Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / મજ્ઝિમનિકાય • Majjhimanikāya |
૪. દીઘનખસુત્તં
4. Dīghanakhasuttaṃ
૨૦૧. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ ગિજ્ઝકૂટે પબ્બતે સૂકરખતાયં. અથ ખો દીઘનખો પરિબ્બાજકો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો દીઘનખો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અહઞ્હિ, ભો ગોતમ, એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ – ‘સબ્બં મે નક્ખમતી’’’તિ. ‘‘યાપિ ખો તે એસા, અગ્ગિવેસ્સન, દિટ્ઠિ – ‘સબ્બં મે નક્ખમતી’તિ, એસાપિ તે દિટ્ઠિ નક્ખમતી’’તિ? ‘‘એસા ચે 1 મે, ભો ગોતમ, દિટ્ઠિ ખમેય્ય, તંપસ્સ તાદિસમેવ, તંપસ્સ તાદિસમેવા’’તિ. ‘‘અતો ખો તે, અગ્ગિવેસ્સન, બહૂ હિ બહુતરા લોકસ્મિં યે એવમાહંસુ – ‘તંપસ્સ તાદિસમેવ, તંપસ્સ તાદિસમેવા’તિ. તે તઞ્ચેવ દિટ્ઠિં નપ્પજહન્તિ અઞ્ઞઞ્ચ દિટ્ઠિં ઉપાદિયન્તિ. અતો ખો તે, અગ્ગિવેસ્સન, તનૂ હિ તનુતરા લોકસ્મિં યે એવમાહંસુ – ‘તંપસ્સ તાદિસમેવ, તંપસ્સ તાદિસમેવા’તિ. તે તઞ્ચેવ દિટ્ઠિં પજહન્તિ અઞ્ઞઞ્ચ દિટ્ઠિં ન ઉપાદિયન્તિ. સન્તગ્ગિવેસ્સન, એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘સબ્બં મે ખમતી’તિ; સન્તગ્ગિવેસ્સન, એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘સબ્બં મે નક્ખમતી’તિ; સન્તગ્ગિવેસ્સન , એકે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘એકચ્ચં મે ખમતિ, એકચ્ચં મે નક્ખમતી’તિ. તત્રગ્ગિવેસ્સન, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘સબ્બં મે ખમતી’તિ તેસમયં દિટ્ઠિ સારાગાય સન્તિકે, સઞ્ઞોગાય સન્તિકે, અભિનન્દનાય સન્તિકે અજ્ઝોસાનાય સન્તિકે ઉપાદાનાય સન્તિકે; તત્રગ્ગિવેસ્સન યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘સબ્બં મે નક્ખમતી’તિ તેસમયં દિટ્ઠિ અસારાગાય સન્તિકે, અસઞ્ઞોગાય સન્તિકે, અનભિનન્દનાય સન્તિકે, અનજ્ઝોસાનાય સન્તિકે, અનુપાદાનાય સન્તિકે’’તિ.
201. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate sūkarakhatāyaṃ. Atha kho dīghanakho paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho dīghanakho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahañhi, bho gotama, evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’’’ti. ‘‘Yāpi kho te esā, aggivessana, diṭṭhi – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti, esāpi te diṭṭhi nakkhamatī’’ti? ‘‘Esā ce 2 me, bho gotama, diṭṭhi khameyya, taṃpassa tādisameva, taṃpassa tādisamevā’’ti. ‘‘Ato kho te, aggivessana, bahū hi bahutarā lokasmiṃ ye evamāhaṃsu – ‘taṃpassa tādisameva, taṃpassa tādisamevā’ti. Te tañceva diṭṭhiṃ nappajahanti aññañca diṭṭhiṃ upādiyanti. Ato kho te, aggivessana, tanū hi tanutarā lokasmiṃ ye evamāhaṃsu – ‘taṃpassa tādisameva, taṃpassa tādisamevā’ti. Te tañceva diṭṭhiṃ pajahanti aññañca diṭṭhiṃ na upādiyanti. Santaggivessana, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me khamatī’ti; santaggivessana, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti; santaggivessana , eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatī’ti. Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me khamatī’ti tesamayaṃ diṭṭhi sārāgāya santike, saññogāya santike, abhinandanāya santike ajjhosānāya santike upādānāya santike; tatraggivessana ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti tesamayaṃ diṭṭhi asārāgāya santike, asaññogāya santike, anabhinandanāya santike, anajjhosānāya santike, anupādānāya santike’’ti.
૨૦૨. એવં વુત્તે, દીઘનખો પરિબ્બાજકો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઉક્કંસેતિ 3 મે ભવં ગોતમો દિટ્ઠિગતં, સમુક્કંસેતિ 4 મે ભવં ગોતમો દિટ્ઠિગત’’ન્તિ. ‘‘તત્રગ્ગિવેસ્સન, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘એકચ્ચં મે ખમતિ, એકચ્ચં મે નક્ખમતી’તિ. યા હિ તેસં ખમતિ સાયં દિટ્ઠિ સારાગાય સન્તિકે, સઞ્ઞોગાય સન્તિકે, અભિનન્દનાય સન્તિકે, અજ્ઝોસાનાય સન્તિકે, ઉપાદાનાય સન્તિકે; યા હિ તેસં નક્ખમતિ સાયં દિટ્ઠિ અસારાગાય સન્તિકે, અસઞ્ઞોગાય સન્તિકે, અનભિનન્દનાય સન્તિકે, અનજ્ઝોસાનાય સન્તિકે, અનુપાદાનાય સન્તિકે. તત્રગ્ગિવેસ્સન, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘સબ્બં મે ખમતી’તિ તત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘યા ખો મે અયં દિટ્ઠિ – સબ્બં મે ખમતીતિ, ઇમઞ્ચે અહં દિટ્ઠિં થામસા પરામાસા અભિનિવિસ્સ વોહરેય્યં – ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ; દ્વીહિ મે અસ્સ વિગ્ગહો – યો ચાયં સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ – સબ્બં મે નક્ખમતીતિ, યો ચાયં સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ – એકચ્ચં મે ખમતિ, એકચ્ચં મે નક્ખમતીતિ – ઇમેહિ અસ્સ દ્વીહિ વિગ્ગહો. ઇતિ વિગ્ગહે સતિ વિવાદો, વિવાદે સતિ વિઘાતો, વિઘાતે સતિ વિહેસા’. ઇતિ સો વિગ્ગહઞ્ચ વિવાદઞ્ચ વિઘાતઞ્ચ વિહેસઞ્ચ અત્તનિ સમ્પસ્સમાનો તઞ્ચેવ દિટ્ઠિં પજહતિ અઞ્ઞઞ્ચ દિટ્ઠિં ન ઉપાદિયતિ. એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પહાનં હોતિ, એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પટિનિસ્સગ્ગો હોતિ.
202. Evaṃ vutte, dīghanakho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ukkaṃseti 5 me bhavaṃ gotamo diṭṭhigataṃ, samukkaṃseti 6 me bhavaṃ gotamo diṭṭhigata’’nti. ‘‘Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatī’ti. Yā hi tesaṃ khamati sāyaṃ diṭṭhi sārāgāya santike, saññogāya santike, abhinandanāya santike, ajjhosānāya santike, upādānāya santike; yā hi tesaṃ nakkhamati sāyaṃ diṭṭhi asārāgāya santike, asaññogāya santike, anabhinandanāya santike, anajjhosānāya santike, anupādānāya santike. Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me khamatī’ti tattha viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘yā kho me ayaṃ diṭṭhi – sabbaṃ me khamatīti, imañce ahaṃ diṭṭhiṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa vohareyyaṃ – idameva saccaṃ moghamaññanti; dvīhi me assa viggaho – yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me nakkhamatīti, yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatīti – imehi assa dvīhi viggaho. Iti viggahe sati vivādo, vivāde sati vighāto, vighāte sati vihesā’. Iti so viggahañca vivādañca vighātañca vihesañca attani sampassamāno tañceva diṭṭhiṃ pajahati aññañca diṭṭhiṃ na upādiyati. Evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
૨૦૩. ‘‘તત્રગ્ગિવેસ્સન, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘સબ્બં મે નક્ખમતી’તિ તત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘યા ખો મે અયં દિટ્ઠિ – સબ્બં મે નક્ખમતી’તિ, ઇમઞ્ચે અહં દિટ્ઠિં થામસા પરામાસા અભિનિવિસ્સ વોહરેય્યં – ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ; દ્વીહિ મે અસ્સ વિગ્ગહો – યો ચાયં સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ – સબ્બં મે ખમતીતિ, યો ચાયં સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ – એકચ્ચં મે ખમતિ એકચ્ચં મે નક્ખમતીતિ – ઇમેહિ અસ્સ દ્વીહિ વિગ્ગહો. ઇતિ વિગ્ગહે સતિ વિવાદો, વિવાદે સતિ વિઘાતો, વિઘાતે સતિ વિહેસા’. ઇતિ સો વિગ્ગહઞ્ચ વિવાદઞ્ચ વિઘાતઞ્ચ વિહેસઞ્ચ અત્તનિ સમ્પસ્સમાનો તઞ્ચેવ દિટ્ઠિં પજહતિ અઞ્ઞઞ્ચ દિટ્ઠિં ન ઉપાદિયતિ. એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પહાનં હોતિ, એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પટિનિસ્સગ્ગો હોતિ.
203. ‘‘Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘sabbaṃ me nakkhamatī’ti tattha viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘yā kho me ayaṃ diṭṭhi – sabbaṃ me nakkhamatī’ti, imañce ahaṃ diṭṭhiṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa vohareyyaṃ – idameva saccaṃ moghamaññanti; dvīhi me assa viggaho – yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me khamatīti, yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ekaccaṃ me khamati ekaccaṃ me nakkhamatīti – imehi assa dvīhi viggaho. Iti viggahe sati vivādo, vivāde sati vighāto, vighāte sati vihesā’. Iti so viggahañca vivādañca vighātañca vihesañca attani sampassamāno tañceva diṭṭhiṃ pajahati aññañca diṭṭhiṃ na upādiyati. Evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
૨૦૪. ‘‘તત્રગ્ગિવેસ્સન, યે તે સમણબ્રાહ્મણા એવંવાદિનો એવંદિટ્ઠિનો – ‘એકચ્ચં મે ખમતિ, એકચ્ચં મે નક્ખમતી’તિ તત્થ વિઞ્ઞૂ પુરિસો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘યા ખો મે અયં દિટ્ઠિ – એકચ્ચં મે ખમતિ, એકચ્ચં મે નક્ખમતીતિ, ઇમઞ્ચે અહં દિટ્ઠિં થામસા પરામાસા અભિનિવિસ્સ વોહરેય્યં – ઇદમેવ સચ્ચં મોઘમઞ્ઞન્તિ; દ્વીહિ મે અસ્સ વિગ્ગહો – યો ચાયં સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ – સબ્બં મે ખમતીતિ, યો ચાયં સમણો વા બ્રાહ્મણો વા એવંવાદી એવંદિટ્ઠિ – સબ્બં મે નક્ખમતીતિ – ઇમેહિ અસ્સ દ્વીહિ વિગ્ગહો. ઇતિ વિગ્ગહે સતિ વિવાદો, વિવાદે સતિ વિઘાતો, વિઘાતે સતિ વિહેસા’. ઇતિ સો વિગ્ગહઞ્ચ વિવાદઞ્ચ વિઘાતઞ્ચ વિહેસઞ્ચ અત્તનિ સમ્પસ્સમાનો તઞ્ચેવ દિટ્ઠિં પજહતિ અઞ્ઞઞ્ચ દિટ્ઠિં ન ઉપાદિયતિ. એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પહાનં હોતિ, એવમેતાસં દિટ્ઠીનં પટિનિસ્સગ્ગો હોતિ.
204. ‘‘Tatraggivessana, ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino – ‘ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatī’ti tattha viññū puriso iti paṭisañcikkhati – ‘yā kho me ayaṃ diṭṭhi – ekaccaṃ me khamati, ekaccaṃ me nakkhamatīti, imañce ahaṃ diṭṭhiṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa vohareyyaṃ – idameva saccaṃ moghamaññanti; dvīhi me assa viggaho – yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me khamatīti, yo cāyaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – sabbaṃ me nakkhamatīti – imehi assa dvīhi viggaho. Iti viggahe sati vivādo, vivāde sati vighāto, vighāte sati vihesā’. Iti so viggahañca vivādañca vighātañca vihesañca attani sampassamāno tañceva diṭṭhiṃ pajahati aññañca diṭṭhiṃ na upādiyati. Evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
૨૦૫. ‘‘અયં ખો પનગ્ગિવેસ્સન, કાયો રૂપી ચાતુમહાભૂતિકો 7 માતાપેત્તિકસમ્ભવો ઓદનકુમ્માસુપચયો અનિચ્ચુચ્છાદનપરિમદ્દનભેદનવિદ્ધંસનધમ્મો, અનિચ્ચતો દુક્ખતો રોગતો ગણ્ડતો સલ્લતો અઘતો આબાધતો પરતો પલોકતો સુઞ્ઞતો અનત્તતો સમનુપસ્સિતબ્બો . તસ્સિમં કાયં અનિચ્ચતો દુક્ખતો રોગતો ગણ્ડતો સલ્લતો અઘતો આબાધતો પરતો પલોકતો સુઞ્ઞતો અનત્તતો સમનુપસ્સતો યો કાયસ્મિં કાયછન્દો કાયસ્નેહો કાયન્વયતા સા પહીયતિ.
205. ‘‘Ayaṃ kho panaggivessana, kāyo rūpī cātumahābhūtiko 8 mātāpettikasambhavo odanakummāsupacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo, aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassitabbo . Tassimaṃ kāyaṃ aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassato yo kāyasmiṃ kāyachando kāyasneho kāyanvayatā sā pahīyati.
‘‘તિસ્સો ખો ઇમા, અગ્ગિવેસ્સન, વેદના – સુખા વેદના, દુક્ખા વેદના, અદુક્ખમસુખા વેદના. યસ્મિં, અગ્ગિવેસ્સન, સમયે સુખં વેદનં વેદેતિ , નેવ તસ્મિં સમયે દુક્ખં વેદનં વેદેતિ, ન અદુક્ખમસુખં વેદનં વેદેતિ; સુખંયેવ તસ્મિં સમયે વેદનં વેદેતિ. યસ્મિં, અગ્ગિવેસ્સન, સમયે દુક્ખં વેદનં વેદેતિ, નેવ તસ્મિં સમયે સુખં વેદનં વેદેતિ, ન અદુક્ખમસુખં વેદનં વેદેતિ; દુક્ખંયેવ તસ્મિં સમયે વેદનં વેદેતિ. યસ્મિં, અગ્ગિવેસ્સન, સમયે અદુક્ખમસુખં વેદનં વેદેતિ, નેવ તસ્મિં સમયે સુખં વેદનં વેદેતિ, ન દુક્ખં વેદનં વેદેતિ; અદુક્ખમસુખંયેવ તસ્મિં સમયે વેદનં વેદેતિ. સુખાપિ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, વેદના અનિચ્ચા સઙ્ખતા પટિચ્ચસમુપ્પન્ના ખયધમ્મા વયધમ્મા વિરાગધમ્મા નિરોધધમ્મા; દુક્ખાપિ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, વેદના અનિચ્ચા સઙ્ખતા પટિચ્ચસમુપ્પન્ના ખયધમ્મા વયધમ્મા વિરાગધમ્મા નિરોધધમ્મા; અદુક્ખમસુખાપિ ખો, અગ્ગિવેસ્સન, વેદના અનિચ્ચા સઙ્ખતા પટિચ્ચસમુપ્પન્ના ખયધમ્મા વયધમ્મા વિરાગધમ્મા નિરોધધમ્મા. એવં પસ્સં, અગ્ગિવેસ્સન, સુતવા અરિયસાવકો સુખાયપિ વેદનાય નિબ્બિન્દતિ, દુક્ખાયપિ વેદનાય નિબ્બિન્દતિ, અદુક્ખમસુખાયપિ વેદનાય નિબ્બિન્દતિ ; નિબ્બિન્દં વિરજ્જતિ, વિરાગા વિમુચ્ચતિ. વિમુત્તસ્મિં, વિમુત્તમિતિ ઞાણં હોતિ. ‘ખીણા જાતિ, વુસિતં બ્રહ્મચરિયં, કતં કરણીયં, નાપરં ઇત્થત્તાયા’તિ પજાનાતિ. એં વિમુત્તચિત્તો ખો, અગ્ગિવેસ્સન, ભિક્ખુ ન કેનચિ સંવદતિ, ન કેનચિ વિવદતિ, યઞ્ચ લોકે વુત્તં તેન વોહરતિ, અપરામસ’’ન્તિ.
‘‘Tisso kho imā, aggivessana, vedanā – sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā. Yasmiṃ, aggivessana, samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti , neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, aggivessana, samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti; dukkhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ, aggivessana, samaye adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti, neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti, na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti; adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Sukhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā; dukkhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā; adukkhamasukhāpi kho, aggivessana, vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā. Evaṃ passaṃ, aggivessana, sutavā ariyasāvako sukhāyapi vedanāya nibbindati, dukkhāyapi vedanāya nibbindati, adukkhamasukhāyapi vedanāya nibbindati ; nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati. Vimuttasmiṃ, vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti. Eṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu na kenaci saṃvadati, na kenaci vivadati, yañca loke vuttaṃ tena voharati, aparāmasa’’nti.
૨૦૬. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા સારિપુત્તો ભગવતો પિટ્ઠિતો ઠિતો હોતિ ભગવન્તં બીજયમાનો 9. અથ ખો આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘તેસં તેસં કિર નો ભગવા ધમ્માનં અભિઞ્ઞા પહાનમાહ, તેસં તેસં કિર નો સુગતો ધમ્માનં અભિઞ્ઞા પટિનિસ્સગ્ગમાહા’’તિ. ઇતિ હિદં આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ પટિસઞ્ચિક્ખતો અનુપાદાય આસવેહિ ચિત્તં વિમુચ્ચિ. દીઘનખસ્સ પન પરિબ્બાજકસ્સ વિરજં વીતમલં ધમ્મચક્ખું ઉદપાદિ – ‘‘યં કિઞ્ચિ સમુદયધમ્મં સબ્બં તં નિરોધધમ્મ’’ન્તિ. અથ ખો દીઘનખો પરિબ્બાજકો દિટ્ઠધમ્મો પત્તધમ્મો વિદિતધમ્મો પરિયોગાળ્હધમ્મો તિણ્ણવિચિકિચ્છો વિગતકથંકથો વેસારજ્જપ્પત્તો અપરપ્પચ્ચયો સત્થુસાસને ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ, અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ! સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તીતિ – એવમેવ ખો ભોતા ગોતમેન અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં ભવન્તં ગોતમં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. ઉપાસકં મં ભવં ગોતમો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ.
206. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti bhagavantaṃ bījayamāno 10. Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahosi – ‘‘tesaṃ tesaṃ kira no bhagavā dhammānaṃ abhiññā pahānamāha, tesaṃ tesaṃ kira no sugato dhammānaṃ abhiññā paṭinissaggamāhā’’ti. Iti hidaṃ āyasmato sāriputtassa paṭisañcikkhato anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci. Dīghanakhassa pana paribbājakassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Atha kho dīghanakho paribbājako diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evameva kho bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
દીઘનખસુત્તં નિટ્ઠિતં ચતુત્થં.
Dīghanakhasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / મજ્ઝિમનિકાય (અટ્ઠકથા) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ૪. દીઘનખસુત્તવણ્ણના • 4. Dīghanakhasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / મજ્ઝિમનિકાય (ટીકા) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ૪. દીઘનખસુત્તવણ્ણના • 4. Dīghanakhasuttavaṇṇanā