| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೬. ಧನುಗ್ಗಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā
೨೨೮. ದಳ್ಹಧನುನೋತಿ ಥಿರತರಧನುನೋ। ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಥಿರತರಭಾವಂ ಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ದಳ್ಹಧನೂ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದ್ವಿಸಹಸ್ಸಥಾಮನ್ತಿ ಪಲಾನಂ ದ್ವಿಸಹಸ್ಸಥಾಮಂ। ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಪಾಕಟತರಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸಾತಿ ಧನುನೋ। ಆರೋಪಿತಸ್ಸಾತಿ ಜಿಯಂ ಆರೋಪಿತಸ್ಸ। ಜಿಯಾಬದ್ಧೋತಿ ಜಿಯಾಯ ಬದ್ಧೋ। ಪಥವಿತೋ ಮುಚ್ಚತಿ, ಏತಂ ‘‘ದ್ವಿಸಹಸ್ಸಥಾಮ’’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ । ಲೋಹಸೀಸಾದೀನನ್ತಿ ಕಾಳಲೋಹತಮ್ಬಲೋಹಸೀಸಾದೀನಂ। ಭಾರೋತಿ ಪುರಿಸಭಾರೋ, ಸೋ ಪನ ಮಜ್ಝಿಮಪುರಿಸಸ್ಸ ವಸೇನ ಏದಿಸಂ ತಸ್ಸ ಬಲಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಉಗ್ಗಹಿತಸಿಪ್ಪಾ ಧನುವೇದಸಿಕ್ಖಾವಸೇನ। ಚಿಣ್ಣವಸೀಭಾವಾ ಲಕ್ಖೇಸು ಅವಿರಜ್ಝನಸರಕ್ಖೇಪವಸೇನ। ಕತಂ ರಾಜಕುಲಾದೀಸು ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಅಸನಂ ಸರಕ್ಖೇಪೋ ಏತೇಹೀತಿ ಕತೂಪಸನಾತಿ ಆಹ ‘‘ರಾಜಕುಲಾದೀಸು ದಸ್ಸಿತಸಿಪ್ಪಾ’’ತಿ।
228.Daḷhadhanunoti thirataradhanuno. Idāni tassa thiratarabhāvaṃ paricchedato dassetuṃ ‘‘daḷhadhanū’’tiādi vuttaṃ. Tattha dvisahassathāmanti palānaṃ dvisahassathāmaṃ. Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha. Tattha yassāti dhanuno. Āropitassāti jiyaṃ āropitassa. Jiyābaddhoti jiyāya baddho. Pathavito muccati, etaṃ ‘‘dvisahassathāma’’nti veditabbaṃ . Lohasīsādīnanti kāḷalohatambalohasīsādīnaṃ. Bhāroti purisabhāro, so pana majjhimapurisassa vasena edisaṃ tassa balaṃ daṭṭhabbaṃ. Uggahitasippā dhanuvedasikkhāvasena. Ciṇṇavasībhāvā lakkhesu avirajjhanasarakkhepavasena. Kataṃ rājakulādīsu upagantvā asanaṃ sarakkhepo etehīti katūpasanāti āha ‘‘rājakulādīsu dassitasippā’’ti.
‘‘ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚತ್ತಾರಿ ಕಣ್ಡಾನಿ ಆಹರೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಮೇವ ಅತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತದಾ ಕಿರಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಜವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಧಾವಿಸ್ಸಾಮ। ಅಗ್ಗಿ ಉಟ್ಠಹೀತಿ ಸೀಘಪತನಸನ್ತಾಪೇನ ಚ ಸೂರಿಯರಸ್ಮಿಸನ್ತಾಪಸ್ಸ ಆಸನ್ನಭಾವೇನ ಚ ಉಸುಮಾ ಉಟ್ಠಹಿ। ಪಕ್ಖಪಞ್ಜರೇನಾತಿ ಪಕ್ಖಜಾಲನ್ತರೇನ।
‘‘Bodhisatto cattāri kaṇḍāni āharī’’ti vatvā tameva atthaṃ vitthārato dassento ‘‘tadā kirā’’tiādimāha. Tattha javissāmāti dhāvissāma. Aggi uṭṭhahīti sīghapatanasantāpena ca sūriyarasmisantāpassa āsannabhāvena ca usumā uṭṭhahi. Pakkhapañjarenāti pakkhajālantarena.
ನಿವತ್ತಿತ್ವಾತಿ ‘‘ನಿಪ್ಪಯೋಜನಮಿದಂ ಜವನ’’ನ್ತಿ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ। ಪತ್ತಕಟಾಹೇನ ಓತ್ಥಟಪತ್ತೋ ವಿಯಾತಿ ಪಿಹಿತಪತ್ತೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ, ವೇಗಸಾ ಪತನೇನ ನಗರಸ್ಸ ಉಪರಿ ಆಕಾಸಸ್ಸ ನಿರಿಕ್ಖಣಂ ಅಹೋಸಿ। ಸಞ್ಚಾರಿತತ್ತಾ ಅನೇಕಹಂಸಸಹಸ್ಸಸದಿಸೋ ಪಞ್ಞಾಯಿ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಧನುಗ್ಗಹಕಾಲೇ ಸರಕೂಟಾದಿದಸ್ಸನೇ।
Nivattitvāti ‘‘nippayojanamidaṃ javana’’nti nivattitvā. Pattakaṭāhena otthaṭapatto viyāti pihitapatto viya ahosi, vegasā patanena nagarassa upari ākāsassa nirikkhaṇaṃ ahosi. Sañcāritattā anekahaṃsasahassasadiso paññāyi seyyathāpi bodhisattassa dhanuggahakāle sarakūṭādidassane.
ದುಕ್ಕರನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಅದಸ್ಸನಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ, ನ ಅತ್ತನೋ ಪತನಂ। ಸೂರಿಯಮಣ್ಡಲಞ್ಹಿ ಅತಿಸೀಘೇನ ಜವೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಮ್ಪಿ ಪಞ್ಞಾಸಯೋಜನಾಯಾಮವಿತ್ಥತಂ ಅತ್ತನೋ ವಿಪುಲತಾಯ ಪಭಸ್ಸರತಾಯ ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಚಕ್ಖುಸ್ಸ ಗೋಚರಭಾವಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಜವನಹಂಸೋ ಪನ ತಾದಿಸೇನ ಸೂರಿಯೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಜವೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯೇಯ್ಯ। ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ತಯಾ ಪಸ್ಸಿತು’’ನ್ತಿ। ಚತ್ತಾರೋ ಅಕ್ಖಣವೇಧಿನೋ। ಗನ್ತ್ವಾ ಗಹಿತೇ ಸೋತುಂ ಘಣ್ಡಂ ಪಿಳನ್ಧಾಪೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಪುರತ್ಥಾಭಿಮುಖೋ ನಿಸಿನ್ನೋ। ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಭಿಮುಖಂ ಗತಕಣ್ಡಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಪಠಮಕಣ್ಡೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾ’’ತಿ। ತೇ ಚತ್ತಾರಿ ಕಣ್ಡಾನಿ ಏಕಕ್ಖಣೇಯೇವ ಖಿಪಿಂಸು।
Dukkaranti tassa adassanaṃ sandhāyāha, na attano patanaṃ. Sūriyamaṇḍalañhi atisīghena javena gacchantampi paññāsayojanāyāmavitthataṃ attano vipulatāya pabhassaratāya ca sattānaṃ cakkhussa gocarabhāvaṃ gacchati, javanahaṃso pana tādisena sūriyena saddhiṃ javena gacchanto na paññāyeyya. Tasmā vuttaṃ ‘‘na sakkā tayā passitu’’nti. Cattāro akkhaṇavedhino. Gantvā gahite sotuṃ ghaṇḍaṃ piḷandhāpetvā sayaṃ puratthābhimukho nisinno. Puratthimadisābhimukhaṃ gatakaṇḍaṃ sandhāyāha ‘‘paṭhamakaṇḍeneva saddhiṃ uppatitvā’’ti. Te cattāri kaṇḍāni ekakkhaṇeyeva khipiṃsu.
ಆಯುಂ ಸಙ್ಖರೋತಿ ಏತೇನಾತಿ ಆಯುಸಙ್ಖಾರೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಕಮ್ಮಜರೂಪಾನಂ ಪವತ್ತಿ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಪಟಿಬದ್ಧಾ, ಏವಂ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಪವತ್ತಿ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಾತಿ। ಬಹುವಚನನಿದ್ದೇಸೋ ಪನ ಪಾಳಿಯಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಅನೇಕಸತಸಙ್ಖಸ್ಸ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಉಪಲಬ್ಭನತೋ। ತಂ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ತತೋ ಯಥಾವುತ್ತದೇವತಾನಂ ಜವತೋ ಸೀಘತರಂ ಖೀಯತಿ ಇತ್ತರಖಣತ್ತಾ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Āyuṃ saṅkharoti etenāti āyusaṅkhāro. Yathā hi kammajarūpānaṃ pavatti jīvitindriyapaṭibaddhā, evaṃ attabhāvassa pavatti tappaṭibaddhāti. Bahuvacananiddeso pana pāḷiyaṃ ekasmiṃ khaṇe anekasatasaṅkhassa jīvitindriyassa upalabbhanato. Taṃ jīvitindriyaṃ. Tato yathāvuttadevatānaṃ javato sīghataraṃ khīyati ittarakhaṇattā. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಜೀವಿತಂ ಅತ್ತಭಾವೋ ಚ, ಸುಖದುಕ್ಖಾ ಚ ಕೇವಲಾ।
‘‘Jīvitaṃ attabhāvo ca, sukhadukkhā ca kevalā;
ಏಕಚಿತ್ತಸಮಾಯುತ್ತಾ, ಲಹುಸೋ ವತ್ತತೇ ಖಣೋ’’ತಿ॥ (ಮಹಾನಿ॰ ೧೦)।
Ekacittasamāyuttā, lahuso vattate khaṇo’’ti. (mahāni. 10);
ಭೇದೋತಿ ಭಙ್ಗೋ। ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಞ್ಞಾಪೇತುಂ ತತೋಪಿ ಅತಿವಿಯ ಇತ್ತರಖಣತ್ತಾ।
Bhedoti bhaṅgo. Na sakkā paññāpetuṃ tatopi ativiya ittarakhaṇattā.
ಧನುಗ್ಗಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dhanuggahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೬. ಧನುಗ್ಗಹಸುತ್ತಂ • 6. Dhanuggahasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ಧನುಗ್ಗಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Dhanuggahasuttavaṇṇanā
