Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya

    ૬. દુતિયલોકધમ્મસુત્તં

    6. Dutiyalokadhammasuttaṃ

    . ‘‘અટ્ઠિમે, ભિક્ખવે, લોકધમ્મા લોકં અનુપરિવત્તન્તિ, લોકો ચ અટ્ઠ લોકધમ્મે અનુપરિવત્તતિ. કતમે અટ્ઠ? લાભો ચ, અલાભો ચ, યસો ચ, અયસો ચ, નિન્દા ચ, પસંસા ચ, સુખઞ્ચ, દુક્ખઞ્ચ. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, અટ્ઠ લોકધમ્મા લોકં અનુપરિવત્તન્તિ, લોકો ચ ઇમે અટ્ઠ લોકધમ્મે અનુપરિવત્તતિ.

    6. ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati. Katame aṭṭha? Lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañca. Ime kho, bhikkhave, aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti, loko ca ime aṭṭha lokadhamme anuparivattati.

    ‘‘અસ્સુતવતો, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનસ્સ ઉપ્પજ્જતિ લાભોપિ અલાભોપિ યસોપિ અયસોપિ નિન્દાપિ પસંસાપિ સુખમ્પિ દુક્ખમ્પિ. સુતવતોપિ, ભિક્ખવે, અરિયસાવકસ્સ ઉપ્પજ્જતિ લાભોપિ અલાભોપિ યસોપિ અયસોપિ નિન્દાપિ પસંસાપિ સુખમ્પિ દુક્ખમ્પિ. તત્ર, ભિક્ખવે, કો વિસેસો કો અધિપ્પયાસો 1 કિં નાનાકરણં સુતવતો અરિયસાવકસ્સ અસ્સુતવતા પુથુજ્જનેના’’તિ? ‘‘ભગવંમૂલકા નો, ભન્તે, ધમ્મા ભગવંનેત્તિકા ભગવંપટિસરણા. સાધુ વત, ભન્તે, ભગવન્તંયેવ પટિભાતુ એતસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થો. ભગવતો સુત્વા ભિક્ખૂ ધારેસ્સન્તી’’તિ.

    ‘‘Assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Sutavatopi, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhampi dukkhampi. Tatra, bhikkhave, ko viseso ko adhippayāso 2 kiṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti? ‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā. Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.

    ‘‘તેન હિ, ભિક્ખવે, સુણાથ, સાધુકં મનસિ કરોથ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ – ‘‘અસ્સુતવતો, ભિક્ખવે, પુથુજ્જનસ્સ ઉપ્પજ્જતિ લાભો. સો ન ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘ઉપ્પન્નો ખો મે અયં લાભો; સો ચ ખો અનિચ્ચો દુક્ખો વિપરિણામધમ્મો’તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ. ઉપ્પજ્જતિ અલાભો…પે॰… ઉપ્પજ્જતિ યસો… ઉપ્પજ્જતિ અયસો… ઉપ્પજ્જતિ નિન્દા… ઉપ્પજ્જતિ પસંસા… ઉપ્પજ્જતિ સુખં… ઉપ્પજ્જતિ દુક્ખં. સો ન ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘ઉપ્પન્નં ખો મે ઇદં દુક્ખં; તઞ્ચ ખો અનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મ’ન્તિ યથાભૂતં નપ્પજાનાતિ’’.

    ‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca – ‘‘assutavato, bhikkhave, puthujjanassa uppajjati lābho. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So na iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ nappajānāti’’.

    ‘‘તસ્સ લાભોપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, અલાભોપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, યસોપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, અયસોપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, નિન્દાપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, પસંસાપિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, સુખમ્પિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, દુક્ખમ્પિ ચિત્તં પરિયાદાય તિટ્ઠતિ. સો ઉપ્પન્નં લાભં અનુરુજ્ઝતિ, અલાભે પટિવિરુજ્ઝતિ; ઉપ્પન્નં યસં અનુરુજ્ઝતિ, અયસે પટિવિરુજ્ઝતિ; ઉપ્પન્નં પસંસં અનુરુજ્ઝતિ, નિન્દાય પટિવિરુજ્ઝતિ; ઉપ્પન્નં સુખં અનુરુજ્ઝતિ, દુક્ખે પટિવિરુજ્ઝતિ. સો એવં અનુરોધવિરોધસમાપન્નો ન પરિમુચ્ચતિ જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ. ‘ન પરિમુચ્ચતિ દુક્ખસ્મા’તિ વદામિ’’.

    ‘‘Tassa lābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ anurujjhati, alābhe paṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ anurujjhati, ayase paṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ anurujjhati, nindāya paṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ anurujjhati, dukkhe paṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhasamāpanno na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Na parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi’’.

    ‘‘સુતવતો ચ ખો, ભિક્ખવે, અરિયસાવકસ્સ ઉપ્પજ્જતિ લાભો. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘ઉપ્પન્નો ખો મે અયં લાભો; સો ચ ખો અનિચ્ચો દુક્ખો વિપરિણામધમ્મો’તિ યથાભૂતં પજાનાતિ. ઉપ્પજ્જતિ અલાભો…પે॰… ઉપ્પજ્જતિ યસો… ઉપ્પજ્જતિ અયસો… ઉપ્પજ્જતિ નિન્દા… ઉપ્પજ્જતિ પસંસા… ઉપ્પજ્જતિ સુખં… ઉપ્પજ્જતિ દુક્ખં. સો ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતિ – ‘ઉપ્પન્નં ખો મે ઇદં દુક્ખં; તઞ્ચ ખો અનિચ્ચં દુક્ખં વિપરિણામધમ્મ’ન્તિ યથાભૂતં પજાનાતિ’’.

    ‘‘Sutavato ca kho, bhikkhave, ariyasāvakassa uppajjati lābho. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppanno kho me ayaṃ lābho; so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammo’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Uppajjati alābho…pe… uppajjati yaso… uppajjati ayaso… uppajjati nindā… uppajjati pasaṃsā… uppajjati sukhaṃ… uppajjati dukkhaṃ. So iti paṭisañcikkhati – ‘uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ; tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhamma’nti yathābhūtaṃ pajānāti’’.

    ‘‘તસ્સ લાભોપિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, અલાભોપિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, યસોપિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, અયસોપિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, નિન્દાપિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, પસંસાપિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, સુખમ્પિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ, દુક્ખમ્પિ ચિત્તં ન પરિયાદાય તિટ્ઠતિ. સો ઉપ્પન્નં લાભં નાનુરુજ્ઝતિ, અલાભે નપ્પટિવિરુજ્ઝતિ; ઉપ્પન્નં યસં નાનુરુજ્ઝતિ, અયસે નપ્પટિવિરુજ્ઝતિ; ઉપ્પન્નં પસંસં નાનુરુજ્ઝતિ, નિન્દાય નપ્પટિવિરુજ્ઝતિ; ઉપ્પન્નં સુખં નાનુરુજ્ઝતિ, દુક્ખે નપ્પટિવિરુજ્ઝતિ. સો એવં અનુરોધવિરોધવિપ્પહીનો પરિમુચ્ચતિ જાતિયા જરાય મરણેન સોકેહિ પરિદેવેહિ દુક્ખેહિ દોમનસ્સેહિ ઉપાયાસેહિ. ‘પરિમુચ્ચતિ દુક્ખસ્મા’તિ વદામિ. અયં ખો, ભિક્ખવે, વિસેસો અયં અધિપ્પયાસો ઇદં નાનાકરણં સુતવતો અરિયસાવકસ્સ અસ્સુતવતા પુથુજ્જનેના’’તિ.

    ‘‘Tassa lābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, alābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, yasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, ayasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, nindāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, pasaṃsāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, sukhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati, dukkhampi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati. So uppannaṃ lābhaṃ nānurujjhati, alābhe nappaṭivirujjhati; uppannaṃ yasaṃ nānurujjhati, ayase nappaṭivirujjhati; uppannaṃ pasaṃsaṃ nānurujjhati, nindāya nappaṭivirujjhati; uppannaṃ sukhaṃ nānurujjhati, dukkhe nappaṭivirujjhati. So evaṃ anurodhavirodhavippahīno parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi. ‘Parimuccati dukkhasmā’ti vadāmi. Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso ayaṃ adhippayāso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti.

    ‘‘લાભો અલાભો ચ યસાયસો ચ,

    ‘‘Lābho alābho ca yasāyaso ca,

    નિન્દા પસંસા ચ સુખં દુખઞ્ચ;

    Nindā pasaṃsā ca sukhaṃ dukhañca;

    એતે અનિચ્ચા મનુજેસુ ધમ્મા,

    Ete aniccā manujesu dhammā,

    અસસ્સતા વિપરિણામધમ્મા.

    Asassatā vipariṇāmadhammā.

    ‘‘એતે ચ ઞત્વા સતિમા સુમેધો,

    ‘‘Ete ca ñatvā satimā sumedho,

    અવેક્ખતિ વિપરિણામધમ્મે;

    Avekkhati vipariṇāmadhamme;

    ઇટ્ઠસ્સ ધમ્મા ન મથેન્તિ ચિત્તં,

    Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ,

    અનિટ્ઠતો નો પટિઘાતમેતિ.

    Aniṭṭhato no paṭighātameti.

    ‘‘તસ્સાનુરોધા અથ વા વિરોધા,

    ‘‘Tassānurodhā atha vā virodhā,

    વિધૂપિતા અત્થઙ્ગતા ન સન્તિ;

    Vidhūpitā atthaṅgatā na santi;

    પદઞ્ચ ઞત્વા વિરજં અસોકં,

    Padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ,

    સમ્મપ્પજાનાતિ ભવસ્સ પારગૂ’’તિ. છટ્ઠં;

    Sammappajānāti bhavassa pāragū’’ti. chaṭṭhaṃ;







    Footnotes:
    1. અધિપ્પાયો (સી॰), અધિપ્પાયસો (સ્યા॰ કં॰) અધિ + પ + યસુ + ણ = અધિપ્પયાસો
    2. adhippāyo (sī.), adhippāyaso (syā. kaṃ.) adhi + pa + yasu + ṇa = adhippayāso



    Related texts:



    અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૬. દુતિયલોકધમ્મસુત્તવણ્ણના • 6. Dutiyalokadhammasuttavaṇṇanā

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૬-૮. દુતિયલોકધમ્મસુત્તાદિવણ્ણના • 6-8. Dutiyalokadhammasuttādivaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact