| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi |
२. दुकनिपातो
2. Dukanipāto
१. पठमवग्गो
1. Paṭhamavaggo
१. दुक्खविहारसुत्तं
1. Dukkhavihārasuttaṃ
२८. (द्वे धम्मे अनुक्कटि) 1 वुत्तञ्हेतं भगवता, वुत्तमरहताति मे सुतं –
28. (Dve dhamme anukkaṭi) 2 vuttañhetaṃ bhagavatā, vuttamarahatāti me sutaṃ –
‘‘द्वीहि, भिक्खवे, धम्मेहि समन्नागतो भिक्खु दिट्ठेव धम्मे दुक्खं विहरति सविघातं सउपायासं सपरिळाहं; कायस्स भेदा परं मरणा दुग्गति पाटिकङ्खा। कतमेहि द्वीहि? इन्द्रियेसु अगुत्तद्वारताय 3 च, भोजने अमत्तञ्ञुताय 4 च। इमेहि खो, भिक्खवे, द्वीहि धम्मेहि समन्नागतो भिक्खु दिट्ठेव धम्मे दुक्खं विहरति सविधातं सउपायासं सपरिळाहं; कायस्स भेदा परं मरणा दुग्गति पाटिकङ्खा’’ति। एतमत्थं भगवा अवोच। तत्थेतं इति वुच्चति –
‘‘Dvīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme dukkhaṃ viharati savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ; kāyassa bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā. Katamehi dvīhi? Indriyesu aguttadvāratāya 5 ca, bhojane amattaññutāya 6 ca. Imehi kho, bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme dukkhaṃ viharati savidhātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ; kāyassa bhedā paraṃ maraṇā duggati pāṭikaṅkhā’’ti. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ iti vuccati –
‘‘चक्खु सोतञ्च घानञ्च, जिव्हा कायो तथा मनो।
‘‘Cakkhu sotañca ghānañca, jivhā kāyo tathā mano;
‘‘भोजनम्हि अमत्तञ्ञू, इन्द्रियेसु असंवुतो।
‘‘Bhojanamhi amattaññū, indriyesu asaṃvuto;
कायदुक्खं चेतोदुक्खं, दुक्खं सो अधिगच्छति॥
Kāyadukkhaṃ cetodukkhaṃ, dukkhaṃ so adhigacchati.
‘‘डय्हमानेन कायेन, डय्हमानेन चेतसा।
‘‘Ḍayhamānena kāyena, ḍayhamānena cetasā;
दिवा वा यदि वा रत्तिं, दुक्खं विहरति तादिसो’’ति॥
Divā vā yadi vā rattiṃ, dukkhaṃ viharati tādiso’’ti.
अयम्पि अत्थो वुत्तो भगवता, इति मे सुतन्ति। पठमं।
Ayampi attho vutto bhagavatā, iti me sutanti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā / १. दुक्खविहारसुत्तवण्णना • 1. Dukkhavihārasuttavaṇṇanā
