Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
౫౪. దిబ్బచక్ఖుఞాణనిద్దేసో
54. Dibbacakkhuñāṇaniddeso
౧౦౬. కథం ఓభాసవసేన నానత్తేకత్తరూపనిమిత్తానం దస్సనట్ఠే పఞ్ఞా దిబ్బచక్ఖుఞాణం? ఇధ భిక్ఖు ఛన్దసమాధిపధానసఙ్ఖారసమన్నాగతం ఇద్ధిపాదం భావేతి, వీరియసమాధి…పే॰… చిత్తసమాధి…పే॰… వీమంసాసమాధిపధానసఙ్ఖారసమన్నాగతం ఇద్ధిపాదం భావేతి. సో ఇమేసు చతూసు ఇద్ధిపాదేసు చిత్తం పరిభావేతి పరిదమేతి, ముదుం కరోతి కమ్మనియం. సో ఇమేసు చతూసు ఇద్ధిపాదేసు చిత్తం పరిభావేత్వా పరిదమేత్వా, ముదుం కరిత్వా కమ్మనియం ఆలోకసఞ్ఞం మనసి కరోతి, దివాసఞ్ఞం అధిట్ఠాతి – ‘‘యథా దివా తథా రత్తిం, యథా రత్తిం తథా దివా’’. ఇతి వివటేన చేతసా అపరియోనద్ధేన సప్పభాసం చిత్తం భావేతి. సో తథాభావితేన చిత్తేన పరిసుద్ధేన పరియోదాతేన సత్తానం చుతూపపాతఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన, సత్తే పస్సతి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే సుగతే దుగ్గతే యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి – ‘‘ఇమే వత భోన్తో సత్తా కాయదుచ్చరితేన సమన్నాగతా, వచీదుచ్చరితేన సమన్నాగతా, మనోదుచ్చరితేన సమన్నాగతా, అరియానం ఉపవాదకా, మిచ్ఛాదిట్ఠికా, మిచ్ఛాదిట్ఠికమ్మసమాదానా; తే కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపన్నా. ఇమే వా పన భోన్తో సత్తా కాయసుచరితేన సమన్నాగతా, వచీసుచరితేన సమన్నాగతా, మనోసుచరితేన సమన్నాగతా అరియానం అనుపవాదకా, సమ్మాదిట్ఠికా సమ్మాదిట్ఠికమ్మసమాదానా; తే కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపన్నా’’తి. ఇతి దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సతి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే, సుగతే దుగ్గతే యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి. తం ఞాతట్ఠేన ఞాణం, పజాననట్ఠేన పఞ్ఞా. తేన వుచ్చతి – ‘‘ఓభాసవసేన నానత్తేకత్తరూపనిమిత్తానం దస్సనట్ఠే పఞ్ఞా దిబ్బచక్ఖుఞాణం’’.
106. Kathaṃ obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ? Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhi…pe… cittasamādhi…pe… vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ. So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā, muduṃ karitvā kammaniyaṃ ālokasaññaṃ manasi karoti, divāsaññaṃ adhiṭṭhāti – ‘‘yathā divā tathā rattiṃ, yathā rattiṃ tathā divā’’. Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti. So tathābhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena, satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā, vacīduccaritena samannāgatā, manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṃ upavādakā, micchādiṭṭhikā, micchādiṭṭhikammasamādānā; te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā, vacīsucaritena samannāgatā, manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā, sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā; te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ’’.
దిబ్బచక్ఖుఞాణనిద్దేసో చతుపఞ్ఞాసమో.
Dibbacakkhuñāṇaniddeso catupaññāsamo.
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ౫౪. దిబ్బచక్ఖుఞాణనిద్దేసవణ్ణనా • 54. Dibbacakkhuñāṇaniddesavaṇṇanā