Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    ૧૦. દુતિયકોસલસુત્તવણ્ણના

    10. Dutiyakosalasuttavaṇṇanā

    ૩૦. દસમે ઉય્યોધિકા નિવત્તો હોતીતિ યુદ્ધતો નિવત્તો હોતિ. લદ્ધાધિપ્પાયોતિ મહાકોસલરઞ્ઞા કિર બિમ્બિસારસ્સ ધીતરં દેન્તેન દ્વિન્નં રજ્જાનં અન્તરે સતસહસ્સુટ્ઠાનો કાસિગામો નામ ધીતુ દિન્નો . અજાતસત્તુના પિતરિ મારિતે માતાપિસ્સ રઞ્ઞો વિયોગસોકેન નચિરસ્સેવ મતા. તતો રાજા પસેનદિકોસલો ‘‘અજાતસત્તુના માતાપિતરો મારિતા, મમ પિતુ સન્તકો ગામો’’તિ તસ્સત્થાય અટ્ટં કરોતિ, અજાતસત્તુપિ ‘‘મમ માતુ સન્તકો’’તિ તસ્સ ગામસ્સત્થાય. દ્વેપિ માતુલભાગિનેય્યા ચતુરઙ્ગિનિં સેનં સન્નય્હિત્વા યુજ્ઝિંસુ. તત્થ પસેનદિકોસલો દ્વે વારે અજાતસત્તુના પરાજિતો નગરમેવ પાવિસિ. તતિયવારે ‘‘કથં નુ ખો મે જયો ભવેય્યા’’તિ ઉપસ્સુતિવસેન યુજ્ઝિતબ્બાકારં ઞત્વા બ્યૂહં રચયિત્વા ઉભોહિ પસ્સેહિ પરિક્ખિપિત્વા અજાતસત્તું ગણ્હિ. તાવદેવ જયાધિપ્પાયસ્સ લદ્ધત્તા લદ્ધાધિપ્પાયો નામ અહોસિ.

    30. Dasame uyyodhikā nivatto hotīti yuddhato nivatto hoti. Laddhādhippāyoti mahākosalaraññā kira bimbisārassa dhītaraṃ dentena dvinnaṃ rajjānaṃ antare satasahassuṭṭhāno kāsigāmo nāma dhītu dinno . Ajātasattunā pitari mārite mātāpissa rañño viyogasokena nacirasseva matā. Tato rājā pasenadikosalo ‘‘ajātasattunā mātāpitaro māritā, mama pitu santako gāmo’’ti tassatthāya aṭṭaṃ karoti, ajātasattupi ‘‘mama mātu santako’’ti tassa gāmassatthāya. Dvepi mātulabhāgineyyā caturaṅginiṃ senaṃ sannayhitvā yujjhiṃsu. Tattha pasenadikosalo dve vāre ajātasattunā parājito nagarameva pāvisi. Tatiyavāre ‘‘kathaṃ nu kho me jayo bhaveyyā’’ti upassutivasena yujjhitabbākāraṃ ñatvā byūhaṃ racayitvā ubhohi passehi parikkhipitvā ajātasattuṃ gaṇhi. Tāvadeva jayādhippāyassa laddhattā laddhādhippāyo nāma ahosi.

    યેન આરામો તેન પાયાસીતિ બહિનગરે જયખન્ધાવારં નિવેસેત્વા ‘‘યાવ નગરં અલઙ્કરોન્તિ, તાવ દસબલં વન્દિસ્સામિ. નગરં પવિટ્ઠકાલતો પટ્ઠાય હિ પપઞ્ચો હોતી’’તિ અમચ્ચગણપરિવુતો યેનારામો તેન પાયાસિ, આરામં પાવિસિ. કસ્મિં કાલે પાવિસીતિ? પિણ્ડપાતપ્પટિક્કન્તાનં ભિક્ખૂનં ઓવાદં દત્વા સમ્માસમ્બુદ્ધે ગન્ધકુટિં પવિટ્ઠે ભિક્ખુસઙ્ઘે ચ ઓવાદં સમ્પટિચ્છિત્વા અત્તનો અત્તનો રત્તિટ્ઠાનદિવાટ્ઠાનાનિ ગતે. ચઙ્કમન્તીતિ કસ્મિં સમયે ચઙ્કમન્તિ? પણીતભોજનપચ્ચયસ્સ થિનમિદ્ધસ્સ વિનોદનત્થં, દિવા પધાનિકા વા તે. તાદિસાનઞ્હિ પચ્છાભત્તં ચઙ્કમિત્વા ન્હત્વા સરીરં ઉતું ગાહાપેત્વા નિસજ્જ સમણધમ્મં કરોન્તાનં ચિત્તં એકગ્ગં હોતિ. યે તે ભિક્ખૂતિ સો કિર ‘‘કહં સત્થા કહં સુગતોતિ પરિવેણેન પરિવેણં આગન્ત્વા પુચ્છિત્વાવ પવિસિસ્સામી’’તિ વિલોકેન્તો અરઞ્ઞહત્થી વિય મહાચઙ્કમે ચઙ્કમમાને પંસુકૂલિકે ભિક્ખૂ દિસ્વા તેસં સન્તિકં અગમાસિ. તં સન્ધાયેતં વુત્તં. દસ્સનકામાતિ પસ્સિતુકામા. વિહારોતિ ગન્ધકુટિં સન્ધાય આહંસુ. અતરમાનોતિ અતુરિતો, સણિકં પદપમાણટ્ઠાને પદં નિક્ખિપન્તો વત્તં કત્વા સુસમ્મટ્ઠં મુત્તજાલસિન્દુવારસદિસં વાલુકં અવિનાસેન્તોતિ અત્થો. આલિન્દન્તિ પમુખં. અગ્ગળન્તિ કવાટં. ઉક્કાસિત્વાતિ ઉક્કાસિતસદ્દં કત્વા. આકોટેહીતિ અગ્ગનખેન ઈસકં કુઞ્ચિકાછિદ્દસમીપે કોટેહીતિ વુત્તં હોતિ. દ્વારં કિર અતિઉપરિ અમનુસ્સા, અતિહેટ્ઠા દીઘજાતિકા કોટેન્તિ. તથા અકોટેત્વા મજ્ઝે છિદ્દસમીપે કોટેતબ્બન્તિ ઇદં દ્વારકોટનવત્તન્તિ વદન્તિ. વિવરિ ભગવા દ્વારન્તિ ન ભગવા ઉટ્ઠાય દ્વારં વિવરતિ, વિવરતૂતિ પન હત્થં પસારેતિ. તતો ‘‘ભગવા તુમ્હેહિ અનેકકપ્પકોટીસુ દાનં દદમાનેહિ ન સહત્થા દ્વારવિવરણકમ્મં કત’’ન્તિ સયમેવ દ્વારં વિવટં. તં પન યસ્મા ભગવતો મનેન વિવટં, તસ્મા ‘‘વિવરિ ભગવા દ્વાર’’ન્તિ વત્તું વટ્ટતિ.

    Yenaārāmo tena pāyāsīti bahinagare jayakhandhāvāraṃ nivesetvā ‘‘yāva nagaraṃ alaṅkaronti, tāva dasabalaṃ vandissāmi. Nagaraṃ paviṭṭhakālato paṭṭhāya hi papañco hotī’’ti amaccagaṇaparivuto yenārāmo tena pāyāsi, ārāmaṃ pāvisi. Kasmiṃ kāle pāvisīti? Piṇḍapātappaṭikkantānaṃ bhikkhūnaṃ ovādaṃ datvā sammāsambuddhe gandhakuṭiṃ paviṭṭhe bhikkhusaṅghe ca ovādaṃ sampaṭicchitvā attano attano rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni gate. Caṅkamantīti kasmiṃ samaye caṅkamanti? Paṇītabhojanapaccayassa thinamiddhassa vinodanatthaṃ, divā padhānikā vā te. Tādisānañhi pacchābhattaṃ caṅkamitvā nhatvā sarīraṃ utuṃ gāhāpetvā nisajja samaṇadhammaṃ karontānaṃ cittaṃ ekaggaṃ hoti. Ye te bhikkhūti so kira ‘‘kahaṃ satthā kahaṃ sugatoti pariveṇena pariveṇaṃ āgantvā pucchitvāva pavisissāmī’’ti vilokento araññahatthī viya mahācaṅkame caṅkamamāne paṃsukūlike bhikkhū disvā tesaṃ santikaṃ agamāsi. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Dassanakāmāti passitukāmā. Vihāroti gandhakuṭiṃ sandhāya āhaṃsu. Ataramānoti aturito, saṇikaṃ padapamāṇaṭṭhāne padaṃ nikkhipanto vattaṃ katvā susammaṭṭhaṃ muttajālasinduvārasadisaṃ vālukaṃ avināsentoti attho. Ālindanti pamukhaṃ. Aggaḷanti kavāṭaṃ. Ukkāsitvāti ukkāsitasaddaṃ katvā. Ākoṭehīti agganakhena īsakaṃ kuñcikāchiddasamīpe koṭehīti vuttaṃ hoti. Dvāraṃ kira atiupari amanussā, atiheṭṭhā dīghajātikā koṭenti. Tathā akoṭetvā majjhe chiddasamīpe koṭetabbanti idaṃ dvārakoṭanavattanti vadanti. Vivari bhagavā dvāranti na bhagavā uṭṭhāya dvāraṃ vivarati, vivaratūti pana hatthaṃ pasāreti. Tato ‘‘bhagavā tumhehi anekakappakoṭīsu dānaṃ dadamānehi na sahatthā dvāravivaraṇakammaṃ kata’’nti sayameva dvāraṃ vivaṭaṃ. Taṃ pana yasmā bhagavato manena vivaṭaṃ, tasmā ‘‘vivari bhagavā dvāra’’nti vattuṃ vaṭṭati.

    મેત્તૂપહારન્તિ મેત્તાસમ્પયુત્તં કાયિકવાચસિકઉપહારં. કતઞ્ઞુતન્તિ અયઞ્હિ રાજા પુબ્બે થૂલસરીરો અહોસિ, દોણપાકં ભુઞ્જતિ. અથસ્સ ભગવા દિવસે દિવસે થોકં થોકં હાપનત્થાય –

    Mettūpahāranti mettāsampayuttaṃ kāyikavācasikaupahāraṃ. Kataññutanti ayañhi rājā pubbe thūlasarīro ahosi, doṇapākaṃ bhuñjati. Athassa bhagavā divase divase thokaṃ thokaṃ hāpanatthāya –

    ‘‘મનુજસ્સ સદા સતીમતો,

    ‘‘Manujassa sadā satīmato,

    મત્તં જાનતો લદ્ધભોજને;

    Mattaṃ jānato laddhabhojane;

    તનુકસ્સ ભવન્તિ વેદના,

    Tanukassa bhavanti vedanā,

    સણિકં જીરતિ આયુપાલય’’ન્તિ. (સં॰ નિ॰ ૧.૧૨૪) –

    Saṇikaṃ jīrati āyupālaya’’nti. (saṃ. ni. 1.124) –

    ઇમં ઓવાદં અદાસિ. સો ઇમસ્મિં ઓવાદે ઠત્વા દિવસે દિવસે થોકં થોકં હાપેત્વા અનુક્કમેન નાળિકોદનપરમતાય સણ્ઠાસિ, ગત્તાનિપિસ્સ તનૂનિ થિરાનિ જાતાનિ. તં ભગવતા કતં ઉપકારં સન્ધાય ‘‘કતઞ્ઞુતં ખો અહં, ભન્તે, કતવેદિતં સમ્પસ્સમાનો’’તિ આહ. અરિયે ઞાયેતિ સહવિપસ્સનકે મગ્ગે. વુદ્ધસીલોતિ વડ્ઢિતસીલો. અરિયસીલોતિ અપોથુજ્જનિકેહિ સીલેહિ સમન્નાગતો. કુસલસીલોતિ અનવજ્જેહિ સીલેહિ સમન્નાગતો. આરઞ્ઞકોતિ જાયમાનોપિ અરઞ્ઞે જાતો, અભિસમ્બુજ્ઝમાનોપિ અરઞ્ઞે અભિસમ્બુદ્ધો, દેવવિમાનકપ્પાય ગન્ધકુટિયા વસન્તોપિ અરઞ્ઞેયેવ વસીતિ દસ્સેન્તો એવમાહ. સેસં સબ્બત્થ ઉત્તાનત્થમેવાતિ.

    Imaṃ ovādaṃ adāsi. So imasmiṃ ovāde ṭhatvā divase divase thokaṃ thokaṃ hāpetvā anukkamena nāḷikodanaparamatāya saṇṭhāsi, gattānipissa tanūni thirāni jātāni. Taṃ bhagavatā kataṃ upakāraṃ sandhāya ‘‘kataññutaṃ kho ahaṃ, bhante, kataveditaṃ sampassamāno’’ti āha. Ariye ñāyeti sahavipassanake magge. Vuddhasīloti vaḍḍhitasīlo. Ariyasīloti apothujjanikehi sīlehi samannāgato. Kusalasīloti anavajjehi sīlehi samannāgato. Āraññakoti jāyamānopi araññe jāto, abhisambujjhamānopi araññe abhisambuddho, devavimānakappāya gandhakuṭiyā vasantopi araññeyeva vasīti dassento evamāha. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.

    મહાવગ્ગો તતિયો.

    Mahāvaggo tatiyo.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૧૦. દુતિયકોસલસુત્તં • 10. Dutiyakosalasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧૦. દુતિયકોસલસુત્તવણ્ણના • 10. Dutiyakosalasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact