| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³பாளி • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
2. த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவாரனித்³தே³ஸோ
2. Dhammuddhaccavāraniddeso
6. கத²ங் த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவிக்³க³ஹிதங் மானஸங் ஹோதி? அனிச்சதோ மனஸிகரோதோ ஓபா⁴ஸோ உப்பஜ்ஜதி, ஓபா⁴ஸோ த⁴ம்மோதி ஓபா⁴ஸங் ஆவஜ்ஜதி, ததோ விக்கே²போ உத்³த⁴ச்சங். தேன உத்³த⁴ச்சேன விக்³க³ஹிதமானஸோ அனிச்சதோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி, து³க்க²தோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி, அனத்ததோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி. தேன வுச்சதி – ‘‘த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவிக்³க³ஹிதமானஸோ ஹோதி ஸோ ஸமயோ, யங் தங் சித்தங் அஜ்ஜ²த்தமேவ ஸந்திட்ட²தி ஸன்னிஸீத³தி ஏகோதி³ ஹோதி ஸமாதி⁴யதி . தஸ்ஸ மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதீ’’தி கத²ங் மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதி…பே॰… ஏவங் மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதி, ஏவங் ஸஞ்ஞோஜனானி பஹீயந்தி, அனுஸயா ப்³யந்தீஹொந்தி.
6. Kathaṃ dhammuddhaccaviggahitaṃ mānasaṃ hoti? Aniccato manasikaroto obhāso uppajjati, obhāso dhammoti obhāsaṃ āvajjati, tato vikkhepo uddhaccaṃ. Tena uddhaccena viggahitamānaso aniccato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, dukkhato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, anattato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Tena vuccati – ‘‘dhammuddhaccaviggahitamānaso hoti so samayo, yaṃ taṃ cittaṃ ajjhattameva santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati . Tassa maggo sañjāyatī’’ti kathaṃ maggo sañjāyati…pe… evaṃ maggo sañjāyati, evaṃ saññojanāni pahīyanti, anusayā byantīhonti.
அனிச்சதோ மனஸிகரோதோ ஞாணங் உப்பஜ்ஜதி, பீதி உப்பஜ்ஜதி, பஸ்ஸத்³தி⁴ உப்பஜ்ஜதி, ஸுக²ங் உப்பஜ்ஜதி, அதி⁴மொக்கோ² உப்பஜ்ஜதி, பக்³க³ஹோ உப்பஜ்ஜதி, உபட்டா²னங் உப்பஜ்ஜதி, உபெக்கா² உப்பஜ்ஜதி, நிகந்தி உப்பஜ்ஜதி, ‘நிகந்தி த⁴ம்மோ’தி நிகந்திங் ஆவஜ்ஜதி. ததோ விக்கே²போ உத்³த⁴ச்சங். தேன உத்³த⁴ச்சேன விக்³க³ஹிதமானஸோ அனிச்சதோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி, து³க்க²தோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி, அனத்ததோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி. தேன வுச்சதி – ‘‘த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவிக்³க³ஹிதமானஸோ ஹோதி ஸோ ஸமயோ, யங் தங் சித்தங் அஜ்ஜ²த்தமேவ ஸந்திட்ட²தி ஸன்னிஸீத³தி ஏகோதி³ ஹோதி ஸமாதி⁴யதி. தஸ்ஸ மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதீ’’தி. கத²ங் மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதி…பே॰… ஏவங் மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதி, ஏவங் ஸஞ்ஞோஜனானி பஹீயந்தி, அனுஸயா ப்³யந்தீஹொந்தி.
Aniccato manasikaroto ñāṇaṃ uppajjati, pīti uppajjati, passaddhi uppajjati, sukhaṃ uppajjati, adhimokkho uppajjati, paggaho uppajjati, upaṭṭhānaṃ uppajjati, upekkhā uppajjati, nikanti uppajjati, ‘nikanti dhammo’ti nikantiṃ āvajjati. Tato vikkhepo uddhaccaṃ. Tena uddhaccena viggahitamānaso aniccato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, dukkhato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, anattato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Tena vuccati – ‘‘dhammuddhaccaviggahitamānaso hoti so samayo, yaṃ taṃ cittaṃ ajjhattameva santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tassa maggo sañjāyatī’’ti. Kathaṃ maggo sañjāyati…pe… evaṃ maggo sañjāyati, evaṃ saññojanāni pahīyanti, anusayā byantīhonti.
து³க்க²தோ மனஸிகரோதோ…பே॰… அனத்ததோ மனஸிகரோதோ ஓபா⁴ஸோ உப்பஜ்ஜதி…பே॰… ஞாணங் உப்பஜ்ஜதி, பீதி உப்பஜ்ஜதி, பஸ்ஸத்³தி⁴ உப்பஜ்ஜதி, ஸுக²ங் உப்பஜ்ஜதி, அதி⁴மொக்கோ² உப்பஜ்ஜதி, பக்³க³ஹோ உப்பஜ்ஜதி, உபட்டா²னங் உப்பஜ்ஜதி, உபெக்கா² உப்பஜ்ஜதி, நிகந்தி உப்பஜ்ஜதி, ‘நிகந்தி த⁴ம்மோ’தி நிகந்திங் ஆவஜ்ஜதி. ததோ விக்கே²போ உத்³த⁴ச்சங். தேன உத்³த⁴ச்சேன விக்³க³ஹிதமானஸோ அனத்ததோ உபட்டா²னங், அனிச்சதோ உபட்டா²னங், து³க்க²தோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி . தேன வுச்சதி – ‘‘த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவிக்³க³ஹிதமானஸோ…பே॰… ஏவங் ஸஞ்ஞோஜனானி பஹீயந்தி, அனுஸயா ப்³யந்தீஹொந்தி’’.
Dukkhato manasikaroto…pe… anattato manasikaroto obhāso uppajjati…pe… ñāṇaṃ uppajjati, pīti uppajjati, passaddhi uppajjati, sukhaṃ uppajjati, adhimokkho uppajjati, paggaho uppajjati, upaṭṭhānaṃ uppajjati, upekkhā uppajjati, nikanti uppajjati, ‘nikanti dhammo’ti nikantiṃ āvajjati. Tato vikkhepo uddhaccaṃ. Tena uddhaccena viggahitamānaso anattato upaṭṭhānaṃ, aniccato upaṭṭhānaṃ, dukkhato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti . Tena vuccati – ‘‘dhammuddhaccaviggahitamānaso…pe… evaṃ saññojanāni pahīyanti, anusayā byantīhonti’’.
ரூபங் அனிச்சதோ மனஸிகரோதோ…பே॰… ரூபங் து³க்க²தோ மனஸிகரோதோ… ரூபங் அனத்ததோ மனஸிகரோதோ… வேத³னங்…பே॰… ஸஞ்ஞங்… ஸங்கா²ரே… விஞ்ஞாணங்… சக்கு²ங்…பே॰… ஜராமரணங் அனிச்சதோ மனஸிகரோதோ…பே॰… ஜராமரணங் து³க்க²தோ மனஸிகரோதோ, ஜராமரணங் அனத்ததோ மனஸிகரோதோ ஓபா⁴ஸோ உப்பஜ்ஜதி…பே॰… ஞாணங் உப்பஜ்ஜதி, பீதி உப்பஜ்ஜதி, பஸ்ஸத்³தி⁴ உப்பஜ்ஜதி, ஸுக²ங் உப்பஜ்ஜதி, அதி⁴மொக்கோ² உப்பஜ்ஜதி, பக்³க³ஹோ உப்பஜ்ஜதி, உபட்டா²னங் உப்பஜ்ஜதி, உபெக்கா² உப்பஜ்ஜதி, நிகந்தி உப்பஜ்ஜதி, ‘நிகந்தி த⁴ம்மோ’தி நிகந்திங் ஆவஜ்ஜதி. ததோ விக்கே²போ உத்³த⁴ச்சங். தேன உத்³த⁴ச்சேன விக்³க³ஹிதமானஸோ. ஜராமரணங் அனத்ததோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி. ஜராமரணங் அனிச்சதோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி, ஜராமரணங் து³க்க²தோ உபட்டா²னங் யதா²பூ⁴தங் நப்பஜானாதி. தேன வுச்சதி – ‘‘த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவிக்³க³ஹிதமானஸோ ஹோதி. ஸோ ஸமயோ, யங் தங் சித்தங் அஜ்ஜ²த்தமேவ ஸந்திட்ட²தி ஸன்னிஸீத³தி ஏகோதி³ ஹோதி ஸமாதி⁴யதி. தஸ்ஸ மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதீ’’தி. கத²ங் மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதி…பே॰… ஏவங் மக்³கோ³ ஸஞ்ஜாயதி. ஏவங் ஸஞ்ஞோஜனானி பஹீயந்தி, அனுஸயா ப்³யந்தீஹொந்தி. ஏவங் த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவிக்³க³ஹிதங் மானஸங் ஹோதி.
Rūpaṃ aniccato manasikaroto…pe… rūpaṃ dukkhato manasikaroto… rūpaṃ anattato manasikaroto… vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato manasikaroto…pe… jarāmaraṇaṃ dukkhato manasikaroto, jarāmaraṇaṃ anattato manasikaroto obhāso uppajjati…pe… ñāṇaṃ uppajjati, pīti uppajjati, passaddhi uppajjati, sukhaṃ uppajjati, adhimokkho uppajjati, paggaho uppajjati, upaṭṭhānaṃ uppajjati, upekkhā uppajjati, nikanti uppajjati, ‘nikanti dhammo’ti nikantiṃ āvajjati. Tato vikkhepo uddhaccaṃ. Tena uddhaccena viggahitamānaso. Jarāmaraṇaṃ anattato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Jarāmaraṇaṃ aniccato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, jarāmaraṇaṃ dukkhato upaṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti. Tena vuccati – ‘‘dhammuddhaccaviggahitamānaso hoti. So samayo, yaṃ taṃ cittaṃ ajjhattameva santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tassa maggo sañjāyatī’’ti. Kathaṃ maggo sañjāyati…pe… evaṃ maggo sañjāyati. Evaṃ saññojanāni pahīyanti, anusayā byantīhonti. Evaṃ dhammuddhaccaviggahitaṃ mānasaṃ hoti.
7.
7.
ஓபா⁴ஸே சேவ ஞாணே ச, பீதியா ச விகம்பதி;
Obhāse ceva ñāṇe ca, pītiyā ca vikampati;
பஸ்ஸத்³தி⁴யா ஸுகே² சேவ, யேஹி சித்தங் பவேத⁴தி.
Passaddhiyā sukhe ceva, yehi cittaṃ pavedhati.
அதி⁴மொக்கே² ச பக்³கா³ஹே, உபட்டா²னே ச கம்பதி;
Adhimokkhe ca paggāhe, upaṭṭhāne ca kampati;
உபெக்கா²வஜ்ஜனாய சேவ, உபெக்கா²ய ச நிகந்தியா.
Upekkhāvajjanāya ceva, upekkhāya ca nikantiyā.
இமானி த³ஸ டா²னானி, பஞ்ஞா யஸ்ஸ பரிச்சிதா;
Imāni dasa ṭhānāni, paññā yassa pariccitā;
த⁴ம்முத்³த⁴ச்சகுஸலோ ஹோதி, ந ச ஸம்மோஹ க³ச்ச²தி.
Dhammuddhaccakusalo hoti, na ca sammoha gacchati.
விக்கி²பதி சேவ கிலிஸ்ஸதி ச, சவதி சித்தபா⁴வனா;
Vikkhipati ceva kilissati ca, cavati cittabhāvanā;
விக்கி²பதி ந கிலிஸ்ஸதி, பா⁴வனா பரிஹாயதி.
Vikkhipati na kilissati, bhāvanā parihāyati.
விக்கி²பதி ந கிலிஸ்ஸதி, பா⁴வனா ந பரிஹாயதி;
Vikkhipati na kilissati, bhāvanā na parihāyati;
ந ச விக்கி²பதே சித்தங் ந கிலிஸ்ஸதி, ந சவதி சித்தபா⁴வனா.
Na ca vikkhipate cittaṃ na kilissati, na cavati cittabhāvanā.
இமேஹி சதூஹி டா²னேஹி சித்தஸ்ஸ ஸங்கே²பவிக்கே²பவிக்³க³ஹிதங் 1 த³ஸ டா²னே ஸம்பஜானாதீதி.
Imehi catūhi ṭhānehi cittassa saṅkhepavikkhepaviggahitaṃ 2 dasa ṭhāne sampajānātīti.
யுக³னத்³த⁴கதா² நிட்டி²தா.
Yuganaddhakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
அட்ட²கதா² • Aṭṭhakathā / ஸுத்தபிடக (அட்ட²கதா²) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / கு²த்³த³கனிகாய (அட்ட²கதா²) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³-அட்ட²கதா² • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / 2. த⁴ம்முத்³த⁴ச்சவாரனித்³தே³ஸவண்ணனா • 2. Dhammuddhaccavāraniddesavaṇṇanā
