ધમ્મા પુરિમકમ્મભવસ્મિં ઇધ પટિસન્ધિયા પચ્ચયા. ઇધ પટિસન્ધિ વિઞ્ઞાણં, ઓક્કન્તિ નામરૂપં, પસાદો આયતનં, ફુટ્ઠો ફસ્સો, વેદયિતં વેદના. ઇમે પઞ્ચ ધમ્મા ઇધુપપત્તિભવસ્મિં પુરેકતસ્સ કમ્મસ્સ પચ્ચયા. ઇધ પરિપક્કત્તા આયતનાનં મોહો અવિજ્જા, આયૂહના સઙ્ખારા, નિકન્તિ તણ્હા ઉપગમનં ઉપાદાનં, ચેતના ભવો. ઇમે પઞ્ચ ધમ્મા ઇધ કમ્મભવસ્મિં આયતિં પટિસન્ધિયા પચ્ચયા. આયતિં પટિસન્ધિ વિઞ્ઞાણં, ઓક્કન્તિ નામરૂપં, પસાદો આયતનં, ફુટ્ઠો ફસ્સો, વેદયિતં વેદના. ઇમે પઞ્ચ ધમ્મા આયતિં ઉપપત્તિભવસ્મિં ઇધ કતસ્સ કમ્મસ્સ પચ્ચયા. ઇતિમે ચતુસઙ્ખેપે તયો અદ્ધે તિસન્ધિં વીસતિયા આકારેહિ પટિચ્ચસમુપ્પાદં જાનાતિ પસ્સતિ અઞ્ઞાતિ પટિવિજ્ઝતિ. તં ઞાતટ્ઠેન ઞાણં, પજાનનટ્ઠેન પઞ્ઞા. તેન વુચ્ચતિ – ‘‘પચ્ચયપરિગ્ગહે પઞ્ઞા ધમ્મટ્ઠિતિઞાણં’’.
47. Purimakammabhavasmiṃ moho avijjā, āyūhanā saṅkhārā, nikanti taṇhā, upagamanaṃ upādānaṃ, cetanā bhavo. Ime pañca dhammā purimakammabhavasmiṃ idha paṭisandhiyā paccayā. Idha paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasādo āyatanaṃ, phuṭṭho phasso, vedayitaṃ vedanā. Ime pañca dhammā idhupapattibhavasmiṃ purekatassa kammassa paccayā. Idha paripakkattā āyatanānaṃ moho avijjā, āyūhanā saṅkhārā, nikanti taṇhā upagamanaṃ upādānaṃ, cetanā bhavo. Ime pañca dhammā idha kammabhavasmiṃ āyatiṃ paṭisandhiyā paccayā. Āyatiṃ paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasādo āyatanaṃ, phuṭṭho phasso, vedayitaṃ vedanā. Ime pañca dhammā āyatiṃ upapattibhavasmiṃ idha katassa kammassa paccayā. Itime catusaṅkhepe tayo addhe tisandhiṃ vīsatiyā ākārehi paṭiccasamuppādaṃ jānāti passati aññāti paṭivijjhati. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ’’.
ધમ્મટ્ઠિતિઞાણનિદ્દેસો ચતુત્થો.
Dhammaṭṭhitiñāṇaniddeso catuttho.
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ૪. ધમ્મટ્ઠિતિઞાણનિદ્દેસવણ્ણના • 4. Dhammaṭṭhitiñāṇaniddesavaṇṇanā
