Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
౬. దోణసుత్తవణ్ణనా
6. Doṇasuttavaṇṇanā
౩౬. ఛట్ఠే అన్తరా చ ఉక్కట్ఠం అన్తరా చ సేతబ్యన్తి ఏత్థ ఉక్కట్ఠాతి ఉక్కాహి ధారీయమానాహి మాపితత్తా ఏవంలద్ధవోహారం నగరం. సేతబ్యన్తి అతీతే కస్సపసమ్మాసమ్బుద్ధస్స జాతనగరం. అన్తరాసద్దో పన కారణఖణచిత్తవేమజ్ఝవివరాదీసు వత్తతి. ‘‘తదన్తరం కో జానేయ్య అఞ్ఞత్ర తథాగతా’’తి (అ॰ ని॰ ౬.౪౪; ౧౦.౭౫) చ, ‘‘జనా సఙ్గమ్మ మన్తేన్తి, మఞ్చ తఞ్చ కిమన్తర’’న్తి చ ఆదీసు (సం॰ ని॰ ౧.౨౨౮) కారణే. ‘‘అద్దసా మం, భన్తే, అఞ్ఞతరా ఇత్థీ విజ్జన్తరికాయ భాజనం ధోవన్తీ’’తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౨.౧౪౯) ఖణే. ‘‘యస్సన్తరతో న సన్తి కోపా’’తిఆదీసు (ఉదా॰ ౨౦) చిత్తే. ‘‘అన్తరావోసానమాపాదీ’’తిఆదీసు వేమజ్ఝే. ‘‘అపిచాయం తపోదా ద్విన్నం మహానిరయానం అన్తరికాయ ఆగచ్ఛతీ’’తిఆదీసు (పారా॰ ౨౩౧) వివరే. స్వాయమిధ వివరే వత్తతి. తస్మా ఉక్కట్ఠాయ చ సేతబ్యస్స చ వివరేతి ఏవమేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో. అన్తరాసద్దేన పన యుత్తత్తా ఉపయోగవచనం కతం. ఈదిసేసు చ ఠానేసు అక్ఖరచిన్తకా ‘‘అన్తరా గామఞ్చ నదిఞ్చ యాతీ’’తి ఏవం ఏకమేవ అన్తరాసద్దం పయుఞ్జన్తి, సో దుతియపదేనపి యోజేతబ్బో హోతి, అయోజియమానే ఉపయోగవచనం న పాపుణాతి. ఇధ పన యోజేత్వా ఏవ వుత్తో.
36. Chaṭṭhe antarā ca ukkaṭṭhaṃ antarā ca setabyanti ettha ukkaṭṭhāti ukkāhi dhārīyamānāhi māpitattā evaṃladdhavohāraṃ nagaraṃ. Setabyanti atīte kassapasammāsambuddhassa jātanagaraṃ. Antarāsaddo pana kāraṇakhaṇacittavemajjhavivarādīsu vattati. ‘‘Tadantaraṃ ko jāneyya aññatra tathāgatā’’ti (a. ni. 6.44; 10.75) ca, ‘‘janā saṅgamma mantenti, mañca tañca kimantara’’nti ca ādīsu (saṃ. ni. 1.228) kāraṇe. ‘‘Addasā maṃ, bhante, aññatarā itthī vijjantarikāya bhājanaṃ dhovantī’’tiādīsu (ma. ni. 2.149) khaṇe. ‘‘Yassantarato na santi kopā’’tiādīsu (udā. 20) citte. ‘‘Antarāvosānamāpādī’’tiādīsu vemajjhe. ‘‘Apicāyaṃ tapodā dvinnaṃ mahānirayānaṃ antarikāya āgacchatī’’tiādīsu (pārā. 231) vivare. Svāyamidha vivare vattati. Tasmā ukkaṭṭhāya ca setabyassa ca vivareti evamettha attho daṭṭhabbo. Antarāsaddena pana yuttattā upayogavacanaṃ kataṃ. Īdisesu ca ṭhānesu akkharacintakā ‘‘antarā gāmañca nadiñca yātī’’ti evaṃ ekameva antarāsaddaṃ payuñjanti, so dutiyapadenapi yojetabbo hoti, ayojiyamāne upayogavacanaṃ na pāpuṇāti. Idha pana yojetvā eva vutto.
అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో హోతీతి అద్ధానసఙ్ఖాతం మగ్గం పటిపన్నో హోతి, దీఘమగ్గన్తి అత్థో. కస్మా పటిపన్నోతి? తం దివసం కిర భగవా ఇదం అద్దస ‘‘మయి తం మగ్గం పటిపన్నే దోణో బ్రాహ్మణో మమ పదచేతియాని పస్సిత్వా పదానుపదికో హుత్వా మమ నిసిన్నట్ఠానం ఆగన్త్వా పఞ్హం పుచ్ఛిస్సతి. అథస్సాహం ఏకం సచ్చధమ్మం దేసేస్సామి . బ్రాహ్మణో తీణి సామఞ్ఞఫలాని పటివిజ్ఝిత్వా ద్వాదసపదసహస్సపరిమాణం దోణగజ్జితం నామ వణ్ణం వత్వా మయి పరినిబ్బుతే సకలజమ్బుదీపే ఉప్పన్నం మహాకలహం వూపసమేత్వా ధాతుయో భాజేస్సతీ’’తి. ఇమినా కారణేన పటిపన్నో. దోణోపి సుదం బ్రాహ్మణోతి దోణో బ్రాహ్మణోపి తయో వేదే పగుణే కత్వా పఞ్చసతే మాణవకే సిప్పం వాచేన్తో తందివసం పాతోవ ఉట్ఠాయ సరీరపటిజగ్గనం కత్వా సతగ్ఘనకం నివాసేత్వా పఞ్చసతగ్ఘనకం ఏకంసవరగతం కత్వా ఆముత్తయఞ్ఞసుత్తో రత్తవట్టికా ఉపాహనా ఆరోహిత్వా పఞ్చసతమాణవకపరివారో తమేవ మగ్గం పటిపజ్జి. తం సన్ధాయేతం వుత్తం.
Addhānamaggappaṭipanno hotīti addhānasaṅkhātaṃ maggaṃ paṭipanno hoti, dīghamagganti attho. Kasmā paṭipannoti? Taṃ divasaṃ kira bhagavā idaṃ addasa ‘‘mayi taṃ maggaṃ paṭipanne doṇo brāhmaṇo mama padacetiyāni passitvā padānupadiko hutvā mama nisinnaṭṭhānaṃ āgantvā pañhaṃ pucchissati. Athassāhaṃ ekaṃ saccadhammaṃ desessāmi . Brāhmaṇo tīṇi sāmaññaphalāni paṭivijjhitvā dvādasapadasahassaparimāṇaṃ doṇagajjitaṃ nāma vaṇṇaṃ vatvā mayi parinibbute sakalajambudīpe uppannaṃ mahākalahaṃ vūpasametvā dhātuyo bhājessatī’’ti. Iminā kāraṇena paṭipanno. Doṇopi sudaṃ brāhmaṇoti doṇo brāhmaṇopi tayo vede paguṇe katvā pañcasate māṇavake sippaṃ vācento taṃdivasaṃ pātova uṭṭhāya sarīrapaṭijagganaṃ katvā satagghanakaṃ nivāsetvā pañcasatagghanakaṃ ekaṃsavaragataṃ katvā āmuttayaññasutto rattavaṭṭikā upāhanā ārohitvā pañcasatamāṇavakaparivāro tameva maggaṃ paṭipajji. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
పాదేసూతి పాదేహి అక్కన్తట్ఠానేసు. చక్కానీతి లక్ఖణచక్కాని. కిం పన భగవతో గచ్ఛన్తస్స అక్కన్తట్ఠానే పదం పఞ్ఞాయతీతి? న పఞ్ఞాయతి . కస్మా? సుఖుమత్తా మహాబలత్తా మహాజనానుగ్గహేన చ. బుద్ధానఞ్హి సుఖుమచ్ఛవితాయ అక్కన్తట్ఠానం తూలపిచునో పతిట్ఠితట్ఠానం వియ హోతి, పదవళఞ్జో న పఞ్ఞాయతి. యథా చ బలవతో వాతజవసిన్ధవస్స పదుమినిపత్తేపి అక్కన్తమత్తమేవ హోతి, ఏవం మహాబలతాయ తథాగతేన అక్కన్తట్ఠానం అక్కన్తమత్తమేవ హోతి, న తత్థ పదవళఞ్జో పఞ్ఞాయతి. బుద్ధానఞ్చ అనుపదం మహాజనకాయో గచ్ఛతి, తస్స సత్థు పదవళఞ్జం దిస్వా మద్దితుం అవిసహన్తస్స గమనవిచ్ఛేదో భవేయ్య. తస్మా అక్కన్తఅక్కన్తట్ఠానే యోపి పదవళఞ్జో భవేయ్య, సో అన్తరధాయతేవ. దోణో పన బ్రాహ్మణో తథాగతస్స అధిట్ఠానవసేన పస్సి. భగవా హి యస్స పదచేతియం దస్సేతుకామో హోతి, తం ఆరబ్భ ‘‘అసుకో నామ పస్సతూ’’తి అధిట్ఠాతి. తస్మా మాగణ్డియబ్రాహ్మణో వియ అయమ్పి బ్రాహ్మణో తథాగతస్స అధిట్ఠానవసేన అద్దస.
Pādesūti pādehi akkantaṭṭhānesu. Cakkānīti lakkhaṇacakkāni. Kiṃ pana bhagavato gacchantassa akkantaṭṭhāne padaṃ paññāyatīti? Na paññāyati . Kasmā? Sukhumattā mahābalattā mahājanānuggahena ca. Buddhānañhi sukhumacchavitāya akkantaṭṭhānaṃ tūlapicuno patiṭṭhitaṭṭhānaṃ viya hoti, padavaḷañjo na paññāyati. Yathā ca balavato vātajavasindhavassa paduminipattepi akkantamattameva hoti, evaṃ mahābalatāya tathāgatena akkantaṭṭhānaṃ akkantamattameva hoti, na tattha padavaḷañjo paññāyati. Buddhānañca anupadaṃ mahājanakāyo gacchati, tassa satthu padavaḷañjaṃ disvā maddituṃ avisahantassa gamanavicchedo bhaveyya. Tasmā akkantaakkantaṭṭhāne yopi padavaḷañjo bhaveyya, so antaradhāyateva. Doṇo pana brāhmaṇo tathāgatassa adhiṭṭhānavasena passi. Bhagavā hi yassa padacetiyaṃ dassetukāmo hoti, taṃ ārabbha ‘‘asuko nāma passatū’’ti adhiṭṭhāti. Tasmā māgaṇḍiyabrāhmaṇo viya ayampi brāhmaṇo tathāgatassa adhiṭṭhānavasena addasa.
పాసాదికన్తి పసాదజనకం. ఇతరం తస్సేవ వేవచనం. ఉత్తమదమథసమథమనుప్పత్తన్తి ఏత్థ ఉత్తమదమథో నామ అరహత్తమగ్గో, ఉత్తమసమథో నామ అరహత్తమగ్గసమాధి, తదుభయం పత్తన్తి అత్థో . దన్తన్తి నిబ్బిసేవనం. గుత్తన్తి గోపితం. సంయతిన్ద్రియన్తి రక్ఖితిన్ద్రియం. నాగన్తి ఛన్దాదీహి అగచ్ఛనతో, పహీనకిలేసే పున అనాగచ్ఛనతో, ఆగుం అకరణతో, బలవన్తట్ఠేనాతి చతూహి కారణేహి నాగం.
Pāsādikanti pasādajanakaṃ. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Uttamadamathasamathamanuppattanti ettha uttamadamatho nāma arahattamaggo, uttamasamatho nāma arahattamaggasamādhi, tadubhayaṃ pattanti attho . Dantanti nibbisevanaṃ. Guttanti gopitaṃ. Saṃyatindriyanti rakkhitindriyaṃ. Nāganti chandādīhi agacchanato, pahīnakilese puna anāgacchanato, āguṃ akaraṇato, balavantaṭṭhenāti catūhi kāraṇehi nāgaṃ.
దేవో నో భవం భవిస్సతీతి ఏత్థ ‘‘దేవో నో భవ’’న్తి ఏత్తావతాపి పుచ్ఛా నిట్ఠితా భవేయ్య, అయం పన బ్రాహ్మణో ‘‘అనాగతే మహేసక్ఖో ఏకో దేవరాజా భవిస్సతీ’’తి అనాగతవసేన పుచ్ఛాసభాగేనేవ కథేన్తో ఏవమాహ. భగవాపిస్స పుచ్ఛాసభాగేనేవ కథేన్తో న ఖో అహం, బ్రాహ్మణ, దేవో భవిస్సామీతి ఆహ. ఏస నయో సబ్బత్థ. ఆసవానన్తి కామాసవాదీనం చతున్నం. పహీనాతి బోధిపల్లఙ్కే సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణాధిగమేనేవ పహీనా. అనుపలిత్తో లోకేనాతి తణ్హాదిట్ఠిలేపానం పహీనత్తా సఙ్ఖారలోకేన అనుపలిత్తో. బుద్ధోతి చతున్నం సచ్చానం బుద్ధత్తా బుద్ధో ఇతి మం ధారేహి.
Devo no bhavaṃ bhavissatīti ettha ‘‘devo no bhava’’nti ettāvatāpi pucchā niṭṭhitā bhaveyya, ayaṃ pana brāhmaṇo ‘‘anāgate mahesakkho eko devarājā bhavissatī’’ti anāgatavasena pucchāsabhāgeneva kathento evamāha. Bhagavāpissa pucchāsabhāgeneva kathento na kho ahaṃ, brāhmaṇa, devo bhavissāmīti āha. Esa nayo sabbattha. Āsavānanti kāmāsavādīnaṃ catunnaṃ. Pahīnāti bodhipallaṅke sabbaññutaññāṇādhigameneva pahīnā. Anupalitto lokenāti taṇhādiṭṭhilepānaṃ pahīnattā saṅkhāralokena anupalitto. Buddhoti catunnaṃ saccānaṃ buddhattā buddho iti maṃ dhārehi.
యేనాతి యేన ఆసవేన. దేవూపపత్యస్సాతి దేవూపపత్తి అస్స మయ్హం భవేయ్య. విహఙ్గమోతి ఆకాసచరో గన్ధబ్బకాయికదేవో. విద్ధస్తాతి విధమితా. వినళీకతాతి విగతనళా విగతబన్ధనా కతా. వగ్గూతి సున్దరం. తోయేన నుపలిప్పతీతి ఉదకతో రతనమత్తం అచ్చుగ్గమ్మ ఠితం సరం సోభయమానం భమరగణం హాసయమానం తోయేన న లిప్పతి. తస్మా బుద్ధోస్మి బ్రాహ్మణాతి దేసనాపరియోసానే తీణి మగ్గఫలాని పాపుణిత్వా ద్వాదసహి పదసహస్సేహి దోణగజ్జితం నామ వణ్ణం కథేసి, తథాగతే చ పరినిబ్బుతే జమ్బుదీపతలే ఉప్పన్నం మహాకలహం వూపసమేత్వా ధాతుయో భాజేసీతి.
Yenāti yena āsavena. Devūpapatyassāti devūpapatti assa mayhaṃ bhaveyya. Vihaṅgamoti ākāsacaro gandhabbakāyikadevo. Viddhastāti vidhamitā. Vinaḷīkatāti vigatanaḷā vigatabandhanā katā. Vaggūti sundaraṃ. Toyena nupalippatīti udakato ratanamattaṃ accuggamma ṭhitaṃ saraṃ sobhayamānaṃ bhamaragaṇaṃ hāsayamānaṃ toyena na lippati. Tasmā buddhosmi brāhmaṇāti desanāpariyosāne tīṇi maggaphalāni pāpuṇitvā dvādasahi padasahassehi doṇagajjitaṃ nāma vaṇṇaṃ kathesi, tathāgate ca parinibbute jambudīpatale uppannaṃ mahākalahaṃ vūpasametvā dhātuyo bhājesīti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya / ౬. దోణసుత్తం • 6. Doṇasuttaṃ
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౬. దోణసుత్తవణ్ణనా • 6. Doṇasuttavaṇṇanā