| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೮. ದುತಿಯಗದ್ದುಲಬದ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
೧೦೦. ದಿಟ್ಠಿಗದ್ದುಲನಿಸ್ಸಿತಾಯಾತಿ ಸಹಜಾತಾದಿಪಚ್ಚಯವಸೇನ ದಿಟ್ಠಿಗದ್ದುಲನಿಸ್ಸಿತಾಯ ನಿಸ್ಸಾಯೇವ ಪವತ್ತತಿ ತತೋ ಅತ್ತಾನಂ ವಿವೇಚೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ। ಚಿತ್ತಸಂಕಿಲೇಸೇನೇವಾತಿ ದಸವಿಧಕಿಲೇಸವತ್ಥುವಸೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಭಾವೇನ। ಅರಿಯಮಗ್ಗಾಧಿಗಮನೇನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವೋದಾನತ್ತಾ ವೋದಾಯನ್ತಿ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಿ।
100.Diṭṭhigaddulanissitāyāti sahajātādipaccayavasena diṭṭhigaddulanissitāya nissāyeva pavattati tato attānaṃ vivecetuṃ asakkuṇeyyattā. Cittasaṃkilesenevāti dasavidhakilesavatthuvasena cittassa saṃkiliṭṭhabhāvena. Ariyamaggādhigamanena cittassa vodānattā vodāyanti visujjhanti.
ವಿಚರಣಚಿತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರಣವಸೇನ ವಿಚರಣಚಿತ್ತಂ। ಸಙ್ಖಾನಾಮಾತಿ ಏವಂನಾಮಕಾ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಾಸಣ್ಡಿಕಾತಿ ಜಾತಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಛನ್ನವುತಿಯಾ ಪಾಸಣ್ಡೇಸು ತಂ ಸಙ್ಖಾಸಞ್ಞಿತಂ ಪಾಸಣ್ಡಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ವಿಚರಣಕಾ। ಪಟಕೋಟ್ಠಕನ್ತಿ ದುಸ್ಸಾಪಣಕಂ। ದಸ್ಸೇನ್ತಾತಿ ಯಥಾಗತಿಕಮ್ಮವಿಪಾಕಚಿತ್ತತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಾ । ತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ತಂ ಪಟಕೋಟ್ಠಕಚಿತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಚರನ್ತಿ। ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕತತ್ತಾತಿ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ರೂಪಸ್ಸ ಏವಂ ಹತ್ಥಪಾದಾ, ಏವಂ ಮುಖಂ ಲಿಖಿತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಆಕಾರವತ್ಥಗ್ಗಹಣಾನಿ, ಏವಂ ಕಿರಿಯಾವಿಸೇಸಾ, ಏವಂ ಕಿರಿಯಾವಿಭಾಗಂ, ಸತ್ತವಿಸೇಸಾನಂ ವಿಭಾಗಂ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಉಬ್ಬತ್ತನಖಿಪನಪವತ್ತನಾದಿಪಯೋಜನಞ್ಚಾತಿ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ತಥಾ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕತತ್ತಾ ಚಿತ್ತೇನ ಮನಸಾ ಚಿನ್ತಿತಂ ನಾಮ। ಉಪಾಯಪರಿಯೇಸನಚಿತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಹತ್ಥಪಾದಾ ಏವಂ ಲಿಖಿತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಯಥಾವುತ್ತಉಪಾಯಸ್ಸ ಚೇವ ಪುಬ್ಬೇ ಪವತ್ತಸ್ಸ ಭೂಮಿಪರಿಕಮ್ಮವಣ್ಣಧಾತುಸಮ್ಮಾಯೋಜನುಪಾಯಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ। ತತೋಪಿ ಚಿತ್ತತರನ್ತಿ ತತೋ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮತೋಪಿ ಚಿತ್ತತರಂ ಚಿತ್ತಕಾರೇನ ಚಿನ್ತಿತಪ್ಪಕಾರಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಂಯೇವ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮೇ ಅನಿಪ್ಫಜ್ಜನತೋ। ಕಮ್ಮಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಕಮ್ಮವಿಞ್ಞಾಣೇನ। ಕಮ್ಮಚಿತ್ತೇನಾತಿ ವಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚಿತ್ತಭಾವೇನ। ಸೋ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಚಿತ್ತಭಾವೋ ತಣ್ಹಾವಸೇನ ಜಾಯತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ ಅಟ್ಠಸಾಲಿನೀಟೀಕಾಯಂ ವಿಭಾವಿತೋ। ಏವಂ ಚಿತ್ತಾತಿ ಏವಂ ಚಿತ್ತರೂಪವಿಸೇಸಾ। ಯೋನಿಂ ಉಪನೇತೀತಿ ತಂ ತಂ ಅಣ್ಡಜಾದಿಭೇದಂ ಯೋನಿವಿಸೇಸಂ ಪಾಪೇತಿ ವಣ್ಣವಿಸೇಸೋ ವಿಯ ಫಲಿಕಮಣಿಕಂ। ನ ಹಿ ವಿಸೇಸಾ ಹಿತವಿಚಿತ್ತಸಾಮತ್ಥಿಯಕಮ್ಮಂ ಯೋನಿಂ ಉಪನೇತಿ, ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ವಿಪಾಕುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ। ಯೋನಿಮೂಲಕೋ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಭಾವೋತಿ ಯಂ ಯಂ ಯೋನಿಂ ಕಮ್ಮಂ ಸತ್ತೇ ಉಪನೇತಿ, ತಂತಂಯೋನಿಮೂಲಕೋ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತಭಾವೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೋನಿಉಪಗತಾ’’ತಿಆದಿ। ಸದಿಸಚಿತ್ತಾವ ಸದಿಸಚಿತ್ತಭಾವಾ ಏವ। ಇತೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಸ್ಸೇವ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ನಿಗಮನಂ।
Vicaraṇacittanti gahetvā vicaraṇavasena vicaraṇacittaṃ. Saṅkhānāmāti evaṃnāmakā. Brāhmaṇapāsaṇḍikāti jātiyā brāhmaṇā, channavutiyā pāsaṇḍesu taṃ saṅkhāsaññitaṃ pāsaṇḍaṃ paggayha vicaraṇakā. Paṭakoṭṭhakanti dussāpaṇakaṃ. Dassentāti yathāgatikammavipākacittataṃ dassentā . Taṃ cittanti taṃ paṭakoṭṭhakacittaṃ gahetvā vicaranti. Cintetvā katattāti ‘‘imassa rūpassa evaṃ hatthapādā, evaṃ mukhaṃ likhitabbaṃ, evaṃ ākāravatthaggahaṇāni, evaṃ kiriyāvisesā, evaṃ kiriyāvibhāgaṃ, sattavisesānaṃ vibhāgaṃ kātabba’’nti tassa ubbattanakhipanapavattanādipayojanañcāti sabbametaṃ tathā cintetvā katattā cittena manasā cintitaṃ nāma. Upāyapariyesanacittanti ‘‘hatthapādā evaṃ likhitabbā’’tiādinā yathāvuttaupāyassa ceva pubbe pavattassa bhūmiparikammavaṇṇadhātusammāyojanupāyassa ca vasena pavattaṃ cittaṃ. Tatopi cittataranti tato cittakammatopi cittataraṃ cittakārena cintitappakārānaṃ sabbesaṃyeva cittakamme anipphajjanato. Kammacittenāti kammaviññāṇena. Kammacittenāti vā kammassa cittabhāvena. So kammassa vicittabhāvo taṇhāvasena jāyatīti veditabbo. Svāyamattho aṭṭhasālinīṭīkāyaṃ vibhāvito. Evaṃ cittāti evaṃ cittarūpavisesā. Yoniṃ upanetīti taṃ taṃ aṇḍajādibhedaṃ yonivisesaṃ pāpeti vaṇṇaviseso viya phalikamaṇikaṃ. Na hi visesā hitavicittasāmatthiyakammaṃ yoniṃ upaneti, tassa tassa vipākuppattiyā paccayo hoti. Yonimūlako tesaṃ cittabhāvoti yaṃ yaṃ yoniṃ kammaṃ satte upaneti, taṃtaṃyonimūlako tesaṃ sattānaṃ cittavicittabhāvo. Tenāha ‘‘yoniupagatā’’tiādi. Sadisacittāva sadisacittabhāvā eva. Itītiādi vuttasseva atthassa uppaṭipāṭiyā nigamanaṃ.
ತಿರಚ್ಛಾನಗತಚಿತ್ತಭಾವತೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸೇವ ಸವಿಸೇಸಂ ಚಿತ್ತಭಾವಕರಣಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಪಿಚಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಚಿತ್ತಂ ನಾಮೇತಂ ಚಿತ್ತತರಮೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಹಜಾತಧಮ್ಮಚಿತ್ತತಾಯಾತಿ ರಾಗಾದಿಸದ್ಧಾದಿಧಮ್ಮವಿಚಿತ್ತಭಾವೇನ। ಭೂಮಿಚಿತ್ತತಾಯಾತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನಚಿತ್ತತಾಯ। ಕಮ್ಮನಾನತ್ತಂ ಮೂಲಂ ಕಾರಣಂ ಏತೇಸನ್ತಿ ಕಮ್ಮನಾನತ್ತಮೂಲಕಾ, ತೇಸಂ। ಲಿಙ್ಗನಾನತ್ತಂ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಾದಿನಾನತ್ತವಸೇನ ಚೇವ ತಂತಂಸಣ್ಠಾನನಾನತ್ತವಸೇನ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಞ್ಞಾನಾನತ್ತಂ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸದೇವಮನುಸ್ಸಾದಿಸಞ್ಞಾನಾನತ್ತವಸೇನ । ವೋಹಾರನಾನತ್ತಂ ತಿಸ್ಸೋತಿಆದಿವೋಹಾರನಾನತ್ತವಸೇನ। ಚಿತ್ತಾನಂ ವಿಚಿತ್ತಾನಂ। ತಂತಂವೋಹಾರನಾನತ್ತಮ್ಪಿ ಚಿತ್ತೇನೇವ ಪಞ್ಞಪೀಯತಿ। ರಙ್ಗಜಾತರೂಪಸಮುಟ್ಠಾಪನಾದಿನಾ ವತ್ಥಂ ರಞ್ಜಯತೀತಿ ರಜಕೋ, ವಣ್ಣಕಾರೋ। ಪುಥುಜ್ಜನಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವಸಞ್ಞಿತರೂಪಸಮುಟ್ಠಾಪನತಾ ನಿಯತಾ ಏಕನ್ತಿಕಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಗ್ಗಹಣಂ। ‘‘ಅಭಿರೂಪಂ ರೂಪಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇತೀ’’ತಿ ಆನೇತ್ವಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Tiracchānagatacittabhāvato cittasseva savisesaṃ cittabhāvakaraṇaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Tattha cittaṃ nāmetaṃ cittatarameva veditabbanti sambandho. Sahajātadhammacittatāyāti rāgādisaddhādidhammavicittabhāvena. Bhūmicittatāyāti adhiṭṭhānacittatāya. Kammanānattaṃ mūlaṃ kāraṇaṃ etesanti kammanānattamūlakā, tesaṃ. Liṅganānattaṃ itthiliṅgādinānattavasena ceva taṃtaṃsaṇṭhānanānattavasena ca veditabbaṃ. Saññānānattaṃ itthipurisadevamanussādisaññānānattavasena . Vohāranānattaṃ tissotiādivohāranānattavasena. Cittānaṃ vicittānaṃ. Taṃtaṃvohāranānattampi citteneva paññapīyati. Raṅgajātarūpasamuṭṭhāpanādinā vatthaṃ rañjayatīti rajako, vaṇṇakāro. Puthujjanassa attabhāvasaññitarūpasamuṭṭhāpanatā niyatā ekantikāti puthujjanaggahaṇaṃ. ‘‘Abhirūpaṃ rūpaṃ samuṭṭhāpetī’’ti ānetvā sambandho.
ದುತಿಯಗದ್ದುಲಬದ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೮. ದುತಿಯಗದ್ದುಲಬದ್ಧಸುತ್ತಂ • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ದುತಿಯಗದ್ದುಲಬದ್ಧಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Dutiyagaddulabaddhasuttavaṇṇanā
