| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमानवत्थु-अट्ठकथा • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
७. दुतियनावाविमानवण्णना
7. Dutiyanāvāvimānavaṇṇanā
सुवण्णच्छदनं नावन्ति दुतियनावाविमानं। तस्स का उप्पत्ति? भगवति सावत्थियं विहरन्ते अञ्ञतरो खीणासवत्थेरो उपकट्ठाय वस्सूपनायिकाय गामकावासे वस्सं उपगन्तुकामो सावत्थितो तं गामं उद्दिस्स पच्छाभत्तं अद्धानमग्गपटिपन्नो, मग्गपरिस्समेन किलन्तो तसितो अन्तरामग्गे अञ्ञतरं गामं सम्पत्तो, बहिगामे तादिसं छायूदकसम्पन्नट्ठानं अपस्सन्तो परिस्समेन च अभिभुय्यमानो चीवरं पारुपित्वा गामं पविसित्वा धुरगेहस्सेव द्वारे अट्ठासि। तत्थ अञ्ञतरा इत्थी थेरं पस्सित्वा ‘‘कुतो, भन्ते, आगतत्था’’ति पुच्छित्वा मग्गपरिस्समं पिपासितभावञ्च ञत्वा ‘‘एथ, भन्ते’’ति गेहं पवेसेत्वा ‘‘इध निसीदथा’’ति आसनं पञ्ञापेत्वा अदासि। तत्थ निसिन्ने पादोदकं पादब्भञ्जनतेलञ्च दत्वा तालवण्टं गहेत्वा बीजि। परिळाहे वूपसन्ते मधुरं सीतलं सुगन्धं पानकं योजेत्वा अदासि। थेरो तं पिवित्वा पटिप्पस्सद्धकिलमथो अनुमोदनं कत्वा पक्कामि। सा अपरभागे कालं कत्वा तावतिंसभवने निब्बत्तीति सब्बं अनन्तरविमानसदिसन्ति वेदितब्बं। गाथासुपि अपुब्बं नत्थि। तेन वुत्तं –
Suvaṇṇacchadanaṃnāvanti dutiyanāvāvimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavati sāvatthiyaṃ viharante aññataro khīṇāsavatthero upakaṭṭhāya vassūpanāyikāya gāmakāvāse vassaṃ upagantukāmo sāvatthito taṃ gāmaṃ uddissa pacchābhattaṃ addhānamaggapaṭipanno, maggaparissamena kilanto tasito antarāmagge aññataraṃ gāmaṃ sampatto, bahigāme tādisaṃ chāyūdakasampannaṭṭhānaṃ apassanto parissamena ca abhibhuyyamāno cīvaraṃ pārupitvā gāmaṃ pavisitvā dhuragehasseva dvāre aṭṭhāsi. Tattha aññatarā itthī theraṃ passitvā ‘‘kuto, bhante, āgatatthā’’ti pucchitvā maggaparissamaṃ pipāsitabhāvañca ñatvā ‘‘etha, bhante’’ti gehaṃ pavesetvā ‘‘idha nisīdathā’’ti āsanaṃ paññāpetvā adāsi. Tattha nisinne pādodakaṃ pādabbhañjanatelañca datvā tālavaṇṭaṃ gahetvā bīji. Pariḷāhe vūpasante madhuraṃ sītalaṃ sugandhaṃ pānakaṃ yojetvā adāsi. Thero taṃ pivitvā paṭippassaddhakilamatho anumodanaṃ katvā pakkāmi. Sā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane nibbattīti sabbaṃ anantaravimānasadisanti veditabbaṃ. Gāthāsupi apubbaṃ natthi. Tena vuttaṃ –
५३.
53.
‘‘सुवण्णच्छदनं नावं, नारि आरुय्ह तिट्ठसि।
‘‘Suvaṇṇacchadanaṃ nāvaṃ, nāri āruyha tiṭṭhasi;
ओगाहसि पोक्खरणिं, पद्मं छिन्दसि पाणिना॥
Ogāhasi pokkharaṇiṃ, padmaṃ chindasi pāṇinā.
५४.
54.
‘‘केन तेतादिसो वण्णो, केन ते इध मिज्झति।
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;
उप्पज्जन्ति च ते भोगा, ये केचि मनसो पिया॥
Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.
५५.
55.
‘‘पुच्छामि तं देवि महानुभावे, मनुस्सभूता किमकासि पुञ्ञं।
‘‘Pucchāmi taṃ devi mahānubhāve, manussabhūtā kimakāsi puññaṃ;
केनासि एवं जलितानुभावा, वण्णो च ते सब्बदिसा पभासती’’ति॥
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
५६.
56.
‘‘सा देवता अत्तमना, मोग्गल्लानेन पुच्छिता।
‘‘Sā devatā attamanā, moggallānena pucchitā;
पञ्हं पुट्ठा वियाकासि, यस्स कम्मस्सिदं फलं’’॥
Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
५७.
57.
‘‘अहं मनुस्सेसु मनुस्सभूता, पुरिमाय जातिया मनुस्सलोके।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, purimāya jātiyā manussaloke;
दिस्वान भिक्खुं तसितं किलन्तं, उट्ठाय पातुं उदकं अदासिं॥
Disvāna bhikkhuṃ tasitaṃ kilantaṃ, uṭṭhāya pātuṃ udakaṃ adāsiṃ.
५८.
58.
‘‘यो वे किलन्तस्स पिपासितस्स, ट्ठाय पातुं उदकं ददाति।
‘‘Yo ve kilantassa pipāsitassa, ṭṭhāya pātuṃ udakaṃ dadāti;
सीतोदका तस्स भवन्ति नज्जो, पहूतमल्या बहुपुण्डरीका॥
Sītodakā tassa bhavanti najjo, pahūtamalyā bahupuṇḍarīkā.
५९.
59.
‘‘तं आपगा अनुपरियन्ति सब्बदा, सीतोदका वालुकसन्थता नदी।
‘‘Taṃ āpagā anupariyanti sabbadā, sītodakā vālukasanthatā nadī;
अम्बा च साला तिलका च जम्बुयो, उद्दालका पाटलियो च फुल्ला॥
Ambā ca sālā tilakā ca jambuyo, uddālakā pāṭaliyo ca phullā.
६०.
60.
‘‘तंभूमिभागेहि उपेतरूपं, विमानसेट्ठं भुस सोभमानं।
‘‘Taṃbhūmibhāgehi upetarūpaṃ, vimānaseṭṭhaṃ bhusa sobhamānaṃ;
तस्सीध कम्मस्स अयं विपाको, एतादिसं पुञ्ञकता लभन्ति॥
Tassīdha kammassa ayaṃ vipāko, etādisaṃ puññakatā labhanti.
६१.
61.
‘‘तेन मेतादिसो वण्णो, तेन मे इध मिज्झति।
‘‘Tena metādiso vaṇṇo, tena me idha mijjhati;
उप्पज्जन्ति च मे भोगा, ये केचि मनसो पिया॥
Uppajjanti ca me bhogā, ye keci manaso piyā.
६२.
62.
‘‘अक्खामि ते भिक्खु महानुभाव, मनुस्सभूता यमकासि पुञ्ञं।
‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva, manussabhūtā yamakāsi puññaṃ;
तेनम्हि एवं जलितानुभावा, वण्णो च मे सब्बदिसा पभासती’’ति॥
Tenamhi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
अत्थवण्णनासुपि इध एकोव थेरोति अपुब्बं नत्थि।
Atthavaṇṇanāsupi idha ekova theroti apubbaṃ natthi.
दुतियनावाविमानवण्णना निट्ठिता।
Dutiyanāvāvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / विमानवत्थुपाळि • Vimānavatthupāḷi / ७. दुतियनावाविमानवत्थु • 7. Dutiyanāvāvimānavatthu
