Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ
2. Dutiyapārājikaṃ
ಧನಿಯವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Dhaniyavatthuvaṇṇanā
೮೪. ದುತಿಯೇ ರಾಜೂಹಿ ಏವ ಪರಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ರಾಜಗಹ’’ನ್ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಕೇ ಸಮೀಪತ್ಥೇನ, ಅಧಿಕರಣತ್ಥೇನ ಚ ಪಟಿಲದ್ಧಭುಮ್ಮವಿಭತ್ತಿಕೇ ಗಿಜ್ಝಕೂಟೇ ಪಬ್ಬತೇ ಚತೂಹಿ ವಿಹಾರೇಹಿ ವಿಹರನ್ತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಸ್ಸ ‘‘ವಸ್ಸಂ ಉಪಗಚ್ಛಿಂಸೂ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಯೋ ಏವ ಹಿ ಞತ್ತಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ತತೋ ಊನಾ ಅಧಿಕಾ ವಾ ಅಕಿರಿಯತ್ತಾ। ತತ್ಥ ವಿನಯಪರಿಯಾಯೇನ ಸಙ್ಘಗಣಪುಗ್ಗಲಕಮ್ಮಕೋಸಲ್ಲತ್ಥಂ ಇದಂ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ – ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಏವ ಕರೋತಿ, ನ ಗಣೋ ನ ಪುಗ್ಗಲೋ, ತಂ ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣೇಕದೇಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಇತರಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಚ ಕರೋತಿ, ಗಣೋ ಚ ಕರೋತಿ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಚ ಕರೋತಿ। ಕಿಞ್ಚಾತಿ? ಯಂ ಪುಬ್ಬೇ ಠಪಿತಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಪರಿವಾರಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ದ್ವೇ ತಯೋ ಜನಾ ವಸನ್ತಿ , ತೇಹಿ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕತಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘೇನ ಕತಸದಿಸಮೇವ। ಯಸ್ಮಿಂ ಪನ ವಿಹಾರೇ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಹೋತಿ, ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಉಪೋಸಥದಿವಸೇ ಪುಬ್ಬಕರಣಪುಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಕತಮ್ಪಿ ಕತಿಕವತ್ತಂ ಸಙ್ಘೇನ ಕತಸದಿಸಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಪರಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪೯೫-೪೯೬)। ಪುನಪಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏಕಭಿಕ್ಖುಕೇ ಪನ ವಿಹಾರೇ ಏಕೇನ ಸಾವಿತೇಪಿ ಪುರಿಮಕತಿಕಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ ಏವಾ’’ತಿ। ಅತ್ಥಿ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಕರೋತಿ, ಗಣೋ ಕರೋತಿ, ಪುಗ್ಗಲೋ ಕರೋತಿ, ತಂ ತಯೋ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಕರೀಯನ್ತಿ, ತಸ್ಸ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಗಣೋವ ಕರೋತಿ, ನ ಸಙ್ಘೋ ನ ಪುಗ್ಗಲೋ, ತಂ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಉಪೋಸಥೋ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಆರೋಚನವಸೇನ ಕರೀಯತಿ, ತಸ್ಸ ವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲಕಮ್ಮಂ ಪುಗ್ಗಲೋವ ಕರೋತಿ, ನ ಸಙ್ಘೋ ನ ಗಣೋ, ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನುಪೋಸಥವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಏಕಚ್ಚೋವ ಗಣೋ ಕರೋತಿ, ಏಕಚ್ಚೋ ನ ಕರೋತಿ, ತತ್ಥ ಅಞತ್ತಿಕಂ ದ್ವೇ ಏವ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ತಯೋ। ಸಞತ್ತಿಕಂ ತಯೋವ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ತತೋ ಊನಾ ಅಧಿಕಾ ವಾ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ತಯೋ ಏವ ಹಿ ಞತ್ತಿಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಗಣಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ತತೋ ಊನಾ ಅಧಿಕಾ ವಾ ಅಕಿರಿಯತ್ತಾ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಯೋವ ವಿನಯಪರಿಯಾಯೇನ ಸಮ್ಪಹುಲಾ, ನ ತತೋ ಉದ್ಧನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅನುಗಣ್ಠಿಪದೇ ಪನ ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಕಮ್ಮಲಕ್ಖಣಂ ತಯೋವ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ತೇಹಿ ಕತಂ ಸಙ್ಘೇನ ಕತಸದಿಸನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಏಕೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ತಯೋ ಜನಾ ವಿನಯಪರಿಯಾಯೇನಪಿ ಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಇದಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ಉಪಾದಾಯ ವುತ್ತಂ, ಲಾಭಂ ಪನ ಉಪಾದಾಯ ಅನ್ತಮಸೋ ಏಕೋಪಿ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೋಪಿ ‘‘ಸಙ್ಘೋ’’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ ಕಿರ। ಪವಾರಣಾದಿವಸಸ್ಸ ಅರುಣುಗ್ಗಮನಸಮನನ್ತರಮೇವ ‘‘ವುತ್ಥಗಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ಉಕ್ಕಂಸನಯೇನ ‘‘ಪಾಟಿಪದದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತೇನೇವ ‘‘ಮಹಾಪವಾರಣಾಯ ಪವಾರಿತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ಅನ್ತರಾಯೇನ ಅಪವಾರಿತಾ ‘‘ವುತ್ಥವಸ್ಸಾ’’ತಿ ನ ವುಚ್ಚನ್ತೀತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಥಮ್ಭಾದಿ ಕಟ್ಠಕಮ್ಮನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕೇಚಿ ತನುಕಂ ದಾರುತ್ಥಮ್ಭಂ ಅನ್ತೋಕತ್ವಾ ಮತ್ತಿಕಾಮಯಂ ಥಮ್ಭಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಯಂ ಪನ ತಥಾ ನ ಅಕಾಸಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಬ್ಬಮತ್ತಿಕಾಮಯಂ ಕುಟಿಕಂ ಕರಿತ್ವಾ’’ತಿ। ತೇಲಮಿಸ್ಸಾಯ ತಮ್ಬಮತ್ತಿಕಾಯ।
84. Dutiye rājūhi eva pariggahitattā ‘‘rājagaha’’nti laddhanāmake samīpatthena, adhikaraṇatthena ca paṭiladdhabhummavibhattike gijjhakūṭe pabbate catūhi vihārehi viharantoti adhippāyo. Tassa ‘‘vassaṃ upagacchiṃsū’’ti iminā sambandho veditabbo. Tayo eva hi ñattiṃ ṭhapetvā gaṇakammaṃ karonti, na tato ūnā adhikā vā akiriyattā. Tattha vinayapariyāyena saṅghagaṇapuggalakammakosallatthaṃ idaṃ pakiṇṇakaṃ veditabbaṃ – atthi saṅghakammaṃ saṅgho eva karoti, na gaṇo na puggalo, taṃ apalokanakammassa kammalakkhaṇekadesaṃ ṭhapetvā itaraṃ catubbidhampi kammaṃ veditabbaṃ. Atthi saṅghakammaṃ saṅgho ca karoti, gaṇo ca karoti, puggalo ca karoti. Kiñcāti? Yaṃ pubbe ṭhapitaṃ. Vuttañhetaṃ parivāraṭṭhakathāyaṃ ‘‘yasmiṃ vihāre dve tayo janā vasanti , tehi nisīditvā katampi saṅghena katasadisameva. Yasmiṃ pana vihāre eko bhikkhu hoti, tena bhikkhunā uposathadivase pubbakaraṇapubbakiccaṃ katvā nisinnena katampi katikavattaṃ saṅghena katasadisameva hotī’’ti (pari. aṭṭha. 495-496). Punapi vuttaṃ ‘‘ekabhikkhuke pana vihāre ekena sāvitepi purimakatikā paṭippassambhati evā’’ti. Atthi gaṇakammaṃ saṅgho karoti, gaṇo karoti, puggalo karoti, taṃ tayo pārisuddhiuposathā aññesaṃ santike karīyanti, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ gaṇova karoti, na saṅgho na puggalo, taṃ pārisuddhiuposatho aññamaññaṃ ārocanavasena karīyati, tassa vasena veditabbaṃ. Atthi puggalakammaṃ puggalova karoti, na saṅgho na gaṇo, taṃ adhiṭṭhānuposathavasena veditabbaṃ. Atthi gaṇakammaṃ ekaccova gaṇo karoti, ekacco na karoti, tattha añattikaṃ dve eva karonti, na tayo. Sañattikaṃ tayova karonti, na tato ūnā adhikā vā, tena vuttaṃ ‘‘tayo eva hi ñattiṃ ṭhapetvā gaṇakammaṃ karonti, na tato ūnā adhikā vā akiriyattā’’ti. Tasmā tayova vinayapariyāyena sampahulā, na tato uddhanti veditabbaṃ. Anugaṇṭhipade pana ‘‘kiñcāpi kammalakkhaṇaṃ tayova karonti, atha kho tehi kataṃ saṅghena katasadisanti vuttattā ekena pariyāyena tayo janā vinayapariyāyenapi saṅgho’’ti vuttaṃ, idaṃ sabbampi vinayakammaṃ upādāya vuttaṃ, lābhaṃ pana upādāya antamaso ekopi anupasampannopi ‘‘saṅgho’’ti saṅkhyaṃ gacchati kira. Pavāraṇādivasassa aruṇuggamanasamanantarameva ‘‘vutthagassā’’ti vuccanti, ukkaṃsanayena ‘‘pāṭipadadivasato paṭṭhāyā’’ti vuttaṃ, teneva ‘‘mahāpavāraṇāya pavāritā’’ti vuttaṃ. Aññathā antarāyena apavāritā ‘‘vutthavassā’’ti na vuccantīti āpajjati. Thambhādi kaṭṭhakammanti veditabbaṃ. Keci tanukaṃ dārutthambhaṃ antokatvā mattikāmayaṃ thambhaṃ karonti, ayaṃ pana tathā na akāsi, tena vuttaṃ ‘‘sabbamattikāmayaṃ kuṭikaṃ karitvā’’ti. Telamissāya tambamattikāya.
೮೫. ‘‘ಮಾ ಪಚ್ಛಿಮಾ ಜನತಾ ಪಾಣೇಸು ಪಾತಬ್ಯತಂ ಆಪಜ್ಜೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನುದ್ದೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದೇನ ಯತ್ಥ ಇಟ್ಠಕಪಚನ ಪತ್ತಪಚನ ಕುಟಿಕರಣ ವಿಹಾರಕಾರಾಪನ ನವಕಮ್ಮಕರಣ ಖಣ್ಡಫುಲ್ಲಪಟಿಸಙ್ಖರಣ ವಿಹಾರಸಮ್ಮಜ್ಜನ ಪಟಗ್ಗಿದಾನ ಕೂಪಪೋಕ್ಖರಣೀಖಣಾಪನಾದೀಸು ಪಾತಬ್ಯತಂ ಜಾನನ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಕಪ್ಪಿಯವಚನಮ್ಪಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ತೇನೇವ ಪರಿಯಾಯಂ ಅವತ್ವಾ ತೇಸಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇಸು ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಅಸತಿಯಾ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದ’’ನ್ತಿಪಿ ಏತಸ್ಸ ನಾಮಮೇವ। ‘‘ಗಚ್ಛಥೇತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕುಟಿಕಂ ಭಿನ್ದಥಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಕತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ವಸನ್ತಾನಮ್ಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ಚ ಸಿದ್ಧಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ಹಿ ಭಗವಾ ನ ಭಿನ್ದಾಪೇಯ್ಯ। ಏಸ ನಯೋ ಭೇದನಕಂ ಛೇದನಕಂ ಉದ್ದಾಲನಕನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ, ಆಪತ್ತಿಭೇದಾವ। ತತೋ ಏವ ಹಿ ಭೇದನಕಸಿಕ್ಖಾಪದಾದೀಸು ವಿಯ ‘‘ಅಞ್ಞೇನ ಕತಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಂ, ತಥಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಕರೋತಿ, ಚೇತಿಯಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕರೋತಿ, ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ಚ ಸಿದ್ಧಂ, ಅಞ್ಞಥಾ ಕುಟಿಕಾರಸಿಕ್ಖಾಪದಾದೀಸು ವಿಯ ‘‘ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯ ವಾಸಾಗಾರಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ, ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ನಯಮೇವ ವದೇಯ್ಯ, ನ ಭಿನ್ದಾಪೇಯ್ಯ। ಸಬ್ಬಮತ್ತಿಕಾಮಯಭಾವಂ ಪನ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಕಟ್ಠಪಾಸಾಣಾದಿಮಿಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಛೇದನಕಸಿಕ್ಖಾಪದಾದೀಸು ಭಗವತಾ ನಯೋ ದಿನ್ನೋ ‘‘ಅಞ್ಞೇನ ಕತಂ ಪಮಾಣಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿಆದೀಸು। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ವಯಕಮ್ಮಮ್ಪೀತಿ ಏತೇನ ಮೂಲಂ ದತ್ವಾ ಕಾರಾಪಿತಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಿ, ತೇನ ತಂ ಅಞ್ಞೇನ ಕತಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಿದ್ಧ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಸಮ್ಭಾರೇ ಕಿಣಿತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಕರೋನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ವಯಕಮ್ಮಸಮ್ಭವತೋ। ಕಿಂ ವಾ ಪಾಳಿಲೇಸೇ ಸತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಲೇಸನಯೋ। ಇಟ್ಠಕಾಹಿ ಗಿಞ್ಜಕಾವಸಥಸಙ್ಖೇಪೇನ ಕತಾ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಕತಿಇಟ್ಠಕಾಹಿ ಚಿನಿತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಾವಸಥೋ ಗಿಞ್ಜಕಾವಸಥೋ ನಾಮ। ಸಾ ಹಿ ‘‘ಮತ್ತಿಕಾಮಯಾ’’ತಿ ನ ವುಚ್ಚತಿ, ‘‘ಇಟ್ಠಕಕುಟಿಕಾ’’ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಮಾ ಥುಸಗೋಮಯತಿಣಪಲಾಲಮಿಸ್ಸಾ ಮತ್ತಿಕಾಮಯಾಪಿ ಅಪಕ್ಕಿಟ್ಠಕಮಯಾಪಿ ‘‘ಸಬ್ಬಮತ್ತಿಕಾಮಯಾ’’ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತೀತಿ ನೋ ಖನ್ತೀತಿ ಆಚರಿಯೋ, ಭಸ್ಮಾದಯೋ ಹಿ ಮತ್ತಿಕಾಯ ದಳ್ಹಿಭಾವತ್ಥಮೇವ ಆದೀಯನ್ತಿ, ಅಪಕ್ಕಿಟ್ಠಕಮಯಾಪಿ ಗಿಞ್ಜಕಾವಸಥಸಙ್ಖ್ಯಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಚ ಆಯಸ್ಮಾ ಧನಿಯೋ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಕುಮ್ಭಕಾರೋ ವಿಯ ಕುಮ್ಭಂ ತಂ ಕುಟಿಕಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ, ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪನ ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ಸುಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ಮತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡೇಹಿ ಚಿನಿತ್ವಾ ನಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ, ಅಪಕ್ಕಿಟ್ಠಕಮಯಾ ಕುಟಿ ವಿಯ ಸಬ್ಬಮತ್ತಿಕಾಮಯಾ ಕುಟಿ ಏಕಾಬದ್ಧಾ ಹೋತಿ, ನ ತಥಾ ಪಕ್ಕಿಟ್ಠಕಮಯಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಕಪ್ಪತೀತಿ ಏಕೇ। ಸಬ್ಬಮತ್ತಿಕಾಮಯಾಯ ಕುಟಿಯಾ ಬಹಿ ಚೇ ತಿಣಕುಟಿಕಾದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ವಸತಿ, ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಸಚೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಛಿದ್ದಂ ಕತ್ವಾ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಕರೋತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಅನ್ತೋ ಚೇ ತಿಣಕುಟಿಕಾದಿಂ ಕತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ವಸತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಕಾರಕೋ ಏವ ಚೇ ವಸತಿ, ಕರಣಪಚ್ಚಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ನ ವಸನಪಚ್ಚಯಾ। ಸಚೇ ಅನ್ತೋ ವಾ ಬಹಿ ವಾ ಉಭಯತ್ಥ ವಾ ಸುಧಾಯ ಲಿಮ್ಪತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬಮತ್ತಿಕಾಮಯಾ ಕುಟಿ ಸುಕರಾ ಭಿನ್ದಿತುಂ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಠಪಿತಂ ಪತ್ತಚೀವರಾದಿ ಅಗುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಚೋರಾದೀಹಿ ಅವಹರಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪತ್ತಚೀವರಗುತ್ತತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ।
85. ‘‘Mā pacchimā janatā pāṇesu pātabyataṃ āpajjī’’ti iminā anuddesasikkhāpadena yattha iṭṭhakapacana pattapacana kuṭikaraṇa vihārakārāpana navakammakaraṇa khaṇḍaphullapaṭisaṅkharaṇa vihārasammajjana paṭaggidāna kūpapokkharaṇīkhaṇāpanādīsu pātabyataṃ jānantena bhikkhunā kappiyavacanampi na vattabbanti dasseti, teneva pariyāyaṃ avatvā tesaṃ sikkhāpadānaṃ anāpattivāresu ‘‘anāpatti asatiyā ajānantassā’’ti vuttaṃ. ‘‘Antarāpattisikkhāpada’’ntipi etassa nāmameva. ‘‘Gacchathetaṃ, bhikkhave, kuṭikaṃ bhindathā’’ti iminā kataṃ labhitvā tattha vasantānampi dukkaṭamevāti ca siddhaṃ. Aññathā hi bhagavā na bhindāpeyya. Esa nayo bhedanakaṃ chedanakaṃ uddālanakanti etthāpi, āpattibhedāva. Tato eva hi bhedanakasikkhāpadādīsu viya ‘‘aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti na vuttaṃ, tathā aññassatthāya karoti, cetiyādīnaṃ atthāya karoti, dukkaṭamevāti ca siddhaṃ, aññathā kuṭikārasikkhāpadādīsu viya ‘‘aññassatthāya vāsāgāraṃ ṭhapetvā sabbattha, anāpattī’’ti nayameva vadeyya, na bhindāpeyya. Sabbamattikāmayabhāvaṃ pana mocetvā kaṭṭhapāsāṇādimissaṃ katvā paribhuñjati, anāpatti. Tathā hi chedanakasikkhāpadādīsu bhagavatā nayo dinno ‘‘aññena kataṃ pamāṇātikkantaṃ paṭilabhitvā chinditvā paribhuñjatī’’tiādīsu. Keci pana ‘‘vayakammampīti etena mūlaṃ datvā kārāpitampi atthi, tena taṃ aññena katampi na vaṭṭatīti siddha’’nti vadanti, taṃ na sundaraṃ. Kasmā? Sambhāre kiṇitvā sayameva karontassāpi vayakammasambhavato. Kiṃ vā pāḷilese sati aṭṭhakathālesanayo. Iṭṭhakāhi giñjakāvasathasaṅkhepena katā vaṭṭatīti ettha pakatiiṭṭhakāhi cinitvā kattabbāvasatho giñjakāvasatho nāma. Sā hi ‘‘mattikāmayā’’ti na vuccati, ‘‘iṭṭhakakuṭikā’’tveva vuccati, tasmā thusagomayatiṇapalālamissā mattikāmayāpi apakkiṭṭhakamayāpi ‘‘sabbamattikāmayā’’tveva vuccatīti no khantīti ācariyo, bhasmādayo hi mattikāya daḷhibhāvatthameva ādīyanti, apakkiṭṭhakamayāpi giñjakāvasathasaṅkhyaṃ na gacchati, na ca āyasmā dhaniyo ekappahāreneva kumbhakāro viya kumbhaṃ taṃ kuṭikaṃ niṭṭhāpesi, anukkamena pana sukkhāpetvā sukkhāpetvā mattikāpiṇḍehi cinitvā niṭṭhāpesi, apakkiṭṭhakamayā kuṭi viya sabbamattikāmayā kuṭi ekābaddhā hoti, na tathā pakkiṭṭhakamayā, tasmā sā kappatīti eke. Sabbamattikāmayāya kuṭiyā bahi ce tiṇakuṭikādiṃ katvā anto vasati, dukkaṭameva. Sace tattha tattha chiddaṃ katvā bandhitvā ekābaddhaṃ karoti, vaṭṭati. Anto ce tiṇakuṭikādiṃ katvā anto vasati, vaṭṭati. Kārako eva ce vasati, karaṇapaccayā dukkaṭaṃ āpajjati, na vasanapaccayā. Sace anto vā bahi vā ubhayattha vā sudhāya limpati, vaṭṭati. Yasmā sabbamattikāmayā kuṭi sukarā bhindituṃ, tasmā tattha ṭhapitaṃ pattacīvarādi aguttaṃ hoti, corādīhi avaharituṃ sakkā, tena vuttaṃ ‘‘pattacīvaraguttatthāyā’’ti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಧನಿಯವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Dhaniyavatthuvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಧನಿಯವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Dhaniyavatthuvaṇṇanā