Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૨. દોણબ્રાહ્મણસુત્તં
2. Doṇabrāhmaṇasuttaṃ
૧૯૨. અથ ખો દોણો બ્રાહ્મણો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતા સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો દોણો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ –
192. Atha kho doṇo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho doṇo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘સુતં મેતં, ભો ગોતમ – ‘ન સમણો ગોતમો બ્રાહ્મણે જિણ્ણે વુડ્ઢે મહલ્લકે અદ્ધગતે વયોઅનુપ્પત્તે અભિવાદેતિ વા પચ્ચુટ્ઠેતિ વા આસનેન વા નિમન્તેતી’તિ. તયિદં, ભો ગોતમ, તથેવ. ન હિ ભવં ગોતમો બ્રાહ્મણે જિણ્ણે વુડ્ઢે મહલ્લકે અદ્ધગતે વયોઅનુપ્પત્તે અભિવાદેતિ વા પચ્ચુટ્ઠેતિ વા આસનેન વા નિમન્તેતિ. તયિદં, ભો ગોતમ, ન સમ્પન્નમેવા’’તિ. ‘‘ત્વમ્પિ નો, દોણ, બ્રાહ્મણો પટિજાનાસી’’તિ? ‘‘યઞ્હિ તં, ભો ગોતમ, સમ્મા વદમાનો વદેય્ય – ‘બ્રાહ્મણો ઉભતો સુજાતો – માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો, યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અક્ખિતો અનુપક્કુટ્ઠો જાતિવાદેન, અજ્ઝાયકો મન્તધરો, તિણ્ણં વેદાનં પારગૂ સનિઘણ્ડુકેટુભાનં સાક્ખરપ્પભેદાનં ઇતિહાસપઞ્ચમાનં, પદકો વેય્યાકરણો લોકાયતમહાપુરિસલક્ખણેસુ અનવયો’તિ, મમેવ તં, ભો ગોતમ, સમ્મા વદમાનો વદેય્ય. અહઞ્હિ, ભો ગોતમ, બ્રાહ્મણો ઉભતો સુજાતો – માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો, યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અક્ખિત્તો અનુપક્કુટ્ઠો જાતિવાદેન, અજ્ઝાયકો મન્તધરો, તિણ્ણં વેદાનં પારગૂ સનિઘણ્ડુકેટુભાનં સાક્ખરપ્પભેદાનં ઇતિહાસપઞ્ચમાનં, પદકો વેય્યાકરણો લોકાયતમહાપુરિસલક્ખણેસુ અનવયો’’તિ.
‘‘Sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘na samaṇo gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimantetī’ti. Tayidaṃ, bho gotama, tatheva. Na hi bhavaṃ gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimanteti. Tayidaṃ, bho gotama, na sampannamevā’’ti. ‘‘Tvampi no, doṇa, brāhmaṇo paṭijānāsī’’ti? ‘‘Yañhi taṃ, bho gotama, sammā vadamāno vadeyya – ‘brāhmaṇo ubhato sujāto – mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko, yāva sattamā pitāmahayugā akkhito anupakkuṭṭho jātivādena, ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo’ti, mameva taṃ, bho gotama, sammā vadamāno vadeyya. Ahañhi, bho gotama, brāhmaṇo ubhato sujāto – mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko, yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ, padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo’’ti.
‘‘યે ખો, તે દોણ, બ્રાહ્મણાનં પુબ્બકા ઇસયો મન્તાનં કત્તારો મન્તાનં પવત્તારો, યેસમિદં એતરહિ બ્રાહ્મણા પોરાણં મન્તપદં ગીતં પવુત્તં સમિહિતં તદનુગાયન્તિ તદનુભાસન્તિ ભાસિતમનુભાસન્તિ સજ્ઝાયિતમનુસજ્ઝાયન્તિ વાચિતમનુવાચેન્તિ, સેય્યથિદં – અટ્ઠકો, વામકો, વામદેવો, વેસ્સામિત્તો, યમદગ્ગિ 1, અઙ્ગીરસો, ભારદ્વાજો, વાસેટ્ઠો, કસ્સપો, ભગુ; ત્યાસ્સુ’મે પઞ્ચ બ્રાહ્મણે પઞ્ઞાપેન્તિ – બ્રહ્મસમં, દેવસમં, મરિયાદં, સમ્ભિન્નમરિયાદં, બ્રાહ્મણચણ્ડાલંયેવ પઞ્ચમં. તેસં ત્વં દોણ, કતમો’’તિ?
‘‘Ye kho, te doṇa, brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti sajjhāyitamanusajjhāyanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako, vāmako, vāmadevo, vessāmitto, yamadaggi 2, aṅgīraso, bhāradvājo, vāseṭṭho, kassapo, bhagu; tyāssu’me pañca brāhmaṇe paññāpenti – brahmasamaṃ, devasamaṃ, mariyādaṃ, sambhinnamariyādaṃ, brāhmaṇacaṇḍālaṃyeva pañcamaṃ. Tesaṃ tvaṃ doṇa, katamo’’ti?
‘‘ન ખો મયં, ભો ગોતમ, પઞ્ચ બ્રાહ્મણે જાનામ, અથ ખો મયં બ્રાહ્મણાત્વેવ જાનામ. સાધુ મે ભવં ગોતમો તથા ધમ્મં દેસેતુ યથા અહં ઇમે પઞ્ચ બ્રાહ્મણે જાનેય્ય’’ન્તિ. ‘‘તેન હિ, બ્રાહ્મણ, સુણોહિ, સાધુકં મનસિ કરોહિ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં ભો’’તિ ખો દોણો બ્રાહ્મણો ભગવતો પચ્ચસ્સોસિ. ભગવા એતદવોચ –
‘‘Na kho mayaṃ, bho gotama, pañca brāhmaṇe jānāma, atha kho mayaṃ brāhmaṇātveva jānāma. Sādhu me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetu yathā ahaṃ ime pañca brāhmaṇe jāneyya’’nti. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, suṇohi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho doṇo brāhmaṇo bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘કથઞ્ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો બ્રહ્મસમો હોતિ? ઇધ, દોણ, બ્રાહ્મણો ઉભતો સુજાતો હોતિ – માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો, યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અક્ખિત્તો અનુપક્કુટ્ઠો જાતિવાદેન. સો અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં 3 ચરતિ મન્તે અધીયમાનો. અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા મન્તે અધીયિત્વા આચરિયસ્સ આચરિયધનં પરિયેસતિ ધમ્મેનેવ, નો અધમ્મેન.
‘‘Kathañca, doṇa, brāhmaṇo brahmasamo hoti? Idha, doṇa, brāhmaṇo ubhato sujāto hoti – mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko, yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. So aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ 4 carati mante adhīyamāno. Aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva, no adhammena.
‘‘તત્થ ચ, દોણ, કો ધમ્મો? નેવ કસિયા ન વણિજ્જાય ન ગોરક્ખેન ન ઇસ્સત્થેન 5 ન રાજપોરિસેન ન સિપ્પઞ્ઞતરેન, કેવલં ભિક્ખાચરિયાય કપાલં અનતિમઞ્ઞમાનો. સો આચરિયસ્સ આચરિયધનં નિય્યાદેત્વા 6 કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો મેત્તાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહરતિ, તથા દુતિયં તથા તતિયં તથા ચતુત્થં 7, ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં મેત્તાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાપજ્જેન 8 ફરિત્વા વિહરતિ. કરુણા…પે॰… મુદિતા… ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા એકં દિસં ફરિત્વા વિહરતિ, તથા દુતિયં તથા તતિયં તથા ચતુત્થં , ઇતિ ઉદ્ધમધો તિરિયં સબ્બધિ સબ્બત્તતાય સબ્બાવન્તં લોકં ઉપેક્ખાસહગતેન ચેતસા વિપુલેન મહગ્ગતેન અપ્પમાણેન અવેરેન અબ્યાપજ્જેન ફરિત્વા વિહરતિ. સો ઇમે ચત્તારો બ્રહ્મવિહારે ભાવેત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં બ્રહ્મલોકં ઉપપજ્જતિ. એવં ખો, દોણ, બ્રાહ્મણો બ્રહ્મસમો હોતિ.
‘‘Tattha ca, doṇa, ko dhammo? Neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena 9 na rājaporisena na sippaññatarena, kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno. So ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā 10 kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. So evaṃ pabbajito samāno mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ 11, iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 12 pharitvā viharati. Karuṇā…pe… muditā… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ , iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati. So ime cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ brahmalokaṃ upapajjati. Evaṃ kho, doṇa, brāhmaṇo brahmasamo hoti.
‘‘કથઞ્ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો દેવસમો હોતિ? ઇધ, દોણ, બ્રાહ્મણો ઉભતો સુજાતો હોતિ – માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો, યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અક્ખિત્તો અનુપક્કુટ્ઠો જાતિવાદેન . સો અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરતિ મન્તે અધીયમાનો. અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા મન્તે અધીયિત્વા આચરિયસ્સ આચરિયધનં પરિયેસતિ ધમ્મેનેવ, નો અધમ્મેન. તત્થ ચ, દોણ, કો ધમ્મો? નેવ કસિયા ન વણિજ્જાય ન ગોરક્ખેન ન ઇસ્સત્થેન ન રાજપોરિસેન ન સિપ્પઞ્ઞતરેન, કેવલં ભિક્ખાચરિયાય કપાલં અનતિમઞ્ઞમાનો. સો આચરિયસ્સ આચરિયધનં નિય્યાદેત્વા દારં પરિયેસતિ ધમ્મેનેવ, નો અધમ્મેન.
‘‘Kathañca, doṇa, brāhmaṇo devasamo hoti? Idha, doṇa, brāhmaṇo ubhato sujāto hoti – mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko, yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena . So aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno. Aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva, no adhammena. Tattha ca, doṇa, ko dhammo? Neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena na rājaporisena na sippaññatarena, kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno. So ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammeneva, no adhammena.
‘‘તત્થ ચ, દોણ, કો ધમ્મો? નેવ કયેન ન વિક્કયેન, બ્રાહ્મણિંયેવ ઉદકૂપસ્સટ્ઠં. સો બ્રાહ્મણિંયેવ ગચ્છતિ, ન ખત્તિયિં ન વેસ્સિં ન સુદ્દિં ન ચણ્ડાલિં ન નેસાદિં ન વેનિં 13 ન રથકારિં ન પુક્કુસિં ગચ્છતિ, ન ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ, ન પાયમાનં ગચ્છતિ, ન અનુતુનિં ગચ્છતિ. કસ્મા ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો ન ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ? સચે, દોણ, બ્રાહ્મણો ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ, અતિમીળ્હજો નામ સો હોતિ માણવકો વા માણવિકા 14 વા . તસ્મા, દોણ, બ્રાહ્મણો ન ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ. કસ્મા ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો ન પાયમાનં ગચ્છતિ? સચે, દોણ, બ્રાહ્મણો પાયમાનં ગચ્છતિ, અસુચિપટિપીળિતો નામ સો હોતિ માણવકો વા માણવિકા વા. તસ્મા, દોણ, બ્રાહ્મણો ન પાયમાનં ગચ્છતિ. તસ્સ સા હોતિ બ્રાહ્મણી નેવ કામત્થા ન દવત્થા ન રતત્થા, પજત્થાવ બ્રાહ્મણસ્સ બ્રાહ્મણી હોતિ. સો મેથુનં ઉપ્પાદેત્વા કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. સો એવં પબ્બજિતો સમાનો વિવિચ્ચેવ કામેહિ…પે॰… ચતુત્થં ઝાનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો ઇમે ચત્તારો ઝાને ભાવેત્વા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જતિ. એવં ખો, દોણ, બ્રાહ્મણો દેવસમો હોતિ.
‘‘Tattha ca, doṇa, ko dhammo? Neva kayena na vikkayena, brāhmaṇiṃyeva udakūpassaṭṭhaṃ. So brāhmaṇiṃyeva gacchati, na khattiyiṃ na vessiṃ na suddiṃ na caṇḍāliṃ na nesādiṃ na veniṃ 15 na rathakāriṃ na pukkusiṃ gacchati, na gabbhiniṃ gacchati, na pāyamānaṃ gacchati, na anutuniṃ gacchati. Kasmā ca, doṇa, brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati? Sace, doṇa, brāhmaṇo gabbhiniṃ gacchati, atimīḷhajo nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā 16 vā . Tasmā, doṇa, brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati. Kasmā ca, doṇa, brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati? Sace, doṇa, brāhmaṇo pāyamānaṃ gacchati, asucipaṭipīḷito nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā vā. Tasmā, doṇa, brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati. Tassa sā hoti brāhmaṇī neva kāmatthā na davatthā na ratatthā, pajatthāva brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti. So methunaṃ uppādetvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. So evaṃ pabbajito samāno vivicceva kāmehi…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So ime cattāro jhāne bhāvetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. Evaṃ kho, doṇa, brāhmaṇo devasamo hoti.
‘‘કથઞ્ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો મરિયાદો હોતિ? ઇધ, દોણ, બ્રાહ્મણો ઉભતો સુજાતો હોતિ – માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો, યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અક્ખિત્તો અનુપક્કુટ્ઠો જાતિવાદેન. સો અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરતિ મન્તે અધીયમાનો. અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા મન્તે અધીયિત્વા આચરિયસ્સ આચરિયધનં પરિયેસતિ ધમ્મેનેવ, નો અધમ્મેન . તત્થ ચ, દોણ, કો ધમ્મો? નેવ કસિયા ન વણિજ્જાય ન ગોરક્ખેન ન ઇસ્સત્થેન ન રાજપોરિસેન ન સિપ્પઞ્ઞતરેન, કેવલં ભિક્ખાચરિયાય કપાલં અનતિમઞ્ઞમાનો. સો આચરિયસ્સ આચરિયધનં નિય્યાદેત્વા દારં પરિયેસતિ ધમ્મેનેવ, નો અધમ્મેન.
‘‘Kathañca, doṇa, brāhmaṇo mariyādo hoti? Idha, doṇa, brāhmaṇo ubhato sujāto hoti – mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko, yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. So aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno. Aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva, no adhammena . Tattha ca, doṇa, ko dhammo? Neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena na rājaporisena na sippaññatarena, kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno. So ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammeneva, no adhammena.
‘‘તત્થ ચ, દોણ , કો ધમ્મો? નેવ કયેન ન વિક્કયેન, બ્રાહ્મણિંયેવ ઉદકૂપસ્સટ્ઠં. સો બ્રાહ્મણિંયેવ ગચ્છતિ, ન ખત્તિયિં ન વેસ્સિં ન સુદ્દિં ન ચણ્ડાલિં ન નેસાદિં ન વેનિં ન રથકારિં ન પુક્કુસિં ગચ્છતિ, ન ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ, ન પાયમાનં ગચ્છતિ, ન અનુતુનિં ગચ્છતિ. કસ્મા ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો ન ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ? સચે, દોણ, બ્રાહ્મણો ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ, અતિમીળ્હજો નામ સો હોતિ માણવકો વા માણવિકા વા. તસ્મા, દોણ, બ્રાહ્મણો ન ગબ્ભિનિં ગચ્છતિ. કસ્મા ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો ન પાયમાનં ગચ્છતિ? સચે, દોણ, બ્રાહ્મણો પાયમાનં ગચ્છતિ, અસુચિપટિપીળિતો નામ સો હોતિ માણવકો વા માણવિકા વા. તસ્મા, દોણ, બ્રાહ્મણો ન પાયમાનં ગચ્છતિ. તસ્સ સા હોતિ બ્રાહ્મણી નેવ કામત્થા ન દવત્થા ન રતત્થા, પજત્થાવ બ્રાહ્મણસ્સ બ્રાહ્મણી હોતિ. સો મેથુનં ઉપ્પાદેત્વા તમેવ પુત્તસ્સાદં નિકામયમાનો કુટુમ્બં અજ્ઝાવસતિ, ન અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજતિ. યાવ પોરાણાનં બ્રાહ્મણાનં મરિયાદો તત્થ તિટ્ઠતિ, તં ન વીતિક્કમતિ. ‘યાવ પોરાણાનં બ્રાહ્મણાનં મરિયાદો તત્થ બ્રાહ્મણો ઠિતો તં ન વીતિક્કમતી’તિ, ખો, દોણ, તસ્મા બ્રાહ્મણો મરિયાદોતિ વુચ્ચતિ. એવં ખો, દોણ, બ્રાહ્મણો મરિયાદો હોતિ.
‘‘Tattha ca, doṇa , ko dhammo? Neva kayena na vikkayena, brāhmaṇiṃyeva udakūpassaṭṭhaṃ. So brāhmaṇiṃyeva gacchati, na khattiyiṃ na vessiṃ na suddiṃ na caṇḍāliṃ na nesādiṃ na veniṃ na rathakāriṃ na pukkusiṃ gacchati, na gabbhiniṃ gacchati, na pāyamānaṃ gacchati, na anutuniṃ gacchati. Kasmā ca, doṇa, brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati? Sace, doṇa, brāhmaṇo gabbhiniṃ gacchati, atimīḷhajo nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā vā. Tasmā, doṇa, brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati. Kasmā ca, doṇa, brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati? Sace, doṇa, brāhmaṇo pāyamānaṃ gacchati, asucipaṭipīḷito nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā vā. Tasmā, doṇa, brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati. Tassa sā hoti brāhmaṇī neva kāmatthā na davatthā na ratatthā, pajatthāva brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti. So methunaṃ uppādetvā tameva puttassādaṃ nikāmayamāno kuṭumbaṃ ajjhāvasati, na agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo tattha tiṭṭhati, taṃ na vītikkamati. ‘Yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo tattha brāhmaṇo ṭhito taṃ na vītikkamatī’ti, kho, doṇa, tasmā brāhmaṇo mariyādoti vuccati. Evaṃ kho, doṇa, brāhmaṇo mariyādo hoti.
‘‘કથઞ્ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો સમ્ભિન્નમરિયાદો હોતિ? ઇધ , દોણ, બ્રાહ્મણો ઉભતો સુજાતો હોતિ – માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો, યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અક્ખિત્તો અનુપક્કુટ્ઠો જાતિવાદેન . સો અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરતિ મન્તે અધીયમાનો. અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા મન્તે અધીયિત્વા આચરિયસ્સ આચરિયધનં પરિયેસતિ ધમ્મેનેવ, નો અધમ્મેન.
‘‘Kathañca, doṇa, brāhmaṇo sambhinnamariyādo hoti? Idha , doṇa, brāhmaṇo ubhato sujāto hoti – mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko, yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena . So aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno. Aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva, no adhammena.
‘‘તત્થ ચ, દોણ, કો ધમ્મો? નેવ કસિયા ન વણિજ્જાય ન ગોરક્ખેન ન ઇસ્સત્થેન ન રાજપોરિસેન ન સિપ્પઞ્ઞતરેન, કેવલં ભિક્ખાચરિયાય કપાલં અનતિમઞ્ઞમાનો. સો આચરિયસ્સ આચરિયધનં નિય્યાદેત્વા દારં પરિયેસતિ ધમ્મેનપિ અધમ્મેનપિ કયેનપિ વિક્કયેનપિ બ્રાહ્મણિમ્પિ ઉદકૂપસ્સટ્ઠં. સો બ્રાહ્મણિમ્પિ ગચ્છતિ ખત્તિયિમ્પિ ગચ્છતિ વેસ્સિમ્પિ ગચ્છતિ સુદ્દિમ્પિ ગચ્છતિ ચણ્ડાલિમ્પિ ગચ્છતિ નેસાદિમ્પિ ગચ્છતિ વેનિમ્પિ ગચ્છતિ રથકારિમ્પિ ગચ્છતિ પુક્કુસિમ્પિ ગચ્છતિ ગબ્ભિનિમ્પિ ગચ્છતિ પાયમાનમ્પિ ગચ્છતિ ઉતુનિમ્પિ ગચ્છતિ અનુતુનિમ્પિ ગચ્છતિ. તસ્સ સા હોતિ બ્રાહ્મણી કામત્થાપિ દવત્થાપિ રતત્થાપિ પજત્થાપિ બ્રાહ્મણસ્સ બ્રાહ્મણી હોતિ. યાવ પોરાણાનં બ્રાહ્મણાનં મરિયાદો તત્થ ન તિટ્ઠતિ, તં વીતિક્કમતિ. ‘યાવ પોરાણાનં બ્રાહ્મણાનં મરિયાદો તત્થ બ્રાહ્મણો ન ઠિતો તં વીતિક્કમતી’તિ ખો, દોણ, તસ્મા બ્રાહ્મણો સમ્ભિન્નમરિયાદોતિ વુચ્ચતિ. એવં ખો, દોણ, બ્રાહ્મણો સમ્ભિન્નમરિયાદો હોતિ.
‘‘Tattha ca, doṇa, ko dhammo? Neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena na rājaporisena na sippaññatarena, kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno. So ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammenapi adhammenapi kayenapi vikkayenapi brāhmaṇimpi udakūpassaṭṭhaṃ. So brāhmaṇimpi gacchati khattiyimpi gacchati vessimpi gacchati suddimpi gacchati caṇḍālimpi gacchati nesādimpi gacchati venimpi gacchati rathakārimpi gacchati pukkusimpi gacchati gabbhinimpi gacchati pāyamānampi gacchati utunimpi gacchati anutunimpi gacchati. Tassa sā hoti brāhmaṇī kāmatthāpi davatthāpi ratatthāpi pajatthāpi brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti. Yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo tattha na tiṭṭhati, taṃ vītikkamati. ‘Yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo tattha brāhmaṇo na ṭhito taṃ vītikkamatī’ti kho, doṇa, tasmā brāhmaṇo sambhinnamariyādoti vuccati. Evaṃ kho, doṇa, brāhmaṇo sambhinnamariyādo hoti.
‘‘કથઞ્ચ, દોણ, બ્રાહ્મણો બ્રાહ્મણચણ્ડાલો હોતિ? ઇધ, દોણ, બ્રાહ્મણો ઉભતો સુજાતો હોતિ – માતિતો ચ પિતિતો ચ, સંસુદ્ધગહણિકો, યાવ સત્તમા પિતામહયુગા અક્ખિત્તો અનુપક્કુટ્ઠો જાતિવાદેન. સો અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરતિ મન્તે અધીયમાનો. અટ્ઠચત્તાલીસવસ્સાનિ કોમારબ્રહ્મચરિયં ચરિત્વા મન્તે અધીયિત્વા આચરિયસ્સ આચરિયધનં પરિયેસતિ ધમ્મેનપિ અધમ્મેનપિ કસિયાપિ વણિજ્જાયપિ ગોરક્ખેનપિ ઇસ્સત્થેનપિ રાજપોરિસેનપિ સિપ્પઞ્ઞતરેનપિ, કેવલમ્પિ ભિક્ખાચરિયાય, કપાલં અનતિમઞ્ઞમાનો.
‘‘Kathañca, doṇa, brāhmaṇo brāhmaṇacaṇḍālo hoti? Idha, doṇa, brāhmaṇo ubhato sujāto hoti – mātito ca pitito ca, saṃsuddhagahaṇiko, yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena. So aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno. Aṭṭhacattālīsavassāni komārabrahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammenapi adhammenapi kasiyāpi vaṇijjāyapi gorakkhenapi issatthenapi rājaporisenapi sippaññatarenapi, kevalampi bhikkhācariyāya, kapālaṃ anatimaññamāno.
‘‘સો આચરિયસ્સ આચરિયધનં નિય્યાદેત્વા દારં પરિયેસતિ ધમ્મેનપિ અધમ્મેનપિ કયેનપિ વિક્કયેનપિ બ્રાહ્મણિમ્પિ ઉદકૂપસ્સટ્ઠં. સો બ્રાહ્મણિમ્પિ ગચ્છતિ ખત્તિયિમ્પિ ગચ્છતિ વેસ્સિમ્પિ ગચ્છતિ સુદ્દિમ્પિ ગચ્છતિ ચણ્ડાલિમ્પિ ગચ્છતિ નેસાદિમ્પિ ગચ્છતિ વેનિમ્પિ ગચ્છતિ રથકારિમ્પિ ગચ્છતિ પુક્કુસિમ્પિ ગચ્છતિ ગબ્ભિનિમ્પિ ગચ્છતિ પાયમાનમ્પિ ગચ્છતિ ઉતુનિમ્પિ ગચ્છતિ અનુતુનિમ્પિ ગચ્છતિ. તસ્સ સા હોતિ બ્રાહ્મણી કામત્થાપિ દવત્થાપિ રતત્થાપિ પજત્થાપિ બ્રાહ્મણસ્સ બ્રાહ્મણી હોતિ. સો સબ્બકમ્મેહિ જીવિકં 17 કપ્પેતિ. તમેનં બ્રાહ્મણા એવમાહંસુ – ‘કસ્મા ભવં બ્રાહ્મણો પટિજાનમાનો સબ્બકમ્મેહિ જીવિકં કપ્પેતી’તિ? સો એવમાહ – ‘સેય્યથાપિ, ભો, અગ્ગિ સુચિમ્પિ ડહતિ અસુચિમ્પિ ડહતિ, ન ચ તેન અગ્ગિ ઉપલિપ્પતિ 18; એવમેવં ખો, ભો, સબ્બકમ્મેહિ ચેપિ બ્રાહ્મણો જીવિકં કપ્પેતિ, ન ચ તેન બ્રાહ્મણો ઉપલિપ્પતિ’. ‘સબ્બકમ્મેહિ જીવિકં કપ્પેતી’તિ ખો, દોણ , તસ્મા બ્રાહ્મણો બ્રાહ્મણચણ્ડાલોતિ વુચ્ચતિ. એવં ખો, દોણ, બ્રાહ્મણો બ્રાહ્મણચણ્ડાલો હોતિ.
‘‘So ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammenapi adhammenapi kayenapi vikkayenapi brāhmaṇimpi udakūpassaṭṭhaṃ. So brāhmaṇimpi gacchati khattiyimpi gacchati vessimpi gacchati suddimpi gacchati caṇḍālimpi gacchati nesādimpi gacchati venimpi gacchati rathakārimpi gacchati pukkusimpi gacchati gabbhinimpi gacchati pāyamānampi gacchati utunimpi gacchati anutunimpi gacchati. Tassa sā hoti brāhmaṇī kāmatthāpi davatthāpi ratatthāpi pajatthāpi brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti. So sabbakammehi jīvikaṃ 19 kappeti. Tamenaṃ brāhmaṇā evamāhaṃsu – ‘kasmā bhavaṃ brāhmaṇo paṭijānamāno sabbakammehi jīvikaṃ kappetī’ti? So evamāha – ‘seyyathāpi, bho, aggi sucimpi ḍahati asucimpi ḍahati, na ca tena aggi upalippati 20; evamevaṃ kho, bho, sabbakammehi cepi brāhmaṇo jīvikaṃ kappeti, na ca tena brāhmaṇo upalippati’. ‘Sabbakammehi jīvikaṃ kappetī’ti kho, doṇa , tasmā brāhmaṇo brāhmaṇacaṇḍāloti vuccati. Evaṃ kho, doṇa, brāhmaṇo brāhmaṇacaṇḍālo hoti.
‘‘યે ખો તે, દોણ, બ્રાહ્મણાનં પુબ્બકા ઇસયો મન્તાનં કત્તારો મન્તાનં પવત્તારો યેસમિદં એતરહિ બ્રાહ્મણા પોરાણં મન્તપદં ગીતં પવુત્તં સમીહિતં તદનુગાયન્તિ તદનુભાસન્તિ ભાસિતમનુભાસન્તિ સજ્ઝાયિતમનુસજ્ઝાયન્તિ વાચિમનુવાચેન્તિ, સેય્યથિદં – અટ્ઠકો, વામકો, વામદેવો, વેસ્સામિત્તો, યમદગ્ગિ, અઙ્ગીરસો, ભારદ્વાજો, વાસેટ્ઠો , કસ્સપો, ભગુ; ત્યાસ્સુમે પઞ્ચ બ્રાહ્મણે પઞ્ઞાપેન્તિ – બ્રહ્મસમં, દેવસમં, મરિયાદં, સમ્ભિન્નમરિયાદં, બ્રાહ્મણચણ્ડાલંયેવ પઞ્ચમં. તેસં ત્વં, દોણ, કતમો’’તિ?
‘‘Ye kho te, doṇa, brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samīhitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti sajjhāyitamanusajjhāyanti vācimanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako, vāmako, vāmadevo, vessāmitto, yamadaggi, aṅgīraso, bhāradvājo, vāseṭṭho , kassapo, bhagu; tyāssume pañca brāhmaṇe paññāpenti – brahmasamaṃ, devasamaṃ, mariyādaṃ, sambhinnamariyādaṃ, brāhmaṇacaṇḍālaṃyeva pañcamaṃ. Tesaṃ tvaṃ, doṇa, katamo’’ti?
‘‘એવં સન્તે મયં, ભો ગોતમ, બ્રાહ્મણચણ્ડાલમ્પિ ન પૂરેમ. અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ…પે॰… ઉપાસકં મં ભવં ગોતમો ધારેતુ અજ્જતગ્ગે પાણુપેતં સરણં ગત’’ન્તિ. દુતિયં.
‘‘Evaṃ sante mayaṃ, bho gotama, brāhmaṇacaṇḍālampi na pūrema. Abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Dutiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૨. દોણબ્રાહ્મણસુત્તવણ્ણના • 2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૨. દોણબ્રાહ્મણસુત્તવણ્ણના • 2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā