| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / பஞ்சபகரண-அட்ட²கதா² • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
2. து³தியனயோ ஸங்க³ஹிதேனஅஸங்க³ஹிதபத³வண்ணனா
2. Dutiyanayo saṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
171. இதா³னி ஸங்க³ஹிதேன அஸங்க³ஹிதபத³ங் பா⁴ஜேதுங் சக்கா²யதனேனாதிஆதி³ ஆரத்³த⁴ங். தத்ரித³ங் லக்க²ணங் – இமஸ்மிஞ்ஹி வாரே யங் க²ந்த⁴பதே³ன ஸங்க³ஹிதங் ஹுத்வா ஆயதனதா⁴துபதே³ஹி அஸங்க³ஹிதங், க²ந்தா⁴யதனபதே³ஹி வா ஸங்க³ஹிதங் ஹுத்வா தா⁴துபதே³ன அஸங்க³ஹிதங், தஸ்ஸ க²ந்தா⁴தீ³ஹி அஸங்க³ஹங் புச்சி²த்வா விஸ்ஸஜ்ஜனங் கதங். தங் பன ரூபக்க²ந்தா⁴தீ³ஸு ந யுஜ்ஜதி. ரூபக்க²ந்தே⁴ன ஹி ரூபக்க²ந்தோ⁴வ ஸங்க³ஹிதோ. ஸோ ச அட்³டே⁴காத³ஸஹி ஆயதனதா⁴தூஹி அஸங்க³ஹிதோ நாம நத்தி². வேத³னாக்க²ந்தே⁴ன ச வேத³னாக்க²ந்தோ⁴வ ஸங்க³ஹிதோ. ஸோபி த⁴ம்மாயதனத⁴ம்மதா⁴தூஹி அஸங்க³ஹிதோ நாம நத்தி². ஏவங் அஸங்க³ஹிததாய அபா⁴வதோ ஏதானி அஞ்ஞானி ச ஏவரூபானி மனாயதனத⁴ம்மாயதனாதீ³னி பதா³னி இமஸ்மிங் வாரே ந க³ஹிதானி. யானி பன பதா³னி ரூபேகதே³ஸங் அரூபேன அஸம்மிஸ்ஸங், விஞ்ஞாணேகதே³ஸஞ்ச அஞ்ஞேன அஸம்மிஸ்ஸங் தீ³பெந்தி, தானி இத⁴ க³ஹிதானி. பரியோஸானே ச –
171. Idāni saṅgahitena asaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ cakkhāyatanenātiādi āraddhaṃ. Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre yaṃ khandhapadena saṅgahitaṃ hutvā āyatanadhātupadehi asaṅgahitaṃ, khandhāyatanapadehi vā saṅgahitaṃ hutvā dhātupadena asaṅgahitaṃ, tassa khandhādīhi asaṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ. Taṃ pana rūpakkhandhādīsu na yujjati. Rūpakkhandhena hi rūpakkhandhova saṅgahito. So ca aḍḍhekādasahi āyatanadhātūhi asaṅgahito nāma natthi. Vedanākkhandhena ca vedanākkhandhova saṅgahito. Sopi dhammāyatanadhammadhātūhi asaṅgahito nāma natthi. Evaṃ asaṅgahitatāya abhāvato etāni aññāni ca evarūpāni manāyatanadhammāyatanādīni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni. Yāni pana padāni rūpekadesaṃ arūpena asammissaṃ, viññāṇekadesañca aññena asammissaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni. Pariyosāne ca –
‘‘த³ஸாயதனா ஸத்தரஸ தா⁴துயோ,
‘‘Dasāyatanā sattarasa dhātuyo,
ஸத்திந்த்³ரியா அஸஞ்ஞாப⁴வோ ஏகவோகாரப⁴வோ;
Sattindriyā asaññābhavo ekavokārabhavo;
பரிதே³வோ ஸனித³ஸ்ஸனஸப்படிக⁴ங்,
Paridevo sanidassanasappaṭighaṃ,
அனித³ஸ்ஸனங் புனதே³வ ஸப்படிக⁴ங் உபாதா³’’தி.
Anidassanaṃ punadeva sappaṭighaṃ upādā’’ti.
ஏவங் உத்³தா³னகா³தா²ய த³ஸ்ஸிதானேவ. தஸ்மா தேஸங் வஸேனேவ ஸங்க³ஹாஸங்க³ஹோ வேதி³தப்³போ³. பஞ்ஹவஸேன ஹி இமஸ்மிங் வாரே ஆயதனதா⁴துவஸேனேவ ஸதி³ஸவிஸ்ஸஜ்ஜனே வீஸதி த⁴ம்மே ஸமோதா⁴னெத்வா ஏகோ பஞ்ஹோ கதோ, ஸத்த விஞ்ஞாணதா⁴துயோ ஸமோதா⁴னெத்வா ஏகோ, ஸத்திந்த்³ரியானி ஸமோதா⁴னெத்வா ஏகோ, த்³வே ப⁴வே ஸமோதா⁴னெத்வா ஏகோ, பரிதே³வேன ச ஸனித³ஸ்ஸனஸப்படிகே⁴ஹி ச ஏகோ, அனித³ஸ்ஸனஸப்படிகே⁴ஹி ஏகோ, ஸனித³ஸ்ஸனேஹி ஏகோ, ஸப்படிகே⁴ஹி ச உபாதா³த⁴ம்மேஹி ச ஏகோதி அட்ட² பஞ்ஹா கதா. தேஸு க²ந்தா⁴தி³விபா⁴கோ³ ஏவங் வேதி³தப்³போ³ ஸெய்யதி²த³ங் – பட²மபஞ்ஹே தாவ சதூஹி க²ந்தே⁴ஹீதி அரூபக்க²ந்தே⁴ஹி, த்³வீஹாயதனேஹீதி சக்கா²யதனாதீ³ஸு ஏகேகேன ஸத்³தி⁴ங் மனாயதனேன, அட்ட²ஹி தா⁴தூஹீதி சக்கு²தா⁴துஆதீ³ஸு ஏகேகாய ஸத்³தி⁴ங் ஸத்தஹி விஞ்ஞாணதா⁴தூஹி.
Evaṃ uddānagāthāya dassitāneva. Tasmā tesaṃ vaseneva saṅgahāsaṅgaho veditabbo. Pañhavasena hi imasmiṃ vāre āyatanadhātuvaseneva sadisavissajjane vīsati dhamme samodhānetvā eko pañho kato, satta viññāṇadhātuyo samodhānetvā eko, sattindriyāni samodhānetvā eko, dve bhave samodhānetvā eko, paridevena ca sanidassanasappaṭighehi ca eko, anidassanasappaṭighehi eko, sanidassanehi eko, sappaṭighehi ca upādādhammehi ca ekoti aṭṭha pañhā katā. Tesu khandhādivibhāgo evaṃ veditabbo seyyathidaṃ – paṭhamapañhe tāva catūhi khandhehīti arūpakkhandhehi, dvīhāyatanehīti cakkhāyatanādīsu ekekena saddhiṃ manāyatanena, aṭṭhahi dhātūhīti cakkhudhātuādīsu ekekāya saddhiṃ sattahi viññāṇadhātūhi.
தத்ராயங் நயோ – சக்கா²யதனேன ஹி க²ந்த⁴ஸங்க³ஹேன ரூபக்க²ந்தோ⁴ ஸங்க³ஹிதோ. தஸ்மிங் ஸங்க³ஹிதே ரூபக்க²ந்தே⁴ ஆயதனஸங்க³ஹேன சக்கா²யதனமேவேகங் ஸங்க³ஹிதங். ஸேஸானி த³ஸ ஆயதனானி அஸங்க³ஹிதானி. தா⁴துஸங்க³ஹேனபி தேன சக்கு²தா⁴துயேவேகா ஸங்க³ஹிதா. ஸேஸா த³ஸ தா⁴துயோ அஸங்க³ஹிதா. இதி யானி தேன அஸங்க³ஹிதானி த³ஸாயதனானி, தானி சக்கா²யதனமனாயதனேஹி த்³வீஹி அஸங்க³ஹிதானி. யாபி தேன அஸங்க³ஹிதா த³ஸ தா⁴துயோ, தா சக்கு²தா⁴துயா சேவ ஸத்தஹி ச விஞ்ஞாணதா⁴தூஹி அஸங்க³ஹிதாதி. ரூபாயதனாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.
Tatrāyaṃ nayo – cakkhāyatanena hi khandhasaṅgahena rūpakkhandho saṅgahito. Tasmiṃ saṅgahite rūpakkhandhe āyatanasaṅgahena cakkhāyatanamevekaṃ saṅgahitaṃ. Sesāni dasa āyatanāni asaṅgahitāni. Dhātusaṅgahenapi tena cakkhudhātuyevekā saṅgahitā. Sesā dasa dhātuyo asaṅgahitā. Iti yāni tena asaṅgahitāni dasāyatanāni, tāni cakkhāyatanamanāyatanehi dvīhi asaṅgahitāni. Yāpi tena asaṅgahitā dasa dhātuyo, tā cakkhudhātuyā ceva sattahi ca viññāṇadhātūhi asaṅgahitāti. Rūpāyatanādīsupi eseva nayo.
172. து³தியபஞ்ஹே – யஸ்மா யாய காயசி விஞ்ஞாணதா⁴துயா ஸங்க³ஹிதோ விஞ்ஞாணக்க²ந்தோ⁴ மனாயதனேன அஸங்க³ஹிதோ நாம நத்தி², தஸ்மா ஆயதனஸங்க³ஹேன ஸங்க³ஹிதாதி வுத்தங். எத்த² பன சதூஹி க²ந்தே⁴ஹீதி ரூபாதீ³ஹி சதூஹி. ஏகாத³ஸஹாயதனேஹீதி மனாயதனவஜ்ஜேஹி. த்³வாத³ஸஹி தா⁴தூஹீதி யதா²னுரூபா ச² விஞ்ஞாணதா⁴துயோ அபனெத்வா ஸேஸாஹி த்³வாத³ஸஹி. சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴துயா ஹி சக்கு²விஞ்ஞாணதா⁴துயேவ ஸங்க³ஹிதா, இதரா அஸங்க³ஹிதா. ஸோதவிஞ்ஞாணதா⁴துஆதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.
172. Dutiyapañhe – yasmā yāya kāyaci viññāṇadhātuyā saṅgahito viññāṇakkhandho manāyatanena asaṅgahito nāma natthi, tasmā āyatanasaṅgahena saṅgahitāti vuttaṃ. Ettha pana catūhi khandhehīti rūpādīhi catūhi. Ekādasahāyatanehīti manāyatanavajjehi. Dvādasahi dhātūhīti yathānurūpā cha viññāṇadhātuyo apanetvā sesāhi dvādasahi. Cakkhuviññāṇadhātuyā hi cakkhuviññāṇadhātuyeva saṅgahitā, itarā asaṅgahitā. Sotaviññāṇadhātuādīsupi eseva nayo.
173. ததியபஞ்ஹே – சக்கு²ந்த்³ரியாதீ³னங் விஸ்ஸஜ்ஜனங் சக்கா²யதனாதி³ஸதி³ஸமேவ. இத்தி²ந்த்³ரியபுரிஸிந்த்³ரியேஸு பன த⁴ம்மாயதனேன ஸத்³தி⁴ங் த்³வே ஆயதனானி, த⁴ம்மதா⁴துயா ச ஸத்³தி⁴ங் அட்ட² தா⁴துயோ வேதி³தப்³பா³.
173. Tatiyapañhe – cakkhundriyādīnaṃ vissajjanaṃ cakkhāyatanādisadisameva. Itthindriyapurisindriyesu pana dhammāyatanena saddhiṃ dve āyatanāni, dhammadhātuyā ca saddhiṃ aṭṭha dhātuyo veditabbā.
174. சதுத்த²பஞ்ஹே – தீஹாயதனேஹீதி ரூபாயதனத⁴ம்மாயதனமனாயதனேஹி. தேஸு ஹி ப⁴வேஸு ரூபாயதனத⁴ம்மாயதனவஸேன த்³வேவ ஆயதனானி தேஹி ஸங்க³ஹிதானி . ஸேஸானி நவ ரூபாயதனானி தேஹேவ ச த்³வீஹி, மனாயதனேன சாதி தீஹி அஸங்க³ஹிதானி நாம ஹொந்தி. நவஹி தா⁴தூஹீதி ரூபதா⁴துத⁴ம்மதா⁴தூஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸத்தஹி விஞ்ஞாணதா⁴தூஹி.
174. Catutthapañhe – tīhāyatanehīti rūpāyatanadhammāyatanamanāyatanehi. Tesu hi bhavesu rūpāyatanadhammāyatanavasena dveva āyatanāni tehi saṅgahitāni . Sesāni nava rūpāyatanāni teheva ca dvīhi, manāyatanena cāti tīhi asaṅgahitāni nāma honti. Navahi dhātūhīti rūpadhātudhammadhātūhi saddhiṃ sattahi viññāṇadhātūhi.
175. பஞ்சமபஞ்ஹே – த்³வீஹாயதனேஹீதி பட²மபத³ங் ஸந்தா⁴ய ஸத்³தா³யதனமனாயதனேஹி. து³தியபத³ங் ஸந்தா⁴ய ரூபாயதனமனாயதனேஹி. தா⁴துயோபி தேஸங்யேவ ஏகேகேன ஸத்³தி⁴ங் ஸத்த விஞ்ஞாணதா⁴துயோ வேதி³தப்³பா³.
175. Pañcamapañhe – dvīhāyatanehīti paṭhamapadaṃ sandhāya saddāyatanamanāyatanehi. Dutiyapadaṃ sandhāya rūpāyatanamanāyatanehi. Dhātuyopi tesaṃyeva ekekena saddhiṃ satta viññāṇadhātuyo veditabbā.
176. ச²ட்ட²பஞ்ஹே – த³ஸஹாயதனேஹீதி ரூபாயதனத⁴ம்மாயதனவஜ்ஜேஹி. ஸோளஸஹி தா⁴தூஹீதி ரூபதா⁴துத⁴ம்மதா⁴துவஜ்ஜேஹேவ. கத²ங்? அனித³ஸ்ஸனஸப்படிகா⁴ ஹி த⁴ம்மா நாம நவ ஓளாரிகாயதனானி. தேஹி க²ந்த⁴ஸங்க³ஹேன ஸங்க³ஹிதே ரூபக்க²ந்தே⁴, ஆயதனஸங்க³ஹேன தானேவ நவாயதனானி ஸங்க³ஹிதானி. ரூபாயதனத⁴ம்மாயதனானி அஸங்க³ஹிதானி. தா⁴துஸங்க³ஹேனபி தா ஏவ நவ தா⁴துயோ ஸங்க³ஹிதா. ரூபதா⁴துத⁴ம்மதா⁴துயோ அஸங்க³ஹிதா. இதி யானி தேஹி அஸங்க³ஹிதானி த்³வே ஆயதனானி , தானி ரூபாயதனவஜ்ஜேஹி நவஹி ஓளாரிகாயதனேஹி, மனாயதனேன சாதி த³ஸஹி அஸங்க³ஹிதானி. யாபி தேஹி அஸங்க³ஹிதா த்³வே தா⁴துயோ, தா ரூபதா⁴துவஜ்ஜாஹி நவஹி ஓளாரிகதா⁴தூஹி, ஸத்தஹி ச விஞ்ஞாணதா⁴தூஹீதி ஸோளஸஹி அஸங்க³ஹிதாதி வேதி³தப்³பா³.
176. Chaṭṭhapañhe – dasahāyatanehīti rūpāyatanadhammāyatanavajjehi. Soḷasahi dhātūhīti rūpadhātudhammadhātuvajjeheva. Kathaṃ? Anidassanasappaṭighā hi dhammā nāma nava oḷārikāyatanāni. Tehi khandhasaṅgahena saṅgahite rūpakkhandhe, āyatanasaṅgahena tāneva navāyatanāni saṅgahitāni. Rūpāyatanadhammāyatanāni asaṅgahitāni. Dhātusaṅgahenapi tā eva nava dhātuyo saṅgahitā. Rūpadhātudhammadhātuyo asaṅgahitā. Iti yāni tehi asaṅgahitāni dve āyatanāni , tāni rūpāyatanavajjehi navahi oḷārikāyatanehi, manāyatanena cāti dasahi asaṅgahitāni. Yāpi tehi asaṅgahitā dve dhātuyo, tā rūpadhātuvajjāhi navahi oḷārikadhātūhi, sattahi ca viññāṇadhātūhīti soḷasahi asaṅgahitāti veditabbā.
177. ஸத்தமபஞ்ஹே – த்³வீஹாயதனேஹீதி ரூபாயதனமனாயதனேஹி. அட்ட²ஹி தா⁴தூஹீதி ரூபதா⁴துயா ஸத்³தி⁴ங் ஸத்தஹி விஞ்ஞாணதா⁴தூஹி.
177. Sattamapañhe – dvīhāyatanehīti rūpāyatanamanāyatanehi. Aṭṭhahi dhātūhīti rūpadhātuyā saddhiṃ sattahi viññāṇadhātūhi.
178. அட்ட²மபஞ்ஹே – ஏகாத³ஸஹாயதனேஹீதி ஸப்படிக⁴த⁴ம்மே ஸந்தா⁴ய த⁴ம்மாயதனவஜ்ஜேஹி, உபாதா³த⁴ம்மே ஸந்தா⁴ய பொ²ட்ட²ப்³பா³யதனவஜ்ஜேஹி. தா⁴தூஸுபி ஏஸேவ நயோ. அத்த²யோஜனா பனெத்த² ஹெட்டா² வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³பா³தி.
178. Aṭṭhamapañhe – ekādasahāyatanehīti sappaṭighadhamme sandhāya dhammāyatanavajjehi, upādādhamme sandhāya phoṭṭhabbāyatanavajjehi. Dhātūsupi eseva nayo. Atthayojanā panettha heṭṭhā vuttanayeneva veditabbāti.
ஸங்க³ஹிதேனஅஸங்க³ஹிதபத³வண்ணனா.
Saṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / தா⁴துகதா²பாளி • Dhātukathāpāḷi / 2. ஸங்க³ஹிதேனஅஸங்க³ஹிதபத³னித்³தே³ஸோ • 2. Saṅgahitenaasaṅgahitapadaniddeso
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-மூலடீகா • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / 2. து³தியனயோ ஸங்க³ஹிதேனஅஸங்க³ஹிதபத³வண்ணனா • 2. Dutiyanayo saṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / பஞ்சபகரண-அனுடீகா • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 2. து³தியனயோ ஸங்க³ஹிதேனஅஸங்க³ஹிதபத³வண்ணனா • 2. Dutiyanayo saṅgahitenaasaṅgahitapadavaṇṇanā
