| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ದುತಿಯಚಿತ್ತಂ
Dutiyacittaṃ
೧೪೬. ಇದಾನಿ ದುತಿಯಚಿತ್ತಾದೀನಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪುನ ‘‘ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತೇಸು ಸಬ್ಬೇಸುಪಿ ಪಠಮಚಿತ್ತೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ತಯೋ ತಯೋ ಮಹಾವಾರಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಮಹಾವಾರಾ ಏವ, ಪಠಮಚಿತ್ತೇ ವುತ್ತಸದಿಸಾನಂ ಸಬ್ಬಪದಾನಂ ಅತ್ಥೋಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತೋ ಪರಮ್ಪಿ ಅಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಂಯೇವ ಕರಿಸ್ಸಾಮ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ತಾವ ದುತಿಯಚಿತ್ತನಿದ್ದೇಸೇ ಸಸಙ್ಖಾರೇನಾತಿ ಇದಮೇವ ಅಪುಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಸಹ ಸಙ್ಖಾರೇನಾತಿ ಸಸಙ್ಖಾರೋ। ತೇನ ಸಸಙ್ಖಾರೇನ ಸಪ್ಪಯೋಗೇನ ಸಉಪಾಯೇನ ಪಚ್ಚಯಗಣೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೇನ ಹಿ ಆರಮ್ಮಣಾದಿನಾ ಪಚ್ಚಯಗಣೇನ ಪಠಮಂ ಮಹಾಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇನೇವ ಸಪ್ಪಯೋಗೇನ ಸಉಪಾಯೇನ ಇದಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ।
146. Idāni dutiyacittādīni dassetuṃ puna ‘‘katame dhammā’’tiādi āraddhaṃ. Tesu sabbesupi paṭhamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahāvārā veditabbā. Na kevalañca mahāvārā eva, paṭhamacitte vuttasadisānaṃ sabbapadānaṃ atthopi vuttanayeneva veditabbo. Ito parampi apubbapadavaṇṇanaṃyeva karissāma. Imasmiṃ tāva dutiyacittaniddese sasaṅkhārenāti idameva apubbaṃ. Tassattho – saha saṅkhārenāti sasaṅkhāro. Tena sasaṅkhārena sappayogena saupāyena paccayagaṇenāti attho. Yena hi ārammaṇādinā paccayagaṇena paṭhamaṃ mahācittaṃ uppajjati, teneva sappayogena saupāyena idaṃ uppajjati.
ತಸ್ಸೇವಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ – ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಹಾರಪಚ್ಚನ್ತೇ ವಸಮಾನೋ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಸಮ್ಮಜ್ಜನವೇಲಾಯ ವಾ ಥೇರುಪಟ್ಠಾನವೇಲಾಯ ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಾಯ, ಧಮ್ಮಸವನದಿವಸೇ ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತೇ ‘ಮಯ್ಹಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತೋ ಅತಿದೂರಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪುನ ಚಿನ್ತೇತಿ – ‘ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ನಾಮ ಚೇತಿಯಙ್ಗಣಂ ವಾ ಥೇರುಪಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಧಮ್ಮಸವನಂ ವಾ ಅಗನ್ತುಂ ಅಸಾರುಪ್ಪಂ, ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಗಚ್ಛತಿ। ತಸ್ಸೇವಂ ಅತ್ತನೋ ಪಯೋಗೇನ ವಾ, ಪರೇನ ವಾ ವತ್ತಾದೀನಂ ಅಕರಣೇ ಚ ಆದೀನವಂ ಕರಣೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಓವದಿಯಮಾನಸ್ಸ, ನಿಗ್ಗಹವಸೇನೇವ ವಾ ‘ಏಹಿ, ಇದಂ ಕರೋಹೀ’ತಿ ಕಾರಿಯಮಾನಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ಸಸಙ್ಖಾರೇನ ಪಚ್ಚಯಗಣೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ।
Tassevaṃ uppatti veditabbā – idhekacco bhikkhu vihārapaccante vasamāno cetiyaṅgaṇasammajjanavelāya vā therupaṭṭhānavelāya vā sampattāya, dhammasavanadivase vā sampatte ‘mayhaṃ gantvā paccāgacchato atidūraṃ bhavissati, na gamissāmī’ti cintetvā puna cinteti – ‘bhikkhussa nāma cetiyaṅgaṇaṃ vā therupaṭṭhānaṃ vā dhammasavanaṃ vā agantuṃ asāruppaṃ, gamissāmī’ti gacchati. Tassevaṃ attano payogena vā, parena vā vattādīnaṃ akaraṇe ca ādīnavaṃ karaṇe ca ānisaṃsaṃ dassetvā ovadiyamānassa, niggahavaseneva vā ‘ehi, idaṃ karohī’ti kāriyamānassa uppannaṃ kusalacittaṃ sasaṅkhārena paccayagaṇena uppannaṃ nāma hotīti.
ದುತಿಯಚಿತ್ತಂ।
Dutiyacittaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಂ • Kāmāvacarakusalaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ದುತಿಯಚಿತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • Dutiyacittādivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಅನುಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ಸುಞ್ಞತವಾರಾದಿವಣ್ಣನಾ • Suññatavārādivaṇṇanā
