| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણિ-અટ્ઠકથા • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
દુતિયચિત્તં
Dutiyacittaṃ
૧૪૬. ઇદાનિ દુતિયચિત્તાદીનિ દસ્સેતું પુન ‘‘કતમે ધમ્મા’’તિઆદિ આરદ્ધં. તેસુ સબ્બેસુપિ પઠમચિત્તે વુત્તનયેનેવ તયો તયો મહાવારા વેદિતબ્બા. ન કેવલઞ્ચ મહાવારા એવ, પઠમચિત્તે વુત્તસદિસાનં સબ્બપદાનં અત્થોપિ વુત્તનયેનેવ વેદિતબ્બો. ઇતો પરમ્પિ અપુબ્બપદવણ્ણનંયેવ કરિસ્સામ. ઇમસ્મિં તાવ દુતિયચિત્તનિદ્દેસે સસઙ્ખારેનાતિ ઇદમેવ અપુબ્બં. તસ્સત્થો – સહ સઙ્ખારેનાતિ સસઙ્ખારો. તેન સસઙ્ખારેન સપ્પયોગેન સઉપાયેન પચ્ચયગણેનાતિ અત્થો. યેન હિ આરમ્મણાદિના પચ્ચયગણેન પઠમં મહાચિત્તં ઉપ્પજ્જતિ, તેનેવ સપ્પયોગેન સઉપાયેન ઇદં ઉપ્પજ્જતિ.
146. Idāni dutiyacittādīni dassetuṃ puna ‘‘katame dhammā’’tiādi āraddhaṃ. Tesu sabbesupi paṭhamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahāvārā veditabbā. Na kevalañca mahāvārā eva, paṭhamacitte vuttasadisānaṃ sabbapadānaṃ atthopi vuttanayeneva veditabbo. Ito parampi apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Imasmiṃ tāva dutiyacittaniddese sasaṅkhārenāti idameva apubbaṃ. Tassattho – saha saṅkhārenāti sasaṅkhāro. Tena sasaṅkhārena sappayogena saupāyena paccayagaṇenāti attho. Yena hi ārammaṇādinā paccayagaṇena paṭhamaṃ mahācittaṃ uppajjati, teneva sappayogena saupāyena idaṃ uppajjati.
તસ્સેવં ઉપ્પત્તિ વેદિતબ્બા – ઇધેકચ્ચો ભિક્ખુ વિહારપચ્ચન્તે વસમાનો ચેતિયઙ્ગણસમ્મજ્જનવેલાય વા થેરુપટ્ઠાનવેલાય વા સમ્પત્તાય, ધમ્મસવનદિવસે વા સમ્પત્તે ‘મય્હં ગન્ત્વા પચ્ચાગચ્છતો અતિદૂરં ભવિસ્સતિ, ન ગમિસ્સામી’તિ ચિન્તેત્વા પુન ચિન્તેતિ – ‘ભિક્ખુસ્સ નામ ચેતિયઙ્ગણં વા થેરુપટ્ઠાનં વા ધમ્મસવનં વા અગન્તું અસારુપ્પં, ગમિસ્સામી’તિ ગચ્છતિ. તસ્સેવં અત્તનો પયોગેન વા, પરેન વા વત્તાદીનં અકરણે ચ આદીનવં કરણે ચ આનિસંસં દસ્સેત્વા ઓવદિયમાનસ્સ, નિગ્ગહવસેનેવ વા ‘એહિ, ઇદં કરોહી’તિ કારિયમાનસ્સ ઉપ્પન્નં કુસલચિત્તં સસઙ્ખારેન પચ્ચયગણેન ઉપ્પન્નં નામ હોતીતિ.
Tassevaṃ uppatti veditabbā – idhekacco bhikkhu vihārapaccante vasamāno cetiyaṅgaṇasammajjanavelāya vā therupaṭṭhānavelāya vā sampattāya, dhammasavanadivase vā sampatte ‘mayhaṃ gantvā paccāgacchato atidūraṃ bhavissati, na gamissāmī’ti cintetvā puna cinteti – ‘bhikkhussa nāma cetiyaṅgaṇaṃ vā therupaṭṭhānaṃ vā dhammasavanaṃ vā agantuṃ asāruppaṃ, gamissāmī’ti gacchati. Tassevaṃ attano payogena vā, parena vā vattādīnaṃ akaraṇe ca ādīnavaṃ karaṇe ca ānisaṃsaṃ dassetvā ovadiyamānassa, niggahavaseneva vā ‘ehi, idaṃ karohī’ti kāriyamānassa uppannaṃ kusalacittaṃ sasaṅkhārena paccayagaṇena uppannaṃ nāma hotīti.
દુતિયચિત્તં.
Dutiyacittaṃ.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / અભિધમ્મપિટક • Abhidhammapiṭaka / ધમ્મસઙ્ગણીપાળિ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / કામાવચરકુસલં • Kāmāvacarakusalaṃ
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-મૂલટીકા • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / દુતિયચિત્તાદિવણ્ણના • Dutiyacittādivaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / અભિધમ્મપિટક (ટીકા) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ધમ્મસઙ્ગણી-અનુટીકા • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / સુઞ્ઞતવારાદિવણ્ણના • Suññatavārādivaṇṇanā
