| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೭. ದುಕ್ಖಧಮ್ಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
೨೪೪. ದುಕ್ಖಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ದುಕ್ಖಕಾರಣಾನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ದುಕ್ಖಸಮ್ಭವಧಮ್ಮಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಕಿಂ ದುಕ್ಖಂ, ಕಾ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮಾತಿ ತದುಭಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಞ್ಚಸು ಹೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇತಿ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಾ। ದುಕ್ಖಸಮ್ಭವಧಮ್ಮತ್ತಾತಿ ದುಕ್ಖುಪ್ಪತ್ತಿಕಾರಣತ್ತಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ತೇನ। ಕರಣೇ ಹೇತಂ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಕಾಮೇತಿ ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಕಿಲೇಸಕಾಮೇ ಚ। ಪುನ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಾಮಿಅತ್ಥೇ ಏವ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಚಾರನ್ತಿ ಚಿತ್ತಾಚಾರಂ। ವಿಹಾರನ್ತಿ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಪ್ಪವತ್ತಿಚಾರವಿಹಾರಂ। ‘‘ಏಕಟ್ಠಾ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ। ತೇನೇವ ಹಿ ‘‘ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಚರನ್ತಂ’’ಇಚ್ಚೇವ ವುತ್ತಂ। ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾತಿ ಚ ವೀಥಿಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ತತಿಯಜವನವಾರಾ ಅನು ಅನು ಬನ್ಧಿತ್ವಾ। ಪಕ್ಖನ್ದನಾದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಕಸಿಗೋರಕ್ಖಾದಿವಸೇನಪಿ ಕಾಮಾನಂ ಪರಿಯೇಸನದುಕ್ಖಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
244.Dukkhadhammānanti dukkhakāraṇānaṃ. Tenāha ‘‘dukkhasambhavadhammāna’’ntiādi. Tattha kiṃ dukkhaṃ, kā dukkhadhammāti tadubhayaṃ dassetuṃ ‘‘pañcasu hī’’ti vuttaṃ. Teti pañcakkhandhā. Dukkhasambhavadhammattāti dukkhuppattikāraṇattā. Assāti tena. Karaṇe hetaṃ sāmivacanaṃ. Kāmeti vatthukāme kilesakāme ca. Puna assāti sāmiatthe eva sāmivacanaṃ. Cāranti cittācāraṃ. Vihāranti pañcadvārappavatticāravihāraṃ. ‘‘Ekaṭṭhā’’ti ca vadanti. Teneva hi ‘‘anubandhitvā carantaṃ’’icceva vuttaṃ. Anubandhitvāti ca vīthicittappavattito paṭṭhāya yāva tatiyajavanavārā anu anu bandhitvā. Pakkhandanādīti ādi-saddena kasigorakkhādivasenapi kāmānaṃ pariyesanadukkhaṃ saṅgaṇhāti.
ದಾಯತೀತಿ ದಾಯೋ, ವನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಟವಿ’’ನ್ತಿ। ಕಣ್ಟಕಗಬ್ಭನ್ತಿ ಓವರಕಸದಿಸಂ ವನಂ। ನಾಮಪದಂ ನಾಮ ಕಿರಿಯಾಪದಾಪೇಕ್ಖನ್ತಿ ‘‘ವಿಜ್ಝೀ’’ತಿ ವಚನಸೇಸೇನ ಕಿರಿಯಾಪದಂ ಗಣ್ಹಾತಿ।
Dāyatīti dāyo, vanaṃ. Tenāha ‘‘aṭavi’’nti. Kaṇṭakagabbhanti ovarakasadisaṃ vanaṃ. Nāmapadaṃ nāma kiriyāpadāpekkhanti ‘‘vijjhī’’ti vacanasesena kiriyāpadaṃ gaṇhāti.
ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತಂ ಉಪ್ಪನ್ನಕಿಲೇಸಾನಂ ಅವಟ್ಠಾನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಪ್ಪನ್ನಮತ್ತಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ತಾಯಾತಿ ಸತಿಯಾ। ಕಾಚಿ ಕಿಲೇಸಾತಿ ಚುದ್ದಸವಿಧೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚೇ ಜವನಕಿಚ್ಚೇ ಏವ ಚಿತ್ತಕಿಲೇಸಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ತಥಾ ವುತ್ತಂ। ನಿಗ್ಗಹಿತಾವ ಹೋನ್ತಿ ಪವತ್ತಿತುಂ ಅಪ್ಪದಾನವಸೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಸಣ್ಠಾತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತೀ’’ತಿ। ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಸ್ಮಿನ್ತಿ ಪಾಳಿಯಂ ತಸ್ಸ ಪಠಮಂ ಗಹಿತತಾಯ ವುತ್ತಂ, ತೇನ ನಯೇನ ಸೇಸದ್ವಾರಾನಿಪಿ ಗಹಿತಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ। ರಾಗಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ಪಠಮಜವನವಾರೇ। ಸತಿಸಮ್ಮೋಸೇನ ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಮೇ ಉಪ್ಪನ್ನಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ತಥಾ ಪಚ್ಚಾಮಾಸಸತಿಯಾ ಲಬ್ಭನತೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಅನಚ್ಛರಿಯಂ ಚೇತ’’ನ್ತಿ। ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾತಿ ಅಯೋನಿಸೋ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ। ಆವಜ್ಜನಾದೀಸೂತಿ ತತೋ ಏವ ಅಯೋನಿಸೋ ಆವಜ್ಜನಾದೀಸು ಉಪ್ಪನ್ನೇಸು ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಸ್ಸ ಲದ್ಧತ್ತಾ ಪಚ್ಚಯಸಿದ್ಧಿಯಾ ಸಮ್ಪತ್ತಂ ಪವತ್ತನಾರಹಂ। ನಿವತ್ತೇತ್ವಾತಿ ದುತಿಯಜವನವಾರೇಪಿ ಕಿಲೇಸುಪ್ಪತ್ತಿಂ ನಿವತ್ತೇತ್ವಾ। ಕಥಂ ಪನಸ್ಸ ಏವಂ ಲದ್ಧುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ಆಹ ‘‘ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕಾನಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಭಾವನಾಪಟಿಸಙ್ಖಾನೇತಿ ಭಾವನಾಯಂ ಪಟಿಸಙ್ಖಾನೇ ಚ ಯೋಗಿನೋ ಪತಿಟ್ಠಿತಭಾವೋ। ತಸ್ಸ ಅಯಮಾನಿಸಂಸೋ – ಯಂ ಪಚ್ಚಯಲಾಭೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತುಂ ಲದ್ಧೋಕಾಸಾಪಿ ಕಿಲೇಸಾ ಪುಬ್ಬೇ ಪವತ್ತಭಾವನಾನುಭಾವೇನ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಾ ತಥಾ ತಥಾ ನಿಗ್ಗಹಿತಾ ಏವ ಹುತ್ವಾ ನಿವತ್ತನ್ತಿ, ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾವ ಲದ್ಧೋಕಾಸಾ ಉಪರೂಪರಿ ವಡ್ಢನ್ತಿ।
Dandhāyitattaṃ uppannakilesānaṃ avaṭṭhānaṃ. Tenāha ‘‘uppannamattāyā’’tiādi. Tāyāti satiyā. Kāci kilesāti cuddasavidhe cittassa kicce javanakicce eva cittakilesānaṃ uppattiṃ katvā tathā vuttaṃ. Niggahitāva honti pavattituṃ appadānavasena. Tenāha ‘‘na saṇṭhātuṃ sakkontī’’ti. Cakkhudvārasminti pāḷiyaṃ tassa paṭhamaṃ gahitatāya vuttaṃ, tena nayena sesadvārānipi gahitāneva honti. Rāgādīsu uppannesu paṭhamajavanavāre. Satisammosena ‘‘kilesā me uppannā’’ti ñatvā tathā paccāmāsasatiyā labbhanato. Tenāha – ‘‘anacchariyaṃ ceta’’nti. Āvaṭṭetvāti ayoniso āvaṭṭetvā. Āvajjanādīsūti tato eva ayoniso āvajjanādīsu uppannesu iṭṭhārammaṇassa laddhattā paccayasiddhiyā sampattaṃ pavattanārahaṃ. Nivattetvāti dutiyajavanavārepi kilesuppattiṃ nivattetvā. Kathaṃ panassa evaṃ laddhuṃ sakkāti āha ‘‘āraddhavipassakānaṃ hī’’tiādi. Bhāvanāpaṭisaṅkhāneti bhāvanāyaṃ paṭisaṅkhāne ca yogino patiṭṭhitabhāvo. Tassa ayamānisaṃso – yaṃ paccayalābhena uppajjituṃ laddhokāsāpi kilesā pubbe pavattabhāvanānubhāvena vikkhambhitā tathā tathā niggahitā eva hutvā nivattanti, kusalā dhammāva laddhokāsā uparūpari vaḍḍhanti.
ಅಭಿಹಟ್ಠುನ್ತಿ ಅಭಿಹರಿತ್ವಾ। ಅನುದಹನ್ತೀತಿ ಅನುದಹನ್ತಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ। ಅನುಸೇನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅನಾವಟ್ಟನ್ತೇತಿ ಅನಿವತ್ತನ್ತೇ ಸಾಮಞ್ಞತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾಬಲಮೇವ ದೀಪಿತಂ ಮಗ್ಗಫಲಾಧಿಗಮಸ್ಸ ಅಜೋತಿತತ್ತಾ।
Abhihaṭṭhunti abhiharitvā. Anudahantīti anudahantā viya honti. Anusentīti etthāpi eseva nayo. Anāvaṭṭanteti anivattante sāmaññatoti adhippāyo. Vipassanābalameva dīpitaṃ maggaphalādhigamassa ajotitattā.
ದುಕ್ಖಧಮ್ಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dukkhadhammasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೭. ದುಕ್ಖಧಮ್ಮಸುತ್ತಂ • 7. Dukkhadhammasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೭. ದುಕ್ಖಧಮ್ಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 7. Dukkhadhammasuttavaṇṇanā
