Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൩൨൨] ൨. ദുദ്ദുഭജാതകവണ്ണനാ
[322] 2. Duddubhajātakavaṇṇanā
ദുദ്ദുഭായതി ഭദ്ദന്തേതി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ അഞ്ഞതിത്ഥിയേ ആരബ്ഭ കഥേസി. തിത്ഥിയാ കിര ജേതവനസ്സ സമീപേ തസ്മിം തസ്മിം ഠാനേ കണ്ടകാപസ്സയേ സേയ്യം കപ്പേന്തി, പഞ്ചാതപം തപേന്തി, നാനപ്പകാരം മിച്ഛാതപം ചരന്തി. അഥ സമ്ബഹുലാ ഭിക്ഖൂ സാവത്ഥിയം പിണ്ഡായ ചരിത്വാ ജേതവനം ആഗച്ഛന്താ അന്തരാമഗ്ഗേ തേ ദിസ്വാ ഗന്ത്വാ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ ‘‘അത്ഥി നു ഖോ, ഭന്തേ, അഞ്ഞതിത്ഥിയാനം വതസമാദാനേ സാരോ’’തി പുച്ഛിംസു. സത്ഥാ ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, തേസം വതസമാദാനേ സാരോ വാ വിസേസോ വാ അത്ഥി, തഞ്ഹി നിഘംസിയമാനം ഉപപരിക്ഖിയമാനം ഉക്കാരഭൂമിമഗ്ഗസദിസം സസകസ്സ ദുദ്ദുഭസദിസം ഹോതീ’’തി വത്വാ ‘‘ദുദ്ദുഭസദിസഭാവമസ്സ മയം ന ജാനാമ, കഥേഥ നോ, ഭന്തേ’’തി തേഹി യാചിതോ അതീതം ആഹരി.
Duddubhāyati bhaddanteti idaṃ satthā jetavane viharanto aññatitthiye ārabbha kathesi. Titthiyā kira jetavanassa samīpe tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappenti, pañcātapaṃ tapenti, nānappakāraṃ micchātapaṃ caranti. Atha sambahulā bhikkhū sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā jetavanaṃ āgacchantā antarāmagge te disvā gantvā satthāraṃ upasaṅkamitvā ‘‘atthi nu kho, bhante, aññatitthiyānaṃ vatasamādāne sāro’’ti pucchiṃsu. Satthā ‘‘na, bhikkhave, tesaṃ vatasamādāne sāro vā viseso vā atthi, tañhi nighaṃsiyamānaṃ upaparikkhiyamānaṃ ukkārabhūmimaggasadisaṃ sasakassa duddubhasadisaṃ hotī’’ti vatvā ‘‘duddubhasadisabhāvamassa mayaṃ na jānāma, kathetha no, bhante’’ti tehi yācito atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ സീഹയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ വയപ്പത്തോ അരഞ്ഞേ പടിവസതി. തദാ പന പച്ഛിമസമുദ്ദസമീപേ ബേലുവമിസ്സകതാലവനം ഹോതി. തത്രേകോ സസകോ ബേലുവരുക്ഖമൂലേ ഏകസ്സ താലഗച്ഛസ്സ ഹേട്ഠാ വസതി. സോ ഏകദിവസം ഗോചരം ആദായ ആഗന്ത്വാ താലപണ്ണസ്സ ഹേട്ഠാ നിപന്നോ ചിന്തേസി ‘‘സചേ അയം പഥവീ സംവട്ടേയ്യ, കഹം നു ഖോ ഗമിസ്സാമീ’’തി. തസ്മിം ഖണേ ഏകം ബേലുവപക്കം താലപണ്ണസ്സ ഉപരി പതി. സോ തസ്സ സദ്ദേന ‘‘അദ്ധാ പഥവീ സംവട്ടതീ’’തി ഉപ്പതിത്വാ പച്ഛതോ അനോലോകേന്തോവ പലായി. തം മരണഭയഭീതം വേഗേന പലായന്തം അഞ്ഞോ സസകോ ദിസ്വാ പുച്ഛി ‘‘കിം ഭോ, അതിവിയ ഭീതോ പലായസീ’’തി. ‘‘മാ പുച്ഛി, ഭോ’’തി. സോ ‘‘കിം ഭോ, കിം ഭോ’’തി പച്ഛതോ ധാവതേവ. ഇതരോ നിവത്തിത്വാ അനോലോകേന്തോവ ‘‘ഏത്ഥ പഥവീ സംവട്ടതീ’’തി ആഹ. സോപി തസ്സ പച്ഛതോ പലായി. ഏവം തമഞ്ഞോ അദ്ദസ, തമഞ്ഞോതി ഏവം സസകസഹസ്സം ഏകതോ ഹുത്വാ പലായി. തേ ഏകോപി മിഗോ ദിസ്വാ ഏകതോ ഹുത്വാ പലായി. ഏകോ സൂകരോ, ഏകോ ഗോകണ്ണോ, ഏകോ മഹിംസോ, ഏകോ ഗവയോ, ഏകോ ഖഗ്ഗോ, ഏകോ ബ്യഗ്ഘോ, ഏകോ സീഹോ, ഏകോ ഹത്ഥീ ദിസ്വാ ‘‘കിമേത’’ന്തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഏത്ഥ പഥവീ സംവട്ടതീ’’തി വുത്തേ പലായി. ഏവം അനുക്കമേന യോജനമത്തം തിരച്ഛാനബലം അഹോസി.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sīhayoniyaṃ nibbattitvā vayappatto araññe paṭivasati. Tadā pana pacchimasamuddasamīpe beluvamissakatālavanaṃ hoti. Tatreko sasako beluvarukkhamūle ekassa tālagacchassa heṭṭhā vasati. So ekadivasaṃ gocaraṃ ādāya āgantvā tālapaṇṇassa heṭṭhā nipanno cintesi ‘‘sace ayaṃ pathavī saṃvaṭṭeyya, kahaṃ nu kho gamissāmī’’ti. Tasmiṃ khaṇe ekaṃ beluvapakkaṃ tālapaṇṇassa upari pati. So tassa saddena ‘‘addhā pathavī saṃvaṭṭatī’’ti uppatitvā pacchato anolokentova palāyi. Taṃ maraṇabhayabhītaṃ vegena palāyantaṃ añño sasako disvā pucchi ‘‘kiṃ bho, ativiya bhīto palāyasī’’ti. ‘‘Mā pucchi, bho’’ti. So ‘‘kiṃ bho, kiṃ bho’’ti pacchato dhāvateva. Itaro nivattitvā anolokentova ‘‘ettha pathavī saṃvaṭṭatī’’ti āha. Sopi tassa pacchato palāyi. Evaṃ tamañño addasa, tamaññoti evaṃ sasakasahassaṃ ekato hutvā palāyi. Te ekopi migo disvā ekato hutvā palāyi. Eko sūkaro, eko gokaṇṇo, eko mahiṃso, eko gavayo, eko khaggo, eko byaggho, eko sīho, eko hatthī disvā ‘‘kimeta’’nti pucchitvā ‘‘ettha pathavī saṃvaṭṭatī’’ti vutte palāyi. Evaṃ anukkamena yojanamattaṃ tiracchānabalaṃ ahosi.
തദാ ബോധിസത്തോ തം ബലം പലായന്തം ദിസ്വാ ‘‘കിമേത’’ന്തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘ഏത്ഥ പഥവീ സംവട്ടതീ’’തി സുത്വാ ചിന്തേസി ‘‘പഥവീസംവട്ടനം നാമ ന കദാചി അത്ഥി, അദ്ധാ ഏതേസം കിഞ്ചി ദുസ്സുതം ഭവിസ്സതി, മയി ഖോ പന ഉസ്സുക്കം അനാപജ്ജന്തേ സബ്ബേ നസ്സിസ്സന്തി, ജീവിതം നേസം ദസ്സാമീ’’തി സീഹവേഗേന പുരതോ പബ്ബതപാദം ഗന്ത്വാ തിക്ഖത്തും സീഹനാദം നദി. തേ സീഹഭയതജ്ജിതാ നിവത്തിത്വാ പിണ്ഡിതാ അട്ഠംസു. സീഹോ തേസം അന്തരം പവിസിത്വാ ‘‘കിമത്ഥം പലായഥാ’’തി പുച്ഛി. ‘‘പഥവീ സംവട്ടതീ’’തി. ‘‘കേന സംവട്ടമാനാ ദിട്ഠാ’’തി? ‘‘ഹത്ഥീ ജാനന്തീ’’തി. ഹത്ഥീ പുച്ഛി. തേ ‘‘മയം ന ജാനാമ, സീഹാ ജാനന്തീ’’തി വദിംസു, സീഹാപി ‘‘മയം ന ജാനാമ, ബ്യഗ്ഘാ ജാനന്തീ’’തി, ബ്യഗ്ഘാപി ‘‘മയം ന ജാനാമ, ഖഗ്ഗാ ജാനന്തീ’’തി, ഖഗ്ഗാപി ‘‘ഗവയാ ജാനന്തീ’’തി, ഗവയാപി ‘‘മഹിംസാ ജാനന്തീ’’തി, മഹിംസാപി ‘‘ഗോകണ്ണാ ജാനന്തീ’’തി, ഗോകണ്ണാപി ‘‘സൂകരാ ജാനന്തീ’’തി, സൂകരാപി ‘‘മിഗാ ജാനന്തീ’’തി, മിഗാപി ‘‘മയം ന ജാനാമ, സസകാ ജാനന്തീ’’തി, സസകേസു പുച്ഛിയമാനേസു ‘‘അയം കഥേതീ’’തി തം സസകം ദസ്സേസും. അഥ നം ‘‘ഏവം കിര, സമ്മ, പസ്സസി പഥവീ സംവട്ടതീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ആമ, സാമി മയാ ദിട്ഠാ’’തി. ‘‘കത്ഥ വസന്തോ പസ്സസീ’’തി? ‘‘പച്ഛിമസമുദ്ദസമീപേ ബേലുവമിസ്സകതാലവനേ വസാമി. അഹഞ്ഹി തത്ഥ ബേലുവരുക്ഖമൂലേ താലഗച്ഛേ താലപണ്ണസ്സ ഹേട്ഠാ നിപന്നോ ചിന്തേസിം ‘‘സചേ പഥവീ സംവട്ടതി, കഹം ഗമിസ്സാമീ’’തി, അഥ തങ്ഖണഞ്ഞേവ പഥവിയാ സംവട്ടനസദ്ദം സുത്വാ പലാതോമ്ഹീ’’തി.
Tadā bodhisatto taṃ balaṃ palāyantaṃ disvā ‘‘kimeta’’nti pucchitvā ‘‘ettha pathavī saṃvaṭṭatī’’ti sutvā cintesi ‘‘pathavīsaṃvaṭṭanaṃ nāma na kadāci atthi, addhā etesaṃ kiñci dussutaṃ bhavissati, mayi kho pana ussukkaṃ anāpajjante sabbe nassissanti, jīvitaṃ nesaṃ dassāmī’’ti sīhavegena purato pabbatapādaṃ gantvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadi. Te sīhabhayatajjitā nivattitvā piṇḍitā aṭṭhaṃsu. Sīho tesaṃ antaraṃ pavisitvā ‘‘kimatthaṃ palāyathā’’ti pucchi. ‘‘Pathavī saṃvaṭṭatī’’ti. ‘‘Kena saṃvaṭṭamānā diṭṭhā’’ti? ‘‘Hatthī jānantī’’ti. Hatthī pucchi. Te ‘‘mayaṃ na jānāma, sīhā jānantī’’ti vadiṃsu, sīhāpi ‘‘mayaṃ na jānāma, byagghā jānantī’’ti, byagghāpi ‘‘mayaṃ na jānāma, khaggā jānantī’’ti, khaggāpi ‘‘gavayā jānantī’’ti, gavayāpi ‘‘mahiṃsā jānantī’’ti, mahiṃsāpi ‘‘gokaṇṇā jānantī’’ti, gokaṇṇāpi ‘‘sūkarā jānantī’’ti, sūkarāpi ‘‘migā jānantī’’ti, migāpi ‘‘mayaṃ na jānāma, sasakā jānantī’’ti, sasakesu pucchiyamānesu ‘‘ayaṃ kathetī’’ti taṃ sasakaṃ dassesuṃ. Atha naṃ ‘‘evaṃ kira, samma, passasi pathavī saṃvaṭṭatī’’ti pucchi. ‘‘Āma, sāmi mayā diṭṭhā’’ti. ‘‘Kattha vasanto passasī’’ti? ‘‘Pacchimasamuddasamīpe beluvamissakatālavane vasāmi. Ahañhi tattha beluvarukkhamūle tālagacche tālapaṇṇassa heṭṭhā nipanno cintesiṃ ‘‘sace pathavī saṃvaṭṭati, kahaṃ gamissāmī’’ti, atha taṅkhaṇaññeva pathaviyā saṃvaṭṭanasaddaṃ sutvā palātomhī’’ti.
സീഹോ ചിന്തേസി ‘‘അദ്ധാ തസ്സ താലപണ്ണസ്സ ഉപരി ബേലുവപക്കം പതിത്വാ ദുദ്ദുഭായനസദ്ദമകാസി, സ്വായം തം സദ്ദം സുത്വാ ‘പഥവീ സംവട്ടതീ’തി സഞ്ഞം ഉപ്പാദേത്വാ പലായി, തഥതോ ജാനിസ്സാമീ’’തി. സോ തം സസകം ഗഹേത്വാ മഹാജനം അസ്സാസേത്വാ ‘‘അഹം ഇമിനാ ദിട്ഠട്ഠാനേ പഥവിയാ സംവട്ടനഭാവം വാ അസംവട്ടനഭാവം വാ തഥതോ ജാനിത്വാ ആഗമിസ്സാമി, യാവ മമാഗമനാ തുമ്ഹേ ഏത്ഥേവ ഹോഥാ’’തി സസകം പിട്ഠിയം ആരോപേത്വാ സീഹവേഗേന പക്ഖന്ദിത്വാ താലവനേ സസകം ഓതാരേത്വാ ‘‘ഏഹി തയാ ദിട്ഠട്ഠാനം ദസ്സേഹീ’’തി ആഹ. ‘‘ന വിസഹാമി സാമീ’’തി. ‘‘ഏഹി മാ ഭായീ’’തി. സോ ബേലുവരുക്ഖം ഉപസങ്കമിതും അസക്കോന്തോ അവിദൂരേ ഠത്വാ ‘‘ഇദം സാമി ദുദ്ദുഭായനട്ഠാന’’ന്തി വത്വാ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Sīho cintesi ‘‘addhā tassa tālapaṇṇassa upari beluvapakkaṃ patitvā duddubhāyanasaddamakāsi, svāyaṃ taṃ saddaṃ sutvā ‘pathavī saṃvaṭṭatī’ti saññaṃ uppādetvā palāyi, tathato jānissāmī’’ti. So taṃ sasakaṃ gahetvā mahājanaṃ assāsetvā ‘‘ahaṃ iminā diṭṭhaṭṭhāne pathaviyā saṃvaṭṭanabhāvaṃ vā asaṃvaṭṭanabhāvaṃ vā tathato jānitvā āgamissāmi, yāva mamāgamanā tumhe ettheva hothā’’ti sasakaṃ piṭṭhiyaṃ āropetvā sīhavegena pakkhanditvā tālavane sasakaṃ otāretvā ‘‘ehi tayā diṭṭhaṭṭhānaṃ dassehī’’ti āha. ‘‘Na visahāmi sāmī’’ti. ‘‘Ehi mā bhāyī’’ti. So beluvarukkhaṃ upasaṅkamituṃ asakkonto avidūre ṭhatvā ‘‘idaṃ sāmi duddubhāyanaṭṭhāna’’nti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –
൮൫.
85.
‘‘ദുദ്ദുഭായതി ഭദ്ദന്തേ, യസ്മിം ദേസേ വസാമഹം;
‘‘Duddubhāyati bhaddante, yasmiṃ dese vasāmahaṃ;
അഹമ്പേതം ന ജാനാമി, കിമേതം ദുദ്ദുഭായതീ’’തി.
Ahampetaṃ na jānāmi, kimetaṃ duddubhāyatī’’ti.
തത്ഥ ദുദ്ദുഭായതീതി ദുദ്ദുഭസദ്ദം കരോതി. ഭദ്ദന്തേതി ഭദ്ദം തവ അത്ഥു. കിമേതന്തി യസ്മിം പദേസേ അഹം വസാമി, തത്ഥ ദുദ്ദുഭായതി, അഹമ്പി ന ജാനാമി ‘‘കിം വാ ഏതം ദുദ്ദുഭായതി, കേന വാ കാരണേന ദുദ്ദുഭായതി, കേവലം ദുദ്ദുഭായനസദ്ദം അസ്സോസി’’ന്തി.
Tattha duddubhāyatīti duddubhasaddaṃ karoti. Bhaddanteti bhaddaṃ tava atthu. Kimetanti yasmiṃ padese ahaṃ vasāmi, tattha duddubhāyati, ahampi na jānāmi ‘‘kiṃ vā etaṃ duddubhāyati, kena vā kāraṇena duddubhāyati, kevalaṃ duddubhāyanasaddaṃ assosi’’nti.
ഏവം വുത്തേ സീഹോ ബേലുവരുക്ഖമൂലം ഗന്ത്വാ താലപണ്ണസ്സ ഹേട്ഠാ സസകേന നിപന്നട്ഠാനഞ്ചേവ താലപണ്ണമത്ഥകേ പതിതം ബേലുവപക്കഞ്ച ദിസ്വാ പഥവിയാ അസംവട്ടനഭാവം തഥതോ ജാനിത്വാ സസകം പിട്ഠിയം ആരോപേത്വാ സീഹവേഗേന ഖിപ്പം മിഗസങ്ഘാനം സന്തികം ഗന്ത്വാ സബ്ബം പവത്തിം ആരോചേത്വാ ‘‘തുമ്ഹേ മാ ഭായഥാ’’തി മിഗഗണം അസ്സാസേത്വാ വിസ്സജ്ജേസി. സചേ ഹി തദാ ബോധിസത്തോ ന ഭവേയ്യ, സബ്ബേ സമുദ്ദം പവിസിത്വാ നസ്സേയ്യും. ബോധിസത്തം പന നിസ്സായ സബ്ബേ ജീവിതം ലഭിംസൂതി.
Evaṃ vutte sīho beluvarukkhamūlaṃ gantvā tālapaṇṇassa heṭṭhā sasakena nipannaṭṭhānañceva tālapaṇṇamatthake patitaṃ beluvapakkañca disvā pathaviyā asaṃvaṭṭanabhāvaṃ tathato jānitvā sasakaṃ piṭṭhiyaṃ āropetvā sīhavegena khippaṃ migasaṅghānaṃ santikaṃ gantvā sabbaṃ pavattiṃ ārocetvā ‘‘tumhe mā bhāyathā’’ti migagaṇaṃ assāsetvā vissajjesi. Sace hi tadā bodhisatto na bhaveyya, sabbe samuddaṃ pavisitvā nasseyyuṃ. Bodhisattaṃ pana nissāya sabbe jīvitaṃ labhiṃsūti.
൮൬.
86.
‘‘ബേലുവം പതിതം സുത്വാ, ദുദ്ദുഭന്തി സസോ ജവി;
‘‘Beluvaṃ patitaṃ sutvā, duddubhanti saso javi;
സസസ്സ വചനം സുത്വാ, സന്തത്താ മിഗവാഹിനീ.
Sasassa vacanaṃ sutvā, santattā migavāhinī.
൮൭.
87.
‘‘അപ്പത്വാ പദവിഞ്ഞാണം, പരഘോസാനുസാരിനോ;
‘‘Appatvā padaviññāṇaṃ, paraghosānusārino;
പനാദപരമാ ബാലാ, തേ ഹോന്തി പരപത്തിയാ.
Panādaparamā bālā, te honti parapattiyā.
൮൮.
88.
‘‘യേ ച സീലേന സമ്പന്നാ, പഞ്ഞായൂപസമേ രതാ;
‘‘Ye ca sīlena sampannā, paññāyūpasame ratā;
ആരകാ വിരതാ ധീരാ, ന ഹോന്തി പരപത്തിയാ’’തി. –
Ārakā viratā dhīrā, na honti parapattiyā’’ti. –
ഇമാ തിസ്സോ അഭിസമ്ബുദ്ധഗാഥാ.
Imā tisso abhisambuddhagāthā.
തത്ഥ ബേലുവന്തി ബേലുവപക്കം. ദുദ്ദുഭന്തീതി ഏവം സദ്ദം കുരുമാനം. സന്തത്താതി ഉത്രസ്താ. മിഗവാഹിനീതി അനേകസഹസ്സസങ്ഖാ മിഗസേനാ. പദവിഞ്ഞാണന്തി വിഞ്ഞാണപദം , സോതവിഞ്ഞാണകോട്ഠാസം അപാപുണിത്വാതി അത്ഥോ. തേ ഹോന്തി പരപത്തിയാതി തേ പരഘോസാനുസാരിനോ തമേവ പരഘോസസങ്ഖാതം പനാദം ‘‘പരമ’’ന്തി മഞ്ഞമാനാ ബാലാ അന്ധപുഥുജ്ജനാ വിഞ്ഞാണപദസ്സ അപ്പത്തതായ പരപത്തിയാവ ഹോന്തി, പരേസം വചനം സദ്ദഹിത്വാ യം വാ തം വാ കരോന്തി.
Tattha beluvanti beluvapakkaṃ. Duddubhantīti evaṃ saddaṃ kurumānaṃ. Santattāti utrastā. Migavāhinīti anekasahassasaṅkhā migasenā. Padaviññāṇanti viññāṇapadaṃ , sotaviññāṇakoṭṭhāsaṃ apāpuṇitvāti attho. Te honti parapattiyāti te paraghosānusārino tameva paraghosasaṅkhātaṃ panādaṃ ‘‘parama’’nti maññamānā bālā andhaputhujjanā viññāṇapadassa appattatāya parapattiyāva honti, paresaṃ vacanaṃ saddahitvā yaṃ vā taṃ vā karonti.
സീലേനാതി അരിയമഗ്ഗേന ആഗതസീലേന സമന്നാഗതാ. പഞ്ഞായൂപസമേ രതാതി മഗ്ഗേനേവ ആഗതപഞ്ഞായ കിലേസൂപസമേ രതാ, യഥാ വാ സീലേന, ഏവം പഞ്ഞായപി സമ്പന്നാ, കിലേസൂപസമേ രതാതിപി അത്ഥോ. ആരകാ വിരതാ ധീരാതി പാപകിരിയതോ ആരകാ വിരതാ പണ്ഡിതാ. ന ഹോന്തീതി തേ ഏവരൂപാ സോതാപന്നാ പാപതോ ഓരതഭാവേന കിലേസൂപസമേ അഭിരതഭാവേന ച ഏകവാരം മഗ്ഗഞാണേന പടിവിദ്ധധമ്മാ അഞ്ഞേസം കഥേന്താനമ്പി ന സദ്ദഹന്തി ന ഗണ്ഹന്തി. കസ്മാ? അത്തനോ പച്ചക്ഖത്താതി. തേന വുത്തം –
Sīlenāti ariyamaggena āgatasīlena samannāgatā. Paññāyūpasame ratāti maggeneva āgatapaññāya kilesūpasame ratā, yathā vā sīlena, evaṃ paññāyapi sampannā, kilesūpasame ratātipi attho. Ārakā viratā dhīrāti pāpakiriyato ārakā viratā paṇḍitā. Na hontīti te evarūpā sotāpannā pāpato oratabhāvena kilesūpasame abhiratabhāvena ca ekavāraṃ maggañāṇena paṭividdhadhammā aññesaṃ kathentānampi na saddahanti na gaṇhanti. Kasmā? Attano paccakkhattāti. Tena vuttaṃ –
‘‘അസ്സദ്ധോ അകതഞ്ഞൂ ച, സന്ധിച്ഛേദോ ച യോ നരോ;
‘‘Assaddho akataññū ca, sandhicchedo ca yo naro;
ഹതാവകാസോ വന്താസോ, സ വേ ഉത്തമപോരിസോ’’തി. (ധ॰ പ॰ ൯൭);
Hatāvakāso vantāso, sa ve uttamaporiso’’ti. (dha. pa. 97);
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി – ‘‘തദാ സീഹോ അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sīho ahameva ahosi’’nti.
ദുദ്ദുഭജാതകവണ്ണനാ ദുതിയാ.
Duddubhajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൩൨൨. ദുദ്ദുഭജാതകം • 322. Duddubhajātakaṃ