| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
૨. દોણબ્રાહ્મણસુત્તવણ્ણના
2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
૧૯૨. દુતિયે પવત્તારોતિ (દી॰ નિ॰ ટી॰ ૧.૨૮૫) પાવચનભાવેન વત્તારો. યસ્મા તે તેસં મન્તાનં પવત્તનકા, તસ્મા આહ ‘‘પવત્તયિતારો’’તિ. સુદ્દે બહિ કત્વા રહોભાસિતબ્બટ્ઠેન મન્તા એવ તંતંઅત્થપ્પટિપત્તિહેતુતાય મન્તપદં. અનુપનીતાસાધારણતાય રહસ્સભાવેન વત્તબ્બકિરિયાય અધિગમૂપાયં. સજ્ઝાયિતન્તિ ગાયનવસેન સજ્ઝાયિતં. તં પન ઉદત્તાનુદત્તાદીનં સરાનં સમ્પદાવસેનેવ ઇચ્છિતન્તિ આહ ‘‘સરસમ્પત્તિવસેના’’તિ. અઞ્ઞેસં વુત્તન્તિ પાવચનભાવેન અઞ્ઞેસં વુત્તં. સમુપબ્યૂળ્હન્તિ સઙ્ગહેત્વા ઉપરૂપરિ સઞ્ઞૂળ્હં. રાસિકતન્તિ ઇરુવેદયજુવેદસામવેદાદિવસેન, તત્થાપિ પચ્ચેકં મન્તબ્રહ્માદિવસેન, અજ્ઝાયાનુવાકાદિવસેન ચ રાસિકતં. તેસન્તિ મન્તાનં કત્તૂનં. દિબ્બેન ચક્ખુના ઓલોકેત્વાતિ દિબ્બચક્ખુપરિભણ્ડેન યથાકમ્મૂપગઞાણેન સત્તાનં કમ્મસ્સકતાદિં, પચ્ચક્ખતો દસ્સનટ્ઠેન દિબ્બચક્ખુસદિસેન પુબ્બેનિવાસઞાણેન અતીતકપ્પે બ્રાહ્મણાનં મન્તજ્ઝેનવિધિઞ્ચ ઓલોકેત્વા. પાવચનેન સહ સંસન્દેત્વાતિ કસ્સપસમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ યં વચનં વટ્ટસન્નિસ્સિતં, તેન સહ અવિરુદ્ધં કત્વા. ન હિ તેસં વિવટ્ટસન્નિસ્સિતો અત્થો પચ્ચક્ખો હોતિ. અપરાપરેતિ અટ્ઠકાદીહિ અપરાપરે પચ્છિમા ઓક્કાકરાજકાલાદીસુ ઉપ્પન્ના. પક્ખિપિત્વાતિ અટ્ઠકાદીહિ ગન્થિતમન્તપદેસુ કિલેસસન્નિસ્સિતપદાનં તત્થ તત્થ પદે પક્ખિપનં કત્વા. વિરુદ્ધે અકંસૂતિ બ્રાહ્મણધમ્મિકસુત્તાદીસુ (સુ॰ નિ॰ બ્રાહ્મણધમ્મિકસુત્તં ૨૮૬ આદયો) આગતનયેન સંકિલેસત્થદીપનતો પચ્ચનીકભૂતે અકંસુ.
192. Dutiye pavattāroti (dī. ni. ṭī. 1.285) pāvacanabhāvena vattāro. Yasmā te tesaṃ mantānaṃ pavattanakā, tasmā āha ‘‘pavattayitāro’’ti. Sudde bahi katvā rahobhāsitabbaṭṭhena mantā eva taṃtaṃatthappaṭipattihetutāya mantapadaṃ. Anupanītāsādhāraṇatāya rahassabhāvena vattabbakiriyāya adhigamūpāyaṃ. Sajjhāyitanti gāyanavasena sajjhāyitaṃ. Taṃ pana udattānudattādīnaṃ sarānaṃ sampadāvaseneva icchitanti āha ‘‘sarasampattivasenā’’ti. Aññesaṃ vuttanti pāvacanabhāvena aññesaṃ vuttaṃ. Samupabyūḷhanti saṅgahetvā uparūpari saññūḷhaṃ. Rāsikatanti iruvedayajuvedasāmavedādivasena, tatthāpi paccekaṃ mantabrahmādivasena, ajjhāyānuvākādivasena ca rāsikataṃ. Tesanti mantānaṃ kattūnaṃ. Dibbena cakkhunā oloketvāti dibbacakkhuparibhaṇḍena yathākammūpagañāṇena sattānaṃ kammassakatādiṃ, paccakkhato dassanaṭṭhena dibbacakkhusadisena pubbenivāsañāṇena atītakappe brāhmaṇānaṃ mantajjhenavidhiñca oloketvā. Pāvacanena saha saṃsandetvāti kassapasammāsambuddhassa yaṃ vacanaṃ vaṭṭasannissitaṃ, tena saha aviruddhaṃ katvā. Na hi tesaṃ vivaṭṭasannissito attho paccakkho hoti. Aparāpareti aṭṭhakādīhi aparāpare pacchimā okkākarājakālādīsu uppannā. Pakkhipitvāti aṭṭhakādīhi ganthitamantapadesu kilesasannissitapadānaṃ tattha tattha pade pakkhipanaṃ katvā. Viruddhe akaṃsūti brāhmaṇadhammikasuttādīsu (su. ni. brāhmaṇadhammikasuttaṃ 286 ādayo) āgatanayena saṃkilesatthadīpanato paccanīkabhūte akaṃsu.
ઉસૂનં અસનકમ્મં ઇસ્સત્થં, ધનુસિપ્પેન જીવિકા. ઇધ પન ઇસ્સત્થં વિયાતિ ઇસ્સત્થં, સબ્બઆવુધજીવિકાતિ આહ ‘‘યોધાજીવકમ્મેના’’તિ, આવુધં ગહેત્વા ઉપટ્ઠાનકમ્મેનાતિ અત્થો. રાજપોરિસં નામ વિના આવુધેન પોરોહેચ્ચામચ્ચકમ્માદિરાજકમ્મં કત્વા રાજુપટ્ઠાનં. સિપ્પઞ્ઞતરેનાતિ ગહિતાવસેસેન હત્થિઅસ્સસિપ્પાદિના. કુમારભાવતો પભુતિ ચરણેન કોમારબ્રહ્મચરિયં.
Usūnaṃ asanakammaṃ issatthaṃ, dhanusippena jīvikā. Idha pana issatthaṃ viyāti issatthaṃ, sabbaāvudhajīvikāti āha ‘‘yodhājīvakammenā’’ti, āvudhaṃ gahetvā upaṭṭhānakammenāti attho. Rājaporisaṃ nāma vinā āvudhena poroheccāmaccakammādirājakammaṃ katvā rājupaṭṭhānaṃ. Sippaññatarenāti gahitāvasesena hatthiassasippādinā. Kumārabhāvato pabhuti caraṇena komārabrahmacariyaṃ.
ઉદકં પાતેત્વા દેન્તીતિ દ્વારે ઠિતસ્સેવ બ્રાહ્મણસ્સ હત્થે ઉદકં આસિઞ્ચન્તા ‘‘ઇદં તે, બ્રાહ્મણ, ભરિયં પોસાપનત્થાય દેમા’’તિ વત્વા દેન્તિ. કસ્મા પન તે એવં બ્રહ્મચરિયં ચરિત્વાપિ દારં પરિયેસન્તિ, ન યાવજીવં બ્રહ્મચારિનો હોન્તીતિ? મિચ્છાદિટ્ઠિવસેન. તેસઞ્હી એવં દિટ્ઠિ હોતિ ‘‘યો પુત્તં ન ઉપ્પાદેતિ, સો કુલવંસચ્છેદકરો હોતિ, તતો નિરયે પચ્ચતી’’તિ. ચત્તારો કિર અભાયિતબ્બં ભાયન્તિ ગણ્ડુપ્પાદકો, કિકી, કોન્તિની, બ્રાહ્મણોતિ. ગણ્ડુપ્પાદા કિર મહાપથવિયા ખયનભયેન મત્તભોજના હોન્તિ, ન બહું મત્તિકં ખાદન્તિ. કિકી સકુણિકા આકાસપતનભયેન અણ્ડસ્સ ઉપરિ ઉત્તાના સેતિ. કોન્તિની સકુણી પથવીકમ્પનભયેન પાદેહિ ભૂમિં ન સુટ્ઠુ અક્કમતિ. બ્રાહ્મણા કુલવંસૂપચ્છેદભયેન દારં પરિયેસન્તિ. આહુ ચેત્થ –
Udakaṃ pātetvā dentīti dvāre ṭhitasseva brāhmaṇassa hatthe udakaṃ āsiñcantā ‘‘idaṃ te, brāhmaṇa, bhariyaṃ posāpanatthāya demā’’ti vatvā denti. Kasmā pana te evaṃ brahmacariyaṃ caritvāpi dāraṃ pariyesanti, na yāvajīvaṃ brahmacārino hontīti? Micchādiṭṭhivasena. Tesañhī evaṃ diṭṭhi hoti ‘‘yo puttaṃ na uppādeti, so kulavaṃsacchedakaro hoti, tato niraye paccatī’’ti. Cattāro kira abhāyitabbaṃ bhāyanti gaṇḍuppādako, kikī, kontinī, brāhmaṇoti. Gaṇḍuppādā kira mahāpathaviyā khayanabhayena mattabhojanā honti, na bahuṃ mattikaṃ khādanti. Kikī sakuṇikā ākāsapatanabhayena aṇḍassa upari uttānā seti. Kontinī sakuṇī pathavīkampanabhayena pādehi bhūmiṃ na suṭṭhu akkamati. Brāhmaṇā kulavaṃsūpacchedabhayena dāraṃ pariyesanti. Āhu cettha –
‘‘ગણ્ડુપ્પાદો કિકી ચેવ, કોન્તી બ્રાહ્મણધમ્મિકો;
‘‘Gaṇḍuppādo kikī ceva, kontī brāhmaṇadhammiko;
એતે અભયં ભાયન્તિ, સમ્મૂળ્હા ચતુરો જના’’તિ. (સુ॰ નિ॰ અટ્ઠ॰ ૨.૨૯૩);
Ete abhayaṃ bhāyanti, sammūḷhā caturo janā’’ti. (su. ni. aṭṭha. 2.293);
સેસમેત્થ ઉત્તાનમેવ.
Sesamettha uttānameva.
દોણબ્રાહ્મણસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૨. દોણબ્રાહ્મણસુત્તં • 2. Doṇabrāhmaṇasuttaṃ
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૨. દોણબ્રાહ્મણસુત્તવણ્ણના • 2. Doṇabrāhmaṇasuttavaṇṇanā
