| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೧೨. ಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
12. Dhammikasuttavaṇṇanā
೫೪. ದ್ವಾದಸಮೇ ಜಾತಿಭೂಮಿಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಜನನಂ ಜಾತಿ, ಜಾತಿಯಾ ಭೂಮಿ ಜಾತಿಭೂಮಿ, ಜಾತಟ್ಠಾನಂ। ತಂ ಖೋ ಪನೇತಂ ನೇವ ಕೋಸಲಮಹಾರಾಜಾದೀನಂ, ನ ಚಙ್ಕಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದೀನಂ, ನ ಸಕ್ಕಸುಯಾಮಸನ್ತುಸಿತಾದೀನಂ , ನ ಅಸೀತಿಮಹಾಸಾವಕಾನಂ, ನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ‘‘ಜಾತಿಭೂಮೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಜಾತದಿವಸೇ ದಸಸಹಸ್ಸೀ ಲೋಕಧಾತು ಏಕದ್ಧಜಮಾಲಾವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಕುಸುಮವಾಸಚುಣ್ಣಗಣಸುಗನ್ಧಾ ಸಬ್ಬಪಾಲಿಫುಲ್ಲಮಿವ ನನ್ದನವನಂ ವಿರೋಚಮಾನಾ ಪದುಮಿನಿಪಣ್ಣೇ ಉದಕಬಿನ್ದು ವಿಯ ಅಕಮ್ಪಿತ್ಥ, ಜಚ್ಚನ್ಧಾದೀನಞ್ಚ ರೂಪದಸ್ಸನಾದೀನಿ ಅನೇಕಾನಿ ಪಾಟಿಹಾರಿಯಾನಿ ಪವತ್ತಿಂಸು। ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಜಾತಟ್ಠಾನಂ, ಸಾತಿಸಯಸ್ಸ ಪನ ಜನಕಕಪಿಲವತ್ಥುಸನ್ನಿಸ್ಸಯೋ ‘‘ಜಾತಿಭೂಮೀ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಜಾತಿಭೂಮಕಾ ಉಪಾಸಕಾತಿ ಜಾತಿಭೂಮಿವಾಸಿನೋ ಉಪಾಸಕಾ। ಸನ್ತನೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ತನೇತ್ವಾ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಠಿತಮೂಲಾನಿ ಮೂಲಸನ್ತಾನಕಾನಿ। ತಾನಿ ಪನ ಅತ್ಥತೋ ಮೂಲಾನಿಯೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮೂಲಸನ್ತಾನಕಾನನ್ತಿ ಮೂಲಾನ’’ನ್ತಿ।
54. Dvādasame jātibhūmiyanti ettha jananaṃ jāti, jātiyā bhūmi jātibhūmi, jātaṭṭhānaṃ. Taṃ kho panetaṃ neva kosalamahārājādīnaṃ, na caṅkibrāhmaṇādīnaṃ, na sakkasuyāmasantusitādīnaṃ , na asītimahāsāvakānaṃ, na aññesaṃ sattānaṃ ‘‘jātibhūmī’’ti vuccati. Yassa pana jātadivase dasasahassī lokadhātu ekaddhajamālāvippakiṇṇakusumavāsacuṇṇagaṇasugandhā sabbapāliphullamiva nandanavanaṃ virocamānā paduminipaṇṇe udakabindu viya akampittha, jaccandhādīnañca rūpadassanādīni anekāni pāṭihāriyāni pavattiṃsu. Tassa sabbaññubodhisattassa jātaṭṭhānaṃ, sātisayassa pana janakakapilavatthusannissayo ‘‘jātibhūmī’’ti vuccati. Jātibhūmakā upāsakāti jātibhūmivāsino upāsakā. Santanetvā sabbaso tanetvā pattharitvā ṭhitamūlāni mūlasantānakāni. Tāni pana atthato mūlāniyevāti āha ‘‘mūlasantānakānanti mūlāna’’nti.
ಜಾತದಿವಸೇ ಆವುಧಾನಂ ಜೋತಿತತ್ತಾ, ರಞ್ಞೋ ಅಪರಿಮಿತಸ್ಸ ಚ ಸತ್ತಕಾಯಸ್ಸ ಅನತ್ಥತೋ ಪರಿಪಾಲನಸಮತ್ಥತಾಯ ಚ ‘‘ಜೋತಿಪಾಲೋ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ನಾಮೇನ ಜೋತಿಪಾಲೋ’’ತಿ। ಗೋವಿನ್ದೋತಿ ಗೋವಿನ್ದಿಯಾಭಿಸೇಕೇನ ಅಭಿಸಿತ್ತೋ, ಗೋವಿನ್ದಸ್ಸ ಠಾನೇ ಠಪನಾಭಿಸೇಕೇನ ಅಭಿಸಿತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಂ ಕಿರ ತಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಕುಲಪರಮ್ಪರಾಗತಂ ಠಾನನ್ತರಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಠಾನೇನ ಮಹಾಗೋವಿನ್ದೋ’’ತಿ। ಗವಂ ಪಞ್ಞಞ್ಚ ವಿನ್ದತಿ ಪಟಿಲಭತೀತಿ ಗೋವಿನ್ದೋ, ಮಹನ್ತೋ ಗೋವಿನ್ದೋತಿ ಮಹಾಗೋವಿನ್ದೋ। ಗೋತಿ ಹಿ ಪಞ್ಞಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ ‘‘ಗಚ್ಛತಿ ಅತ್ಥೇ ಬುಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಕತ್ವಾ। ಮಹಾಗೋವಿನ್ದೋ ಚ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋಯೇವ। ಸೋ ಕಿರ ದಿಸಮ್ಪತಿಸ್ಸ ನಾಮ ರಞ್ಞೋ ಪುರೋಹಿತಸ್ಸ ಗೋವಿನ್ದಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಿತುಸ್ಸ ಚ ರಞ್ಞೋ ಚ ಅಚ್ಚಯೇನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ರೇಣು, ಸಹಾಯಾ ಚಸ್ಸ ಸತ್ತಭೂ, ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ, ವೇಸ್ಸಭೂ, ಭರತೋ, ದ್ವೇ ಧತರಟ್ಠಾತಿ ಇಮೇ ಸತ್ತ ರಾಜಾನೋ ಯಥಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ವಿವದನ್ತಿ। ಏವಂ ರಜ್ಜೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತೇಸಂ ಅತ್ಥಧಮ್ಮೇ ಅನುಸಾಸನ್ತೇ ಜಮ್ಬುದೀಪತಲೇ ಸಬ್ಬೇಸಂ ರಾಜಾವ ರಞ್ಞಂ, ಬ್ರಹ್ಮಾವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ, ದೇವೋವ ಗಹಪತಿಕಾನಂ ಸಕ್ಕತೋ ಗರುಕತೋ ಮಾನಿತೋ ಪೂಜಿತೋ ಅಪಚಿತೋ ಉತ್ತಮಗಾರವಟ್ಠಾನಂ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ರೇಣುಆದೀನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ರಾಜೂನಂ ಪುರೋಹಿತೋ’’ತಿ। ಇಮೇವ ಸತ್ತ ಭಾರಧಾರಾ ಮಹಾರಾಜಾನೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Jātadivase āvudhānaṃ jotitattā, rañño aparimitassa ca sattakāyassa anatthato paripālanasamatthatāya ca ‘‘jotipālo’’ti laddhanāmattā vuttaṃ ‘‘nāmena jotipālo’’ti. Govindoti govindiyābhisekena abhisitto, govindassa ṭhāne ṭhapanābhisekena abhisittoti attho. Taṃ kira tassa brāhmaṇassa kulaparamparāgataṃ ṭhānantaraṃ. Tenāha ‘‘ṭhānena mahāgovindo’’ti. Gavaṃ paññañca vindati paṭilabhatīti govindo, mahanto govindoti mahāgovindo. Goti hi paññāyetaṃ adhivacanaṃ ‘‘gacchati atthe bujjhatī’’ti katvā. Mahāgovindo ca amhākaṃ bodhisattoyeva. So kira disampatissa nāma rañño purohitassa govindabrāhmaṇassa putto hutvā attano pitussa ca rañño ca accayena tassa putto reṇu, sahāyā cassa sattabhū, brahmadatto, vessabhū, bharato, dve dhataraṭṭhāti ime satta rājāno yathā aññamaññaṃ na vivadanti. Evaṃ rajje patiṭṭhāpetvā tesaṃ atthadhamme anusāsante jambudīpatale sabbesaṃ rājāva raññaṃ, brahmāva brāhmaṇānaṃ, devova gahapatikānaṃ sakkato garukato mānito pūjito apacito uttamagāravaṭṭhānaṃ ahosi. Tena vuttaṃ ‘‘reṇuādīnaṃ sattannaṃ rājūnaṃ purohito’’ti. Imeva satta bhāradhārā mahārājāno. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಸತ್ತಭೂ ಬ್ರಹ್ಮದತ್ತೋ ಚ, ವೇಸ್ಸಭೂ ಭರತೋ ಸಹ।
‘‘Sattabhū brahmadatto ca, vessabhū bharato saha;
ರೇಣು ದ್ವೇ ಚ ಧತರಟ್ಠಾ, ತದಾಸುಂ ಸತ್ತ ಭಾರಧಾ’’ತಿ॥ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೩೦೮)।
Reṇu dve ca dhataraṭṭhā, tadāsuṃ satta bhāradhā’’ti. (dī. ni. aṭṭha. 2.308);
ರಞ್ಞೋ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಸಮ್ಪರಾಯಿಕತ್ಥಾನಂ ಪುರೋ ವಿಧಾನತೋ ಪುರೇ ಸಂವಿಧಾನತೋ ಪುರೋಹಿತೋ। ಕೋಧಾಮಗನ್ಧೇನಾತಿ ಕೋಧಸಙ್ಖಾತೇನ ಪೂತಿಗನ್ಧೇನ। ಕರುಣಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಕರುಣನ್ತಿ ಸಪುಬ್ಬಭಾಗಕರುಣಜ್ಝಾನಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕರುಣಾಯ ಚ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಚ ಠಿತಾ’’ತಿ। ಯಕಾರೋ ಸನ್ಧಿವಸೇನ ಆಗತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಯೇತೇತಿ ಏತೇ’’ತಿ। ಅರಹತ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಮೋತಿ ಸಕದಾಗಾಮೀ। ಸಕದಾಗಾಮಿಂ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಭಾವಂ ಪಟಿಚ್ಚ। ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಹಿ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಸಕದಾಗಾಮಿಭಾವಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಮುದೂನಿ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Rañño diṭṭhadhammikasamparāyikatthānaṃ puro vidhānato pure saṃvidhānato purohito. Kodhāmagandhenāti kodhasaṅkhātena pūtigandhena. Karuṇā assa atthīti karuṇanti sapubbabhāgakaruṇajjhānaṃ vuttanti āha ‘‘karuṇāya ca karuṇāpubbabhāge ca ṭhitā’’ti. Yakāro sandhivasena āgatoti āha ‘‘yeteti ete’’ti. Arahattato paṭṭhāya sattamoti sakadāgāmī. Sakadāgāmiṃupādāyāti sakadāgāmibhāvaṃ paṭicca. Sakadāgāmissa hi pañcindriyāni sakadāgāmibhāvaṃ paṭicca mudūni nāma honti. Sesamettha suviññeyyameva.
ಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dhammikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಧಮ್ಮಿಕವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dhammikavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಠಮಪಣ್ಣಾಸಕಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Paṭhamapaṇṇāsakaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧೨. ಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತಂ • 12. Dhammikasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧೨. ಧಮ್ಮಿಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 12. Dhammikasuttavaṇṇanā
