Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    ౩. అడ్ఢవగ్గో

    3. Aḍḍhavaggo

    [౩౭౧] ౧. దీఘీతికోసలజాతకవణ్ణనా

    [371] 1. Dīghītikosalajātakavaṇṇanā

    ఏవంభూతస్స తే రాజాతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో కోసమ్బకే భణ్డనకారకే ఆరబ్భ కథేసి. తేసఞ్హి జేతవనం ఆగన్త్వా ఖమాపనకాలే సత్థా తే ఆమన్తేత్వా ‘‘భిక్ఖవే, తుమ్హే మయ్హం ఓరసా ముఖతో జాతా పుత్తా నామ, పుత్తేహి చ పితరా దిన్నం ఓవాదం భిన్దితుం న వట్టతి, తుమ్హే పన మమ ఓవాదం న కరిత్థ, పోరాణకపణ్డితా అత్తనో మాతాపితరో ఘాతేత్వా రజ్జం గహేత్వా ఠితచోరేపి అరఞ్ఞే హత్థపథం ఆగతే మాతాపితూహి దిన్నం ఓవాదం న భిన్దిస్సామాతి న మారయింసూ’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.

    Evaṃbhūtassate rājāti idaṃ satthā jetavane viharanto kosambake bhaṇḍanakārake ārabbha kathesi. Tesañhi jetavanaṃ āgantvā khamāpanakāle satthā te āmantetvā ‘‘bhikkhave, tumhe mayhaṃ orasā mukhato jātā puttā nāma, puttehi ca pitarā dinnaṃ ovādaṃ bhindituṃ na vaṭṭati, tumhe pana mama ovādaṃ na karittha, porāṇakapaṇḍitā attano mātāpitaro ghātetvā rajjaṃ gahetvā ṭhitacorepi araññe hatthapathaṃ āgate mātāpitūhi dinnaṃ ovādaṃ na bhindissāmāti na mārayiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ఇమస్మిం పన జాతకే ద్వేపి వత్థూని. సఙ్ఘభేదకక్ఖన్ధకే విత్థారతో ఆవి భవిస్సన్తి. సో పన దీఘావుకుమారో అరఞ్ఞే అత్తనో అఙ్కే నిపన్నం బారాణసిరాజానం చూళాయ గహేత్వా ‘‘ఇదాని మయ్హం మాతాపితుఘాతకం చోరం ఖణ్డాఖణ్డం కత్వా ఛిన్దిస్సామీ’’తి అసిం ఉక్ఖిపన్తో తస్మిం ఖణే మాతాపితూహి దిన్నం ఓవాదం సరిత్వా ‘‘జీవితం చజన్తోపి తేసం ఓవాదం న భిన్దిస్సామి, కేవలం ఇమం తజ్జేస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా పఠమం గాథమాహ –

    Imasmiṃ pana jātake dvepi vatthūni. Saṅghabhedakakkhandhake vitthārato āvi bhavissanti. So pana dīghāvukumāro araññe attano aṅke nipannaṃ bārāṇasirājānaṃ cūḷāya gahetvā ‘‘idāni mayhaṃ mātāpitughātakaṃ coraṃ khaṇḍākhaṇḍaṃ katvā chindissāmī’’ti asiṃ ukkhipanto tasmiṃ khaṇe mātāpitūhi dinnaṃ ovādaṃ saritvā ‘‘jīvitaṃ cajantopi tesaṃ ovādaṃ na bhindissāmi, kevalaṃ imaṃ tajjessāmī’’ti cintetvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౧౧౦.

    110.

    ‘‘ఏవంభూతస్స తే రాజ, ఆగతస్స వసే మమ;

    ‘‘Evaṃbhūtassa te rāja, āgatassa vase mama;

    అత్థి ను కోచి పరియాయో, యో తం దుక్ఖా పమోచయే’’తి.

    Atthi nu koci pariyāyo, yo taṃ dukkhā pamocaye’’ti.

    తత్థ వసే మమాతి మమ వసం ఆగతస్స. పరియాయోతి కారణం.

    Tattha vase mamāti mama vasaṃ āgatassa. Pariyāyoti kāraṇaṃ.

    తతో రాజా దుతియం గాథమాహ –

    Tato rājā dutiyaṃ gāthamāha –

    ౧౧౧.

    111.

    ‘‘ఏవంభూతస్స మే తాత, ఆగతస్స వసే తవ;

    ‘‘Evaṃbhūtassa me tāta, āgatassa vase tava;

    నత్థి నో కోచి పరియాయో, యో మం దుక్ఖా పమోచయే’’తి.

    Natthi no koci pariyāyo, yo maṃ dukkhā pamocaye’’ti.

    తత్థ నోతి నిపాతమత్థం, నత్థి కోచి పరియాయో, యో మం ఏతస్మా దుక్ఖా పమోచయేతి అత్థో.

    Tattha noti nipātamatthaṃ, natthi koci pariyāyo, yo maṃ etasmā dukkhā pamocayeti attho.

    తతో బోధిసత్తో అవసేసగాథా అభాసి –

    Tato bodhisatto avasesagāthā abhāsi –

    ౧౧౨.

    112.

    ‘‘నాఞ్ఞం సుచరితం రాజ, నాఞ్ఞం రాజ సుభాసితం;

    ‘‘Nāññaṃ sucaritaṃ rāja, nāññaṃ rāja subhāsitaṃ;

    తాయతే మరణకాలే, ఏవమేవితరం ధనం.

    Tāyate maraṇakāle, evamevitaraṃ dhanaṃ.

    ౧౧౩.

    113.

    ‘‘అక్కోచ్ఛి మం అవధి మం, అజిని మం అహాసి మే;

    ‘‘Akkocchi maṃ avadhi maṃ, ajini maṃ ahāsi me;

    యే చ తం ఉపనయ్హన్తి, వేరం తేసం న సమ్మతి.

    Ye ca taṃ upanayhanti, veraṃ tesaṃ na sammati.

    ౧౧౪.

    114.

    ‘‘అక్కోచ్ఛి మం అవధి మం, అజిని మం అహాసి మే;

    ‘‘Akkocchi maṃ avadhi maṃ, ajini maṃ ahāsi me;

    యే చ తం నుపనయ్హన్తి, వేరం తేసూపసమ్మతి.

    Ye ca taṃ nupanayhanti, veraṃ tesūpasammati.

    ౧౧౫.

    115.

    ‘‘న హి వేరేన వేరాని, సమ్మన్తీధ కుదాచనం;

    ‘‘Na hi verena verāni, sammantīdha kudācanaṃ;

    అవేరేన చ సమ్మన్తి, ఏస ధమ్మో సనన్తనో’’న్తి.

    Averena ca sammanti, esa dhammo sanantano’’nti.

    తత్థ నాఞ్ఞం సుచరితన్తి నాఞ్ఞం సుచరితా, అయమేవ వా పాఠో, ఠపేత్వా సుచరితం అఞ్ఞం న పస్సామీతి అత్థో. ఇధ ‘‘సుచరిత’’న్తిపి ‘‘సుభాసిత’’న్తిపి మాతాపితూహి దిన్నం ఓవాదంయేవ సన్ధాయాహ. ఏవమేవాతి నిరత్థకమేవ. ఇదం వుత్తం హోతి – మహారాజ, అఞ్ఞత్ర ఓవాదానుసిట్ఠిసఙ్ఖాతా సుచరితసుభాసితా మరణకాలే తాయితుం రక్ఖితుం సమత్థో నామ అఞ్ఞో నత్థి, యం ఏతం ఇతరం ధనం, తం ఏవమేవ నిరత్థకమేవ హోతి, త్వఞ్హి ఇదాని మయ్హం కోటిసతసహస్సమత్తమ్పి ధనం దదన్తో జీవితం న లభేయ్యాసి, తస్మా వేదితబ్బమేతం ‘‘ధనతో సుచరితసుభాసితమేవ ఉత్తరితర’’న్తి.

    Tattha nāññaṃ sucaritanti nāññaṃ sucaritā, ayameva vā pāṭho, ṭhapetvā sucaritaṃ aññaṃ na passāmīti attho. Idha ‘‘sucarita’’ntipi ‘‘subhāsita’’ntipi mātāpitūhi dinnaṃ ovādaṃyeva sandhāyāha. Evamevāti niratthakameva. Idaṃ vuttaṃ hoti – mahārāja, aññatra ovādānusiṭṭhisaṅkhātā sucaritasubhāsitā maraṇakāle tāyituṃ rakkhituṃ samattho nāma añño natthi, yaṃ etaṃ itaraṃ dhanaṃ, taṃ evameva niratthakameva hoti, tvañhi idāni mayhaṃ koṭisatasahassamattampi dhanaṃ dadanto jīvitaṃ na labheyyāsi, tasmā veditabbametaṃ ‘‘dhanato sucaritasubhāsitameva uttaritara’’nti.

    సేసగాథాసుపి అయం సఙ్ఖేపత్థో – మహారాజ, యే పురిసా ‘‘అయం మం అక్కోసి, అయం మం పహరి, అయం మం అజిని, అయం మమ సన్తకం అహాసీ’’తి ఏవం వేరం ఉపనయ్హన్తి బన్ధిత్వా వియ హదయే ఠపేన్తి, తేసం వేరం న ఉపసమ్మతి. యే చ పనేతం న ఉపనయ్హన్తి హదయే న ఠపేన్తి, తేసం వూపసమ్మతి. వేరాని హి న కదాచి వేరేన సమ్మన్తి, అవేరేనేవ పన సమ్మన్తి. ఏస ధమ్మో సనన్తనోతి ఏసో పోరాణకో ధమ్మో చిరకాలప్పవత్తో సభావోతి.

    Sesagāthāsupi ayaṃ saṅkhepattho – mahārāja, ye purisā ‘‘ayaṃ maṃ akkosi, ayaṃ maṃ pahari, ayaṃ maṃ ajini, ayaṃ mama santakaṃ ahāsī’’ti evaṃ veraṃ upanayhanti bandhitvā viya hadaye ṭhapenti, tesaṃ veraṃ na upasammati. Ye ca panetaṃ na upanayhanti hadaye na ṭhapenti, tesaṃ vūpasammati. Verāni hi na kadāci verena sammanti, avereneva pana sammanti. Esa dhammo sanantanoti eso porāṇako dhammo cirakālappavatto sabhāvoti.

    ఏవఞ్చ పన వత్వా బోధిసత్తో ‘‘అహం, మహారాజ, తయి న దుబ్భామి, త్వం పన మం మారేహీ’’తి తస్స హత్థే అసిం ఠపేసి. రాజాపి ‘‘నాహం తయి దుబ్భామీ’’తి సపథం కత్వా తేన సద్ధిం నగరం గన్త్వా తం అమచ్చానం దస్సేత్వా ‘‘అయం, భణే, కోసలరఞ్ఞో పుత్తో దీఘావుకుమారో నామ, ఇమినా మయ్హం జీవితం దిన్నం, న లబ్భా ఇమం కిఞ్చి కాతు’’న్తి వత్వా అత్తనో ధీతరం దత్వా పితు సన్తకే రజ్జే పతిట్ఠాపేసి. తతో పట్ఠాయ ఉభోపి సమగ్గా సమ్మోదమానా రజ్జం కారేసుం.

    Evañca pana vatvā bodhisatto ‘‘ahaṃ, mahārāja, tayi na dubbhāmi, tvaṃ pana maṃ mārehī’’ti tassa hatthe asiṃ ṭhapesi. Rājāpi ‘‘nāhaṃ tayi dubbhāmī’’ti sapathaṃ katvā tena saddhiṃ nagaraṃ gantvā taṃ amaccānaṃ dassetvā ‘‘ayaṃ, bhaṇe, kosalarañño putto dīghāvukumāro nāma, iminā mayhaṃ jīvitaṃ dinnaṃ, na labbhā imaṃ kiñci kātu’’nti vatvā attano dhītaraṃ datvā pitu santake rajje patiṭṭhāpesi. Tato paṭṭhāya ubhopi samaggā sammodamānā rajjaṃ kāresuṃ.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా మాతాపితరో మహారాజకులాని అహేసుం, దీఘావుకుమారో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā mātāpitaro mahārājakulāni ahesuṃ, dīghāvukumāro pana ahameva ahosi’’nti.

    దీఘీతికోసలజాతకవణ్ణనా పఠమా.

    Dīghītikosalajātakavaṇṇanā paṭhamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౩౭౧. దీఘీతికోసలజాతకం • 371. Dīghītikosalajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact