| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੫. ਡ੍ਤਣ੍ਹਾਸਂਯੋਜਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Ḍtaṇhāsaṃyojanasuttavaṇṇanā
੧੫. ਪਞ੍ਚਮੇ ਯਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ, ਕਮ੍ਮਂ વਾ વਿਪਾਕੇਹਿ, ਭવਯੋਨਿਗਤਿવਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਸਤ੍ਤਾવਾਸੇ વਾ ਭવਨ੍ਤਰਾਦੀਹਿ ਸਂਯੋਜੇਤੀਤਿ ਸਂਯੋਜਨਂ। ਤਣ੍ਹਾਯਨਟ੍ਠੇਨ ਤਣ੍ਹਾ, ਤਸਤਿ ਸਯਂ ਪਰਿਤਸਤਿ, ਤਸਨ੍ਤਿ વਾ ਏਤਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚਕ੍ਖਾਦੀਸੁ ਅਭਿਨਿવੇਸવਤ੍ਥੂਸੁ ਬਦ੍ਧਾ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅવਿਜ੍ਜਾਯਪਿ ਸਂਯੋਜਨਭਾવੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਚ ਨੀવਰਣਭਾવੋ ਅਤ੍ਥਿਯੇવ, ਤਥਾਪਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾਦੀਨવੇਹਿ ਭવੇਹਿ ਤਣ੍ਹਾ ਸਤ੍ਤੇ ਸਂਯੋਜੇਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ વਿਸੇਸਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਪੁਰਿਮਸੁਤ੍ਤੇ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਨੀવਰਣਭਾવੇਨ, ਇਧ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਸਂਯੋਜਨਭਾવੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਾ। ਕਿਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਸਂਯੋਜਨਪ੍ਪਧਾਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਯਥਾ ਹਿ ਨੀવਰਣਭਾવੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਸਂਕਿਲੇਸਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਧਾਨਭੂਤਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਚ, ਏવਂ ਸਂਯੋਜਨਭਾવੇਨ ਨੇਸਂ ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਤਦਧੀਨਪ੍ਪਧਾਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸੁਤ੍ਤਦ੍વਯੇ ਏવਮੇਤੇ ਧਮ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਅਪਿਚ વਿਸੇਸੇਨ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਂ ਨਿવਾਰੇਤੀਤਿ ‘‘ਨੀવਰਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਣ੍ਹਾ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਸਂਯੋਜੇਤੀਤਿ ‘‘ਸਂਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ।
15. Pañcame yassa vijjati, taṃ puggalaṃ dukkhehi, kammaṃ vā vipākehi, bhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāse vā bhavantarādīhi saṃyojetīti saṃyojanaṃ. Taṇhāyanaṭṭhena taṇhā, tasati sayaṃ paritasati, tasanti vā etāyāti taṇhā. Saññuttāti cakkhādīsu abhinivesavatthūsu baddhā. Sesaṃ vuttanayameva. Kāmañcettha avijjāyapi saṃyojanabhāvo taṇhāya ca nīvaraṇabhāvo atthiyeva, tathāpi avijjāya paṭicchāditādīnavehi bhavehi taṇhā satte saṃyojetīti imassa visesassa dassanatthaṃ purimasutte avijjā nīvaraṇabhāvena, idha ca taṇhā saṃyojanabhāveneva vuttā. Kiñca nīvaraṇasaṃyojanappadhānassa dassanatthaṃ. Yathā hi nīvaraṇabhāvena avijjā saṃkilesadhammānaṃ padhānabhūtā pubbaṅgamā ca, evaṃ saṃyojanabhāvena nesaṃ taṇhāti tadadhīnappadhānabhāvaṃ dassetuṃ suttadvaye evamete dhammā vuttā. Apica visesena avijjā nibbānasukhaṃ nivāretīti ‘‘nīvaraṇa’’nti vuttā, taṇhā saṃsāradukkhena satte saṃyojetīti ‘‘saṃyojana’’nti.
ਦਸ੍ਸਨਗਮਨਨ੍ਤਰਾਯਕਰਣਤੋ વਾ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣવਿਪਕ੍ਖਤੋ ਦ੍વਯਂ ਦ੍વਿਧਾ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਜ੍ਜਾਯ ਹਿ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅવਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਚ વਿਸੇਸਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾ, ਚਰਣਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤਾ ਤਣ੍ਹਾ ਗਮਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਾਤਿ; ਏવਮਯਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿવੁਤੋ ਅਨ੍ਧੀਕਤੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਸਂવੁਤੋ ਬਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਨ੍ਧੋ વਿਯ ਬਦ੍ਧੋ ਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰਂ, ਸਂਸਾਰਕਨ੍ਤਾਰਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ। ਅਨਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਦ੍વਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਦ੍વਯਂ ਦ੍વਿਧਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਬਾਲਭਾવੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰਿਹਾਪੇਤਿ, ਅਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਰੋਤਿ, ਅਕੁਸਲੋ વਿਯ ਆਤੁਰੋ ਅਸਪ੍ਪਾਯਕਿਰਿਯਾਯ। ਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਬਾਲੋ ਬਾਲਭਾવੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰਿਹਾਪੇਤਿ, ਅਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਯ ਰੋਗੀ ਅਸਪ੍ਪਾਯਸੇવੀ। ਮਕ੍ਕਟਾਲੇਪੋਪਮਸੁਤ੍ਤਂ ਚੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਾਧਕਂ।
Dassanagamanantarāyakaraṇato vā vijjācaraṇavipakkhato dvayaṃ dvidhā vuttaṃ. Vijjāya hi ujuvipaccanīkabhūtā avijjā nibbānadassanassa aviparītadassanassa ca visesato antarāyakarā, caraṇadhammānaṃ ujuvipaccanīkabhūtā taṇhā gamanassa sammāpaṭipattiyā antarāyakarāti; evamayaṃ avijjāya nivuto andhīkato taṇhāya saṃvuto baddho assutavā puthujjano andho viya baddho mahākantāraṃ, saṃsārakantāraṃ nātivattati. Anatthuppattihetudvayadassanatthampi dvayaṃ dvidhā vuttaṃ. Avijjāgato hi puggalo bālabhāvena atthaṃ parihāpeti, anatthañca attano karoti, akusalo viya āturo asappāyakiriyāya. Jānantopi bālo bālabhāvena atthaṃ parihāpeti, anatthañca karoti jānanto viya rogī asappāyasevī. Makkaṭālepopamasuttaṃ cetassa atthassa sādhakaṃ.
ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਸ੍ਸ ਮੂਲਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਦ੍વਯਂ ਦ੍વਿਧਾ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਸੇਸੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮੋਹਸ੍ਸ ਬਲવਭਾવਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਖੇਤ੍ਤਂ ਅਤੀਤੋ ਅਦ੍ਧਾ, ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਬਲવਭਾવਤੋ ਤਣ੍ਹਾਖੇਤ੍ਤਂ ਅਨਾਗਤੋ ਅਦ੍ਧਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਬਾਲਜਨੋ ਸਮ੍ਮੋਹਬਹੁਲੋ ਅਤੀਤਮਨੁਸੋਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਤ੍ਥਨਾਬਹੁਲੋ ਅਨਾਗਤਂ ਪਜਪ੍ਪਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨੇਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ਤਾਸਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਾਹਰਣੇਨ ਅਪਰਨ੍ਤਪਟਿਸਨ੍ਧਾਨੇਨ ਚਸ੍ਸ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਮੂਲਕਾਰਣਤਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
Paṭiccasamuppādassa mūlakāraṇadassanatthampettha dvayaṃ dvidhā vuttaṃ. Visesena hi sammohassa balavabhāvato avijjākhettaṃ atīto addhā, patthanāya balavabhāvato taṇhākhettaṃ anāgato addhā. Tathā hi bālajano sammohabahulo atītamanusocati, tassa avijjāpaccayā saṅkhārāti sabbaṃ netabbaṃ. Patthanābahulo anāgataṃ pajappati, tassa taṇhāpaccayā upādānantiādi sabbaṃ netabbaṃ. Teneva tāsaṃ pubbantāharaṇena aparantapaṭisandhānena cassa yathākkamaṃ mūlakāraṇatā dassitāti veditabbanti.
ਗਾਥਾਸੁ ਤਣ੍ਹਾਦੁਤਿਯੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸਹਾਯੋ। ਤਣ੍ਹਾ ਹਿ ਨਿਰੁਦਕਕਨ੍ਤਾਰੇ ਮਰੀਚਿਕਾਯ ਉਦਕਸਞ੍ਞਾ વਿਯ ਪਿਪਾਸਾਭਿਭੂਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕਾਰਦੁਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਦਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਸਹਾਯਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਭવਾਦੀਸੁ ਅਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਭਮਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ‘‘ਦੁਤਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਨਨੁ ਚ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕਿਲੇਸਾਦਯੋ ਭવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚਯਾવ? ਸਚ੍ਚਮੇਤਂ, ਨ ਪਨ ਤਥਾ વਿਸੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਯਥਾ ਤਣ੍ਹਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ વਿਨਾ ਅਕੁਸਲੇਹਿ, ਕਾਮਾવਚਰਾਦਿਕੁਸਲੇਹਿ ਚ વਿਨਾ ਰੂਪਾવਚਰਾਦਿਕੁਸਲੇਹਿ ਭવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ વਿਸੇਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯਤੋ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਇਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਞਥਾਭਾવਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਭਾવੋ ਚ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾવੋ ਚ ਇਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਞਥਾਭਾવੋ। ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਇਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਞਥਾਭਾવੋ ਸਂਸਾਰੋ, ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਭਾવੋ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ, ਅਞ੍ਞਥਾਭਾવੋ ਤਤੋ ਅવਸਿਟ੍ਠਸਤ੍ਤਾવਾਸਾ। ਇਤ੍ਥਭਾવੋ વਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ, ਅਞ੍ਞਥਾਭਾવੋ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਭਾવੋ। ਏવਰੂਪੋ વਾ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਇਤ੍ਥਭਾવੋ, ਨ ਏવਰੂਪੋ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾવੋ। ਤਂ ਇਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਞਥਾਭਾવਂ ਸਂਸਾਰਂ ਖਨ੍ਧਧਾਤੁਆਯਤਨਪਟਿਪਾਟਿਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ।
Gāthāsu taṇhādutiyoti taṇhāsahāyo. Taṇhā hi nirudakakantāre marīcikāya udakasaññā viya pipāsābhibhūtaṃ appaṭikāradukkhābhibhūtampi sattaṃ assādasandassanavasena sahāyakiccaṃ karontī bhavādīsu anibbindaṃ katvā paribbhamāpeti, tasmā taṇhā purisassa ‘‘dutiyā’’ti vuttā. Nanu ca aññepi kilesādayo bhavābhinibbattiyā paccayāva? Saccametaṃ, na pana tathā visesappaccayo yathā taṇhā. Tathā hi sā kusalehi vinā akusalehi, kāmāvacarādikusalehi ca vinā rūpāvacarādikusalehi bhavanibbattiyā visesappaccayo, yato samudayasaccanti vuccatīti. Itthabhāvaññathābhāvanti itthabhāvo ca aññathābhāvo ca itthabhāvaññathābhāvo. So etassa atthīti itthabhāvaññathābhāvo saṃsāro, taṃ tattha itthabhāvo manussattaṃ, aññathābhāvo tato avasiṭṭhasattāvāsā. Itthabhāvo vā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ paccuppanno attabhāvo, aññathābhāvo anāgatattabhāvo. Evarūpo vā aññopi attabhāvo itthabhāvo, na evarūpo aññathābhāvo. Taṃ itthabhāvaññathābhāvaṃ saṃsāraṃ khandhadhātuāyatanapaṭipāṭiṃ nātivattati, na atikkamati.
ਏਤਮਾਦੀਨવਂ ਞਤ੍વਾ, ਤਣ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਸਕਲવਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવਂ ਸਮੁਦਯਂ ਤਣ੍ਹਂ ਆਦੀਨવਂ ਆਦੀਨવਤੋ ਞਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਏਤਮਾਦੀਨવਂ ਞਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਸਂਸਾਰਨਾਤਿવਤ੍ਤਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਦੋਸਂ ਞਤ੍વਾ। ਤਣ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਧਾਨਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ। વੀਤਤਣ੍ਹੋ ਅਨਾਦਾਨੋ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਤਿ ਏવਂ ਤੀਹਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਤਣ੍ਹਂ વਿਗਮੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਸੋ વੀਤਤਣ੍ਹੋ વਿਗਤਤਣ੍ਹੋ, ਤਤੋ ਏવ ਚਤੂਸੁ ਉਪਾਦਾਨੇਸੁ ਕਸ੍ਸਚਿਪਿ ਅਭਾવੇਨ ਆਯਤਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ વਾ ਆਦਾਨਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਨਾਦਾਨੋ, ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਤੋਕਾਰਿਤਾਯ ਸਤੋ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ ਚਰੇਯ੍ਯ, ਖਨ੍ਧਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ વਾ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਅਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavanti etaṃ sakalavaṭṭadukkhassa sambhavaṃ samudayaṃ taṇhaṃ ādīnavaṃ ādīnavato ñatvāti attho. Atha vā etamādīnavaṃ ñatvāti etaṃ yathāvuttaṃ saṃsāranātivattanaṃ ādīnavaṃ dosaṃ ñatvā. Taṇhaṃ dukkhassa sambhavanti taṇhañca vuttanayena vaṭṭadukkhassa padhānakāraṇanti ñatvā. Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu, paribbajeti evaṃ tīhi pariññāhi parijānanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā maggapaṭipāṭiyā taṇhaṃ vigamento aggamaggena sabbaso vītataṇho vigatataṇho, tato eva catūsu upādānesu kassacipi abhāvena āyatiṃ paṭisandhisaṅkhātassa vā ādānassa abhāvena anādāno, sativepullappattiyā sabbattha satokāritāya sato bhinnakileso bhikkhu paribbaje careyya, khandhaparinibbānena vā saṅkhārappavattito apagaccheyyāti attho.
ਪਞ੍ਚਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੫. ਤਣ੍ਹਾਸਂਯੋਜਨਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Taṇhāsaṃyojanasuttaṃ
