Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya |
൧൦. ധാതുവിഭങ്ഗസുത്തം
10. Dhātuvibhaṅgasuttaṃ
൩൪൨. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ മഗധേസു ചാരികം ചരമാനോ യേന രാജഗഹം തദവസരി; യേന ഭഗ്ഗവോ കുമ്ഭകാരോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗ്ഗവം കുമ്ഭകാരം ഏതദവോച – ‘‘സചേ തേ, ഭഗ്ഗവ, അഗരു വിഹരേമു ആവേസനേ 1 ഏകരത്ത’’ന്തി. ‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, ഗരു. അത്ഥി ചേത്ഥ പബ്ബജിതോ പഠമം വാസൂപഗതോ. സചേ സോ അനുജാനാതി, വിഹരഥ 2, ഭന്തേ, യഥാസുഖ’’ന്തി.
342. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu cārikaṃ caramāno yena rājagahaṃ tadavasari; yena bhaggavo kumbhakāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhaggavaṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhaggava, agaru viharemu āvesane 3 ekaratta’’nti. ‘‘Na kho me, bhante, garu. Atthi cettha pabbajito paṭhamaṃ vāsūpagato. Sace so anujānāti, viharatha 4, bhante, yathāsukha’’nti.
തേന ഖോ പന സമയേന പുക്കുസാതി നാമ കുലപുത്തോ ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ സദ്ധായ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജിതോ. സോ തസ്മിം കുമ്ഭകാരാവേസനേ 5 പഠമം വാസൂപഗതോ ഹോതി. അഥ ഖോ ഭഗവാ യേനായസ്മാ പുക്കുസാതി തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ആയസ്മന്തം പുക്കുസാതിം ഏതദവോച – ‘‘സചേ തേ, ഭിക്ഖു, അഗരു വിഹരേമു ആവേസനേ ഏകരത്ത’’ന്തി. ‘‘ഉരുന്ദം, ആവുസോ 6, കുമ്ഭകാരാവേസനം. വിഹരതായസ്മാ യഥാസുഖ’’ന്തി.
Tena kho pana samayena pukkusāti nāma kulaputto bhagavantaṃ uddissa saddhāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito. So tasmiṃ kumbhakārāvesane 7 paṭhamaṃ vāsūpagato hoti. Atha kho bhagavā yenāyasmā pukkusāti tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pukkusātiṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhikkhu, agaru viharemu āvesane ekaratta’’nti. ‘‘Urundaṃ, āvuso 8, kumbhakārāvesanaṃ. Viharatāyasmā yathāsukha’’nti.
അഥ ഖോ ഭഗവാ കുമ്ഭകാരാവേസനം പവിസിത്വാ ഏകമന്തം തിണസന്ഥാരകം 9 പഞ്ഞാപേത്വാ നിസീദി പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാ ഉജും കായം പണിധായ പരിമുഖം സതിം ഉപട്ഠപേത്വാ. അഥ ഖോ ഭഗവാ ബഹുദേവ രത്തിം നിസജ്ജായ വീതിനാമേസി. ആയസ്മാപി ഖോ പുക്കുസാതി ബഹുദേവ രത്തിം നിസജ്ജായ വീതിനാമേസി.
Atha kho bhagavā kumbhakārāvesanaṃ pavisitvā ekamantaṃ tiṇasanthārakaṃ 10 paññāpetvā nisīdi pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Atha kho bhagavā bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmesi. Āyasmāpi kho pukkusāti bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmesi.
അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘പാസാദികം ഖോ അയം കുലപുത്തോ ഇരിയതി. യംനൂനാഹം പുച്ഛേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം പുക്കുസാതിം ഏതദവോച – ‘‘കംസി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഉദ്ദിസ്സ പബ്ബജിതോ? കോ വാ തേ സത്ഥാ? കസ്സ വാ ത്വം ധമ്മം രോചേസീ’’തി? ‘‘അത്ഥാവുസോ, സമണോ ഗോതമോ സക്യപുത്തോ സക്യകുലാ പബ്ബജിതോ. തം ഖോ പന ഭഗവന്തം ഗോതമം ഏവം കല്യാണോ കിത്തിസദ്ദോ അബ്ഭുഗ്ഗതോ – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’തി . താഹം ഭഗവന്തം ഉദ്ദിസ്സ പബ്ബജിതോ. സോ ച മേ ഭഗവാ സത്ഥാ. തസ്സ ചാഹം ഭഗവതോ ധമ്മം രോചേമീ’’തി. ‘‘കഹം പന, ഭിക്ഖു, ഏതരഹി സോ ഭഗവാ വിഹരതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’തി. ‘‘അത്ഥാവുസോ, ഉത്തരേസു ജനപദേസു സാവത്ഥി നാമ നഗരം. തത്ഥ സോ ഭഗവാ ഏതരഹി വിഹരതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’തി. ‘‘ദിട്ഠപുബ്ബോ പന തേ, ഭിക്ഖു, സോ ഭഗവാ; ദിസ്വാ ച പന ജാനേയ്യാസീ’’തി? ‘‘ന ഖോ മേ, ആവുസോ, ദിട്ഠപുബ്ബോ സോ ഭഗവാ; ദിസ്വാ ചാഹം ന ജാനേയ്യ’’ന്തി.
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘pāsādikaṃ kho ayaṃ kulaputto iriyati. Yaṃnūnāhaṃ puccheyya’’nti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ etadavoca – ‘‘kaṃsi tvaṃ, bhikkhu, uddissa pabbajito? Ko vā te satthā? Kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’’ti? ‘‘Atthāvuso, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti . Tāhaṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajito. So ca me bhagavā satthā. Tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ rocemī’’ti. ‘‘Kahaṃ pana, bhikkhu, etarahi so bhagavā viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Atthāvuso, uttaresu janapadesu sāvatthi nāma nagaraṃ. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti. ‘‘Diṭṭhapubbo pana te, bhikkhu, so bhagavā; disvā ca pana jāneyyāsī’’ti? ‘‘Na kho me, āvuso, diṭṭhapubbo so bhagavā; disvā cāhaṃ na jāneyya’’nti.
അഥ ഖോ ഭഗവതോ ഏതദഹോസി – ‘‘മമഞ്ച ഖ്വായം 11 കുലപുത്തോ ഉദ്ദിസ്സ പബ്ബജിതോ. യംനൂനസ്സാഹം ധമ്മം ദേസേയ്യ’’ന്തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം പുക്കുസാതിം ആമന്തേസി – ‘‘ധമ്മം തേ, ഭിക്ഖു, ദേസേസ്സാമി. തം സുണാഹി, സാധുകം മനസി കരോഹി; ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവമാവുസോ’’തി ഖോ ആയസ്മാ പുക്കുസാതി ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘mamañca khvāyaṃ 12 kulaputto uddissa pabbajito. Yaṃnūnassāhaṃ dhammaṃ deseyya’’nti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ pukkusātiṃ āmantesi – ‘‘dhammaṃ te, bhikkhu, desessāmi. Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā pukkusāti bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
൩൪൩. ‘‘‘ഛധാതുരോ 13 അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ ഛഫസ്സായതനോ അട്ഠാരസമനോപവിചാരോ ചതുരാധിട്ഠാനോ; യത്ഥ ഠിതം മഞ്ഞസ്സവാ നപ്പവത്തന്തി, മഞ്ഞസ്സവേ ഖോ പന നപ്പവത്തമാനേ മുനി സന്തോതി വുച്ചതി. പഞ്ഞം നപ്പമജ്ജേയ്യ, സച്ചമനുരക്ഖേയ്യ, ചാഗമനുബ്രൂഹേയ്യ, സന്തിമേവ സോ സിക്ഖേയ്യാ’തി – അയമുദ്ദേസോ ധാതുവിഭങ്ഗസ്സ 14.
343. ‘‘‘Chadhāturo 15 ayaṃ, bhikkhu, puriso chaphassāyatano aṭṭhārasamanopavicāro caturādhiṭṭhāno; yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccati. Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – ayamuddeso dhātuvibhaṅgassa 16.
൩൪൪. ‘‘‘ഛധാതുരോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? (ഛയിമാ, ഭിക്ഖു, ധാതുയോ) 17 – പഥവീധാതു, ആപോധാതു, തേജോധാതു, വായോധാതു, ആകാസധാതു, വിഞ്ഞാണധാതു. ‘ഛധാതുരോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി യം തം വുത്തം, ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.
344. ‘‘‘Chadhāturo ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? (Chayimā, bhikkhu, dhātuyo) 18 – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu. ‘Chadhāturo ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
൩൪൫. ‘‘‘ഛഫസ്സായതനോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ചക്ഖുസമ്ഫസ്സായതനം, സോതസമ്ഫസ്സായതനം, ഘാനസമ്ഫസ്സായതനം, ജിവ്ഹാസമ്ഫസ്സായതനം, കായസമ്ഫസ്സായതനം, മനോസമ്ഫസ്സായതനം. ‘ഛഫസ്സായതനോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി യം തം വുത്തം, ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.
345. ‘‘‘Chaphassāyatano ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhusamphassāyatanaṃ, sotasamphassāyatanaṃ, ghānasamphassāyatanaṃ, jivhāsamphassāyatanaṃ, kāyasamphassāyatanaṃ, manosamphassāyatanaṃ. ‘Chaphassāyatano ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
൩൪൬. ‘‘‘അട്ഠാരസമനോപവിചാരോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ സോമനസ്സട്ഠാനീയം രൂപം ഉപവിചരതി, ദോമനസ്സട്ഠാനീയം രൂപം ഉപവിചരതി, ഉപേക്ഖാട്ഠാനീയം രൂപം ഉപവിചരതി; സോതേന സദ്ദം സുത്വാ…പേ॰… ഘാനേന ഗന്ധം ഘായിത്വാ… ജിവ്ഹായ രസം സായിത്വാ… കായേന ഫോട്ഠബ്ബം ഫുസിത്വാ… മനസാ ധമ്മം വിഞ്ഞായ സോമനസ്സട്ഠാനീയം ധമ്മം ഉപവിചരതി, ദോമനസ്സട്ഠാനീയം ധമ്മം ഉപവിചരതി , ഉപേക്ഖാട്ഠാനീയം ധമ്മം ഉപവിചരതി – ഇതി ഛ സോമനസ്സുപവിചാരാ, ഛ ദോമനസ്സുപവിചാരാ, ഛ ഉപേക്ഖുപവിചാരാ. ‘അട്ഠാരസമനോപവിചാരോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി യം തം വുത്തം, ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.
346. ‘‘‘Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Cakkhunā rūpaṃ disvā somanassaṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati, domanassaṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati, upekkhāṭṭhānīyaṃ rūpaṃ upavicarati; sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya somanassaṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati, domanassaṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati , upekkhāṭṭhānīyaṃ dhammaṃ upavicarati – iti cha somanassupavicārā, cha domanassupavicārā, cha upekkhupavicārā. ‘Aṭṭhārasamanopavicāro ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
൩൪൭. ‘‘‘ചതുരാധിട്ഠാനോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? പഞ്ഞാധിട്ഠാനോ, സച്ചാധിട്ഠാനോ, ചാഗാധിട്ഠാനോ, ഉപസമാധിട്ഠാനോ. ‘ചതുരാധിട്ഠാനോ അയം, ഭിക്ഖു, പുരിസോ’തി – ഇതി യം തം വുത്തം ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.
347. ‘‘‘Caturādhiṭṭhāno ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Paññādhiṭṭhāno, saccādhiṭṭhāno, cāgādhiṭṭhāno, upasamādhiṭṭhāno. ‘Caturādhiṭṭhāno ayaṃ, bhikkhu, puriso’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
൩൪൮. ‘‘‘പഞ്ഞം നപ്പമജ്ജേയ്യ, സച്ചമനുരക്ഖേയ്യ, ചാഗമനുബ്രൂഹേയ്യ, സന്തിമേവ സോ സിക്ഖേയ്യാ’തി – ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? കഥഞ്ച, ഭിക്ഖു, പഞ്ഞം നപ്പമജ്ജതി? ഛയിമാ, ഭിക്ഖു, ധാതുയോ – പഥവീധാതു, ആപോധാതു, തേജോധാതു, വായോധാതു, ആകാസധാതു, വിഞ്ഞാണധാതു.
348. ‘‘‘Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? Kathañca, bhikkhu, paññaṃ nappamajjati? Chayimā, bhikkhu, dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.
൩൪൯. ‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖു, പഥവീധാതു? പഥവീധാതു സിയാ അജ്ഝത്തികാ സിയാ ബാഹിരാ. കതമാ ച, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ പഥവീധാതു? യം അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം കക്ഖളം ഖരിഗതം ഉപാദിന്നം 19, സേയ്യഥിദം – കേസാ ലോമാ നഖാ ദന്താ തചോ മംസം ന്ഹാരു അട്ഠി അട്ഠിമിഞ്ജം 20 വക്കം ഹദയം യകനം കിലോമകം പിഹകം പപ്ഫാസം അന്തം അന്തഗുണം ഉദരിയം കരീസം, യം വാ പനഞ്ഞമ്പി കിഞ്ചി അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം കക്ഖളം ഖരിഗതം ഉപാദിന്നം – അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ പഥവീധാതു. യാ ചേവ ഖോ പന അജ്ഝത്തികാ പഥവീധാതു യാ ച ബാഹിരാ പഥവീധാതു പഥവീധാതുരേവേസാ . ‘തം നേതം മമ നേസോഹമസ്മി ന മേസോ അത്താ’തി – ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദട്ഠബ്ബം. ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദിസ്വാ പഥവീധാതുയാ നിബ്ബിന്ദതി, പഥവീധാതുയാ ചിത്തം വിരാജേതി.
349. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, pathavīdhātu? Pathavīdhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā pathavīdhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ 21, seyyathidaṃ – kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ 22 vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ kakkhaḷaṃ kharigataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā pathavīdhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā pathavīdhātu yā ca bāhirā pathavīdhātu pathavīdhāturevesā . ‘Taṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā pathavīdhātuyā nibbindati, pathavīdhātuyā cittaṃ virājeti.
൩൫൦. ‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖു, ആപോധാതു? ആപോധാതു സിയാ അജ്ഝത്തികാ സിയാ ബാഹിരാ. കതമാ ച, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ ആപോധാതു? യം അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം ആപോ ആപോഗതം ഉപാദിന്നം സേയ്യഥിദം – പിത്തം സേമ്ഹം പുബ്ബോ ലോഹിതം സേദോ മേദോ അസ്സു വസാ ഖേളോ സിങ്ഘാണികാ ലസികാ മുത്തം, യം വാ പനഞ്ഞമ്പി കിഞ്ചി അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം ആപോ ആപോഗതം ഉപാദിന്നം – അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ ആപോധാതു. യാ ചേവ ഖോ പന അജ്ഝത്തികാ ആപോധാതു യാ ച ബാഹിരാ ആപോധാതു ആപോധാതുരേവേസാ. ‘തം നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി – ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദട്ഠബ്ബം. ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദിസ്വാ ആപോധാതുയാ നിബ്ബിന്ദതി, ആപോധാതുയാ ചിത്തം വിരാജേതി.
350. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, āpodhātu? Āpodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ seyyathidaṃ – pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ āpo āpogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā āpodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā āpodhātu yā ca bāhirā āpodhātu āpodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā āpodhātuyā nibbindati, āpodhātuyā cittaṃ virājeti.
൩൫൧. ‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖു, തേജോധാതു? തേജോധാതു സിയാ അജ്ഝത്തികാ സിയാ ബാഹിരാ. കതമാ ച, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ തേജോധാതു? യം അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം തേജോ തേജോഗതം ഉപാദിന്നം, സേയ്യഥിദം – യേന ച സന്തപ്പതി, യേന ച ജീരീയതി, യേന ച പരിഡയ്ഹതി, യേന ച അസിതപീതഖായിതസായിതം സമ്മാ പരിണാമം ഗച്ഛതി, യം വാ പനഞ്ഞമ്പി കിഞ്ചി അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം തേജോ തേജോഗതം ഉപാദിന്നം – അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ തേജോധാതു. യാ ചേവ ഖോ പന അജ്ഝത്തികാ തേജോധാതു യാ ച ബാഹിരാ തേജോധാതു തേജോധാതുരേവേസാ. ‘തം നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി – ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദട്ഠബ്ബം. ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദിസ്വാ തേജോധാതുയാ നിബ്ബിന്ദതി, തേജോധാതുയാ ചിത്തം വിരാജേതി.
351. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, tejodhātu? Tejodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā tejodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – yena ca santappati, yena ca jīrīyati, yena ca pariḍayhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ sammā pariṇāmaṃ gacchati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ tejo tejogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā tejodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā tejodhātu yā ca bāhirā tejodhātu tejodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā tejodhātuyā nibbindati, tejodhātuyā cittaṃ virājeti.
൩൫൨. ‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖു, വായോധാതു? വായോധാതു സിയാ അജ്ഝത്തികാ സിയാ ബാഹിരാ. കതമാ ച, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ വായോധാതു? യം അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം വായോ വായോഗതം ഉപാദിന്നം, സേയ്യഥിദം – ഉദ്ധങ്ഗമാ വാതാ അധോഗമാ വാതാ കുച്ഛിസയാ വാതാ കോട്ഠാസയാ 23 വാതാ അങ്ഗമങ്ഗാനുസാരിനോ വാതാ അസ്സാസോ പസ്സാസോ ഇതി, യം വാ പനഞ്ഞമ്പി കിഞ്ചി അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം വായോ വായോഗതം ഉപാദിന്നം – അയം വുച്ചതി, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ വായോധാതു. യാ ചേവ ഖോ പന അജ്ഝത്തികാ വായോധാതു യാ ച ബാഹിരാ വായോധാതു വായോധാതുരേവേസാ. ‘തം നേതം മമ , നേസോഹമസ്മി , ന മേസോ അത്താ’തി – ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദട്ഠബ്ബം. ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദിസ്വാ വായോധാതുയാ നിബ്ബിന്ദതി, വായോധാതുയാ ചിത്തം വിരാജേതി.
352. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, vāyodhātu? Vāyodhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā vāyodhātu? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – uddhaṅgamā vātā adhogamā vātā kucchisayā vātā koṭṭhāsayā 24 vātā aṅgamaṅgānusārino vātā assāso passāso iti, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ vāyo vāyogataṃ upādinnaṃ – ayaṃ vuccati, bhikkhu, ajjhattikā vāyodhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā vāyodhātu yā ca bāhirā vāyodhātu vāyodhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama , nesohamasmi , na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā vāyodhātuyā nibbindati, vāyodhātuyā cittaṃ virājeti.
൩൫൩. ‘‘കതമാ ച, ഭിക്ഖു, ആകാസധാതു? ആകാസധാതു സിയാ അജ്ഝത്തികാ സിയാ ബാഹിരാ. കതമാ ച, ഭിക്ഖു, അജ്ഝത്തികാ ആകാസധാതു ? യം അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം ആകാസം ആകാസഗതം ഉപാദിന്നം, സേയ്യഥിദം – കണ്ണച്ഛിദ്ദം നാസച്ഛിദ്ദം മുഖദ്വാരം യേന ച അസിതപീതഖായിതസായിതം അജ്ഝോഹരതി, യത്ഥ ച അസിതപീതഖായിതസായിതം സന്തിട്ഠതി, യേന ച അസിതപീതഖായിതസായിതം അധോഭാഗം 25 നിക്ഖമതി, യം വാ പനഞ്ഞമ്പി കിഞ്ചി അജ്ഝത്തം പച്ചത്തം ആകാസം ആകാസഗതം അഘം അഘഗതം വിവരം വിവരഗതം അസമ്ഫുട്ഠം മംസലോഹിതേഹി ഉപാദിന്നം – അയം വുച്ചതി ഭിക്ഖു അജ്ഝത്തികാ ആകാസധാതു. യാ ചേവ ഖോ പന അജ്ഝത്തികാ ആകാസധാതു യാ ച ബാഹിരാ ആകാസധാതു ആകാസധാതുരേവേസാ. ‘തം നേതം മമ, നേസോഹമസ്മി, ന മേസോ അത്താ’തി – ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദട്ഠബ്ബം. ഏവമേതം യഥാഭൂതം സമ്മപ്പഞ്ഞായ ദിസ്വാ ആകാസധാതുയാ നിബ്ബിന്ദതി, ആകാസധാതുയാ ചിത്തം വിരാജേതി.
353. ‘‘Katamā ca, bhikkhu, ākāsadhātu? Ākāsadhātu siyā ajjhattikā siyā bāhirā. Katamā ca, bhikkhu, ajjhattikā ākāsadhātu ? Yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ upādinnaṃ, seyyathidaṃ – kaṇṇacchiddaṃ nāsacchiddaṃ mukhadvāraṃ yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ ajjhoharati, yattha ca asitapītakhāyitasāyitaṃ santiṭṭhati, yena ca asitapītakhāyitasāyitaṃ adhobhāgaṃ 26 nikkhamati, yaṃ vā panaññampi kiñci ajjhattaṃ paccattaṃ ākāsaṃ ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaraṃ vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ maṃsalohitehi upādinnaṃ – ayaṃ vuccati bhikkhu ajjhattikā ākāsadhātu. Yā ceva kho pana ajjhattikā ākāsadhātu yā ca bāhirā ākāsadhātu ākāsadhāturevesā. ‘Taṃ netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti – evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā ākāsadhātuyā nibbindati, ākāsadhātuyā cittaṃ virājeti.
൩൫൪. ‘‘അഥാപരം വിഞ്ഞാണംയേവ അവസിസ്സതി പരിസുദ്ധം പരിയോദാതം. തേന ച വിഞ്ഞാണേന കിം 27 വിജാനാതി? ‘സുഖ’ന്തിപി വിജാനാതി, ‘ദുക്ഖ’ന്തിപി വിജാനാതി, ‘അദുക്ഖമസുഖ’ന്തിപി വിജാനാതി. സുഖവേദനിയം, ഭിക്ഖു, ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി സുഖാ വേദനാ. സോ സുഖം വേദനം വേദയമാനോ ‘സുഖം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി. ‘തസ്സേവ സുഖവേദനിയസ്സ ഫസ്സസ്സ നിരോധാ യം തജ്ജം വേദയിതം സുഖവേദനിയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ സാ നിരുജ്ഝതി, സാ വൂപസമ്മതീ’തി പജാനാതി.
354. ‘‘Athāparaṃ viññāṇaṃyeva avasissati parisuddhaṃ pariyodātaṃ. Tena ca viññāṇena kiṃ 28 vijānāti? ‘Sukha’ntipi vijānāti, ‘dukkha’ntipi vijānāti, ‘adukkhamasukha’ntipi vijānāti. Sukhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. So sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
൩൫൫. ‘‘ദുക്ഖവേദനിയം, ഭിക്ഖു, ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി ദുക്ഖാ വേദനാ. സോ ദുക്ഖം വേദനം വേദയമാനോ ‘ദുക്ഖം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി. ‘തസ്സേവ ദുക്ഖവേദനിയസ്സ ഫസ്സസ്സ നിരോധാ യം തജ്ജം വേദയിതം ദുക്ഖവേദനിയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ സാ നിരുജ്ഝതി, സാ വൂപസമ്മതീ’തി പജാനാതി.
355. ‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
൩൫൬. ‘‘അദുക്ഖമസുഖവേദനിയം, ഭിക്ഖു, ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ. സോ അദുക്ഖമസുഖം വേദനം വേദയമാനോ ‘അദുക്ഖമസുഖം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി. ‘തസ്സേവ അദുക്ഖമസുഖവേദനിയസ്സ ഫസ്സസ്സ നിരോധാ യം തജ്ജം വേദയിതം അദുക്ഖമസുഖവേദനിയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പന്നാ അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ സാ നിരുജ്ഝതി, സാ വൂപസമ്മതീ’തി പജാനാതി.
356. ‘‘Adukkhamasukhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. So adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
൩൫൭. ‘‘സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖു, ദ്വിന്നം കട്ഠാനം സങ്ഘട്ടാ 29 സമോധാനാ ഉസ്മാ ജായതി, തേജോ അഭിനിബ്ബത്തതി, തേസംയേവ ദ്വിന്നം കട്ഠാനം നാനാഭാവാ വിക്ഖേപാ യാ തജ്ജാ ഉസ്മാ സാ നിരുജ്ഝതി, സാ വൂപസമ്മതി; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖു, സുഖവേദനിയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി സുഖാ വേദനാ. സോ സുഖം വേദനം വേദയമാനോ ‘സുഖം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി. ‘തസ്സേവ സുഖവേദനിയസ്സ ഫസ്സസ്സ നിരോധാ യം തജ്ജം വേദയിതം സുഖവേദനിയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പന്നാ സുഖാ വേദനാ സാ നിരുജ്ഝതി, സാ വൂപസമ്മതീ’തി പജാനാതി.
357. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ saṅghaṭṭā 30 samodhānā usmā jāyati, tejo abhinibbattati, tesaṃyeva dvinnaṃ kaṭṭhānaṃ nānābhāvā vikkhepā yā tajjā usmā sā nirujjhati, sā vūpasammati; evameva kho, bhikkhu, sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā. So sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva sukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ sukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā sukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
൩൫൮. ‘‘ദുക്ഖവേദനിയം, ഭിക്ഖു, ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി ദുക്ഖാ വേദനാ. സോ ദുക്ഖം വേദനം വേദയമാനോ ‘ദുക്ഖം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി. ‘തസ്സേവ ദുക്ഖവേദനിയസ്സ ഫസ്സസ്സ നിരോധാ യം തജ്ജം വേദയിതം ദുക്ഖവേദനിയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പന്നാ ദുക്ഖാ വേദനാ സാ നിരുജ്ഝതി, സാ വൂപസമ്മതീ’തി പജാനാതി.
358. ‘‘Dukkhavedaniyaṃ, bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā. So dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva dukkhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ dukkhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā dukkhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
൩൫൯. ‘‘അദുക്ഖമസുഖവേദനിയം , ഭിക്ഖു, ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പജ്ജതി അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ. സോ അദുക്ഖമസുഖം വേദനം വേദയമാനോ ‘അദുക്ഖമസുഖം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി. ‘തസ്സേവ അദുക്ഖമസുഖവേദനിയസ്സ ഫസ്സസ്സ നിരോധാ യം തജ്ജം വേദയിതം അദുക്ഖമസുഖവേദനിയം ഫസ്സം പടിച്ച ഉപ്പന്നാ അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ സാ നിരുജ്ഝതി, സാ വൂപസമ്മതീ’തി പജാനാതി.
359. ‘‘Adukkhamasukhavedaniyaṃ , bhikkhu, phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā. So adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti. ‘Tasseva adukkhamasukhavedaniyassa phassassa nirodhā yaṃ tajjaṃ vedayitaṃ adukkhamasukhavedaniyaṃ phassaṃ paṭicca uppannā adukkhamasukhā vedanā sā nirujjhati, sā vūpasammatī’ti pajānāti.
൩൬൦. ‘‘അഥാപരം ഉപേക്ഖായേവ അവസിസ്സതി പരിസുദ്ധാ പരിയോദാതാ മുദു ച കമ്മഞ്ഞാ ച പഭസ്സരാ ച. സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖു, ദക്ഖോ സുവണ്ണകാരോ വാ സുവണ്ണകാരന്തേവാസീ വാ ഉക്കം ബന്ധേയ്യ, ഉക്കം ബന്ധിത്വാ ഉക്കാമുഖം ആലിമ്പേയ്യ, ഉക്കാമുഖം ആലിമ്പേത്വാ സണ്ഡാസേന ജാതരൂപം ഗഹേത്വാ ഉക്കാമുഖേ പക്ഖിപേയ്യ, തമേനം കാലേന കാലം അഭിധമേയ്യ, കാലേന കാലം ഉദകേന പരിപ്ഫോസേയ്യ, കാലേന കാലം അജ്ഝുപേക്ഖേയ്യ, തം ഹോതി ജാതരൂപം 31 സുധന്തം നിദ്ധന്തം നീഹടം 32 നിന്നീതകസാവം 33 മുദു ച കമ്മഞ്ഞഞ്ച പഭസ്സരഞ്ച, യസ്സാ യസ്സാ ച പിളന്ധനവികതിയാ ആകങ്ഖതി – യദി പട്ടികായ 34 യദി കുണ്ഡലായ യദി ഗീവേയ്യകായ യദി സുവണ്ണമാലായ തഞ്ചസ്സ അത്ഥം അനുഭോതി; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖു, അഥാപരം ഉപേക്ഖായേവ അവസിസ്സതി പരിസുദ്ധാ പരിയോദാതാ മുദു ച കമ്മഞ്ഞാ ച പഭസ്സരാ ച.
360. ‘‘Athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodātā mudu ca kammaññā ca pabhassarā ca. Seyyathāpi, bhikkhu, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā ukkaṃ bandheyya, ukkaṃ bandhitvā ukkāmukhaṃ ālimpeyya, ukkāmukhaṃ ālimpetvā saṇḍāsena jātarūpaṃ gahetvā ukkāmukhe pakkhipeyya, tamenaṃ kālena kālaṃ abhidhameyya, kālena kālaṃ udakena paripphoseyya, kālena kālaṃ ajjhupekkheyya, taṃ hoti jātarūpaṃ 35 sudhantaṃ niddhantaṃ nīhaṭaṃ 36 ninnītakasāvaṃ 37 mudu ca kammaññañca pabhassarañca, yassā yassā ca piḷandhanavikatiyā ākaṅkhati – yadi paṭṭikāya 38 yadi kuṇḍalāya yadi gīveyyakāya yadi suvaṇṇamālāya tañcassa atthaṃ anubhoti; evameva kho, bhikkhu, athāparaṃ upekkhāyeva avasissati parisuddhā pariyodātā mudu ca kammaññā ca pabhassarā ca.
൩൬൧. ‘‘സോ ഏവം പജാനാതി – ‘ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം ആകാസാനഞ്ചായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം. ഏവം മേ അയം ഉപേക്ഖാ തംനിസ്സിതാ തദുപാദാനാ ചിരം ദീഘമദ്ധാനം തിട്ഠേയ്യ. ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം. ഏവം മേ അയം ഉപേക്ഖാ തംനിസ്സിതാ തദുപാദാനാ ചിരം ദീഘമദ്ധാനം തിട്ഠേയ്യ. ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം. ഏവം മേ അയം ഉപേക്ഖാ തംനിസ്സിതാ തദുപാദാനാ ചിരം ദീഘമദ്ധാനം തിട്ഠേയ്യ. ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം. ഏവം മേ അയം ഉപേക്ഖാ തംനിസ്സിതാ തദുപാദാനാ ചിരം ദീഘമദ്ധാനം തിട്ഠേയ്യാ’’’തി.
361. ‘‘So evaṃ pajānāti – ‘imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyya. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ. Evaṃ me ayaṃ upekkhā taṃnissitā tadupādānā ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭheyyā’’’ti.
൩൬൨. ‘‘സോ ഏവം പജാനാതി – ‘ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം ആകാസാനഞ്ചായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം; സങ്ഖതമേതം. ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം വിഞ്ഞാണഞ്ചായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം; സങ്ഖതമേതം. ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം; സങ്ഖതമേതം. ഇമഞ്ചേ അഹം ഉപേക്ഖം ഏവം പരിസുദ്ധം ഏവം പരിയോദാതം നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനം ഉപസംഹരേയ്യം, തദനുധമ്മഞ്ച ചിത്തം ഭാവേയ്യം; സങ്ഖതമേത’’’ന്തി.
362. ‘‘So evaṃ pajānāti – ‘imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākāsānañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ viññāṇañcāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ ākiñcaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatametaṃ. Imañce ahaṃ upekkhaṃ evaṃ parisuddhaṃ evaṃ pariyodātaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasaṃhareyyaṃ, tadanudhammañca cittaṃ bhāveyyaṃ; saṅkhatameta’’’nti.
‘‘സോ നേവ തം അഭിസങ്ഖരോതി, ന അഭിസഞ്ചേതയതി ഭവായ വാ വിഭവായ വാ. സോ അനഭിസങ്ഖരോന്തോ അനഭിസഞ്ചേതയന്തോ ഭവായ വാ വിഭവായ വാ ന കിഞ്ചി ലോകേ ഉപാദിയതി, അനുപാദിയം ന പരിതസ്സതി, അപരിതസ്സം പച്ചത്തംയേവ പരിനിബ്ബായതി. ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനാതി.
‘‘So neva taṃ abhisaṅkharoti, na abhisañcetayati bhavāya vā vibhavāya vā. So anabhisaṅkharonto anabhisañcetayanto bhavāya vā vibhavāya vā na kiñci loke upādiyati, anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaṃyeva parinibbāyati. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
൩൬൩. ‘‘സോ സുഖഞ്ചേ വേദനം വേദേതി, ‘സാ അനിച്ചാ’തി പജാനാതി, ‘അനജ്ഝോസിതാ’തി പജാനാതി, ‘അനഭിനന്ദിതാ’തി പജാനാതി. ദുക്ഖഞ്ചേ വേദനം വേദേതി , ‘സാ അനിച്ചാ’തി പജാനാതി, ‘അനജ്ഝോസിതാ’തി പജാനാതി, ‘അനഭിനന്ദിതാ’തി പജാനാതി. അദുക്ഖമസുഖഞ്ചേ വേദനം വേദേതി, ‘സാ അനിച്ചാ’തി പജാനാതി, ‘അനജ്ഝോസിതാ’തി പജാനാതി, ‘അനഭിനന്ദിതാ’തി പജാനാതി.
363. ‘‘So sukhañce vedanaṃ vedeti, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti. Dukkhañce vedanaṃ vedeti , ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti. Adukkhamasukhañce vedanaṃ vedeti, ‘sā aniccā’ti pajānāti, ‘anajjhositā’ti pajānāti, ‘anabhinanditā’ti pajānāti.
൩൬൪. ‘‘സോ സുഖഞ്ചേ വേദനം വേദേതി, വിസംയുത്തോ നം വേദേതി; ദുക്ഖഞ്ചേ വേദനം വേദേതി, വിസംയുത്തോ നം വേദേതി; അദുക്ഖമസുഖഞ്ചേ വേദനം വേദേതി, വിസംയുത്തോ നം വേദേതി. സോ കായപരിയന്തികം വേദനം വേദയമാനോ ‘കായപരിയന്തികം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി, ജീവിതപരിയന്തികം വേദനം വേദയമാനോ ‘ജീവിതപരിയന്തികം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി, ‘കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ഉദ്ധം ജീവിതപരിയാദാനാ ഇധേവ സബ്ബവേദയിതാനി അനഭിനന്ദിതാനി സീതീഭവിസ്സന്തീ’തി പജാനാതി.
364. ‘‘So sukhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti; dukkhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti; adukkhamasukhañce vedanaṃ vedeti, visaṃyutto naṃ vedeti. So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā paraṃ maraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti.
൩൬൫. ‘‘സേയ്യഥാപി, ഭിക്ഖു, തേലഞ്ച പടിച്ച വട്ടിഞ്ച പടിച്ച തേലപ്പദീപോ ഝായതി; തസ്സേവ തേലസ്സ ച വട്ടിയാ ച പരിയാദാനാ അഞ്ഞസ്സ ച അനുപഹാരാ 39 അനാഹാരോ നിബ്ബായതി; ഏവമേവ ഖോ, ഭിക്ഖു, കായപരിയന്തികം വേദനം വേദയമാനോ ‘കായപരിയന്തികം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി, ജീവിതപരിയന്തികം വേദനം വേദയമാനോ ‘ജീവിതപരിയന്തികം വേദനം വേദയാമീ’തി പജാനാതി, ‘കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ ഉദ്ധം ജീവിതപരിയാദാനാ ഇധേവ സബ്ബവേദയിതാനി അനഭിനന്ദിതാനി സീതീഭവിസ്സന്തീ’തി പജാനാതി. തസ്മാ ഏവം സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഇമിനാ പരമേന പഞ്ഞാധിട്ഠാനേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഏസാ ഹി, ഭിക്ഖു, പരമാ അരിയാ പഞ്ഞാ യദിദം – സബ്ബദുക്ഖക്ഖയേ ഞാണം.
365. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, telañca paṭicca vaṭṭiñca paṭicca telappadīpo jhāyati; tasseva telassa ca vaṭṭiyā ca pariyādānā aññassa ca anupahārā 40 anāhāro nibbāyati; evameva kho, bhikkhu, kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti, ‘kāyassa bhedā paraṃ maraṇā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissantī’ti pajānāti. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena paññādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Esā hi, bhikkhu, paramā ariyā paññā yadidaṃ – sabbadukkhakkhaye ñāṇaṃ.
൩൬൬. ‘‘തസ്സ സാ വിമുത്തി സച്ചേ ഠിതാ അകുപ്പാ ഹോതി. തഞ്ഹി, ഭിക്ഖു, മുസാ യം മോസധമ്മം, തം സച്ചം യം അമോസധമ്മം നിബ്ബാനം. തസ്മാ ഏവം സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഇമിനാ പരമേന സച്ചാധിട്ഠാനേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഏതഞ്ഹി, ഭിക്ഖു, പരമം അരിയസച്ചം യദിദം – അമോസധമ്മം നിബ്ബാനം.
366. ‘‘Tassa sā vimutti sacce ṭhitā akuppā hoti. Tañhi, bhikkhu, musā yaṃ mosadhammaṃ, taṃ saccaṃ yaṃ amosadhammaṃ nibbānaṃ. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena saccādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Etañhi, bhikkhu, paramaṃ ariyasaccaṃ yadidaṃ – amosadhammaṃ nibbānaṃ.
൩൬൭. ‘‘തസ്സേവ ഖോ പന പുബ്ബേ അവിദ്ദസുനോ ഉപധീ ഹോന്തി സമത്താ സമാദിന്നാ. ത്യാസ്സ പഹീനാ ഹോന്തി ഉച്ഛിന്നമൂലാ താലാവത്ഥുകതാ അനഭാവംകതാ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മാ. തസ്മാ ഏവം സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഇമിനാ പരമേന ചാഗാധിട്ഠാനേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഏസോ ഹി, ഭിക്ഖു, പരമോ അരിയോ ചാഗോ യദിദം – സബ്ബൂപധിപടിനിസ്സഗ്ഗോ.
367. ‘‘Tasseva kho pana pubbe aviddasuno upadhī honti samattā samādinnā. Tyāssa pahīnā honti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena cāgādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo cāgo yadidaṃ – sabbūpadhipaṭinissaggo.
൩൬൮. ‘‘തസ്സേവ ഖോ പന പുബ്ബേ അവിദ്ദസുനോ അഭിജ്ഝാ ഹോതി ഛന്ദോ സാരാഗോ. സ്വാസ്സ പഹീനോ ഹോതി ഉച്ഛിന്നമൂലോ താലാവത്ഥുകതോ അനഭാവംകതോ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മോ. തസ്സേവ ഖോ പന പുബ്ബേ അവിദ്ദസുനോ ആഘാതോ ഹോതി ബ്യാപാദോ സമ്പദോസോ. സ്വാസ്സ പഹീനോ ഹോതി ഉച്ഛിന്നമൂലോ താലാവത്ഥുകതോ അനഭാവംകതോ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മോ. തസ്സേവ ഖോ പന പുബ്ബേ അവിദ്ദസുനോ അവിജ്ജാ ഹോതി സമ്മോഹോ. സ്വാസ്സ പഹീനോ ഹോതി ഉച്ഛിന്നമൂലോ താലാവത്ഥുകതോ അനഭാവംകതോ ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മോ. തസ്മാ ഏവം സമന്നാഗതോ ഭിക്ഖു ഇമിനാ പരമേന ഉപസമാധിട്ഠാനേന സമന്നാഗതോ ഹോതി. ഏസോ ഹി, ഭിക്ഖു, പരമോ അരിയോ ഉപസമോ യദിദം – രാഗദോസമോഹാനം ഉപസമോ. ‘പഞ്ഞം നപ്പമജ്ജേയ്യ, സച്ചമനുരക്ഖേയ്യ, ചാഗമനുബ്രൂഹേയ്യ, സന്തിമേവ സോ സിക്ഖേയ്യാ’തി – ഇതി യം തം വുത്തം, ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം.
368. ‘‘Tasseva kho pana pubbe aviddasuno abhijjhā hoti chando sārāgo. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasseva kho pana pubbe aviddasuno āghāto hoti byāpādo sampadoso. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasseva kho pana pubbe aviddasuno avijjā hoti sammoho. Svāssa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Tasmā evaṃ samannāgato bhikkhu iminā paramena upasamādhiṭṭhānena samannāgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo upasamo yadidaṃ – rāgadosamohānaṃ upasamo. ‘Paññaṃ nappamajjeyya, saccamanurakkheyya, cāgamanubrūheyya, santimeva so sikkheyyā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
൩൬൯. ‘‘‘യത്ഥ ഠിതം മഞ്ഞസ്സവാ നപ്പവത്തന്തി, മഞ്ഞസ്സവേ ഖോ പന നപ്പവത്തമാനേ മുനി സന്തോതി വുച്ചതീ’തി – ഇതി ഖോ പനേതം വുത്തം. കിഞ്ചേതം പടിച്ച വുത്തം? ‘അസ്മീ’തി, ഭിക്ഖു, മഞ്ഞിതമേതം, ‘അയമഹമസ്മീ’തി മഞ്ഞിതമേതം, ‘ഭവിസ്സ’ന്തി മഞ്ഞിതമേതം, ‘ന ഭവിസ്സ’ന്തി മഞ്ഞിതമേതം, ‘രൂപീ ഭവിസ്സ’ന്തി മഞ്ഞിതമേതം, ‘അരൂപീ ഭവിസ്സ’ന്തി മഞ്ഞിതമേതം, ‘സഞ്ഞീ ഭവിസ്സ’ന്തി മഞ്ഞിതമേതം, ‘അസഞ്ഞീ ഭവിസ്സ’ന്തി മഞ്ഞിതമേതം, ‘നേവസഞ്ഞീനാസഞ്ഞീ ഭവിസ്സ’ന്തി മഞ്ഞിതമേതം. മഞ്ഞിതം, ഭിക്ഖു, രോഗോ മഞ്ഞിതം ഗണ്ഡോ മഞ്ഞിതം സല്ലം. സബ്ബമഞ്ഞിതാനം ത്വേവ, ഭിക്ഖു, സമതിക്കമാ മുനി സന്തോതി വുച്ചതി. മുനി ഖോ പന, ഭിക്ഖു, സന്തോ ന ജായതി, ന ജീയതി, ന മീയതി, ന കുപ്പതി, ന പിഹേതി. തഞ്ഹിസ്സ, ഭിക്ഖു, നത്ഥി യേന ജായേഥ, അജായമാനോ കിം ജീയിസ്സതി, അജീയമാനോ കിം മീയിസ്സതി, അമീയമാനോ കിം കുപ്പിസ്സതി, അകുപ്പമാനോ കിസ്സ 41 പിഹേസ്സതി? ‘യത്ഥ ഠിതം മഞ്ഞസ്സവാ നപ്പവത്തന്തി, മഞ്ഞസ്സവേ ഖോ പന നപ്പവത്തമാനേ മുനി സന്തോതി വുച്ചതീ’തി – ഇതി യം തം വുത്തം, ഇദമേതം പടിച്ച വുത്തം. ഇമം ഖോ മേ ത്വം, ഭിക്ഖു, സംഖിത്തേന ഛധാതുവിഭങ്ഗം ധാരേഹീ’’തി.
369. ‘‘‘Yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccatī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ. Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ? ‘Asmī’ti, bhikkhu, maññitametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti maññitametaṃ, ‘bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘na bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘rūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘arūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘saññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘asaññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti maññitametaṃ. Maññitaṃ, bhikkhu, rogo maññitaṃ gaṇḍo maññitaṃ sallaṃ. Sabbamaññitānaṃ tveva, bhikkhu, samatikkamā muni santoti vuccati. Muni kho pana, bhikkhu, santo na jāyati, na jīyati, na mīyati, na kuppati, na piheti. Tañhissa, bhikkhu, natthi yena jāyetha, ajāyamāno kiṃ jīyissati, ajīyamāno kiṃ mīyissati, amīyamāno kiṃ kuppissati, akuppamāno kissa 42 pihessati? ‘Yattha ṭhitaṃ maññassavā nappavattanti, maññassave kho pana nappavattamāne muni santoti vuccatī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Imaṃ kho me tvaṃ, bhikkhu, saṃkhittena chadhātuvibhaṅgaṃ dhārehī’’ti.
൩൭൦. അഥ ഖോ ആയസ്മാ പുക്കുസാതി – ‘‘സത്ഥാ കിര മേ അനുപ്പത്തോ, സുഗതോ കിര മേ അനുപ്പത്തോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ കിര മേ അനുപ്പത്തോ’’തി ഉട്ഠായാസനാ ഏകംസം ചീവരം കത്വാ ഭഗവതോ പാദേസു സിരസാ നിപതിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അച്ചയോ മം, ഭന്തേ, അച്ചഗമാ യഥാബാലം യഥാമൂള്ഹം യഥാഅകുസലം, യോഹം ഭഗവന്തം ആവുസോവാദേന സമുദാചരിതബ്ബം അമഞ്ഞിസ്സം. തസ്സ മേ, ഭന്തേ, ഭഗവാ അച്ചയം അച്ചയതോ പടിഗ്ഗണ്ഹാതു ആയതിം സംവരായാ’’തി. ‘‘തഗ്ഘ ത്വം, ഭിക്ഖു, അച്ചയോ അച്ചഗമാ യഥാബാലം യഥാമൂള്ഹം യഥാഅകുസലം , യം മം ത്വം ആവുസോവാദേന സമുദാചരിതബ്ബം അമഞ്ഞിത്ഥ. യതോ ച ഖോ ത്വം, ഭിക്ഖു, അച്ചയം അച്ചയതോ ദിസ്വാ യഥാധമ്മം പടികരോസി, തം തേ മയം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ. വുദ്ധിഹേസാ, ഭിക്ഖു, അരിയസ്സ വിനയേ യോ അച്ചയം അച്ചയതോ ദിസ്വാ യഥാധമ്മം പടികരോതി, ആയതിം സംവരം ആപജ്ജതീ’’തി. ‘‘ലഭേയ്യാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവതോ സന്തികേ ഉപസമ്പദ’’ന്തി. ‘‘പരിപുണ്ണം പന തേ, ഭിക്ഖു, പത്തചീവര’’ന്തി? ‘‘ന ഖോ മേ, ഭന്തേ, പരിപുണ്ണം പത്തചീവര’’ന്തി. ‘‘ന ഖോ, ഭിക്ഖു, തഥാഗതാ അപരിപുണ്ണപത്തചീവരം ഉപസമ്പാദേന്തീ’’തി.
370. Atha kho āyasmā pukkusāti – ‘‘satthā kira me anuppatto, sugato kira me anuppatto sammāsambuddho kira me anuppatto’’ti uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yohaṃ bhagavantaṃ āvusovādena samudācaritabbaṃ amaññissaṃ. Tassa me, bhante, bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti. ‘‘Taggha tvaṃ, bhikkhu, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ , yaṃ maṃ tvaṃ āvusovādena samudācaritabbaṃ amaññittha. Yato ca kho tvaṃ, bhikkhu, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuddhihesā, bhikkhu, ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti. ‘‘Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike upasampada’’nti. ‘‘Paripuṇṇaṃ pana te, bhikkhu, pattacīvara’’nti? ‘‘Na kho me, bhante, paripuṇṇaṃ pattacīvara’’nti. ‘‘Na kho, bhikkhu, tathāgatā aparipuṇṇapattacīvaraṃ upasampādentī’’ti.
അഥ ഖോ ആയസ്മാ പുക്കുസാതി ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദിത്വാ അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പത്തചീവരപരിയേസനം പക്കാമി. അഥ ഖോ ആയസ്മന്തം പുക്കുസാതിം പത്തചീവരപരിയേസനം ചരന്തം വിബ്ഭന്താ ഗാവീ 43 ജീവിതാ വോരോപേസി. അഥ ഖോ സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു. ഏകമന്തം നിസിന്നാ ഖോ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘യോ സോ, ഭന്തേ, പുക്കുസാതി നാമ കുലപുത്തോ ഭഗവതാ സംഖിത്തേന ഓവാദേന ഓവദിതോ സോ കാലങ്കതോ. തസ്സ കാ ഗതി, കോ അഭിസമ്പരായോ’’തി? ‘‘പണ്ഡിതോ, ഭിക്ഖവേ, പുക്കുസാതി കുലപുത്തോ പച്ചപാദി ധമ്മസ്സാനുധമ്മം, ന ച മം ധമ്മാധികരണം വിഹേസേസി 44. പുക്കുസാതി, ഭിക്ഖവേ, കുലപുത്തോ പഞ്ചന്നം ഓരമ്ഭാഗിയാനം സംയോജനാനം പരിക്ഖയാ ഓപപാതികോ തത്ഥ പരിനിബ്ബായീ അനാവത്തിധമ്മോ തസ്മാ ലോകാ’’തി.
Atha kho āyasmā pukkusāti bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pattacīvarapariyesanaṃ pakkāmi. Atha kho āyasmantaṃ pukkusātiṃ pattacīvarapariyesanaṃ carantaṃ vibbhantā gāvī 45 jīvitā voropesi. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, pukkusāti nāma kulaputto bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito so kālaṅkato. Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti? ‘‘Paṇḍito, bhikkhave, pukkusāti kulaputto paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ vihesesi 46. Pukkusāti, bhikkhave, kulaputto pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā’’ti.
ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനാ തേ ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദുന്തി.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ധാതുവിഭങ്ഗസുത്തം നിട്ഠിതം ദസമം.
Dhātuvibhaṅgasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. ധാതുവിഭങ്ഗസുത്തവണ്ണനാ • 10. Dhātuvibhaṅgasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൧൦. ധാതുവിഭങ്ഗസുത്തവണ്ണനാ • 10. Dhātuvibhaṅgasuttavaṇṇanā