| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
૭. ધનઞ્જાનિસુત્તવણ્ણના
7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā
૪૪૫. રાજગહં પરિક્ખિપિત્વા ઠિતપબ્બતસ્સાતિ પણ્ડવપબ્બતં સન્ધાયાહ. રાજગહનગરસ્સ દક્ખિણદિસાભાગે પબ્બતસ્સ સમીપે ઠિતો જનપદો દક્ખિણાગિરિ. તણ્ડુલપુટકાનં પાલિ એત્થાતિ તણ્ડુલપાલિ. તસ્સ કિર દ્વારસમીપે તણ્ડુલવાણિજા તણ્ડુલપસિબ્બકે વિવરિત્વા પટિપાટિયા ઠપેત્વા નિસીદન્તિ, તેનસ્સ ‘‘તણ્ડુલપાલિદ્વાર’’ન્તિ સમઞ્ઞા અહોસિ. સબ્બમેવ સસ્સં ગણ્હાતીતિ દલિદ્દકસ્સકાનં દિવસપરિબ્બયમત્તમેવ વિસ્સજ્જેત્વા સબ્બમેવ આયતો નિપ્ફન્નં ધઞ્ઞં ગણ્હાતિ. મન્દસસ્સાનીતિ મન્દનિપ્ફત્તિકાનિ સસ્સાનિ.
445.Rājagahaṃparikkhipitvā ṭhitapabbatassāti paṇḍavapabbataṃ sandhāyāha. Rājagahanagarassa dakkhiṇadisābhāge pabbatassa samīpe ṭhito janapado dakkhiṇāgiri. Taṇḍulapuṭakānaṃ pāli etthāti taṇḍulapāli. Tassa kira dvārasamīpe taṇḍulavāṇijā taṇḍulapasibbake vivaritvā paṭipāṭiyā ṭhapetvā nisīdanti, tenassa ‘‘taṇḍulapālidvāra’’nti samaññā ahosi. Sabbameva sassaṃ gaṇhātīti daliddakassakānaṃ divasaparibbayamattameva vissajjetvā sabbameva āyato nipphannaṃ dhaññaṃ gaṇhāti. Mandasassānīti mandanipphattikāni sassāni.
૪૪૬. ઇમિના નયેનાતિ દાસકમ્મકરસ્સ નિવાસનભત્તવેત્તનાનુપ્પદાનેન મઙ્ગલદિવસેસુ ધનવત્થાલઙ્કારાનુપ્પદાનાદિના ચ પોસેતબ્બો. મિત્તામચ્ચાનં પિયવચનઅત્થચરિયાસમાનત્તતાદિ મિત્તામચ્ચકરણીયં કત્તબ્બં, તથા ઞાતિસાલોહિતાનં. તત્થ આવાહવિવાહસમ્બદ્ધેન ‘‘અમ્હાકં ઇમે’’તિ ઞાયન્તીતિ ઞાતી, માતાપિતાદિસમ્બદ્ધતાય સમાનલોહિતાતિ સાલોહિતા. સમ્મા દદન્તેસુપિ અસજ્જનતો નત્થિ એતેસં તિથીતિ અતિથિ, તેસં અત્તના સમાનપરિભોગવસેન અતિથિકરણીયં કાતબ્બં, અતિથિબલીતિ અત્થો. ઞાતકભૂતપુબ્બા પેત્તિવિસયં ઉપગતા પુબ્બપેતા, દક્ખિણેય્યેસુ કાલેન કાલં દાનં દત્વા તેસં ઉદ્દિસનં પુબ્બપેતકરણીયં, પેતબલીતિ અત્થો. ગન્ધપુપ્ફવિલેપનજાલાભત્તેહિ કાલેન કાલં દેવતાનં પૂજા દેવતાકરણીયં, દેવતાબલીતિ અત્થો, રાજકિચ્ચકરણં ઉપટ્ઠાનં રાજકરણીયં. અયમ્પિ કાયોતિ અત્તનો કાયં સન્ધાય વદતિ. ઇમમત્થં સન્ધાયાહ ‘‘ઇમિના નયેન અત્થો વેદિતબ્બો’’તિ.
446.Iminā nayenāti dāsakammakarassa nivāsanabhattavettanānuppadānena maṅgaladivasesu dhanavatthālaṅkārānuppadānādinā ca posetabbo. Mittāmaccānaṃ piyavacanaatthacariyāsamānattatādi mittāmaccakaraṇīyaṃ kattabbaṃ, tathā ñātisālohitānaṃ. Tattha āvāhavivāhasambaddhena ‘‘amhākaṃ ime’’ti ñāyantīti ñātī, mātāpitādisambaddhatāya samānalohitāti sālohitā. Sammā dadantesupi asajjanato natthi etesaṃ tithīti atithi, tesaṃ attanā samānaparibhogavasena atithikaraṇīyaṃ kātabbaṃ, atithibalīti attho. Ñātakabhūtapubbā pettivisayaṃ upagatā pubbapetā, dakkhiṇeyyesu kālena kālaṃ dānaṃ datvā tesaṃ uddisanaṃ pubbapetakaraṇīyaṃ, petabalīti attho. Gandhapupphavilepanajālābhattehi kālena kālaṃ devatānaṃ pūjā devatākaraṇīyaṃ, devatābalīti attho, rājakiccakaraṇaṃ upaṭṭhānaṃ rājakaraṇīyaṃ. Ayampi kāyoti attano kāyaṃ sandhāya vadati. Imamatthaṃ sandhāyāha ‘‘iminā nayena attho veditabbo’’ti.
૪૪૭. પઞ્ચ દુસ્સીલ્યકમ્માનીતિ નિચ્ચસીલપટિપક્ખધમ્મા. દસ અકુસલકમ્મપથધમ્મા દસ દુસ્સીલ્યકમ્માનિ. અધમ્મચારી એવ વિસમચારી કાયવિસમાદિચરણતોતિ વિસમચારીપદસ્સ અત્થો વિસું ન વુત્તો.
447.Pañca dussīlyakammānīti niccasīlapaṭipakkhadhammā. Dasa akusalakammapathadhammā dasa dussīlyakammāni. Adhammacārī eva visamacārī kāyavisamādicaraṇatoti visamacārīpadassa attho visuṃ na vutto.
૪૪૮-૪૫૩. ઓસરન્તિ અપસક્કન્તિ, ખીયન્તીતિ અત્થો. તેનાહ ‘‘પરિહાયન્તી’’તિ. અભિસરન્તીતિ અભિવડ્ઢનવસેન પવત્તન્તિ. તેનાહ ‘‘વડ્ઢન્તી’’તિ. તત્રાતિ બ્રહ્મલોકે. અસ્સાતિ બ્રહ્મલોકે ઉપ્પન્નસ્સ ધનઞ્જાનિસ્સ. તતો પટ્ઠાયાતિ યદા ભગવતા ‘‘એસો, ભિક્ખવે, સારિપુત્તો’’તિઆદિ વુત્તં, તતો પટ્ઠાય. ચતુસચ્ચવિનિમુત્તન્તિ નિદ્ધારેત્વા વિભજિત્વા વુચ્ચમાનેહિ સચ્ચેહિ વિમુત્તં. અત્થતો પન તતો પુબ્બેપિ સચ્ચવિમુત્તં કથં ન કથેસિયેવ સચ્ચવિમુત્તસ્સ નિય્યાનસ્સ અભાવતો.
448-453.Osaranti apasakkanti, khīyantīti attho. Tenāha ‘‘parihāyantī’’ti. Abhisarantīti abhivaḍḍhanavasena pavattanti. Tenāha ‘‘vaḍḍhantī’’ti. Tatrāti brahmaloke. Assāti brahmaloke uppannassa dhanañjānissa. Tato paṭṭhāyāti yadā bhagavatā ‘‘eso, bhikkhave, sāriputto’’tiādi vuttaṃ, tato paṭṭhāya. Catusaccavinimuttanti niddhāretvā vibhajitvā vuccamānehi saccehi vimuttaṃ. Atthato pana tato pubbepi saccavimuttaṃ kathaṃ na kathesiyeva saccavimuttassa niyyānassa abhāvato.
ધનઞ્જાનિસુત્તવણ્ણનાય લીનત્થપ્પકાસના સમત્તા.
Dhanañjānisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya / ૭. ધનઞ્જાનિસુત્તં • 7. Dhanañjānisuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૭. ધનઞ્જાનિસુત્તવણ્ણના • 7. Dhanañjānisuttavaṇṇanā
