Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അനുടീകാ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā

    ൯. ധമ്മയമകം

    9. Dhammayamakaṃ

    ൧. പണ്ണത്തിവാരോ

    1. Paṇṇattivāro

    ഉദ്ദേസവാരവണ്ണനാ

    Uddesavāravaṇṇanā

    ൧-൧൬. യഥാ മൂലയമകേ കുസലാദിധമ്മാ ദേസിതാതി കുസലാകുസലാബ്യാകതാ ധമ്മാ കുസലകുസലമൂലാദിവിഭാഗതോ മൂലയമകേ യമകവസേന യഥാ ദേസിതാ. അഞ്ഞഥാതി കുസലകുസലമൂലാദിവിഭാഗതോ അഞ്ഞഥാ, ഖന്ധാദിവസേനാതി അത്ഥോ.

    1-16. Yathāmūlayamake kusalādidhammā desitāti kusalākusalābyākatā dhammā kusalakusalamūlādivibhāgato mūlayamake yamakavasena yathā desitā. Aññathāti kusalakusalamūlādivibhāgato aññathā, khandhādivasenāti attho.

    ഉദ്ദേസവാരവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Uddesavāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ൨. പവത്തിവാരവണ്ണനാ

    2. Pavattivāravaṇṇanā

    ൩൩-൩൪. തം പന കമ്മസമുട്ഠാനാദിരൂപം അഗ്ഗഹേത്വാ. കേചീതി ധമ്മസിരിത്ഥേരം സന്ധായാഹ. സോ ഹി ‘‘ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപവസേന വുത്ത’’ന്തി അട്ഠകഥം ആഹരിത്വാ ‘‘ഇമസ്മിം പഞ്ഹേ കമ്മസമുട്ഠാനാദിരൂപഞ്ച ലബ്ഭതീ’’തി അവോച. തഥാ ച വത്വാ പടിലോമപാളിം ദസ്സേത്വാ ‘‘ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപമേവ ഇധാധിപ്പേതം. കമ്മസമുട്ഠാനാദിരൂപേ ന വിധാനം, നാപി പടിസേധോ’’തി ആഹ. തഥാതി യഥാ വുത്തപ്പകാരേ പാഠേ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപമേവ അധിപ്പേതം, തഥാ ഏത്ഥാപീതി അത്ഥോ. നോതി വുത്തന്തി വദന്തീതി സമ്ബന്ധോ. തം പനേതന്തി യഥാ ഉദ്ധടസ്സ പാഠസ്സ അത്ഥവചനം, ഏവം ന സക്കാ വത്തും. കസ്മാതി ആഹ ‘‘ചിത്തസ്സ ഭങ്ഗക്ഖണേ…പേ॰… പടിസേധസിദ്ധിതോ’’തി. സ്വായം പടിസേധോ ഹേട്ഠാ ദസ്സിതോയേവാതി അധിപ്പായോ.

    33-34. Taṃ pana kammasamuṭṭhānādirūpaṃ aggahetvā. Kecīti dhammasirittheraṃ sandhāyāha. So hi ‘‘cittasamuṭṭhānarūpavasena vutta’’nti aṭṭhakathaṃ āharitvā ‘‘imasmiṃ pañhe kammasamuṭṭhānādirūpañca labbhatī’’ti avoca. Tathā ca vatvā paṭilomapāḷiṃ dassetvā ‘‘cittasamuṭṭhānarūpameva idhādhippetaṃ. Kammasamuṭṭhānādirūpe na vidhānaṃ, nāpi paṭisedho’’ti āha. Tathāti yathā vuttappakāre pāṭhe cittasamuṭṭhānarūpameva adhippetaṃ, tathā etthāpīti attho. Noti vuttanti vadantīti sambandho. Taṃ panetanti yathā uddhaṭassa pāṭhassa atthavacanaṃ, evaṃ na sakkā vattuṃ. Kasmāti āha ‘‘cittassa bhaṅgakkhaṇe…pe… paṭisedhasiddhito’’ti. Svāyaṃ paṭisedho heṭṭhā dassitoyevāti adhippāyo.

    യേ ച വദന്തീതി ഏത്ഥ യേ ചാതി വജിരബുദ്ധിത്ഥേരം സന്ധായാഹ. സോ ഹി ‘‘സോതാപത്തിമഗ്ഗക്ഖണേ’’തിആദിനാ പടിസമ്ഭിദാമഗ്ഗപാളിം ആഹരിത്വാ ‘‘യഥാ തത്ഥ സതിപി കമ്മജാദിരൂപേ ഠപേത്വാ ചിത്തസമുട്ഠാനരൂപന്തി ചിത്തപടിബദ്ധത്താ ചിത്തജരൂപമേവ ഠപേതബ്ബഭാവേന ഉദ്ധടം, ഏവമിധാപി ചിത്തജരൂപമേവ കഥിത’’ന്തി വദതി. തഞ്ച നേസം വചനം തഥാ ന ഹോതി, യഥാ തേഹി ഉദാഹടം, വിസമോയം ഉപഞ്ഞാസോതി അത്ഥോ. യഥാ ച തം തഥാ ന ഹോതി, തം ദസ്സേതും ‘‘യേസഞ്ഹീ’’തിആദി വുത്തം. തേസന്തി കമ്മജാദീനം. തസ്സാതി മഗ്ഗസ്സ. തേതി അബ്യാകതാ, യേ ഉപ്പാദനിരോധവന്തോ. അവിജ്ജമാനേസു ച ഉപ്പാദനിരോധേസു നിബ്ബാനസ്സ വിയ.

    Ye ca vadantīti ettha ye cāti vajirabuddhittheraṃ sandhāyāha. So hi ‘‘sotāpattimaggakkhaṇe’’tiādinā paṭisambhidāmaggapāḷiṃ āharitvā ‘‘yathā tattha satipi kammajādirūpe ṭhapetvā cittasamuṭṭhānarūpanti cittapaṭibaddhattā cittajarūpameva ṭhapetabbabhāvena uddhaṭaṃ, evamidhāpi cittajarūpameva kathita’’nti vadati. Tañca nesaṃ vacanaṃ tathā na hoti, yathā tehi udāhaṭaṃ, visamoyaṃ upaññāsoti attho. Yathā ca taṃ tathā na hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘yesañhī’’tiādi vuttaṃ. Tesanti kammajādīnaṃ. Tassāti maggassa. Teti abyākatā, ye uppādanirodhavanto. Avijjamānesu ca uppādanirodhesu nibbānassa viya.

    സന്നിട്ഠാനേന ഗഹിതേസു പുഗ്ഗലേസു. തേസു ഹി കേചി അകുസലാബ്യാകതചിത്താനം ഉപ്പാദക്ഖണസമങ്ഗിനോ, കേചി അബ്യാകതചിത്തസ്സ, കേചി കുസലാബ്യാകതചിത്തസ്സ, തേസു പുരിമാ ദ്വേ പഠമകോട്ഠാസേന സങ്ഗഹിതാ തസ്സ കുസലുപ്പത്തിപടിസേധപരത്താ, തേ പന ഭവവസേന വിഭജിത്വാ വത്തബ്ബാതി ദസ്സേന്തോ ‘‘പഞ്ചവോകാരേ’’തിആദിമാഹ. ഏവന്തി യഥാവുത്തനയേന. സബ്ബത്ഥാതി സബ്ബപഞ്ഹേസു.

    Sanniṭṭhānenagahitesu puggalesu. Tesu hi keci akusalābyākatacittānaṃ uppādakkhaṇasamaṅgino, keci abyākatacittassa, keci kusalābyākatacittassa, tesu purimā dve paṭhamakoṭṭhāsena saṅgahitā tassa kusaluppattipaṭisedhaparattā, te pana bhavavasena vibhajitvā vattabbāti dassento ‘‘pañcavokāre’’tiādimāha. Evanti yathāvuttanayena. Sabbatthāti sabbapañhesu.

    ൭൯. തതോതി ഏകാവജ്ജനവീഥിതോ. പുരിമതരജവനവീഥി യായ വുട്ഠാനഗാമിനീ സങ്ഗഹിതാ, തത്ഥ ഉപ്പന്നസ്സപി ചിത്തസ്സ. കുസലാനാഗതഭാവപരിയോസാനേനാതി കുസലധമ്മാനം അനാഗതഭാവസ്സ പരിയോസാനഭൂതേന അഗ്ഗമഗ്ഗാനന്തരപച്ചയത്തേന ദീപിതം ഹോതി സമാനലക്ഖണം സബ്ബം. കേന? തായ ഏവ സമാനലക്ഖണതായ. ഏസ നയോതി യഥാ കുസലാനുപ്പാദോ കുസലാനാഗതഭാവസ്സ പരിയോസാനഭൂതതോ വുത്തപരിച്ഛേദതോ ഓരമ്പി ലബ്ഭതീതി സോ യഥാവുത്തപരിച്ഛേദോ ലക്ഖണമത്തന്തി സ്വായം നയോ ദസ്സിതോ. ഏസ നയോ അകുസലാതീതഭാവസ്സ ആദിമ്ഹി ‘‘ദുതിയേ അകുസലേ’’തി വുത്തട്ഠാനേ, അബ്യാകതാതീതഭാവസ്സ ആദിമ്ഹി ‘‘ദുതിയേ ചിത്തേ’’തി വുത്തട്ഠാനേപീതി യോജനാ. ഇദാനി ‘‘ഏസ നയോ’’തി യഥാവുത്തമതിദേസം ‘‘യഥാ ഹീ’’തിആദിനാ പാകടതരം കരോതി. ഭാവനാപഹാനാനി ദസ്സിതാനി ഹോന്തി ‘‘അഗ്ഗമഗ്ഗസമങ്ഗീ കുസലഞ്ച ധമ്മം ഭാവേതി, അകുസലഞ്ച പജഹതീ’’തി. ഇധാതി ഇമസ്മിം പവത്തിവാരേ. തം തന്തി അകുസലാതീതതാദി കുസലാനാഗതതാദി ച. തേന തേനാതി ‘‘ദുതിയേ അകുസലേ അഗ്ഗമഗ്ഗസമങ്ഗീ’’തി ഏവമാദിനാ അന്തേന ച.

    79. Tatoti ekāvajjanavīthito. Purimatarajavanavīthi yāya vuṭṭhānagāminī saṅgahitā, tattha uppannassapi cittassa. Kusalānāgatabhāvapariyosānenāti kusaladhammānaṃ anāgatabhāvassa pariyosānabhūtena aggamaggānantarapaccayattena dīpitaṃ hoti samānalakkhaṇaṃ sabbaṃ. Kena? Tāya eva samānalakkhaṇatāya. Esa nayoti yathā kusalānuppādo kusalānāgatabhāvassa pariyosānabhūtato vuttaparicchedato orampi labbhatīti so yathāvuttaparicchedo lakkhaṇamattanti svāyaṃ nayo dassito. Esa nayo akusalātītabhāvassa ādimhi ‘‘dutiye akusale’’ti vuttaṭṭhāne, abyākatātītabhāvassa ādimhi ‘‘dutiye citte’’ti vuttaṭṭhānepīti yojanā. Idāni ‘‘esa nayo’’ti yathāvuttamatidesaṃ ‘‘yathā hī’’tiādinā pākaṭataraṃ karoti. Bhāvanāpahānāni dassitāni honti ‘‘aggamaggasamaṅgī kusalañca dhammaṃ bhāveti, akusalañca pajahatī’’ti. Idhāti imasmiṃ pavattivāre. Taṃ tanti akusalātītatādi kusalānāgatatādi ca. Tena tenāti ‘‘dutiye akusale aggamaggasamaṅgī’’ti evamādinā antena ca.

    ൧൦൦. പടിസന്ധിചിത്തതോതി ഇദം മരിയാദഗ്ഗഹണം, ന അഭിവിധിഗ്ഗഹണം, യതോ ‘‘സോളസമ’’ന്തി ആഹ. അഭിവിധിഗ്ഗഹണമേവ വാ സോളസചിത്തക്ഖണായുകമേവ രൂപന്തി ഇമസ്മിം പക്ഖേ അധിപ്പേതേ പടിക്ഖിത്തോവായം വാദോതി ദസ്സേന്തോ ‘‘തതോ പരമ്പി വാ’’തി ആഹ. അയഞ്ച വിചാരോ ഹേട്ഠാ ദസ്സിതോ ഏവ. ന തതോ ഓരന്തി വിഞ്ഞായതി തതോ ഓരം അകുസലനിരോധസമകാലം അബ്യാകതനിരോധസ്സ അസമ്ഭവതോ.

    100. Paṭisandhicittatoti idaṃ mariyādaggahaṇaṃ, na abhividhiggahaṇaṃ, yato ‘‘soḷasama’’nti āha. Abhividhiggahaṇameva vā soḷasacittakkhaṇāyukameva rūpanti imasmiṃ pakkhe adhippete paṭikkhittovāyaṃ vādoti dassento ‘‘tato parampi vā’’ti āha. Ayañca vicāro heṭṭhā dassito eva. Na tato oranti viññāyati tato oraṃ akusalanirodhasamakālaṃ abyākatanirodhassa asambhavato.

    പവത്തിവാരവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Pavattivāravaṇṇanā niṭṭhitā.

    ധമ്മയമകവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Dhammayamakavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / യമകപാളി • Yamakapāḷi / ൭. അനുസയയമകം • 7. Anusayayamakaṃ

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / പഞ്ചപകരണ-മൂലടീകാ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ൯. ധമ്മയമകം • 9. Dhammayamakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact