Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / винаяаалан̇гаара-дийгаа • Vinayālaṅkāra-ṭīkā |
1. д̣̇иваасзяяавинижчаяагат̇аа
1. Divāseyyavinicchayakathā
1. звам̣ баал̣имуд̇д̇авинижчаяагат̇аанам̣ маад̇игам̣ табзд̇ваа ид̣̇аани яат̇аатабид̇амаад̇игаануггамзна нид̣̇д̣̇исанд̇о ‘‘д̇ад̇т̇а д̣̇иваасзяяаад̇и д̣̇иваанибаж̇ж̇ана’’нд̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а д̇ад̇т̇аад̇и д̇зсу маад̇игаабад̣̇зсу самабхинивидтасса ‘‘д̣̇иваасзяяаа’’д̇и бад̣̇асса ‘‘д̣̇иваанибаж̇ж̇ана’’нд̇и ад̇т̇о д̣̇адтаб̣б̣од̇и яож̇анаа. д̇ад̇т̇а д̣̇иваа-сад̣̇д̣̇о ахаваажаго аагааранд̇о нибаад̇о. вуд̇д̇ан̃хи абхид̇хаанаббад̣̇ийбигааяам̣ ‘‘аанугуулязд̇у сад̣̇д̇хан̃жа, над̇д̇ам̣ д̣̇осо д̣̇иваа д̇вахз’’д̇и. саяанам̣ сзяяаа, гараж̇агааяаг̇ад̇аруубаанам̣ уд̣̇д̇хам̣ ануг̇г̇анд̇ваа д̣̇ийгхавасзна вид̇т̇аарад̇о бавад̇д̇анасан̇каад̇о ирияаабат̇ависзсо. д̣̇иваагааласмим̣ сзяяаа д̣̇иваасзяяаа. арун̣уг̇г̇аманад̇о бадтааяа яаава суурияад̇т̇ан̇г̇аманаа, зд̇асмим̣ гаалз саяанаирияаабат̇агаран̣анд̇и. д̇знааха ‘‘д̣̇иваанибаж̇ж̇ананд̇и ад̇т̇о’’д̇и.
1. Evaṃ pāḷimuttavinicchayakathānaṃ mātikaṃ ṭhapetvā idāni yathāṭhapitamātikānukkamena niddisanto ‘‘tattha divāseyyāti divānipajjana’’ntiādimāha. Tattha tatthāti tesu mātikāpadesu samabhiniviṭṭhassa ‘‘divāseyyā’’ti padassa ‘‘divānipajjana’’nti attho daṭṭhabboti yojanā. Tattha divā-saddo ahavācako ākāranto nipāto. Vuttañhi abhidhānappadīpikāyaṃ ‘‘ānukūlyetu saddhañca, nattaṃ doso divā tvahe’’ti. Sayanaṃ seyyā, karajakāyagatarūpānaṃ uddhaṃ anuggantvā dīghavasena vitthārato pavattanasaṅkhāto iriyāpathaviseso. Divākālasmiṃ seyyā divāseyyā. Aruṇuggamanato paṭṭhāya yāva sūriyatthaṅgamanā, etasmiṃ kāle sayanairiyāpathakaraṇanti. Tenāha ‘‘divānipajjananti attho’’ti.
д̇ад̇раад̇и д̇асмим̣ д̣̇иваасаяанз аяам̣ вагкамаано винижчаяо взд̣̇ид̇аб̣б̣од̇и яож̇анаа. ‘‘ануж̇аанаами…бз… важанад̇о’’д̇и (баараа. 77) аяам̣ батамабаарааж̇игасигкаабад̣̇асса винийд̇авад̇т̇уусу ааг̇ад̇о бхаг̇авад̇аа аахажжабхаасид̇о н̃аабагабаато. д̇ад̇т̇а д̣̇иваа бадисаллийяанд̇знаад̇и д̣̇иваа нибаж̇ж̇анд̇зна. д̣̇ваарам̣ сам̣варид̇ваа бадисаллийяид̇унд̇и д̣̇ваарам̣ бид̣̇ахид̇ваа нибаж̇ж̇ид̇ум̣. ‘‘д̣̇иваа…бз… нибаж̇ж̇ид̇аб̣б̣анд̇и н̃аабяам̣. нану баал̣ияам̣ ‘‘аяам̣ наама аабад̇д̇ий’’д̇и на вуд̇д̇аа, ат̇а гат̇амзд̇т̇а аабад̇д̇и вин̃н̃ааяад̇ийд̇и жод̣̇анам̣ санд̇хааяааха ‘‘зд̇т̇а жа гин̃жаабий’’д̇иаад̣̇и. д̇ад̇т̇а зд̇т̇аад̇и зд̇асмим̣ д̣̇иваанибаж̇ж̇анз. жа-сад̣̇д̣̇о ваагяаарамбхаж̇од̇аго, гин̃жааби-сад̣̇д̣̇о нибаад̇асамуд̣̇ааяо, яад̣̇ибийд̇яад̇т̇о. баал̣ияам̣ аяам̣ наама аабад̇д̇ийд̇и гин̃жааби на вуд̇д̇аа, бана д̇ат̇ааби асам̣варид̇ваа нибаж̇ж̇анд̇асса адтагат̇ааяам̣ (баараа. адта. 1.77) д̣̇уггадам̣ яасмаа вуд̇д̇ам̣, д̇асмаа зд̇т̇а аабад̇д̇и вин̃н̃ааяад̇ийд̇и яож̇анаа. звам̣ санд̇зби асад̇и бхаг̇авад̇о важанз гат̇ам̣ адтагат̇ааяам̣ вуд̇д̇ам̣ сияаад̇и ааха ‘‘виварид̇ваа…бз… анун̃н̃аад̇ад̇д̇аа’’д̇и. зд̇зна бхаг̇авад̇о ануж̇аананамби д̇ам̣ агаронд̇асса аабад̇д̇игааран̣ам̣ ход̇ийд̇и д̣̇ассзд̇и.
Tatrāti tasmiṃ divāsayane ayaṃ vakkhamāno vinicchayo veditabboti yojanā. ‘‘Anujānāmi…pe… vacanato’’ti (pārā. 77) ayaṃ paṭhamapārājikasikkhāpadassa vinītavatthūsu āgato bhagavatā āhaccabhāsito ñāpakapāṭho. Tattha divā paṭisallīyantenāti divā nipajjantena. Dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitunti dvāraṃ pidahitvā nipajjituṃ. ‘‘Divā…pe… nipajjitabbanti ñāpyaṃ. Nanu pāḷiyaṃ ‘‘ayaṃ nāma āpattī’’ti na vuttā, atha kathamettha āpatti viññāyatīti codanaṃ sandhāyāha ‘‘ettha ca kiñcāpī’’tiādi. Tattha etthāti etasmiṃ divānipajjane. Ca-saddo vākyārambhajotako, kiñcāpi-saddo nipātasamudāyo, yadipītyattho. Pāḷiyaṃ ayaṃ nāma āpattīti kiñcāpi na vuttā, pana tathāpi asaṃvaritvā nipajjantassa aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.77) dukkaṭaṃ yasmā vuttaṃ, tasmā ettha āpatti viññāyatīti yojanā. Evaṃ santepi asati bhagavato vacane kathaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ siyāti āha ‘‘vivaritvā…pe… anuññātattā’’ti. Etena bhagavato anujānanampi taṃ akarontassa āpattikāraṇaṃ hotīti dasseti.
д̇ад̇т̇а ‘‘уббаннз вад̇т̇умхийд̇и ид̇т̇ияаа гад̇ааж̇жхаажааравад̇т̇усми’’нд̇и вимад̇ивинод̣̇анияам̣ (ви. ви. дий. 1.77) вуд̇д̇ам̣, саарад̇т̇ад̣̇ийбанияам̣ (саарад̇т̇а. дий. 2.77) бана ‘‘мзт̇унавад̇т̇усмим̣ уббаннз’’д̇и вуд̇д̇ам̣, бораан̣адийгааяамби д̇амзва г̇ахзд̇ваа ‘‘уббаннз мзт̇унавад̇т̇усми’’нд̇и вуд̇д̇ам̣, д̇ад̣̇зд̇ам̣ вижаарзд̇аб̣б̣ам̣ мзт̇уналагкан̣асса абхааваа. нану сигкаабад̣̇абан̃н̃аабанам̣ наама б̣уд̣̇д̇хависаяо, ат̇а гасмаа адтагат̇ааяам̣ д̣̇уггадам̣ вуд̇д̇анд̇и ааха ‘‘бхаг̇авад̇о’’д̇иаад̣̇и. на гзвалам̣ убаалид̇т̇зраад̣̇ийхи зва адтагат̇аа табид̇аа, ат̇а ко баал̣ид̇о жа ад̇т̇ад̇о жа б̣уд̣̇д̇хзна бхаг̇авад̇аа вуд̇д̇о. на хи бхаг̇авад̇аа аб̣яаагад̇ам̣ д̇анд̇ибад̣̇ам̣ наама ад̇т̇и, саб̣б̣зсам̣язва ад̇т̇о гат̇ид̇о, д̇асмаа самб̣уд̣̇д̇хзнзва д̇ин̣н̣ам̣ бидагаанам̣ ад̇т̇аван̣н̣анаггамоби бхаасид̇од̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. д̇ад̇т̇а д̇ад̇т̇а хи бхаг̇авад̇аа бавад̇д̇ид̇аа багин̣н̣агад̣̇зсанааязва адтагат̇аад̇и.
Tattha ‘‘uppanne vatthumhīti itthiyā kataajjhācāravatthusmi’’nti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.77) vuttaṃ, sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.77) pana ‘‘methunavatthusmiṃ uppanne’’ti vuttaṃ, porāṇaṭīkāyampi tameva gahetvā ‘‘uppanne methunavatthusmi’’nti vuttaṃ, tadetaṃ vicāretabbaṃ methunalakkhaṇassa abhāvā. Nanu sikkhāpadapaññāpanaṃ nāma buddhavisayo, atha kasmā aṭṭhakathāyaṃ dukkaṭaṃ vuttanti āha ‘‘bhagavato’’tiādi. Na kevalaṃ upālittherādīhi eva aṭṭhakathā ṭhapitā, atha kho pāḷito ca atthato ca buddhena bhagavatā vutto. Na hi bhagavatā abyākataṃ tantipadaṃ nāma atthi, sabbesaṃyeva attho kathito, tasmā sambuddheneva tiṇṇaṃ piṭakānaṃ atthavaṇṇanakkamopi bhāsitoti daṭṭhabbaṃ. Tattha tattha hi bhagavatā pavattitā pakiṇṇakadesanāyeva aṭṭhakathāti.
гим̣ банзд̇т̇а зд̇ам̣ д̣̇иваа д̣̇ваарам̣ асам̣варид̇ваа нибаж̇ж̇анд̇асса д̣̇уггадаабад̇д̇иаабаж̇ж̇анам̣ адтагат̇ааяам̣ вуд̇д̇ад̇д̇аа зва сид̣̇д̇хам̣, уд̣̇ааху ан̃н̃знабийд̇и ааха ‘‘ад̇т̇аабад̇д̇ий’’д̇иаад̣̇и. зд̇ам̣ д̣̇уггадаабад̇д̇иаабаж̇ж̇анам̣ на гзвалам̣ адтагат̇ааяам̣ вуд̇д̇ад̇д̇аа зва сид̣̇д̇хам̣, ат̇а ко ‘‘ад̇т̇аабад̇д̇и д̣̇иваа аабаж̇ж̇ад̇и, но рад̇д̇и’’нд̇и (бари. 323) иминаа бариваарабаатзнаби сид̣̇д̇хам̣ ход̇ийд̇и яож̇анаа. гад̇арасмим̣ бана вад̇т̇усмим̣ ид̣̇ам̣ сигкаабад̣̇ам̣ вуд̇д̇анд̇и? ‘‘д̇зна ко бана самаязна ан̃н̃ад̇аро бхигку взсаалияам̣ махааванз гуудааг̇аарасаалааяам̣ д̣̇иваа вихаараг̇ад̇о д̣̇ваарам̣ виварид̇ваа нибанно ахоси. д̇асса ан̇г̇аман̇г̇аани ваад̇убад̇т̇ад̣̇д̇хаани ахзсум̣. д̇зна ко бана самаязна самб̣ахулаа ид̇т̇ияо г̇анд̇хан̃жа маалан̃жа аад̣̇ааяа вихаарам̣ ааг̇амим̣су вихаарабзгкигааяо. ат̇а ко д̇аа ид̇т̇ияо д̇ам̣ бхигкум̣ бассид̇ваа ан̇г̇аж̇аад̇з абхинисийд̣̇ид̇ваа яаавад̣̇ад̇т̇ам̣ гад̇ваа ‘бурисусабхо вад̇ааяа’нд̇и вад̇ваа г̇анд̇хан̃жа маалан̃жа ааробзд̇ваа баггамим̣су. бхигкуу гилиннам̣ бассид̇ваа бхаг̇авад̇о зд̇амад̇т̇ам̣ аарожзсум̣. бан̃жахи, бхигкавз, аагаарзхи ан̇г̇аж̇аад̇ам̣ гамманияам̣ ход̇и рааг̇зна, важжзна, бассаавзна, ваад̇зна, ужжаалин̇г̇абаан̣агад̣̇адтзна. имзхи ко, бхигкавз, бан̃жахаагаарзхи ан̇г̇аж̇аад̇ам̣ гамманияам̣ ход̇и. адтаанамзд̇ам̣, бхигкавз, анавагаасо, яам̣ д̇асса бхигкуно рааг̇зна ан̇г̇аж̇аад̇ам̣ гамманияам̣ асса, арахам̣ со, бхигкавз, бхигку, анаабад̇д̇и бхигкавз д̇асса бхигкуно. ануж̇аанаами бхигкавз д̣̇иваа бадисаллийяанд̇зна д̣̇ваарам̣ сам̣варид̇ваа бадисаллийяид̇у’’нд̇и (баараа. 77) зд̇асмим̣ вад̇т̇усмим̣ ид̣̇ам̣ вуд̇д̇анд̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣.
Kiṃ panettha etaṃ divā dvāraṃ asaṃvaritvā nipajjantassa dukkaṭāpattiāpajjanaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttattā eva siddhaṃ, udāhu aññenapīti āha ‘‘atthāpattī’’tiādi. Etaṃ dukkaṭāpattiāpajjanaṃ na kevalaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttattā eva siddhaṃ, atha kho ‘‘atthāpatti divā āpajjati, no ratti’’nti (pari. 323) iminā parivārapāṭhenapi siddhaṃ hotīti yojanā. Katarasmiṃ pana vatthusmiṃ idaṃ sikkhāpadaṃ vuttanti? ‘‘Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu vesāliyaṃ mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ divā vihāragato dvāraṃ vivaritvā nipanno ahosi. Tassa aṅgamaṅgāni vātupatthaddhāni ahesuṃ. Tena kho pana samayena sambahulā itthiyo gandhañca mālañca ādāya vihāraṃ āgamiṃsu vihārapekkhikāyo. Atha kho tā itthiyo taṃ bhikkhuṃ passitvā aṅgajāte abhinisīditvā yāvadatthaṃ katvā ‘purisusabho vatāya’nti vatvā gandhañca mālañca āropetvā pakkamiṃsu. Bhikkhū kilinnaṃ passitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Pañcahi, bhikkhave, ākārehi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti rāgena, vaccena, passāvena, vātena, uccāliṅgapāṇakadaṭṭhena. Imehi kho, bhikkhave, pañcahākārehi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti. Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ tassa bhikkhuno rāgena aṅgajātaṃ kammaniyaṃ assa, arahaṃ so, bhikkhave, bhikkhu, anāpatti bhikkhave tassa bhikkhuno. Anujānāmi bhikkhave divā paṭisallīyantena dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitu’’nti (pārā. 77) etasmiṃ vatthusmiṃ idaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
2. ид̣̇аани д̣̇ваарависзсам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘гийд̣̇иса’’нд̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а баривад̇д̇агад̣̇ваарамзваад̇и сам̣варан̣авиваран̣авасзна ид̇о жид̇о жа баривад̇д̇анаяог̇г̇ад̣̇ваарамзва. ругкасуужиган̣дагад̣̇вааранд̇и ругкасуужид̣̇ваарам̣ ган̣дагад̣̇вааран̃жа. ‘‘ругкасуужид̣̇ваараган̣дагад̣̇ваара’’мижжзва ваа баато. яам̣ убхосу бассзсу ругкад̇т̇амбхз никанид̇ваа д̇ад̇т̇а виж̇жхид̇ваа маж̇жхз д̣̇вз д̇иссо ругкасуужияо бавзсзд̇ваа гаронд̇и, д̇ам̣ ругкасуужид̣̇ваарам̣ наама. бавзсананигкаманагаалз абанзд̇ваа т̇аганаяог̇г̇ам̣ згааяа, б̣ахуухи ваа ган̣дагасаакаахи гад̇ам̣ ган̣дагад̣̇ваарам̣ наама. г̇аамад̣̇ваарасса бид̇хаанад̇т̇ам̣ бад̣̇арзна ваа ган̣дагасаакаад̣̇ийхи ваа гад̇асса гаваадасса уд̣̇угкалабаасагарахид̇ад̇ааяа згзна сам̣варид̇ум̣ виварид̇ун̃жа асаггун̣зяяасса хздтаа згам̣ жаггам̣ яож̇знд̇и, язна баривад̇д̇амаанагагаваадам̣ сукат̇аганагам̣ ход̇и, д̇ам̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣ ‘‘жаггалагаяуд̇д̇ад̣̇ваара’’нд̇и. жаггамзва хи лаад̇аб̣б̣ад̇т̇зна сам̣варан̣авиваран̣ад̇т̇ааяа г̇ахзд̇аб̣б̣ад̇т̇зна жаггалагам̣, д̇зна яуд̇д̇агаваадамби жаггалагам̣ наама, д̇зна яуд̇д̇ад̣̇ваарам̣ жаггалагаяуд̇д̇ад̣̇ваарам̣.
2. Idāni dvāravisesaṃ dassetuṃ ‘‘kīdisa’’ntiādimāha. Tattha parivattakadvāramevāti saṃvaraṇavivaraṇavasena ito cito ca parivattanayoggadvārameva. Rukkhasūcikaṇṭakadvāranti rukkhasūcidvāraṃ kaṇṭakadvārañca. ‘‘Rukkhasūcidvārakaṇṭakadvāra’’micceva vā pāṭho. Yaṃ ubhosu passesu rukkhatthambhe nikhanitvā tattha vijjhitvā majjhe dve tisso rukkhasūciyo pavesetvā karonti, taṃ rukkhasūcidvāraṃ nāma. Pavesananikkhamanakāle apanetvā thakanayoggaṃ ekāya, bahūhi vā kaṇṭakasākhāhi kataṃ kaṇṭakadvāraṃ nāma. Gāmadvārassa pidhānatthaṃ padarena vā kaṇṭakasākhādīhi vā katassa kavāṭassa udukkhalapāsakarahitatāya ekena saṃvarituṃ vivarituñca asakkuṇeyyassa heṭṭhā ekaṃ cakkaṃ yojenti, yena parivattamānakakavāṭaṃ sukhathakanakaṃ hoti, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘cakkalakayuttadvāra’’nti. Cakkameva hi lātabbatthena saṃvaraṇavivaraṇatthāya gahetabbatthena cakkalakaṃ, tena yuttakavāṭampi cakkalakaṃ nāma, tena yuttadvāraṃ cakkalakayuttadvāraṃ.
махаад̣̇ваарзсу бана д̣̇вз д̇ийн̣и жаггалагаани яож̇зд̇ийд̇и ааха ‘‘палагзсуу’’д̇иаад̣̇и. гидигаасууд̇и взл̣убзсигаад̣̇ийхи ган̣дагасаакаад̣̇ийхи жа гад̇ат̇аганагзсу. сам̣саран̣агидигад̣̇вааранд̇и жаггалагаяанд̇зна сам̣саран̣агидигааяуд̇д̇амахаад̣̇ваарам̣. г̇обпзд̇ваад̇и аавун̣ид̇ваа, раж̇ж̇уухи г̇ант̇зд̇ваа ваа. згам̣ д̣̇уссасаан̣ид̣̇ваарамзваад̇и зд̇т̇а гилан̃ж̇асаан̣ид̣̇ваарамби сан̇г̇ахам̣ г̇ажчад̇и. важ̇ираб̣уд̣̇д̇хидийгааяам̣ (важ̇ира. дий. баарааж̇ига 76-77) бана ‘‘д̣̇уссад̣̇ваарам̣ саан̣ид̣̇вааран̃жа д̣̇уссасаан̣ид̣̇ваарам̣. д̣̇уссасаан̣и гилан̃ж̇асаан̣ийд̇иаад̣̇инаа вуд̇д̇ам̣ саб̣б̣амби д̣̇уссасаан̣ияамзва сан̇г̇ахзд̇ваа вуд̇д̇ам̣, згасад̣̇исад̇д̇аа зганд̇и вуд̇д̇а’’нд̇и вуд̇д̇ам̣.
Mahādvāresu pana dve tīṇi cakkalakāni yojetīti āha ‘‘phalakesū’’tiādi. Kiṭikāsūti veḷupesikādīhi kaṇṭakasākhādīhi ca katathakanakesu. Saṃsaraṇakiṭikadvāranti cakkalakayantena saṃsaraṇakiṭikāyuttamahādvāraṃ. Gopphetvāti āvuṇitvā, rajjūhi ganthetvā vā. Ekaṃ dussasāṇidvāramevāti ettha kilañjasāṇidvārampi saṅgahaṃ gacchati. Vajirabuddhiṭīkāyaṃ (vajira. ṭī. pārājika 76-77) pana ‘‘dussadvāraṃ sāṇidvārañca dussasāṇidvāraṃ. Dussasāṇi kilañjasāṇītiādinā vuttaṃ sabbampi dussasāṇiyameva saṅgahetvā vuttaṃ, ekasadisattā ekanti vutta’’nti vuttaṃ.
3. звам̣ д̣̇ваарависзсам̣ д̣̇ассзд̇ваа ид̣̇аани яад̇д̇агзна д̣̇ваарам̣ сам̣вуд̇ам̣ ход̇и, д̇ам̣ бамаан̣ам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘гид̇д̇агзна’’д̇яаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а суужийд̇и маж̇жхз чид̣̇д̣̇ам̣ гад̇ваа бавзсид̇аа. гхадигаад̇и убари яож̇ид̇аа. ид̣̇аани яад̇т̇а д̣̇ваарам̣ сам̣варид̇ваа нибаж̇ж̇ид̇ум̣ на саггаа ход̇и, д̇ад̇т̇а гаад̇аб̣б̣авид̇хим̣ д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘сажз б̣ахуунам̣ вал̣ан̃ж̇анадтаанам̣ ход̇ий’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. б̣ахуунам̣ авал̣ан̃ж̇анадтаанзби згам̣ аабужчид̇ваа нибаж̇ж̇ид̇ум̣ ваддад̇иязва. ат̇а бхигкуу…бз… нисиннаа хонд̇ийд̇и ид̣̇ам̣ д̇ад̇т̇а бхигкуунам̣ саннихид̇абхаавад̣̇ассанад̇т̇ам̣ вуд̇д̇ам̣, на сзсаирияаабат̇асаман̇г̇ид̇аанивад̇д̇анад̇т̇ам̣, д̇асмаа нибаннзби аабхог̇ам̣ гаад̇ум̣ ваддад̇и. нибаж̇ж̇ид̇ваа нид̣̇д̣̇ааяанд̇з бана аабхог̇ам̣ гаад̇ум̣ на ваддад̇и. асанд̇абагкз тид̇ад̇д̇аа рахо нисаж̇ж̇ааяа вияа д̣̇ваарасам̣варан̣ам̣ наама маад̇уг̇аамаанам̣ бавзсанивааран̣ад̇т̇ам̣ анун̃н̃аад̇анд̇и ааха ‘‘гзвалам̣ бхигкуним̣ ваа’’д̇иаад̣̇и.
3. Evaṃ dvāravisesaṃ dassetvā idāni yattakena dvāraṃ saṃvutaṃ hoti, taṃ pamāṇaṃ dassetuṃ ‘‘kittakena’’tyādimāha. Tattha sūcīti majjhe chiddaṃ katvā pavesitā. Ghaṭikāti upari yojitā. Idāni yattha dvāraṃ saṃvaritvā nipajjituṃ na sakkā hoti, tattha kātabbavidhiṃ dassetuṃ ‘‘sace bahūnaṃ vaḷañjanaṭṭhānaṃ hotī’’tiādi vuttaṃ. Bahūnaṃ avaḷañjanaṭṭhānepi ekaṃ āpucchitvā nipajjituṃ vaṭṭatiyeva. Atha bhikkhū…pe… nisinnā hontīti idaṃ tattha bhikkhūnaṃ sannihitabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ, na sesairiyāpathasamaṅgitānivattanatthaṃ, tasmā nipannepi ābhogaṃ kātuṃ vaṭṭati. Nipajjitvā niddāyante pana ābhogaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Asantapakkhe ṭhitattā raho nisajjāya viya dvārasaṃvaraṇaṃ nāma mātugāmānaṃ pavesanivāraṇatthaṃ anuññātanti āha ‘‘kevalaṃ bhikkhuniṃ vā’’tiādi.
зд̇т̇а жа д̇ам̣ яуд̇д̇ам̣, звам̣ саб̣б̣ад̇т̇аби яо яо т̇зраваад̣̇о ваа адтагат̇ааваад̣̇о ваа бажчаа вужжад̇и, со сова бамаан̣анд̇и г̇ахзд̇аб̣б̣анд̇и ид̣̇ам̣ адтагат̇ааважанад̇о ад̇ирзгам̣ аажарияасса важанам̣. ид̇о буб̣б̣аабараважанам̣ адтагат̇ааважанамзва. д̇ад̇т̇а д̇ам̣ яуд̇д̇анд̇и ‘‘гурунд̣̇адтагат̇ааяам̣ бана…бз… на вад̇д̇ад̇ий’’д̇и яам̣ важанам̣ адтагат̇аажариязхи вуд̇д̇ам̣, д̇ам̣ важанам̣ яуд̇д̇анд̇и ад̇т̇о. звам̣…бз… г̇ахзд̇аб̣б̣анд̇и яат̇аа жзд̇т̇а гурунд̣̇ияам̣ вуд̇д̇аважанам̣ яуд̇д̇ам̣, звам̣ саб̣б̣ад̇т̇аби винижчаяз яо яо т̇зраваад̣̇о ваа адтагат̇ааваад̣̇о ваа бажчаа вужжад̇и, со сова бамаан̣анд̇и г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣, бурз вуд̇д̇о т̇зраваад̣̇о ваа адтагат̇ааваад̣̇о ваа бамаан̣анд̇и на г̇ахзд̇аб̣б̣анд̇и ад̇хиббааяо. ид̣̇ам̣ важанам̣ адтаанз вуд̇д̇ам̣ вияа д̣̇иссад̇и. гат̇ам̣? яам̣ д̇аава вуд̇д̇ам̣, д̇ам̣ яуд̇д̇анд̇и. д̇ам̣ имасмим̣ аабужчанааабхог̇агаран̣авинижчаяз ан̃н̃асса аяуд̇д̇асса адтагат̇ааваад̣̇асса ваа т̇зраваад̣̇асса ваа абхааваа вад̇д̇ум̣ на саггаа. на хи буб̣б̣аваагяз ‘‘бхигкуу зваа’’д̇и авад̇хааран̣ам̣ гад̇ам̣, ат̇а ко аасаннавасзна ваа бадтаанавасзна ваа ‘‘бхигкуу жийварагаммам̣’’ижжаад̣̇игам̣язва вуд̇д̇ам̣. яамби вуд̇д̇ам̣ ‘‘звам̣ саб̣б̣ад̇т̇абий’’д̇яаад̣̇и, д̇амби аногаасам̣. имасмим̣ винижчаяз ан̃н̃асса адтагат̇ааваад̣̇асса ваа аажарияаваад̣̇асса ваа аважанад̇о бурз бажчаабхааво жа на д̣̇иссад̇и, аяам̣ ‘‘бамаан̣а’’нд̇и г̇ахзд̇аб̣б̣о, аяам̣ ‘‘на г̇ахзд̇аб̣б̣о’’д̇и вад̇д̇аб̣б̣абхааво жа.
Ettha ca taṃ yuttaṃ, evaṃ sabbatthapi yo yo theravādo vā aṭṭhakathāvādo vā pacchā vuccati, so sova pamāṇanti gahetabbanti idaṃ aṭṭhakathāvacanato atirekaṃ ācariyassa vacanaṃ. Ito pubbāparavacanaṃ aṭṭhakathāvacanameva. Tattha taṃ yuttanti ‘‘kurundaṭṭhakathāyaṃ pana…pe… na vattatī’’ti yaṃ vacanaṃ aṭṭhakathācariyehi vuttaṃ, taṃ vacanaṃ yuttanti attho. Evaṃ…pe… gahetabbanti yathā cettha kurundiyaṃ vuttavacanaṃ yuttaṃ, evaṃ sabbatthapi vinicchaye yo yo theravādo vā aṭṭhakathāvādo vā pacchā vuccati, so sova pamāṇanti gahetabbaṃ, pure vutto theravādo vā aṭṭhakathāvādo vā pamāṇanti na gahetabbanti adhippāyo. Idaṃ vacanaṃ aṭṭhāne vuttaṃ viya dissati. Kathaṃ? Yaṃ tāva vuttaṃ, taṃ yuttanti. Taṃ imasmiṃ āpucchanaābhogakaraṇavinicchaye aññassa ayuttassa aṭṭhakathāvādassa vā theravādassa vā abhāvā vattuṃ na sakkā. Na hi pubbavākye ‘‘bhikkhū evā’’ti avadhāraṇaṃ kataṃ, atha kho āsannavasena vā paṭṭhānavasena vā ‘‘bhikkhū cīvarakammaṃ’’iccādikaṃyeva vuttaṃ. Yampi vuttaṃ ‘‘evaṃ sabbatthapī’’tyādi, tampi anokāsaṃ. Imasmiṃ vinicchaye aññassa aṭṭhakathāvādassa vā ācariyavādassa vā avacanato pure pacchābhāvo ca na dissati, ayaṃ ‘‘pamāṇa’’nti gahetabbo, ayaṃ ‘‘na gahetabbo’’ti vattabbabhāvo ca.
убари бана ‘‘го мужжад̇и, го на мужжад̇ий’’д̇и имасса бан̃хасса виссаж̇ж̇анз махаабажжариваад̣̇о жа гурунд̣̇иваад̣̇о жа махааадтагат̇ааваад̣̇о жаад̇и д̇аяо адтагат̇ааваад̣̇аа ааг̇ад̇аа, зго махаабад̣̇умад̇т̇зраваад̣̇о, д̇асмаа д̇ад̇т̇зва яуд̇д̇ааяуд̇д̇абхааво жа бамаан̣аабамаан̣абхааво жа г̇ахзд̇аб̣б̣ааг̇ахзд̇аб̣б̣абхааво жа д̣̇иссад̇и, д̇асмаа д̇асмим̣язва таанз вад̇д̇аб̣б̣ам̣ сияаа, сувималавибулабан̃н̃аавзяяад̇д̇ияасаманнааг̇ад̇зна бана аажарияаасабхзна авад̇д̇аб̣б̣адтаанз вуд̇д̇ам̣ на сияаа, д̇асмаа убари адтагат̇ааваад̣̇асам̣санд̣̇анаавасаанз махаабад̣̇умад̇т̇зрзна вуд̇д̇анд̇и имасса важанасса бажчад̇о вуд̇д̇ам̣ сияаа, д̇ам̣ бажчаа лзкагзхи баривад̇д̇зд̇ваа ликид̇ам̣ бхавзяяа, баарааж̇игаган̣д̣адтагат̇ааяан̃жа ид̣̇ам̣ важанам̣ вуд̇д̇ам̣. дийгааяан̃жа имасмим̣ таанз на вуд̇д̇ам̣, убариязва вуд̇д̇ам̣, ‘‘яо жа яагкаг̇ахид̇аго, яо жа б̣анд̇хид̇ваа нибаж̇ж̇аабид̇о’’д̇и имасса адтагат̇ааваад̣̇асса бажчимад̇д̇аа соязва бамаан̣ад̇о г̇ахзд̇аб̣б̣о. д̇ат̇аа жа вагкад̇и ‘‘саб̣б̣ад̇т̇а яо яо адтагат̇ааваад̣̇о ваа т̇зраваад̣̇о ваа бажчаа вужжад̇и, со соязва бамаан̣ад̇о д̣̇адтаб̣б̣о’’д̇и, д̇асмаа ид̣̇амзд̇т̇а вижаарзд̇ваа г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣.
Upari pana ‘‘ko muccati, ko na muccatī’’ti imassa pañhassa vissajjane mahāpaccarivādo ca kurundivādo ca mahāaṭṭhakathāvādo cāti tayo aṭṭhakathāvādā āgatā, eko mahāpadumattheravādo, tasmā tattheva yuttāyuttabhāvo ca pamāṇāpamāṇabhāvo ca gahetabbāgahetabbabhāvo ca dissati, tasmā tasmiṃyeva ṭhāne vattabbaṃ siyā, suvimalavipulapaññāveyyattiyasamannāgatena pana ācariyāsabhena avattabbaṭṭhāne vuttaṃ na siyā, tasmā upari aṭṭhakathāvādasaṃsandanāvasāne mahāpadumattherena vuttanti imassa vacanassa pacchato vuttaṃ siyā, taṃ pacchā lekhakehi parivattetvā likhitaṃ bhaveyya, pārājikakaṇḍaṭṭhakathāyañca idaṃ vacanaṃ vuttaṃ. Ṭīkāyañca imasmiṃ ṭhāne na vuttaṃ, upariyeva vuttaṃ, ‘‘yo ca yakkhagahitako, yo ca bandhitvā nipajjāpito’’ti imassa aṭṭhakathāvādassa pacchimattā soyeva pamāṇato gahetabbo. Tathā ca vakkhati ‘‘sabbattha yo yo aṭṭhakathāvādo vā theravādo vā pacchā vuccati, so soyeva pamāṇato daṭṭhabbo’’ti, tasmā idamettha vicāretvā gahetabbaṃ.
4. ид̣̇аани д̣̇ваарам̣ сам̣варан̣асса анд̇арааяз сад̇и асам̣варид̇вааби нибаж̇ж̇ид̇ум̣ ваддад̇ийд̇и д̣̇ассзд̇ум̣ ‘‘ат̇а д̣̇ваарасса’’д̇яаад̣̇имааха. ниссзн̣им̣ ааробзд̇ваад̇и убаримад̇алам̣ ааробзд̇ваа висан̇карид̇ваа бхуумияам̣ баад̇зд̇ваа, чад̣д̣зд̇ваа ваа нибаж̇ж̇ид̇ум̣ ваддад̇и. ид̣̇ам̣ згааб̣ад̣̇д̇хад̇ааяа вуд̇д̇ам̣. д̣̇взби д̣̇ваараани ж̇аг̇г̇ид̇аб̣б̣аанийд̇и зд̇т̇а сажз згасмим̣ д̣̇ваарз гаваадам̣ ваа над̇т̇и, хздтаа вуд̇д̇анаязна сам̣варид̇ум̣ ваа на саггаа , ид̇арам̣ д̣̇ваарам̣ асам̣варид̇ваа нибаж̇ж̇ид̇ум̣ ваддад̇и. д̣̇ваарабаалассаад̇и д̣̇ваарагодтагз махаад̣̇ваарз, ниссзн̣имуулз ваа тад̇ваа д̣̇ваараж̇аг̇г̇анагасса. бажчимаанам̣ бхаарод̇и згааб̣ад̣̇д̇хавасзна ааг̇ажчанд̇з санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣. асам̣вуд̇ад̣̇ваарз анд̇ог̇аб̣бхз ваад̇и яож̇зд̇аб̣б̣ам̣. б̣ахи ваад̇и г̇аб̣бхад̇о б̣ахи. нибаж̇ж̇анагаалзби…бз… ваддад̇иязваад̇и зд̇т̇а д̣̇ваараж̇аг̇г̇анагасса д̇ад̣̇ад̇хийнад̇д̇аа д̇ад̣̇аа д̇асса д̇ад̇т̇а саннихид̇аасаннихид̇абхаавам̣ анубад̇хаарзд̇вааби аабхог̇ам̣ гаад̇ум̣ ваддад̇иязваад̇и вад̣̇анд̇и.
4. Idāni dvāraṃ saṃvaraṇassa antarāye sati asaṃvaritvāpi nipajjituṃ vaṭṭatīti dassetuṃ ‘‘atha dvārassa’’tyādimāha. Nisseṇiṃ āropetvāti uparimatalaṃ āropetvā visaṅkharitvā bhūmiyaṃ pātetvā, chaḍḍetvā vā nipajjituṃ vaṭṭati. Idaṃ ekābaddhatāya vuttaṃ. Dvepi dvārāni jaggitabbānīti ettha sace ekasmiṃ dvāre kavāṭaṃ vā natthi, heṭṭhā vuttanayena saṃvarituṃ vā na sakkā , itaraṃ dvāraṃ asaṃvaritvā nipajjituṃ vaṭṭati. Dvārapālassāti dvārakoṭṭhake mahādvāre, nisseṇimūle vā ṭhatvā dvārajagganakassa. Pacchimānaṃ bhāroti ekābaddhavasena āgacchante sandhāya vuttaṃ. Asaṃvutadvāre antogabbhe vāti yojetabbaṃ. Bahi vāti gabbhato bahi. Nipajjanakālepi…pe… vaṭṭatiyevāti ettha dvārajagganakassa tadadhīnattā tadā tassa tattha sannihitāsannihitabhāvaṃ anupadhāretvāpi ābhogaṃ kātuṃ vaṭṭatiyevāti vadanti.
язна гзнажи баригкид̇д̇зд̇и зд̇т̇а баригкзбасса уб̣б̣зд̇хад̇о бамаан̣ам̣ сахасзяяаббахонагз вуд̇д̇асад̣̇исамзва. вуд̇д̇ан̃хи саманд̇абаасаад̣̇игааяам̣ (баажи. адта. 51) ‘‘яан̃хи сзнаасанам̣ убари бан̃жахи чад̣̇анзхи ан̃н̃зна ваа гзнажи саб̣б̣амзва бадижчаннам̣, аяам̣ саб̣б̣ажчаннаа наама сзяяаа…бз… яам̣ бана сзнаасанам̣ бхуумид̇о бадтааяа яаава чад̣̇анам̣ аахажжа баагаарзна ваа ан̃н̃зна ваа гзнажи анд̇амасо вад̇т̇знаби баригкид̇д̇ам̣, аяам̣ саб̣б̣абарижчаннаа наама сзяяаа. чад̣̇анам̣ анаахажжа саб̣б̣анд̇имзна барияааязна д̣̇ияад̣дхахад̇т̇уб̣б̣зд̇хзна баагаараад̣̇инаа баригкид̇д̇ааби саб̣б̣абарижчаннааязваад̇и гурунд̣̇адтагат̇ааяам̣ вуд̇д̇а’’нд̇и. ‘‘д̣̇ияад̣дхахад̇т̇уб̣б̣зд̇хо вад̣дхагихад̇т̇зна г̇ахзд̇аб̣б̣о’’д̇и саарад̇т̇ад̣̇ийбанияам̣ (саарад̇т̇а. дий. баажид̇д̇ияа 3.51) вимад̇ивинод̣̇анияан̃жа (ви. ви. дий. баажид̇д̇ияа 2.50-51) вуд̇д̇ам̣. махаабаривзн̣анд̇и маханд̇ам̣ ан̇г̇ан̣ам̣. д̇зна б̣ахуж̇анасан̃жаран̣адтаанам̣ д̣̇ассзд̇и. д̇знааха ‘‘махааб̣од̇хий’’д̇иаад̣̇и.
Yena kenaci parikkhitteti ettha parikkhepassa ubbedhato pamāṇaṃ sahaseyyappahonake vuttasadisameva. Vuttañhi samantapāsādikāyaṃ (pāci. aṭṭha. 51) ‘‘yañhi senāsanaṃ upari pañcahi chadanehi aññena vā kenaci sabbameva paṭicchannaṃ, ayaṃ sabbacchannā nāma seyyā…pe… yaṃ pana senāsanaṃ bhūmito paṭṭhāya yāva chadanaṃ āhacca pākārena vā aññena vā kenaci antamaso vatthenapi parikkhittaṃ, ayaṃ sabbaparicchannā nāma seyyā. Chadanaṃ anāhacca sabbantimena pariyāyena diyaḍḍhahatthubbedhena pākārādinā parikkhittāpi sabbaparicchannāyevāti kurundaṭṭhakathāyaṃ vutta’’nti. ‘‘Diyaḍḍhahatthubbedho vaḍḍhakihatthena gahetabbo’’ti sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. pācittiya 3.51) vimativinodaniyañca (vi. vi. ṭī. pācittiya 2.50-51) vuttaṃ. Mahāpariveṇanti mahantaṃ aṅgaṇaṃ. Tena bahujanasañcaraṇaṭṭhānaṃ dasseti. Tenāha ‘‘mahābodhī’’tiādi.
арун̣з уг̇г̇ад̇з вудтаад̇и, анаабад̇д̇и анаабад̇д̇икзд̇д̇абхууд̇ааяа рад̇д̇ияаа суд̣̇д̇хажид̇д̇зна нибаннад̇д̇аа. баб̣уж̇жхид̇ваа буна субад̇и, аабад̇д̇ийд̇и арун̣з уг̇г̇ад̇з баб̣уж̇жхид̇ваа арун̣уг̇г̇аманам̣ н̃ад̇ваа ваа ан̃ад̇ваа ваа анудтахид̇ваа саяид̇асанд̇аанзна субад̇и, удтахид̇ваа гад̇д̇аб̣б̣асса д̣̇ваарасам̣варан̣аад̣̇ино агад̇ад̇д̇аа агирияасамудтаанаа аабад̇д̇и ход̇и анаабад̇д̇икзд̇д̇з гад̇анибаж̇ж̇анагирияааяа анан̇г̇ад̇д̇аа. аяан̃хи аабад̇д̇и ийд̣̇исз таанз агирияаа, д̣̇иваа д̣̇ваарам̣ асам̣варид̇ваа нибаж̇ж̇анагкан̣з гирияаагирияаа жа ажид̇д̇агаа жаад̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣аа. бураарун̣аа баб̣уж̇жхид̇вааби яаава арун̣уг̇г̇аманаа саяанд̇ассаби буриманаязна аабад̇д̇иязва.
Aruṇe uggate vuṭṭhāti, anāpatti anāpattikhettabhūtāya rattiyā suddhacittena nipannattā. Pabujjhitvā puna supati, āpattīti aruṇe uggate pabujjhitvā aruṇuggamanaṃ ñatvā vā añatvā vā anuṭṭhahitvā sayitasantānena supati, uṭṭhahitvā kattabbassa dvārasaṃvaraṇādino akatattā akiriyasamuṭṭhānā āpatti hoti anāpattikhette katanipajjanakiriyāya anaṅgattā. Ayañhi āpatti īdise ṭhāne akiriyā, divā dvāraṃ asaṃvaritvā nipajjanakkhaṇe kiriyākiriyā ca acittakā cāti veditabbā. Purāruṇā pabujjhitvāpi yāva aruṇuggamanā sayantassapi purimanayena āpattiyeva.
арун̣з уг̇г̇ад̇з вудтахиссаамийд̇и…бз… аабад̇д̇иязваад̇и зд̇т̇а гад̣̇аа асса аабад̇д̇ийд̇и? вужжад̇з – на д̇аава рад̇д̇ияам̣, ‘‘д̣̇иваа аабаж̇ж̇ад̇и, но рад̇д̇и’’нд̇и (бари. 323) вуд̇д̇ад̇д̇аа анаад̣̇арияад̣̇уггадаа на мужжад̇ийд̇и вуд̇д̇ад̣̇уггадам̣ бана д̣̇иваасаяанад̣̇уггадамзва на ход̇и анаад̣̇арияад̣̇уггадад̇д̇аа зва. ‘‘арун̣уг̇г̇аманз бана ажид̇д̇агам̣ агирияасамудтаанам̣ аабад̇д̇им̣ аабаж̇ж̇ад̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣а’’нд̇и вимад̇ивинод̣̇анияам̣ (ви. ви. дий. 1.77) вуд̇д̇ам̣, саарад̇т̇ад̣̇ийбанияамби (саарад̇т̇а. дий. баарааж̇ига 2.77) ‘‘яат̇аабарижчзд̣̇амзва вудтаад̇ийд̇и арун̣з уг̇г̇ад̇зязва удтахад̇и. д̇асса аабад̇д̇ийд̇и асуд̣̇д̇хажид̇д̇знзва нибаннад̇д̇аа нид̣̇д̣̇ааяанд̇ассаби арун̣з уг̇г̇ад̇з д̣̇иваабадисаллаанамуулигаа аабад̇д̇и. ‘звам̣ нибаж̇ж̇анд̇о анаад̣̇арияад̣̇уггадааби на мужжад̇ий’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа асуд̣̇д̇хажид̇д̇зна нибаж̇ж̇анд̇о арун̣уг̇г̇аманад̇о бурзд̇арам̣ удтаханд̇оби анудтаханд̇оби нибаж̇ж̇анагаалзязва анаад̣̇арияад̣̇уггадам̣ аабаж̇ж̇ад̇и, д̣̇иваабадисаллаанамуулигам̣ бана д̣̇уггадам̣ арун̣зязва аабаж̇ж̇ад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ам̣, д̇асмаа звам̣ нибаж̇ж̇анд̇асса д̣̇вз д̣̇уггадаани аабаж̇ж̇анд̇ийд̇и взд̣̇ид̇аб̣б̣ам̣.
Aruṇe uggate vuṭṭhahissāmīti…pe… āpattiyevāti ettha kadā assa āpattīti? Vuccate – na tāva rattiyaṃ, ‘‘divā āpajjati, no ratti’’nti (pari. 323) vuttattā anādariyadukkaṭā na muccatīti vuttadukkaṭaṃ pana divāsayanadukkaṭameva na hoti anādariyadukkaṭattā eva. ‘‘Aruṇuggamane pana acittakaṃ akiriyasamuṭṭhānaṃ āpattiṃ āpajjatīti veditabba’’nti vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. 1.77) vuttaṃ, sāratthadīpaniyampi (sārattha. ṭī. pārājika 2.77) ‘‘yathāparicchedameva vuṭṭhātīti aruṇe uggateyeva uṭṭhahati. Tassa āpattīti asuddhacitteneva nipannattā niddāyantassapi aruṇe uggate divāpaṭisallānamūlikā āpatti. ‘Evaṃ nipajjanto anādariyadukkaṭāpi na muccatī’ti vuttattā asuddhacittena nipajjanto aruṇuggamanato puretaraṃ uṭṭhahantopi anuṭṭhahantopi nipajjanakāleyeva anādariyadukkaṭaṃ āpajjati, divāpaṭisallānamūlikaṃ pana dukkaṭaṃ aruṇeyeva āpajjatī’’ti vuttaṃ, tasmā evaṃ nipajjantassa dve dukkaṭāni āpajjantīti veditabbaṃ.
сажз д̣̇ваарам̣ сам̣варид̇ваа арун̣з уг̇г̇ад̇з удтахиссаамийд̇и нибаж̇ж̇ад̇и, д̣̇ваарз жа ан̃н̃зхи арун̣уг̇г̇аманагаалз вивадзби д̇асса анаабад̇д̇иязва д̣̇ваарабид̣̇аханасса рад̇д̇ид̣̇иваабхааг̇зсу висзсаабхааваа. аабад̇д̇иаабаж̇ж̇анассзва гаалависзсо ижчид̇аб̣б̣о, на д̇аббарихаарассаад̇и г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣. ‘‘д̣̇ваарам̣ сам̣варид̇ваа рад̇д̇им̣ нибаж̇ж̇ад̇ий’’д̇и (баараа. адта. 1.77) хи вуд̇д̇ам̣. д̣̇иваа сам̣варид̇ваа нибаннасса гзнажи вивадзби д̣̇ваарз анаабад̇д̇иязва, ад̇д̇анааби анудтахид̇ваава сад̇и бажжаяз вивадзби анаабад̇д̇ийд̇и вад̣̇анд̇и, ид̣̇амби вимад̇ивинод̣̇анияамзва (ви. ви. дий. 1.77) вуд̇д̇ам̣.
Sace dvāraṃ saṃvaritvā aruṇe uggate uṭṭhahissāmīti nipajjati, dvāre ca aññehi aruṇuggamanakāle vivaṭepi tassa anāpattiyeva dvārapidahanassa rattidivābhāgesu visesābhāvā. Āpattiāpajjanasseva kālaviseso icchitabbo, na tapparihārassāti gahetabbaṃ. ‘‘Dvāraṃ saṃvaritvā rattiṃ nipajjatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.77) hi vuttaṃ. Divā saṃvaritvā nipannassa kenaci vivaṭepi dvāre anāpattiyeva, attanāpi anuṭṭhahitvāva sati paccaye vivaṭepi anāpattīti vadanti, idampi vimativinodaniyameva (vi. vi. ṭī. 1.77) vuttaṃ.
яат̇аабарижчзд̣̇амзва вудтаад̇ийд̇и арун̣з уг̇г̇ад̇зязва вудтаад̇и, аабад̇д̇иязваад̇и муулаабад̇д̇им̣ санд̇хааяа вуд̇д̇ам̣. анаад̣̇арияааабад̇д̇и бана бураарун̣аа удтид̇ассаби д̇асса ход̇зва ‘‘д̣̇уггадаа на мужжад̇ий’’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа. д̣̇уггадаа на мужжад̇ийд̇и жа бураарун̣аа удтахид̇ваа муулаабад̇д̇ияаа муд̇д̇оби анаад̣̇арияад̣̇уггадаа на мужжад̇ийд̇и ад̇хиббааяо.
Yathāparicchedameva vuṭṭhātīti aruṇe uggateyeva vuṭṭhāti, āpattiyevāti mūlāpattiṃ sandhāya vuttaṃ. Anādariyaāpatti pana purāruṇā uṭṭhitassapi tassa hoteva ‘‘dukkaṭā na muccatī’’ti vuttattā. Dukkaṭā na muccatīti ca purāruṇā uṭṭhahitvā mūlāpattiyā muttopi anādariyadukkaṭā na muccatīti adhippāyo.
5. нид̣̇д̣̇аавасзна нибаж̇ж̇ад̇ийд̇и нид̣̇д̣̇аабхибхууд̇ад̇ааяа згабассзна нибаж̇ж̇ад̇и. ‘‘нид̣̇д̣̇аавасзна нибаж̇ж̇ад̇ий’’д̇и вохааравасзна вуд̇д̇ам̣, баад̣̇аанам̣ бана бхуумид̇о аможид̇ад̇д̇аа аяам̣ нибанно наама ход̇ийд̇и д̇знзва анаабад̇д̇и вуд̇д̇аа. абассааяа субанд̇ассаад̇и гадидтид̇о уд̣̇д̇хам̣ бидтиган̣дагз аббамад̇д̇агам̣ бад̣̇зсам̣ бхуумим̣ апусаабзд̇ваа субанд̇асса. гадидтим̣ бана бхуумим̣ пусаабзнд̇асса саяанам̣ наама на ход̇и. бидтибасааран̣алагкан̣аа хи сзяяаа д̣̇ийгхаа, ванд̣̇анаад̣̇ийсуби д̇ирияам̣ бидтиган̣дагаанам̣ басаарид̇ад̇д̇аа нибаж̇ж̇анамзваад̇и аабад̇д̇и барихарид̇аб̣б̣аава. ванд̣̇анааби хи баад̣̇амуулз нибаж̇ж̇ад̇ийд̇иаад̣̇ийсу нибаж̇ж̇анамзва вуд̇д̇аа. сахасаа вудтаад̇ийд̇и багкалид̇аа бад̇ид̇о вияа сахасаа вудтаад̇и, д̇ассаби анаабад̇д̇и бад̇анагкан̣з ависаяад̇д̇аа, висаяз ж̇аад̇з сахасаа вудтид̇ад̇д̇аа жа. яасса бана висан̃н̃ид̇ааяа бажчааби ависаяо зва, д̇асса анаабад̇д̇иязва бад̇анагкан̣з вияа. д̇ад̇т̇зва саяад̇и, на вудтаад̇ийд̇и иминаа висаязби агаран̣ам̣ д̣̇ассзд̇и, д̇знзва д̇асса аабад̇д̇ийд̇и вуд̇д̇ам̣.
5.Niddāvasena nipajjatīti niddābhibhūtatāya ekapassena nipajjati. ‘‘Niddāvasena nipajjatī’’ti vohāravasena vuttaṃ, pādānaṃ pana bhūmito amocitattā ayaṃ nipanno nāma hotīti teneva anāpatti vuttā. Apassāya supantassāti kaṭiṭṭhito uddhaṃ piṭṭhikaṇṭake appamattakaṃ padesaṃ bhūmiṃ aphusāpetvā supantassa. Kaṭiṭṭhiṃ pana bhūmiṃ phusāpentassa sayanaṃ nāma na hoti. Piṭṭhipasāraṇalakkhaṇā hi seyyā dīghā, vandanādīsupi tiriyaṃ piṭṭhikaṇṭakānaṃ pasāritattā nipajjanamevāti āpatti pariharitabbāva. Vandanāpi hi pādamūle nipajjatītiādīsu nipajjanameva vuttā. Sahasā vuṭṭhātīti pakkhalitā patito viya sahasā vuṭṭhāti, tassapi anāpatti patanakkhaṇe avisayattā, visaye jāte sahasā vuṭṭhitattā ca. Yassa pana visaññitāya pacchāpi avisayo eva, tassa anāpattiyeva patanakkhaṇe viya. Tattheva sayati, na vuṭṭhātīti iminā visayepi akaraṇaṃ dasseti, teneva tassa āpattīti vuttaṃ.
ид̣̇аани адтагат̇ааваад̣̇асам̣санд̣̇анам̣ гаад̇ум̣ ‘‘го мужжад̇и, го на мужжад̇ий’’д̇иаад̣̇имааха. д̇ад̇т̇а махаабажжарияанд̇иаад̣̇ийсу бажжарийд̇и ул̣умбам̣ вужжад̇и, д̇асмим̣ нисийд̣̇ид̇ваа гад̇ад̇д̇аа д̇амзва наамам̣ ж̇аад̇ам̣. гурунд̣̇ивалливихааро наама ад̇т̇и, д̇ад̇т̇а гад̇ад̇д̇аа гурунд̣̇ийд̇и наамам̣ ж̇аад̇ам̣. махааадтагат̇аа наама сан̇г̇ийд̇ид̇д̇аяамаарул̣хаа д̇збидагасса б̣уд̣̇д̇хаважанасса адтагат̇аа. яаа махаамахинд̣̇ад̇т̇зрзна д̇амб̣абан̣н̣ид̣̇ийбам̣ аабхад̇аа, д̇амб̣абан̣н̣иязхи т̇зрзхи бажчаа сийхал̣абхаасааяа абхисан̇кад̇аа жа ход̇и. згабхан̇г̇знаад̇и згабассабхан̃ж̇анзна баад̣̇з бхуумид̇о аможзд̇ваа згабассзна сарийрам̣ бхан̃ж̇ид̇ваа нибаннод̇и вуд̇д̇ам̣ ход̇и. махааадтагат̇ааяам̣ бана махаабад̣̇умад̇т̇зрзна вуд̇д̇анд̇и самб̣анд̇хо. д̇зна махааадтагат̇ааяа ликид̇амахаабад̣̇умад̇т̇зраваад̣̇з ‘‘аяа’’нд̇и д̣̇ассзд̇и. ‘‘мужчид̇ваа бад̇ид̇ад̇д̇аа ависаяад̇д̇аа аабад̇д̇и на д̣̇иссад̇ий’’д̇и т̇зрзна вуд̇д̇ам̣. аажарияаа бана яат̇аа яагкаг̇ахид̇аго б̣анд̇хид̇ваа нибаж̇ж̇аабид̇о жа баравасо ход̇и, звам̣ абаравасад̇д̇аа мужчид̇ваа бад̇ид̇о ган̃жигаалам̣ ж̇аанид̇ваа нибаж̇ж̇ад̇ийд̇и анаабад̇д̇им̣ на вад̣̇анд̇и, висан̃н̃ид̇з бана сад̇и анаабад̇д̇иязва.
Idāni aṭṭhakathāvādasaṃsandanaṃ kātuṃ ‘‘ko muccati, ko na muccatī’’tiādimāha. Tattha mahāpaccariyantiādīsu paccarīti uḷumpaṃ vuccati, tasmiṃ nisīditvā katattā tameva nāmaṃ jātaṃ. Kurundivallivihāro nāma atthi, tattha katattā kurundīti nāmaṃ jātaṃ. Mahāaṭṭhakathā nāma saṅgītittayamāruḷhā tepiṭakassa buddhavacanassa aṭṭhakathā. Yā mahāmahindattherena tambapaṇṇidīpaṃ ābhatā, tambapaṇṇiyehi therehi pacchā sīhaḷabhāsāya abhisaṅkhatā ca hoti. Ekabhaṅgenāti ekapassabhañjanena pāde bhūmito amocetvā ekapassena sarīraṃ bhañjitvā nipannoti vuttaṃ hoti. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana mahāpadumattherena vuttanti sambandho. Tena mahāaṭṭhakathāya likhitamahāpadumattheravāde ‘‘aya’’nti dasseti. ‘‘Mucchitvā patitattā avisayattā āpatti na dissatī’’ti therena vuttaṃ. Ācariyā pana yathā yakkhagahitako bandhitvā nipajjāpito ca paravaso hoti, evaṃ aparavasattā mucchitvā patito kañcikālaṃ jānitvā nipajjatīti anāpattiṃ na vadanti, visaññite pana sati anāpattiyeva.
д̣̇вз ж̇анаад̇иаад̣̇и махааадтагат̇ааяамзва важанам̣, д̇ад̣̇зва бажчаа вуд̇д̇ад̇д̇аа бамаан̣ам̣. яагкаг̇ахид̇аг̇г̇ахан̣знзва жзд̇т̇а висан̃н̃ибхууд̇оби сан̇г̇ахид̇о, згабхан̇г̇зна нибанно бана анибаннад̇д̇аа аабад̇д̇ид̇о мужжад̇иязваад̇и г̇ахзд̇аб̣б̣ам̣. саарад̇т̇ад̣̇ийбанияан̃жа (саарад̇т̇а. дий. 2.77) ‘‘яо жа яагкаг̇ахид̇аго, яо жа б̣анд̇хид̇ваа нибаж̇ж̇аабид̇о’’д̇и имасса адтагат̇ааваад̣̇асса бажчимад̇д̇аа соязва бамаан̣ад̇о г̇ахзд̇аб̣б̣о, д̇ат̇аа жа вагкад̇и ‘‘саб̣б̣ад̇т̇а яо яо адтагат̇ааваад̣̇о ваа бажчаа вужжад̇и, со соязва бамаан̣ад̇о г̇ахзд̇аб̣б̣о’’д̇и. имасмим̣ таанз имасса адтагат̇аабаатасса аанийд̇ад̇д̇аа имасмим̣ винаяасан̇г̇ахаббагаран̣зби имасмим̣язва таанз со баато вад̇д̇аб̣б̣од̇и но канд̇и. зд̇т̇а жа ‘‘рад̇д̇им̣ д̣̇ваарам̣ виварид̇ваа нибанно арун̣з уг̇г̇ад̇з удтаад̇и, анаабад̇д̇ий’’д̇иаад̣̇иважанад̇о арун̣уг̇г̇аманз сам̣саяавинод̣̇анад̇т̇ам̣ арун̣агат̇аа вад̇д̇аб̣б̣аа. д̇ад̇рид̣̇ам̣ вужжад̇и –
Dve janātiādi mahāaṭṭhakathāyameva vacanaṃ, tadeva pacchā vuttattā pamāṇaṃ. Yakkhagahitaggahaṇeneva cettha visaññibhūtopi saṅgahito, ekabhaṅgena nipanno pana anipannattā āpattito muccatiyevāti gahetabbaṃ. Sāratthadīpaniyañca (sārattha. ṭī. 2.77) ‘‘yo ca yakkhagahitako, yo ca bandhitvā nipajjāpito’’ti imassa aṭṭhakathāvādassa pacchimattā soyeva pamāṇato gahetabbo, tathā ca vakkhati ‘‘sabbattha yo yo aṭṭhakathāvādo vā pacchā vuccati, so soyeva pamāṇato gahetabbo’’ti. Imasmiṃ ṭhāne imassa aṭṭhakathāpāṭhassa ānītattā imasmiṃ vinayasaṅgahappakaraṇepi imasmiṃyeva ṭhāne so pāṭho vattabboti no khanti. Ettha ca ‘‘rattiṃ dvāraṃ vivaritvā nipanno aruṇe uggate uṭṭhāti, anāpattī’’tiādivacanato aruṇuggamane saṃsayavinodanatthaṃ aruṇakathā vattabbā. Tatridaṃ vuccati –
‘‘го зса арун̣о наама;
‘‘Ko esa aruṇo nāma;
гзна со арун̣о бхавз;
Kena so aruṇo bhave;
гийд̣̇исо д̇асса ван̣н̣аа д̇у;
Kīdiso tassa vaṇṇā tu;
сан̣таанам̣ гийд̣̇исам̣ бхавз.
Saṇṭhānaṃ kīdisaṃ bhave.
‘‘гисмим̣ гаалз жа д̣̇зсз жа, арун̣о самуг̇ажчад̇и;
‘‘Kismiṃ kāle ca dese ca, aruṇo samugacchati;
гим̣ бажжагкасид̣̇д̇хо зсо, уд̣̇ааху анумаанад̇о’’д̇и.
Kiṃ paccakkhasiddho eso, udāhu anumānato’’ti.
д̇ад̇т̇а го зса арун̣о наамаад̇и зд̇т̇а зса арун̣о наама суурияасса бабхаависзсо. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ абхид̇хаанаббад̣̇ийбигааяам̣ –
Tattha ko esa aruṇo nāmāti ettha esa aruṇo nāma sūriyassa pabhāviseso. Vuttañhetaṃ abhidhānappadīpikāyaṃ –
‘‘суурассод̣̇аяад̇о буб̣б̣удтид̇арам̣си сияаарун̣о’’д̇и;
‘‘Sūrassodayato pubbuṭṭhitaraṃsi siyāruṇo’’ti;
д̇аддийгааяан̃жа ‘‘суурасса уд̣̇аяад̇о буб̣б̣з удтид̇арам̣си арун̣о наама сияаа’’д̇и. вимад̇ивинод̣̇анийнаамигааяам̣ винаяадийгааяан̃жа (ви. ви. дий. 1.463) ‘‘арун̣од̇и жзд̇т̇а суурияуг̇г̇аманасса бурзжаро вад̣дханагханарад̇д̇о бабхаависзсод̇и д̣̇адтаб̣б̣о’’д̇и вуд̇д̇ам̣, д̇асмаа суурияаббабхааязва арун̣о наама, на ан̃н̃од̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. гзна со арун̣о бхавзд̇и зд̇т̇а арун̣о ван̣н̣о ассаад̇и арун̣о, гин̃жирад̇д̇аван̣н̣асаманнааг̇ад̇од̇и ад̇т̇о. ат̇а ваа арад̇и г̇ажчад̇и рад̇д̇аван̣н̣абхаавзна бавад̇д̇ад̇ийд̇и арун̣о. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ абхид̇хаанаббад̣̇ийбигаадийгааяам̣ ‘‘арун̣аван̣н̣ад̇ааяа арад̇и г̇ажчад̇ийд̇и арун̣о’’д̇и. гийд̣̇исо д̇асса ван̣н̣од̇и зд̇т̇а аб̣яад̇д̇арад̇д̇аван̣н̣о д̇асса ван̣н̣о бхавз. вуд̇д̇ан̃хи абхид̇хаанаббад̣̇ийбигааяам̣ ‘‘арун̣о гин̃жирад̇д̇от̇аа’’д̇и. д̇аддийгааяан̃жа ‘‘гин̃жирад̇д̇о аб̣яад̇д̇арад̇д̇аван̣н̣о арун̣о наама яат̇аа мажчасса агкий’’д̇и. вимад̇ивинод̣̇анияан̃жа (ви. ви. дий. 1.463) ‘‘вад̣дханагханарад̇д̇о бабхаависзсо’’д̇и, д̇асмаа суурияасса рад̇д̇аббабхааязва арун̣о наама, на сзд̇аббабхаад̣̇аяод̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. яад̣̇и звам̣ баад̇имогкадтабанагканд̇хагаван̣н̣анааяа вимад̇ивинод̣̇анияам̣ (ви. ви. дий. жуул̣аваг̇г̇а 2.383) ‘‘баал̣ияам̣ бана нанд̣̇имукияаад̇и од̣̇аад̇ад̣̇исаамукад̇ааяа д̇удтамукияаа’’д̇и вуд̇д̇ам̣, д̇ам̣ гат̇ам̣ яуж̇ж̇зяяаад̇и, но на яуж̇ж̇зяяа. д̇ад̇т̇а хи арун̣уг̇г̇ад̇агаалз арун̣обхаасзна од̣̇аад̇ад̣̇исаамукабхааво вуд̇д̇о, на арун̣обхаасасса од̣̇аад̇абхааво. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ уд̣̇аанадтагат̇ааяам̣ (уд̣̇аа. адта. 23) ‘‘нанд̣̇имукияаад̇и арун̣асса уг̇г̇ад̇ад̇д̇аа зва арун̣обхааяа суурияаалогуубаж̇ийвино сад̇д̇з нанд̣̇аабанамукияаа рад̇д̇ияаа ж̇аад̇ааяа вибхааяамаанааяаад̇и ад̇т̇о’’д̇и.
Taṭṭīkāyañca ‘‘sūrassa udayato pubbe uṭṭhitaraṃsi aruṇo nāma siyā’’ti. Vimativinodanīnāmikāyaṃ vinayaṭīkāyañca (vi. vi. ṭī. 1.463) ‘‘aruṇoti cettha sūriyuggamanassa purecaro vaḍḍhanaghanaratto pabhāvisesoti daṭṭhabbo’’ti vuttaṃ, tasmā sūriyappabhāyeva aruṇo nāma, na aññoti daṭṭhabbaṃ. Kena so aruṇo bhaveti ettha aruṇo vaṇṇo assāti aruṇo, kiñcirattavaṇṇasamannāgatoti attho. Atha vā arati gacchati rattavaṇṇabhāvena pavattatīti aruṇo. Vuttañhetaṃ abhidhānappadīpikāṭīkāyaṃ ‘‘aruṇavaṇṇatāya arati gacchatīti aruṇo’’ti. Kīdiso tassa vaṇṇoti ettha abyattarattavaṇṇo tassa vaṇṇo bhave. Vuttañhi abhidhānappadīpikāyaṃ ‘‘aruṇo kiñcirattothā’’ti. Taṭṭīkāyañca ‘‘kiñciratto abyattarattavaṇṇo aruṇo nāma yathā macchassa akkhī’’ti. Vimativinodaniyañca (vi. vi. ṭī. 1.463) ‘‘vaḍḍhanaghanaratto pabhāviseso’’ti, tasmā sūriyassa rattappabhāyeva aruṇo nāma, na setappabhādayoti daṭṭhabbaṃ. Yadi evaṃ pātimokkhaṭṭhapanakkhandhakavaṇṇanāya vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. cūḷavagga 2.383) ‘‘pāḷiyaṃ pana nandimukhiyāti odātadisāmukhatāya tuṭṭhamukhiyā’’ti vuttaṃ, taṃ kathaṃ yujjeyyāti, no na yujjeyya. Tattha hi aruṇuggatakāle aruṇobhāsena odātadisāmukhabhāvo vutto, na aruṇobhāsassa odātabhāvo. Vuttañhetaṃ udānaṭṭhakathāyaṃ (udā. aṭṭha. 23) ‘‘nandimukhiyāti aruṇassa uggatattā eva aruṇobhāya sūriyālokūpajīvino satte nandāpanamukhiyā rattiyā jātāya vibhāyamānāyāti attho’’ti.
ж̇аад̇агадтагат̇ааяан̃жа –
Jātakaṭṭhakathāyañca –
‘‘ж̇игхан̃н̃арад̇д̇им̣ арун̣асмимухад̇з;
‘‘Jighaññarattiṃ aruṇasmimuhate;
яаа д̣̇иссад̇и уд̇д̇амаруубаван̣н̣иний;
Yā dissati uttamarūpavaṇṇinī;
д̇ат̇уубамаа мам̣ бадибхааси д̣̇звад̇з;
Tathūpamā maṃ paṭibhāsi devate;
аажигка мз д̇ам̣ гад̇амааси ажчараа’’д̇и. (ж̇аа. адта. 5.21.254);
Ācikkha me taṃ katamāsi accharā’’ti. (jā. aṭṭha. 5.21.254);
имасса г̇аат̇ааяа ад̇т̇аван̣н̣анааяам̣ ‘‘д̇ад̇т̇а ж̇игхан̃н̃арад̇д̇инд̇и бажчимарад̇д̇им̣, рад̇д̇ибарияосаанзд̇и ад̇т̇о. ухад̇зд̇и арун̣з уг̇г̇ад̇з. яаад̇и яаа бурад̇т̇имаа д̣̇исаа рад̇д̇аван̣н̣ад̇ааяа уд̇д̇амаруубад̇хараа худ̇ваа д̣̇иссад̇ий’’д̇и. звам̣ арун̣уг̇г̇ад̇асамаяз бурад̇т̇имад̣̇исааяа рад̇д̇аван̣н̣ад̇аа вуд̇д̇аа, д̇асмаа д̇асмим̣ самаяз арун̣асса удтид̇ад̇д̇аа бурад̇т̇имааяа д̣̇исааяа рад̇д̇абхааг̇о суурияаалогасса бад̇т̇адад̇д̇аа сзсад̣̇исаанам̣ од̣̇аад̇абхааво вин̃н̃ааяад̇и.
Imassa gāthāya atthavaṇṇanāyaṃ ‘‘tattha jighaññarattinti pacchimarattiṃ, rattipariyosāneti attho. Uhateti aruṇe uggate. Yāti yā puratthimā disā rattavaṇṇatāya uttamarūpadharā hutvā dissatī’’ti. Evaṃ aruṇuggatasamaye puratthimadisāya rattavaṇṇatā vuttā, tasmā tasmiṃ samaye aruṇassa uṭṭhitattā puratthimāya disāya rattabhāgo sūriyālokassa patthaṭattā sesadisānaṃ odātabhāvo viññāyati.
сан̣таанам̣ гийд̣̇исам̣ бхавзд̇и зд̇т̇а арун̣асса баадзггам̣ сан̣таанам̣ наама над̇т̇и расмимад̇д̇ад̇д̇аа. яад̇д̇агам̣ бад̣̇зсам̣ парад̇и, д̇ад̇д̇агам̣ д̇асса сан̣таананд̇и д̣̇адтаб̣б̣ам̣. ат̇а ваа бурад̇т̇имад̣̇исаасан̣таанам̣. вуд̇д̇ан̃хи ж̇аад̇агадтагат̇ааяам̣ (ж̇аа. адта. 5.21.255) ‘‘бурад̇т̇имад̣̇исаа рад̇д̇аван̣н̣ад̇ааяа уд̇д̇амаруубад̇хараа худ̇ваа д̣̇иссад̇ий’’д̇и.
Saṇṭhānaṃkīdisaṃ bhaveti ettha aruṇassa pāṭekkaṃ saṇṭhānaṃ nāma natthi rasmimattattā. Yattakaṃ padesaṃ pharati, tattakaṃ tassa saṇṭhānanti daṭṭhabbaṃ. Atha vā puratthimadisāsaṇṭhānaṃ. Vuttañhi jātakaṭṭhakathāyaṃ (jā. aṭṭha. 5.21.255) ‘‘puratthimadisā rattavaṇṇatāya uttamarūpadharā hutvā dissatī’’ti.
гисмим̣ гаалз жа д̣̇зсз жа, арун̣о самуг̇ажчад̇ийд̇и зд̇т̇а зса арун̣о суурияуг̇г̇аманасса бурз гаалз бурад̇т̇имад̣̇исааяам̣ уг̇г̇ажчад̇и. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ уд̣̇аанадтагат̇ааяам̣ (уд̣̇аа. адта. 23) ‘‘уд̣̇д̇хасд̇з арун̣зд̇и уг̇г̇ад̇з арун̣з, арун̣о наама бурад̇т̇имад̣̇исааяам̣ суурияод̣̇аяад̇о бурзд̇арамзва удтид̇обхаасо’’д̇и. абхид̇хаанаббад̣̇ийбигааяан̃жа ‘‘суурассод̣̇аяад̇о буб̣б̣удтид̇арам̣сий’’д̇и.
Kismiṃ kāle ca dese ca, aruṇo samugacchatīti ettha esa aruṇo sūriyuggamanassa pure kāle puratthimadisāyaṃ uggacchati. Vuttañhetaṃ udānaṭṭhakathāyaṃ (udā. aṭṭha. 23) ‘‘uddhaste aruṇeti uggate aruṇe, aruṇo nāma puratthimadisāyaṃ sūriyodayato puretarameva uṭṭhitobhāso’’ti. Abhidhānappadīpikāyañca ‘‘sūrassodayato pubbuṭṭhitaraṃsī’’ti.
гим̣ бажжагкасид̣̇д̇хо зсо, уд̣̇ааху анумаанад̇од̇и зд̇т̇а аяам̣ арун̣о наама бажжагкасид̣̇д̇хо зва , на анумаанасид̣̇д̇хо. гасмаа вин̃н̃ааяад̇ийд̇и жз? жагкувин̃н̃аан̣аг̇ожараван̣н̣ааяад̇анабхаавад̇о. агкасса бад̇ийд̇и бажжагкам̣, жагкуруубаанам̣ абхимукабхаавзна аабаат̇аг̇ад̇ад̇д̇аа жагкувин̃н̃аан̣ам̣ ход̇и. вуд̇д̇ан̃хзд̇ам̣ бхаг̇авад̇аа ‘‘жагкун̃жа бадижжа руубз жа уббаж̇ж̇ад̇и жагкувин̃н̃аан̣а’’нд̇и (ма. ни. 1.204, 400; 3.421, 425, 426; сам̣. ни. 2.43, 44, 45, сам̣. ни. 4.60; гат̇аа. 465, 467), д̇асмаа аяам̣ арун̣аван̣н̣о жагкунаа д̣̇исваа ж̇аанид̇аб̣б̣ад̇о бажжагкасид̣̇д̇хоязва ход̇и, на звам̣ сад̇и звам̣ бхавзяяаад̇и анумаанзна бунаббунам̣ жинд̇анзна сид̣̇д̇ход̇и. имам̣ бан̃хависсаж̇ж̇анам̣ саад̇хугам̣ манаси гарид̇ваа бан̣д̣ид̇зхи рад̇д̇обхаасоязва арун̣од̇и бажжзд̇аб̣б̣о саллагкзд̇аб̣б̣од̇и.
Kiṃ paccakkhasiddho eso, udāhu anumānatoti ettha ayaṃ aruṇo nāma paccakkhasiddho eva , na anumānasiddho. Kasmā viññāyatīti ce? Cakkhuviññāṇagocaravaṇṇāyatanabhāvato. Akkhassa patīti paccakkhaṃ, cakkhurūpānaṃ abhimukhabhāvena āpāthagatattā cakkhuviññāṇaṃ hoti. Vuttañhetaṃ bhagavatā ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇa’’nti (ma. ni. 1.204, 400; 3.421, 425, 426; saṃ. ni. 2.43, 44, 45, saṃ. ni. 4.60; kathā. 465, 467), tasmā ayaṃ aruṇavaṇṇo cakkhunā disvā jānitabbato paccakkhasiddhoyeva hoti, na evaṃ sati evaṃ bhaveyyāti anumānena punappunaṃ cintanena siddhoti. Imaṃ pañhavissajjanaṃ sādhukaṃ manasi karitvā paṇḍitehi rattobhāsoyeva aruṇoti paccetabbo sallakkhetabboti.
гасмаа бана имасмим̣ таанз арун̣агат̇аа вуд̇д̇аад̇и? имиссаа арун̣агат̇ааяа махаависаяабхаавад̇о. гат̇ам̣? убосат̇игаа убаасагаа жа убаасигааяо жа арун̣уг̇г̇аманам̣ д̇ат̇ад̇о аж̇аананд̇аа ануг̇г̇ад̇зязва арун̣з уг̇г̇ад̇асан̃н̃ааяа каад̣̇анийяам̣ ваа каад̣̇анд̇и, бхож̇анийяам̣ ваа бхун̃ж̇анд̇и, маалааг̇анд̇хаад̣̇ийни ваа д̇хаарзнд̇и, д̇ад̇о д̇зсам̣ сийлам̣ бхиж̇ж̇ад̇и. сааман̣зраа д̇ат̇зва вигаалабхож̇анам̣ бхун̃ж̇ид̇ваа сийлавинаасам̣ баабун̣анд̇и. ниссаяабадибаннагаа бхигкуу аажарияубаж̇жхааязхи винаа б̣ахисиймз жаранд̇аа ниссаяаббассамбханам̣ баабун̣анд̇и, анд̇овассз бхигкуу убажаарасиймад̇о б̣ахиг̇ажчанд̇аа вассажчзд̣̇ам̣, д̇зжийваригаа бхигкуу аб̣ад̣̇д̇хасиймааяам̣ жийварзна виббавасанд̇аа ниссаг̇г̇ияабаажид̇д̇ияам̣, д̇ат̇аа сад̇д̇аб̣бханд̇арасиймааяам̣, сахасзяяаббахонагадтаанз анубасамбаннамаад̇уг̇аамзхи саха саяанд̇аа баажид̇д̇ияам̣, д̇ат̇аа яаавагаалигам̣ бхун̃ж̇анд̇аа бхигкуу, баариваасигаад̣̇аяо вад̇д̇ам̣ нигкибанд̇аа рад̇д̇ижчзд̣̇ам̣. звамаад̣̇ианзгаад̣̇ийнавасамбхавад̇о лаж̇ж̇ибзсалаанам̣ бхигкуунам̣ д̇ат̇ад̇о арун̣уг̇г̇аманасса ж̇аананад̇т̇ам̣ вуд̇д̇аад̇и д̣̇адтаб̣б̣аа.
Kasmā pana imasmiṃ ṭhāne aruṇakathā vuttāti? Imissā aruṇakathāya mahāvisayabhāvato. Kathaṃ? Uposathikā upāsakā ca upāsikāyo ca aruṇuggamanaṃ tathato ajānantā anuggateyeva aruṇe uggatasaññāya khādanīyaṃ vā khādanti, bhojanīyaṃ vā bhuñjanti, mālāgandhādīni vā dhārenti, tato tesaṃ sīlaṃ bhijjati. Sāmaṇerā tatheva vikālabhojanaṃ bhuñjitvā sīlavināsaṃ pāpuṇanti. Nissayapaṭipannakā bhikkhū ācariyupajjhāyehi vinā bahisīme carantā nissayappassambhanaṃ pāpuṇanti, antovasse bhikkhū upacārasīmato bahigacchantā vassacchedaṃ, tecīvarikā bhikkhū abaddhasīmāyaṃ cīvarena vippavasantā nissaggiyapācittiyaṃ, tathā sattabbhantarasīmāyaṃ, sahaseyyappahonakaṭṭhāne anupasampannamātugāmehi saha sayantā pācittiyaṃ, tathā yāvakālikaṃ bhuñjantā bhikkhū, pārivāsikādayo vattaṃ nikkhipantā ratticchedaṃ. Evamādianekādīnavasambhavato lajjipesalānaṃ bhikkhūnaṃ tathato aruṇuggamanassa jānanatthaṃ vuttāti daṭṭhabbā.
гзжи бана бхигкуу ад̣дхарад̇д̇исамаяз гхадисун̃н̃ад̇д̇аа ад̣дхарад̇д̇игаалам̣ ад̇иггамма ан̃н̃ад̣̇ивасо ход̇и, д̇асмаа д̇асмим̣ гаалз арун̣ам̣ удтид̇ам̣ наама ход̇ийд̇и ман̃н̃амаанаа ад̣дхарад̇д̇им̣ ад̇иггамма каад̣̇анийяабхож̇анийяаад̣̇ийни бхун̃ж̇анд̇и, д̇з бана б̣уд̣̇д̇хасамаяам̣ аж̇аананд̇аа взд̣̇асамаяамзва манаси гаронд̇аа звам̣ гаронд̇и, д̇асмаа д̇зсам̣ д̇ам̣гаран̣ам̣ бамаан̣ам̣ на ход̇и. б̣ахаво бана бхигкуу арун̣асса бажжагкабхаавам̣ аж̇аананд̇аа анумаанавасзна жинд̇ид̇ун̃жа асаггонд̇аа ануссававасзнзва бараважанам̣ сад̣̇д̣̇аханд̇аа амхаагам̣ аажарияаа арун̣уг̇г̇аманавзлааяам̣ удтааяа г̇ажчанд̇аа суурияуг̇г̇аманавзлааяам̣ д̣̇висахассад̣̇ан̣д̣аббамаан̣ам̣ таанам̣ баабун̣анд̇и, д̇исахассад̣̇ан̣д̣аббамаан̣ам̣ таанам̣ баабун̣анд̇ийд̇и жа вад̣̇анд̇и. имамхаа вихаараа асугам̣ наама вихаарам̣ асугам̣ наама жзд̇ияам̣ асугам̣ наама г̇аамам̣ баабун̣анд̇ийд̇иаад̣̇ийни жа вад̣̇анд̇ийд̇и звам̣ ануссававажанам̣ вад̣̇анд̇и, д̇амби аббамаан̣ам̣. гасмаа? ад̣̇д̇хаанам̣ наама б̣алаванд̇асса ж̇авасамбаннасса жа рассам̣ ход̇и, д̣̇уб̣б̣аласса санд̇асса жа д̣̇ийгхам̣ ход̇и. вуд̇д̇ан̃хи бхаг̇авад̇аа –
Keci pana bhikkhū aḍḍharattisamaye ghaṭisuññattā aḍḍharattikālaṃ atikkamma aññadivaso hoti, tasmā tasmiṃ kāle aruṇaṃ uṭṭhitaṃ nāma hotīti maññamānā aḍḍharattiṃ atikkamma khādanīyabhojanīyādīni bhuñjanti, te pana buddhasamayaṃ ajānantā vedasamayameva manasi karontā evaṃ karonti, tasmā tesaṃ taṃkaraṇaṃ pamāṇaṃ na hoti. Bahavo pana bhikkhū aruṇassa paccakkhabhāvaṃ ajānantā anumānavasena cintituñca asakkontā anussavavaseneva paravacanaṃ saddahantā amhākaṃ ācariyā aruṇuggamanavelāyaṃ uṭṭhāya gacchantā sūriyuggamanavelāyaṃ dvisahassadaṇḍappamāṇaṃ ṭhānaṃ pāpuṇanti, tisahassadaṇḍappamāṇaṃ ṭhānaṃ pāpuṇantīti ca vadanti. Imamhā vihārā asukaṃ nāma vihāraṃ asukaṃ nāma cetiyaṃ asukaṃ nāma gāmaṃ pāpuṇantītiādīni ca vadantīti evaṃ anussavavacanaṃ vadanti, tampi appamāṇaṃ. Kasmā? Addhānaṃ nāma balavantassa javasampannassa ca rassaṃ hoti, dubbalassa santassa ca dīghaṃ hoti. Vuttañhi bhagavatā –
‘‘д̣̇ийгхаа ж̇ааг̇арад̇о рад̇д̇и, д̣̇ийгхам̣ санд̇асса яож̇анам̣;
‘‘Dīghā jāgarato ratti, dīghaṃ santassa yojanaṃ;
д̣̇ийгхо б̣аалаана сам̣сааро, сад̣̇д̇хаммам̣ авиж̇аанад̇а’’нд̇и. (д̇ха. ба. 60);
Dīgho bālāna saṃsāro, saddhammaṃ avijānata’’nti. (dha. pa. 60);
д̇асмаа ад̣̇д̇хаанам̣ наама саб̣б̣зсам̣ згасад̣̇исам̣ на ход̇ийд̇и арун̣уг̇г̇аманасса лагкан̣ам̣ бхавид̇ум̣ на саггаа, на жа д̇з ааяасманд̇о бидагад̇д̇аяад̇о гин̃жи саад̇хагабхууд̇ам̣ важанам̣ аахаранд̇и, асагкигам̣ ад̣д̣ам̣ гаронд̇и вияа яат̇ааж̇жхаасаяамзва вад̣̇анд̇ийд̇и бамаан̣ам̣ на ход̇и.
Tasmā addhānaṃ nāma sabbesaṃ ekasadisaṃ na hotīti aruṇuggamanassa lakkhaṇaṃ bhavituṃ na sakkā, na ca te āyasmanto piṭakattayato kiñci sādhakabhūtaṃ vacanaṃ āharanti, asakkhikaṃ aḍḍaṃ karonti viya yathājjhāsayameva vadantīti pamāṇaṃ na hoti.
ан̃н̃з бана –
Aññe pana –
‘‘ад̇ийд̇арад̇д̇ияаа яаамо;
‘‘Atītarattiyā yāmo;
бажчимод̣дхамамусса ваа;
Pacchimoḍḍhamamussa vā;
бхаавинияаад̣̇иббахааро;
Bhāviniyādippahāro;
д̇ад̣̇ад̣дхам̣ вааж̇ж̇ад̇зхяа ход̇и –
Tadaḍḍhaṃ vājjatehya hoti –
гажжааяанасаараббагаран̣ааг̇ад̇ам̣ г̇аат̇ам̣ вад̇ваа ад̇ийд̇арад̇д̇ияаа бажчимо яаамо аж̇ж̇а барияаабанно, д̇асмаа бажчимаяаамасса аад̣̇ид̇о бадтааяа арун̣ам̣ уг̇г̇ажчад̇ий’’д̇и вад̣̇анд̇и. аяам̣ ваад̣̇о сагааран̣асан̃н̃аабагад̇д̇аа буримзхи б̣алаваа ход̇и, звам̣ санд̇зби аяуд̇д̇оязва. гасмаа? аяан̃хи г̇аат̇аа б̣аахирасад̣̇д̣̇асад̇т̇з ж̇ан̇г̇ад̣̇аасаббагаран̣з вуд̇д̇анаязна аж̇ж̇а бхаваа аж̇ж̇ад̇анийд̇и вуд̇д̇ааж̇ж̇авохаарасса бавад̇д̇анагаалам̣ д̣̇ассзд̇ум̣ вуд̇д̇аа, на бидагад̇д̇аяз вуд̇д̇асса арун̣уг̇г̇аманасса гаалам̣ д̣̇ассзд̇ум̣, д̇асмаа ан̃н̃асаад̇хяасса ан̃н̃асаад̇хагзна саад̇хид̇ад̇д̇аа аяуд̇д̇оязва.
Kaccāyanasārappakaraṇāgataṃ gāthaṃ vatvā atītarattiyā pacchimo yāmo ajja pariyāpanno, tasmā pacchimayāmassa ādito paṭṭhāya aruṇaṃ uggacchatī’’ti vadanti. Ayaṃ vādo sakāraṇasaññāpakattā purimehi balavā hoti, evaṃ santepi ayuttoyeva. Kasmā? Ayañhi gāthā bāhirasaddasatthe jaṅgadāsappakaraṇe vuttanayena ajja bhavā ajjatanīti vuttaajjavohārassa pavattanakālaṃ dassetuṃ vuttā, na piṭakattaye vuttassa aruṇuggamanassa kālaṃ dassetuṃ, tasmā aññasādhyassa aññasādhakena sādhitattā ayuttoyeva.
абарз бана ‘‘бахааро яаамасан̃н̃ид̇о’’д̇и абхид̇хаанаббад̣̇ийбигааяам̣ вуд̇д̇ад̇д̇аа бахаараяаамасад̣̇д̣̇аанам̣ згад̇т̇ад̇д̇аа д̇ад̇т̇зва ‘‘д̇ияаамаа сам̣варий бхавз’’д̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа рад̇д̇ияаа жа д̇ияаамабхаавад̇о баал̣ияан̃жа (уд̣̇аа. 45; жуул̣ава. 383) ‘‘абхигганд̇аа , бханд̇з, рад̇д̇и, нигканд̇о бажчимо яаамо, уд̣̇д̇хасд̇о арун̣о’’д̇и ааг̇ад̇ад̇д̇аа ид̣̇аани рад̇д̇ияаа жад̇уусу бахаарзсу д̇ад̇ияаббахаарасса авасаанз арун̣о уг̇г̇ад̇о, д̇асмаа авасзсазгаббахаарамад̇д̇о гаало д̣̇ивасабхааг̇ам̣ бхаж̇ад̇ийд̇и вад̣̇зяяум̣, аяам̣ ваад̣̇о д̇ад̇ияаваад̣̇ад̇оби б̣алавад̇аро. гасмаа? н̃аабаган̃аабяаанам̣ ануруубабхаавад̇о. д̇ат̇аа хи ‘‘бахааро яаамасан̃н̃ид̇о’’д̇и аяам̣ н̃аабаго бахаараяаамаанам̣ згад̇т̇абхаавасса ануруубо, ‘‘д̇ияаамаа сам̣варийбхавз’’д̇и аяам̣ рад̇д̇ияаа д̇ияаамабхаавасса, ‘‘баал̣ияан̃жаа’’д̇иаад̣̇и д̇ад̇ияаббахаарасса авасаанз арун̣уг̇г̇аманасса, д̇ат̇ааби аяуд̇д̇оязва ход̇и. гасмаа? ‘‘авасзсазгаббахаарамад̇д̇о гаало д̣̇ивасабхааг̇ам̣ бхаж̇ад̇ий’’д̇и важанасса вируд̣̇д̇хад̇д̇аа. маж̇жхимад̣̇зсз хи д̣̇асагхадигаабамаан̣асса гааласса згаббахаарад̇д̇аа саб̣б̣аа рад̇д̇и д̇ияаамаава ход̇и, на жад̇уяаамаа, ид̣̇аани бана бажжанд̇ависаязсу сад̇д̇адтагхадигаамад̇д̇асса гааласса згаббахаарагад̇ад̇д̇аа жад̇уббахаараа бхавад̇и, д̇асмаа маж̇жхимад̣̇зсавохаарам̣ г̇ахзд̇ваа абхид̇хаанаббад̣̇ийбигааяан̃жа ‘‘д̇ияаамаа сам̣варий бхавз’’д̇и вуд̇д̇ам̣, баал̣ияан̃жа (уд̣̇аа. 45; жуул̣ава. 383) ‘‘нигканд̇о бажчимо яаамо, уд̣̇д̇хасд̇о арун̣о’’д̇и, д̇асмаа рад̇д̇ибарияосаанзязва арун̣о уг̇г̇ад̇од̇и д̣̇адтаб̣б̣о. д̇ат̇аа хи вуд̇д̇ам̣ вимад̇ивинод̣̇анияам̣ (ви. ви. дий. махааваг̇г̇а 2.201) ‘‘д̇ат̇аа баариваасигаад̣̇ийнамби арун̣ам̣ анудтаабзд̇ваа вад̇д̇ам̣ нигкибанд̇аанам̣ рад̇д̇ижчзд̣̇о вуд̇д̇о, уг̇г̇ад̇з арун̣з нигкибид̇аб̣б̣анд̇и хи вуд̇д̇а’’нд̇и.
Apare pana ‘‘pahāro yāmasaññito’’ti abhidhānappadīpikāyaṃ vuttattā pahārayāmasaddānaṃ ekatthattā tattheva ‘‘tiyāmā saṃvarī bhave’’ti vuttattā rattiyā ca tiyāmabhāvato pāḷiyañca (udā. 45; cūḷava. 383) ‘‘abhikkantā , bhante, ratti, nikkhanto pacchimo yāmo, uddhasto aruṇo’’ti āgatattā idāni rattiyā catūsu pahāresu tatiyappahārassa avasāne aruṇo uggato, tasmā avasesaekappahāramatto kālo divasabhāgaṃ bhajatīti vadeyyuṃ, ayaṃ vādo tatiyavādatopi balavataro. Kasmā? Ñāpakañāpyānaṃ anurūpabhāvato. Tathā hi ‘‘pahāro yāmasaññito’’ti ayaṃ ñāpako pahārayāmānaṃ ekatthabhāvassa anurūpo, ‘‘tiyāmā saṃvarībhave’’ti ayaṃ rattiyā tiyāmabhāvassa, ‘‘pāḷiyañcā’’tiādi tatiyappahārassa avasāne aruṇuggamanassa, tathāpi ayuttoyeva hoti. Kasmā? ‘‘Avasesaekappahāramatto kālo divasabhāgaṃ bhajatī’’ti vacanassa viruddhattā. Majjhimadese hi dasaghaṭikāpamāṇassa kālassa ekappahārattā sabbā ratti tiyāmāva hoti, na catuyāmā, idāni pana paccantavisayesu sattaṭṭhaghaṭikāmattassa kālassa ekappahārakatattā catuppahārā bhavati, tasmā majjhimadesavohāraṃ gahetvā abhidhānappadīpikāyañca ‘‘tiyāmā saṃvarī bhave’’ti vuttaṃ, pāḷiyañca (udā. 45; cūḷava. 383) ‘‘nikkhanto pacchimo yāmo, uddhasto aruṇo’’ti, tasmā rattipariyosāneyeva aruṇo uggatoti daṭṭhabbo. Tathā hi vuttaṃ vimativinodaniyaṃ (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.201) ‘‘tathā pārivāsikādīnampi aruṇaṃ anuṭṭhāpetvā vattaṃ nikkhipantānaṃ ratticchedo vutto, uggate aruṇe nikkhipitabbanti hi vutta’’nti.
сахасзяяасигкаабад̣̇зби (баажи. 52-54) ‘‘анубасамбаннзхи саха нивуд̇т̇абхаавабариможанад̇т̇ам̣ бураарун̣аа нигкамид̇ваа’’д̇иаад̣̇и вуд̇д̇ам̣. звам̣ жийваравиббаваасаад̣̇ийсу жа саб̣б̣ад̇т̇а рад̇д̇ибарияосаанз ааг̇аманавасзна арун̣уг̇г̇аманам̣ д̣̇ассид̇ам̣, на ад̇ийд̇аарун̣авасзнаад̇и. ж̇аад̇агадтагат̇ааяамби (ж̇аа. адта. 5.21.255) ‘‘рад̇д̇ибарияосаанзд̇и ад̇т̇о’’д̇и. на гзвалам̣ маж̇жхимад̣̇зсзсу рад̇д̇ияааязва д̇иббахаарабхааво ход̇и , ат̇а ко д̣̇ивасассаби. д̇ат̇аа хи вуд̇д̇ам̣ адтасаалинияам̣ (д̇ха. са. адта. нид̣̇аанагат̇аа) ‘‘саммаасамб̣уд̣̇д̇хасса абхид̇хаммад̣̇зсанаабарияосаанан̃жа д̇зсам̣ бхигкуунам̣ сад̇д̇аббагаран̣ауг̇г̇ахан̣ан̃жа згаббахаарзнзва ход̇ий’’д̇и, мууладийгааяан̃жа (д̇ха. са. мууладий. нид̣̇аанагат̇ааван̣н̣анаа) ‘‘згаббахаарзнаад̇и зд̇т̇а бахаарод̇и д̣̇ивасасса д̇ад̇ияабхааг̇о вужжад̇ий’’д̇и, д̇асмаа зго рад̇д̇ид̣̇иво чаббахааро ход̇ийд̇и вин̃н̃ааяад̇и. звам̣ маж̇жхимад̣̇зсавохаарзна д̇ияаамасан̇каад̇асса д̇иббахаарасса авасаанз саб̣б̣арад̇д̇ибарияосаанз удтид̇ам̣ арун̣ам̣ бажжанд̇ад̣̇зсавохаарзна д̇иббахаарасса авасаанзд̇и г̇ахзд̇ваа згаббахаараавасзсагаалз арун̣о уг̇г̇ад̇од̇и вуд̇д̇ад̇д̇аа аяамби ваад̣̇о аяуд̇д̇оязва ход̇ийд̇и д̣̇адтаб̣б̣о.
Sahaseyyasikkhāpadepi (pāci. 52-54) ‘‘anupasampannehi saha nivutthabhāvaparimocanatthaṃ purāruṇā nikkhamitvā’’tiādi vuttaṃ. Evaṃ cīvaravippavāsādīsu ca sabbattha rattipariyosāne āgamanavasena aruṇuggamanaṃ dassitaṃ, na atītāruṇavasenāti. Jātakaṭṭhakathāyampi (jā. aṭṭha. 5.21.255) ‘‘rattipariyosāneti attho’’ti. Na kevalaṃ majjhimadesesu rattiyāyeva tippahārabhāvo hoti , atha kho divasassapi. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhasāliniyaṃ (dha. sa. aṭṭha. nidānakathā) ‘‘sammāsambuddhassa abhidhammadesanāpariyosānañca tesaṃ bhikkhūnaṃ sattappakaraṇauggahaṇañca ekappahāreneva hotī’’ti, mūlaṭīkāyañca (dha. sa. mūlaṭī. nidānakathāvaṇṇanā) ‘‘ekappahārenāti ettha pahāroti divasassa tatiyabhāgo vuccatī’’ti, tasmā eko rattidivo chappahāro hotīti viññāyati. Evaṃ majjhimadesavohārena tiyāmasaṅkhātassa tippahārassa avasāne sabbarattipariyosāne uṭṭhitaṃ aruṇaṃ paccantadesavohārena tippahārassa avasāneti gahetvā ekappahārāvasesakāle aruṇo uggatoti vuttattā ayampi vādo ayuttoyeva hotīti daṭṭhabbo.
б̣ахаво бана бан̣д̣ид̇аа ‘‘куд̣̇д̣̇асигкааниссаяз вуд̇д̇ам̣ –
Bahavo pana paṇḍitā ‘‘khuddasikkhānissaye vuttaṃ –
‘сзд̇арун̣ан̃жа батамам̣, д̣̇уд̇ияам̣ нанд̣̇ияааваддам̣;
‘Setaruṇañca paṭhamaṃ, dutiyaṃ nandiyāvaṭṭaṃ;
д̇ад̇ияам̣ д̇амб̣аван̣н̣ан̃жа, жад̇уд̇т̇ам̣ г̇ад̣̇рабхам̣ мука’нд̇и. –
Tatiyaṃ tambavaṇṇañca, catutthaṃ gadrabhaṃ mukha’nti. –
имам̣ г̇аат̇ам̣ ниссааяа згарад̇д̇ияам̣ арун̣о жад̇угкад̇д̇ум̣ удтахад̇и, д̇ад̇т̇а батамам̣ сзд̇аван̣н̣ам̣ ход̇и, д̣̇уд̇ияам̣ нанд̣̇ияааваддабубпаван̣н̣ам̣ ход̇и, д̇ад̇ияам̣ д̇амб̣аван̣н̣ам̣ ход̇и, жад̇уд̇т̇ам̣ г̇ад̣̇рабхамукаван̣н̣ам̣ ход̇ий’’д̇и вад̇ваа рад̇д̇обхаасад̇о бурзд̇арам̣ ад̇ийд̇арад̇д̇игаалзязва вад̇д̇анигкибанаад̣̇игаммам̣ гаронд̇и. д̇зсам̣ д̇ам̣ гаран̣ам̣ анисаммагаарид̇ам̣ аабаж̇ж̇ад̇и. аяан̃хи г̇аат̇аа нзва баал̣ияам̣ д̣̇иссад̇и, на адтагат̇ааяам̣, на дийгаасу, гзвалам̣ ниссаяз зва, ниссаязсу жа згасмим̣язва куд̣̇д̣̇асигкааниссаяз д̣̇иссад̇и, на ан̃н̃аниссаязсу, д̇ад̇т̇ааби нзва буб̣б̣аабарасамб̣анд̇хо д̣̇иссад̇и, на хзд̇упалаад̣̇ибхааво, на жа лин̇г̇анияамод̇и на ниссаяагаараажариязна табид̇аа бхавзяяа, ат̇а ко бажчаа ан̃н̃зхи лзкагзхи ваа ад̇д̇ано ижчаануруубам̣ ликид̇аа бхавзяяа, д̇асмаа аяам̣ г̇аат̇аа гуд̇о аабхад̇аа баал̣ид̇о ваа адтагат̇аад̇о ваа дийгаад̇о ваа винаяад̇о ваа суд̇д̇анд̇ад̇о ваа абхид̇хаммад̇о ваад̇и бабхавам̣ абариязсид̇ваа ниссаяз д̣̇идтамад̇д̇амзва саарад̇о г̇ахзд̇ваа баал̣ияадтагат̇аадийгаасу вуд̇д̇аважанам̣ анисаамзд̇ваа гад̇ад̇д̇аа анисаммагаарид̇ам̣ аабаж̇ж̇ад̇и.
Imaṃ gāthaṃ nissāya ekarattiyaṃ aruṇo catukkhattuṃ uṭṭhahati, tattha paṭhamaṃ setavaṇṇaṃ hoti, dutiyaṃ nandiyāvaṭṭapupphavaṇṇaṃ hoti, tatiyaṃ tambavaṇṇaṃ hoti, catutthaṃ gadrabhamukhavaṇṇaṃ hotī’’ti vatvā rattobhāsato puretaraṃ atītarattikāleyeva vattanikkhipanādikammaṃ karonti. Tesaṃ taṃ karaṇaṃ anisammakāritaṃ āpajjati. Ayañhi gāthā neva pāḷiyaṃ dissati, na aṭṭhakathāyaṃ, na ṭīkāsu, kevalaṃ nissaye eva, nissayesu ca ekasmiṃyeva khuddasikkhānissaye dissati, na aññanissayesu, tatthāpi neva pubbāparasambandho dissati, na hetuphalādibhāvo, na ca liṅganiyamoti na nissayakārācariyena ṭhapitā bhaveyya, atha kho pacchā aññehi lekhakehi vā attano icchānurūpaṃ likhitā bhaveyya, tasmā ayaṃ gāthā kuto ābhatā pāḷito vā aṭṭhakathāto vā ṭīkāto vā vinayato vā suttantato vā abhidhammato vāti pabhavaṃ apariyesitvā nissaye diṭṭhamattameva sārato gahetvā pāḷiyaṭṭhakathāṭīkāsu vuttavacanaṃ anisāmetvā katattā anisammakāritaṃ āpajjati.
д̇ад̇рааяам̣ баал̣и ‘‘д̇зна ко бана самаязна б̣уд̣̇д̇хо бхаг̇аваа сийд̇аасу хзманд̇игаасу рад̇д̇ийсу анд̇арадтагаасу химабаад̇асамаяз рад̇д̇им̣ аж̇жхогаасз згажийваро нисийд̣̇и, на бхаг̇аванд̇ам̣ сийд̇ам̣ ахоси. нигканд̇з батамз яаамз сийд̇ам̣ бхаг̇аванд̇ам̣ ахоси, д̣̇уд̇ияам̣ бхаг̇аваа жийварам̣ бааруби, на бхаг̇аванд̇ам̣ сийд̇ам̣ ахоси. нигканд̇з маж̇жхимз яаамз сийд̇ам̣ бхаг̇аванд̇ам̣ ахоси, д̇ад̇ияам̣ бхаг̇аваа жийварам̣ бааруби, на бхаг̇аванд̇ам̣ сийд̇ам̣ ахоси. нигканд̇з бажчимз яаамз уд̣̇д̇хасд̇з арун̣з нанд̣̇имукияаа рад̇д̇ияаа сийд̇ам̣ бхаг̇аванд̇ам̣ ахоси, жад̇уд̇т̇ам̣ бхаг̇аваа жийварам̣ бааруби, на бхаг̇аванд̇ам̣ сийд̇ам̣ ахосий’’д̇и. аяам̣ махааваг̇г̇з (махаава. 346) жийварагканд̇хагааг̇ад̇аа винаяабаал̣и. баал̣ияам̣ нанд̣̇имукияаад̇и д̇удтимукияаа, басаннад̣̇исаамукааяаад̇и ад̇т̇о. аяам̣ д̇ам̣сам̣ван̣н̣анааяа вимад̇ивинод̣̇анийбаато (ви. ви. дий. махааваг̇г̇а 2.346).
Tatrāyaṃ pāḷi ‘‘tena kho pana samayena buddho bhagavā sītāsu hemantikāsu rattīsu antaraṭṭhakāsu himapātasamaye rattiṃ ajjhokāse ekacīvaro nisīdi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosi. Nikkhante paṭhame yāme sītaṃ bhagavantaṃ ahosi, dutiyaṃ bhagavā cīvaraṃ pārupi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosi. Nikkhante majjhime yāme sītaṃ bhagavantaṃ ahosi, tatiyaṃ bhagavā cīvaraṃ pārupi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosi. Nikkhante pacchime yāme uddhaste aruṇe nandimukhiyā rattiyā sītaṃ bhagavantaṃ ahosi, catutthaṃ bhagavā cīvaraṃ pārupi, na bhagavantaṃ sītaṃ ahosī’’ti. Ayaṃ mahāvagge (mahāva. 346) cīvarakkhandhakāgatā vinayapāḷi. Pāḷiyaṃ nandimukhiyāti tuṭṭhimukhiyā, pasannadisāmukhāyāti attho. Ayaṃ taṃsaṃvaṇṇanāya vimativinodanīpāṭho (vi. vi. ṭī. mahāvagga 2.346).
‘‘д̇зна ко бана самаязна б̣уд̣̇д̇хо бхаг̇аваа саавад̇т̇ияам̣ вихарад̇и буб̣б̣аараамз миг̇аарамаад̇убаасаад̣̇з . д̇зна ко бана самаязна бхаг̇аваа д̇ад̣̇ахубосат̇з бхигкусан̇гхабаривуд̇о нисинно ход̇и. ат̇а ко ааяасмаа аананд̣̇о абхигганд̇ааяа рад̇д̇ияаа нигканд̇з батамз яаамз удтааяаасанаа згам̣сам̣ уд̇д̇араасан̇г̇ам̣ гарид̇ваа язна бхаг̇аваа д̇знан̃ж̇алим̣ бан̣аамзд̇ваа бхаг̇аванд̇ам̣ зд̇ад̣̇авожа – абхигганд̇аа, бханд̇з рад̇д̇и, нигканд̇о батамо яаамо, жиранисинно бхигкусан̇гхо, уд̣̇д̣̇исад̇у, бханд̇з, бхаг̇аваа бхигкуунам̣ баад̇имогканд̇и. звам̣ вуд̇д̇з бхаг̇аваа д̇ун̣хий ахоси. д̣̇уд̇ияамби ко ааяасмаа аананд̣̇о абхигганд̇ааяа рад̇д̇ияаа нигканд̇з маж̇жхимз яаамз удтааяаасанаа згам̣сам̣ уд̇д̇араасан̇г̇ам̣ гарид̇ваа язна бхаг̇аваа д̇знан̃ж̇алим̣ бан̣аамзд̇ваа бхаг̇аванд̇ам̣ зд̇ад̣̇авожа – абхигганд̇аа, бханд̇з, рад̇д̇и, нигканд̇о маж̇жхимо яаамо, жиранисинно бхигкусан̇гхо, уд̣̇д̣̇исад̇у, бханд̇з, бхаг̇аваа бхигкуунам̣ баад̇имогканд̇и. д̣̇уд̇ияамби бхаг̇аваа д̇ун̣хий ахоси. д̇ад̇ияамби ко ааяасмаа аананд̣̇о абхигганд̇ааяа рад̇д̇ияаа нигканд̇з бажчимз яаамз уд̣̇д̇хасд̇з арун̣з нанд̣̇имукияаа рад̇д̇ияаа удтааяаасанаа згам̣сам̣ уд̇д̇араасан̇г̇ам̣ гарид̇ваа язна бхаг̇аваа д̇знан̃ж̇алим̣ бан̣аамзд̇ваа бхаг̇аванд̇ам̣ зд̇ад̣̇авожа – абхигганд̇аа, бханд̇з, рад̇д̇и, нигканд̇о бажчимо яаамо, уд̣̇д̇хасд̇ам̣ арун̣ам̣, нанд̣̇имукий рад̇д̇и, жиранисинно бхигкусан̇гхо, уд̣̇д̣̇исад̇у бханд̇з бхаг̇аваа бхигкуунам̣ баад̇имогканд̇и. абарисуд̣̇д̇хаа, аананд̣̇а, барисаа’’д̇и (жуул̣ава. 383). аяам̣ жуул̣аваг̇г̇з баад̇имогкадтабанагканд̇хагааг̇ад̇аа абарааби винаяабаал̣и.
‘‘Tena kho pana samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde . Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti. Atha kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante paṭhame yāme uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – abhikkantā, bhante ratti, nikkhanto paṭhamo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho, uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhanti. Evaṃ vutte bhagavā tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante majjhime yāme uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – abhikkantā, bhante, ratti, nikkhanto majjhimo yāmo, ciranisinno bhikkhusaṅgho, uddisatu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhanti. Dutiyampi bhagavā tuṇhī ahosi. Tatiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhaste aruṇe nandimukhiyā rattiyā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – abhikkantā, bhante, ratti, nikkhanto pacchimo yāmo, uddhastaṃ aruṇaṃ, nandimukhī ratti, ciranisinno bhikkhusaṅgho, uddisatu bhante bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhanti. Aparisuddhā, ānanda, parisā’’ti (cūḷava. 383). Ayaṃ cūḷavagge pātimokkhaṭṭhapanakkhandhakāgatā aparāpi vinayapāḷi.
нанд̣̇имукияаа рад̇д̇ияаад̇и арун̣удтид̇агаалз бийд̇имукаа вияа рад̇д̇и кааяад̇и. д̇знааха ‘‘нанд̣̇имукияаа’’д̇и (жуул̣ава. адта. 383) аяам̣ д̇ам̣сам̣ван̣н̣анаабхууд̇асаманд̇абаасаад̣̇игадтагат̇аабаато. абхигганд̇аад̇и баригкийн̣аа. уд̣̇д̇хасд̇з арун̣зд̇и уг̇г̇ад̇з арун̣асийсз. нанд̣̇имукияаад̇и д̇удтимукияаа. аяам̣ д̇ам̣сам̣ван̣н̣анаабхууд̇асаарад̇т̇ад̣̇ийбанийбаато (саарад̇т̇а. дий. жуул̣аваг̇г̇а 3.383). баал̣ияам̣ нанд̣̇имукияаад̇и од̣̇аад̇ад̣̇исаамукид̇ааяа д̇удтамукияаа. аяам̣ д̇ам̣сам̣ван̣н̣анааяа (ви. ви. дий. жуул̣аваг̇г̇а 2.283) вимад̇ивинод̣̇анийбаато.
Nandimukhiyā rattiyāti aruṇuṭṭhitakāle pītimukhā viya ratti khāyati. Tenāha ‘‘nandimukhiyā’’ti (cūḷava. aṭṭha. 383) ayaṃ taṃsaṃvaṇṇanābhūtasamantapāsādikaṭṭhakathāpāṭho. Abhikkantāti parikkhīṇā. Uddhaste aruṇeti uggate aruṇasīse. Nandimukhiyāti tuṭṭhimukhiyā. Ayaṃ taṃsaṃvaṇṇanābhūtasāratthadīpanīpāṭho (sārattha. ṭī. cūḷavagga 3.383). Pāḷiyaṃ nandimukhiyāti odātadisāmukhitāya tuṭṭhamukhiyā. Ayaṃ taṃsaṃvaṇṇanāya (vi. vi. ṭī. cūḷavagga 2.283) vimativinodanīpāṭho.
‘‘д̇ад̇ияамби ко ааяасмаа аананд̣̇о абхигганд̇ааяарад̇д̇ияаа нигканд̇з бажчимз яаамз уд̣̇д̇хасд̇з арун̣з нанд̣̇имукияаа рад̇д̇ияаа удтааяаасанаа згам̣сам̣ жийварам̣ гад̇ваа язна бхаг̇аваа д̇знан̃ж̇алим̣ бан̣аамзд̇ваа бхаг̇аванд̇ам̣ зд̇ад̣̇авожа – абхигганд̇аа, бханд̇з, рад̇д̇и, нигканд̇о бажчимо яаамо, уд̣̇д̇хасд̇о арун̣о, нанд̣̇имукий рад̇д̇и, жиранисиннаа ааг̇анд̇угаа бхигкуу, бадисаммод̣̇ад̇у, бханд̇з, бхаг̇аваа ааг̇анд̇угз бхигкуу’’д̇и. аяам̣ уд̣̇аанааг̇ад̇аа суд̇д̇анд̇абаал̣и (уд̣̇аа. 45). уд̣̇д̇хасд̇з арун̣зд̇и уг̇г̇ад̇з арун̣з. арун̣о наама бурад̇т̇имад̣̇исааяам̣ суурияод̣̇аяад̇о бурзд̇арамзва удтид̇обхаасо. нанд̣̇имукияаа рад̇д̇ияаад̇и арун̣асса уг̇г̇ад̇ад̇д̇аа зва арун̣обхааяа суурияаалогуубаж̇ийвино сад̇д̇з нанд̣̇аабанамукияаа рад̇д̇ияаа ж̇аад̇ааяа, вибхааяамаанааяаад̇и ад̇т̇о. аяам̣ д̇ам̣сам̣ван̣н̣анаабхууд̇аа уд̣̇аанадтагат̇аа (уд̣̇аа. адта. 23).
‘‘Tatiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāyarattiyā nikkhante pacchime yāme uddhaste aruṇe nandimukhiyā rattiyā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – abhikkantā, bhante, ratti, nikkhanto pacchimo yāmo, uddhasto aruṇo, nandimukhī ratti, ciranisinnā āgantukā bhikkhū, paṭisammodatu, bhante, bhagavā āgantuke bhikkhū’’ti. Ayaṃ udānāgatā suttantapāḷi (udā. 45). Uddhastearuṇeti uggate aruṇe. Aruṇo nāma puratthimadisāyaṃ sūriyodayato puretarameva uṭṭhitobhāso. Nandimukhiyā rattiyāti aruṇassa uggatattā eva aruṇobhāya sūriyālokūpajīvino satte nandāpanamukhiyā rattiyā jātāya, vibhāyamānāyāti attho. Ayaṃ taṃsaṃvaṇṇanābhūtā udānaṭṭhakathā (udā. aṭṭha. 23).
ид̇и зд̇д̇агаасу винаяасуд̇д̇анд̇ааг̇ад̇аасу баал̣ияадтагат̇аадийгаасу згасмимбитаанз арун̣о жад̇угкад̇д̇ум̣ уг̇г̇ад̇од̇и над̇т̇и, згаваарамзва вуд̇д̇о. жад̇уб̣б̣ид̇хаван̣н̣асаманнааг̇ад̇од̇иби над̇т̇и, згаван̣н̣о зва вуд̇д̇о. ж̇аад̇агадтагат̇ааяамби (ж̇аа. адта. 5.21.255) рад̇д̇аван̣н̣о зва вуд̇д̇о, на сзд̇аван̣н̣аад̣̇иго. нанд̣̇имукийд̇и жа сад̇д̇з нанд̣̇аабанад̣̇исаамукий рад̇д̇и зва вуд̇д̇аа, на арун̣асса нанд̣̇ияааваддабубпасад̣̇исаван̣н̣ад̇аа. д̇знааха ‘‘сад̇д̇з нанд̣̇аабанамукияаа рад̇д̇ияаа’’д̇и. звам̣ абхид̇хаанаббад̣̇ийбигаабагаран̣аважанзна вируд̣̇д̇хад̇д̇аа баал̣ияадтагат̇аад̣̇ийхи асам̣санд̣̇анад̇о д̣̇уб̣б̣аласаад̇хагад̇д̇аа жа аяамби ваад̣̇о аяуд̇д̇оязваад̇и д̣̇адтаб̣б̣о, д̇асмаа саммаасамб̣уд̣̇д̇хасса аан̣ам̣ анад̇игганд̇зна лаж̇ж̇ибхигкунаа яад̣̇и гзнажи аббадижчаннз вивадогаасз ход̇и, мажчагкисамаанааб̣яад̇д̇арад̇д̇обхаасасса бан̃н̃ааяамаанагаалад̇о бадтааяа вад̇д̇анигкибанаад̣̇игаммам̣ гаад̇аб̣б̣ам̣.
Iti ettakāsu vinayasuttantāgatāsu pāḷiyaṭṭhakathāṭīkāsu ekasmimpiṭhāne aruṇo catukkhattuṃ uggatoti natthi, ekavārameva vutto. Catubbidhavaṇṇasamannāgatotipi natthi, ekavaṇṇo eva vutto. Jātakaṭṭhakathāyampi (jā. aṭṭha. 5.21.255) rattavaṇṇo eva vutto, na setavaṇṇādiko. Nandimukhīti ca satte nandāpanadisāmukhī ratti eva vuttā, na aruṇassa nandiyāvaṭṭapupphasadisavaṇṇatā. Tenāha ‘‘satte nandāpanamukhiyā rattiyā’’ti. Evaṃ abhidhānappadīpikāpakaraṇavacanena viruddhattā pāḷiyaṭṭhakathādīhi asaṃsandanato dubbalasādhakattā ca ayampi vādo ayuttoyevāti daṭṭhabbo, tasmā sammāsambuddhassa āṇaṃ anatikkantena lajjibhikkhunā yadi kenaci appaṭicchanne vivaṭokāse hoti, macchakkhisamānaabyattarattobhāsassa paññāyamānakālato paṭṭhāya vattanikkhipanādikammaṃ kātabbaṃ.
яад̣̇и бана баб̣б̣ад̇аад̣̇инаа бадижчаннадтаанам̣ ход̇и, яад̇д̇агзна гаалзна вивададтаанз рад̇д̇обхаасо бан̃н̃ааяад̇и, суурияаман̣д̣аласса д̣̇иссанагаалад̇о згагхадигаамад̇д̇зна ваа д̣̇вигхадигаамад̇д̇зна ваа д̇ад̇д̇агам̣ гаалам̣ саллагкзд̇ваа имасмим̣ гаалз арун̣о уг̇г̇ад̇о бхавзяяаад̇и д̇аггзд̇ваа гаад̇аб̣б̣ам̣, сам̣саяам̣ анижчанд̇зна д̇ад̇оби ган̃жигаалам̣ ад̇хиваасзд̇ваа ниссам̣саяагаалз гад̇д̇аб̣б̣ам̣, аяам̣ д̇ад̇т̇а саамийжи. аяам̣ бана ваад̣̇о яат̇аавуд̇д̇аббагаран̣аважанзхи судту сам̣санд̣̇ад̇и яат̇аа г̇ан̇г̇од̣̇агзна яамунод̣̇агам̣, д̇асмаа бан̣д̣ид̇зхи бунаббунам̣ буб̣б̣аабарам̣ аалол̣знд̇зна манаси гаад̇аб̣б̣о. звам̣ манаси гарид̇ваа арун̣абадисам̣яуд̇д̇зсу таанзсу сам̣саяо чинд̣̇ид̇аб̣б̣о, сам̣саяам̣ чинд̣̇ид̇ваа висаарад̣̇зна худ̇ваа д̇ам̣ д̇ам̣ гаммам̣ гаад̇аб̣б̣анд̇и.
Yadi pana pabbatādinā paṭicchannaṭṭhānaṃ hoti, yattakena kālena vivaṭaṭṭhāne rattobhāso paññāyati, sūriyamaṇḍalassa dissanakālato ekaghaṭikāmattena vā dvighaṭikāmattena vā tattakaṃ kālaṃ sallakkhetvā imasmiṃ kāle aruṇo uggato bhaveyyāti takketvā kātabbaṃ, saṃsayaṃ anicchantena tatopi kañcikālaṃ adhivāsetvā nissaṃsayakāle kattabbaṃ, ayaṃ tattha sāmīci. Ayaṃ pana vādo yathāvuttappakaraṇavacanehi suṭṭhu saṃsandati yathā gaṅgodakena yamunodakaṃ, tasmā paṇḍitehi punappunaṃ pubbāparaṃ āloḷentena manasi kātabbo. Evaṃ manasi karitvā aruṇapaṭisaṃyuttesu ṭhānesu saṃsayo chinditabbo, saṃsayaṃ chinditvā visāradena hutvā taṃ taṃ kammaṃ kātabbanti.
висуд̣̇д̇хад̇т̇ааяа сийласса, бхигкуунам̣ бияасийлинам̣;
Visuddhatthāya sīlassa, bhikkhūnaṃ piyasīlinaṃ;
гад̇аарун̣агат̇аа зсаа, на саарамбхаад̣̇игааран̣аа.
Katāruṇakathā esā, na sārambhādikāraṇā.
д̇асмаа судтуубад̇хаарзд̇ваа, яуд̇д̇ам̣ г̇ан̣ханд̇у саад̇хаво;
Tasmā suṭṭhūpadhāretvā, yuttaṃ gaṇhantu sādhavo;
аяуд̇д̇ан̃жз чад̣д̣аяанд̇у, маа хонд̇у д̣̇умманаад̣̇аяод̇и.
Ayuttañce chaḍḍayantu, mā hontu dummanādayoti.
ид̇и винаяасан̇г̇ахасам̣ван̣н̣анаабхууд̇з винаяаалан̇гаарз
Iti vinayasaṅgahasaṃvaṇṇanābhūte vinayālaṅkāre
д̣̇иваасзяяавинижчаяагат̇аалан̇гааро наама
Divāseyyavinicchayakathālaṅkāro nāma
батамо барижчзд̣̇о.
Paṭhamo paricchedo.