| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā |
दुतियपाराजिकसमुट्ठानवण्णना
Dutiyapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
२५९. अदिन्नन्ति इदं ताव अदिन्नादानन्ति वा दुतियपाराजिकन्ति वा एकं समुट्ठानसीसं, सेसानि तेन सदिसानि। तत्थ विग्गहुत्तरीति मनुस्सविग्गहउत्तरिमनुस्सधम्मसिक्खापदानि। दुट्ठुल्ला अत्तकामिनन्ति दुट्ठुल्लवाचाअत्तकामपारिचरियसिक्खापदानि। अमूला अञ्ञभागियाति द्वे दुट्ठदोससिक्खापदानि। अनियता दुतियिकाति दुतियं अनियतसिक्खापदं।
259.Adinnanti idaṃ tāva adinnādānanti vā dutiyapārājikanti vā ekaṃ samuṭṭhānasīsaṃ, sesāni tena sadisāni. Tattha viggahuttarīti manussaviggahauttarimanussadhammasikkhāpadāni. Duṭṭhullā attakāminanti duṭṭhullavācāattakāmapāricariyasikkhāpadāni. Amūlā aññabhāgiyāti dve duṭṭhadosasikkhāpadāni. Aniyatā dutiyikāti dutiyaṃ aniyatasikkhāpadaṃ.
अच्छिन्दे परिणामनेति सामं चीवरं दत्वा अच्छिन्दनञ्च सङ्घिकलाभस्स अत्तनो परिणामनञ्च। मुसा ओमसपेसुणाति मुसावादो च ओमसवादो च भिक्खुपेसुञ्ञञ्च। दुट्ठुल्ला पथवीखणेति दुट्ठुल्लापत्तिआरोचनञ्च पथवीखणञ्च। भूतं अञ्ञाय उज्झापेति भूतगामअञ्ञवादकउज्झापनकसिक्खापदानि।
Acchinde pariṇāmaneti sāmaṃ cīvaraṃ datvā acchindanañca saṅghikalābhassa attano pariṇāmanañca. Musā omasapesuṇāti musāvādo ca omasavādo ca bhikkhupesuññañca. Duṭṭhullā pathavīkhaṇeti duṭṭhullāpattiārocanañca pathavīkhaṇañca. Bhūtaṃ aññāya ujjhāpeti bhūtagāmaaññavādakaujjhāpanakasikkhāpadāni.
निक्कड्ढनं सिञ्चनञ्चाति विहारतो निक्कड्ढनञ्च उदकेन तिणादिसिञ्चनञ्च। आमिसहेतु भुत्तावीति ‘‘आमिसहेतु भिक्खुनियो ओवदन्ती’’ति सिक्खापदञ्च, भुत्ताविं अनतिरित्तेन खादनीयादिना पवारणासिक्खापदञ्च। एहि अनादरि भिंसाति ‘‘एहावुसो गामं वा’’ति सिक्खापदञ्च, अनादरियञ्च भिक्खुभिंसापनकञ्च। अपनिधे च जीवितन्ति पत्तादीनं अपनिधानसिक्खापदञ्च, सञ्चिच्च पाणं जीवितावोरोपनञ्च।
Nikkaḍḍhanaṃ siñcanañcāti vihārato nikkaḍḍhanañca udakena tiṇādisiñcanañca. Āmisahetu bhuttāvīti ‘‘āmisahetu bhikkhuniyo ovadantī’’ti sikkhāpadañca, bhuttāviṃ anatirittena khādanīyādinā pavāraṇāsikkhāpadañca. Ehi anādari bhiṃsāti ‘‘ehāvuso gāmaṃ vā’’ti sikkhāpadañca, anādariyañca bhikkhubhiṃsāpanakañca. Apanidhe ca jīvitanti pattādīnaṃ apanidhānasikkhāpadañca, sañcicca pāṇaṃ jīvitāvoropanañca.
जानं सप्पाणकं कम्मन्ति जानं सप्पाणकउदकसिक्खापदञ्च पुनकम्माय उक्कोटनञ्च। ऊनसंवासनासनाति ऊनवीसतिवस्ससिक्खापदञ्च उक्खित्तकेन सद्धिं संवाससिक्खापदञ्च नासितकसामणेरसम्भोगसिक्खापदञ्च। सहधम्मिकं विलेखाति सहधम्मिकं वुच्चमानसिक्खापदञ्च, विलेखाय संवत्तन्तीति आगतसिक्खापदञ्च। मोहो अमूलकेन चाति मोहनके पाचित्तियसिक्खापदञ्च, अमूलकेन सङ्घादिसेसेन अनुद्धंसनसिक्खापदञ्च।
Jānaṃ sappāṇakaṃ kammanti jānaṃ sappāṇakaudakasikkhāpadañca punakammāya ukkoṭanañca. Ūnasaṃvāsanāsanāti ūnavīsativassasikkhāpadañca ukkhittakena saddhiṃ saṃvāsasikkhāpadañca nāsitakasāmaṇerasambhogasikkhāpadañca. Sahadhammikaṃ vilekhāti sahadhammikaṃ vuccamānasikkhāpadañca, vilekhāya saṃvattantīti āgatasikkhāpadañca. Moho amūlakena cāti mohanake pācittiyasikkhāpadañca, amūlakena saṅghādisesena anuddhaṃsanasikkhāpadañca.
कुक्कुच्चं धम्मिकं चीवरं दत्वाति कुक्कुच्चउपदहनञ्च, धम्मिकानं कम्मानं छन्दं दत्वा खीयनञ्च, चीवरं दत्वा खीयनञ्च। परिणामेय्य पुग्गलेति सङ्घिकं लाभं पुग्गलस्स परिणामनसिक्खापदं। किं ते अकालं अच्छिन्देति ‘‘किं ते अय्ये एसो पुरिसपुग्गलो करिस्सती’’ति आगतसिक्खापदञ्च, ‘‘अकालचीवरं कालचीवर’’न्ति अधिट्ठहित्वा भाजनसिक्खापदञ्च, भिक्खुनिया सद्धिं चीवरं परिवत्तेत्वा अच्छिन्दनसिक्खापदञ्च। दुग्गही निरयेन चाति दुग्गहितेन दुप्पधारितेन परं उज्झापनसिक्खापदञ्च, निरयेन वा ब्रह्मचरियेन वा अभिसपनसिक्खापदञ्च।
Kukkuccaṃ dhammikaṃ cīvaraṃ datvāti kukkuccaupadahanañca, dhammikānaṃ kammānaṃ chandaṃ datvā khīyanañca, cīvaraṃ datvā khīyanañca. Pariṇāmeyya puggaleti saṅghikaṃ lābhaṃ puggalassa pariṇāmanasikkhāpadaṃ. Kiṃ te akālaṃ acchindeti ‘‘kiṃ te ayye eso purisapuggalo karissatī’’ti āgatasikkhāpadañca, ‘‘akālacīvaraṃ kālacīvara’’nti adhiṭṭhahitvā bhājanasikkhāpadañca, bhikkhuniyā saddhiṃ cīvaraṃ parivattetvā acchindanasikkhāpadañca. Duggahī nirayenacāti duggahitena duppadhāritena paraṃ ujjhāpanasikkhāpadañca, nirayena vā brahmacariyena vā abhisapanasikkhāpadañca.
गणं विभङ्ग दुब्बलन्ति ‘‘गणस्स चीवरलाभं अन्तरायं करेय्या’’ति च ‘‘धम्मिकं चीवरविभङ्गं पटिबाहेय्या’’ति च ‘‘दुब्बलचीवरपच्चासाय चीवरकालसमयं अतिक्कामेय्या’’ति च वुत्तसिक्खापदानि। कथिना फासु पस्सयन्ति ‘‘धम्मिकं कथिनुद्धारं पटिबाहेय्य, भिक्खुनिया सञ्चिच्च अफासुं करेय्य, भिक्खुनिया उपस्सयं दत्वा कुपिता अनत्तमना निक्कड्ढेय्य वा’’ति वुत्तसिक्खापदानि। अक्कोसचण्डी मच्छरीति ‘‘भिक्खुं अक्कोसेय्य वा परिभासेय्य वा, चण्डिकता गणं परिभासेय्य, कुले मच्छरिनी अस्सा’’ति वुत्तसिक्खापदानि। गब्भिनिञ्च पायन्तियाति ‘‘गब्भिनिं वुट्ठापेय्य, पायन्तिं वुट्ठापेय्या’’ति वुत्तसिक्खापदानि।
Gaṇaṃ vibhaṅga dubbalanti ‘‘gaṇassa cīvaralābhaṃ antarāyaṃ kareyyā’’ti ca ‘‘dhammikaṃ cīvaravibhaṅgaṃ paṭibāheyyā’’ti ca ‘‘dubbalacīvarapaccāsāya cīvarakālasamayaṃ atikkāmeyyā’’ti ca vuttasikkhāpadāni. Kathinā phāsu passayanti ‘‘dhammikaṃ kathinuddhāraṃ paṭibāheyya, bhikkhuniyā sañcicca aphāsuṃ kareyya, bhikkhuniyā upassayaṃ datvā kupitā anattamanā nikkaḍḍheyya vā’’ti vuttasikkhāpadāni. Akkosacaṇḍī maccharīti ‘‘bhikkhuṃ akkoseyya vā paribhāseyya vā, caṇḍikatā gaṇaṃ paribhāseyya, kule maccharinī assā’’ti vuttasikkhāpadāni. Gabbhiniñca pāyantiyāti ‘‘gabbhiniṃ vuṭṭhāpeyya, pāyantiṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti vuttasikkhāpadāni.
द्वेवस्सं सिक्खा सङ्घेनाति ‘‘द्वे वस्सानि छसु धम्मेसु असिक्खितसिक्खं सिक्खमानं वुट्ठापेय्य, सिक्खितसिक्खं सिक्खमानं सङ्घेन असम्मतं वुट्ठापेय्या’’ति वुत्तसिक्खापदानि। तयो चेव गिहीगताति ऊनद्वादसवस्सं गिहिगतं, परिपुण्णद्वादसवस्सं गिहिगतं ‘‘द्वे वस्सानि छसु धम्मेसु असिक्खितसिक्खं द्वे वस्सानि सिक्खितसिक्खं सङ्घेन असम्मत’’न्ति वुत्तसिक्खापदानि। कुमारिभूता तिस्सोति ‘‘ऊनवीसतिवस्सं कुमारिभूत’’न्तिआदिना नयेन वुत्ता तिस्सो। ऊनद्वादससम्मताति ‘‘ऊनद्वादसवस्सा वुट्ठापेय्य, परिपुण्णद्वादसवस्सा सङ्घेन असम्मता वुट्ठापेय्या’’ति वुत्तसिक्खापदद्वयं।
Dvevassaṃ sikkhā saṅghenāti ‘‘dve vassāni chasu dhammesu asikkhitasikkhaṃ sikkhamānaṃ vuṭṭhāpeyya, sikkhitasikkhaṃ sikkhamānaṃ saṅghena asammataṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti vuttasikkhāpadāni. Tayo ceva gihīgatāti ūnadvādasavassaṃ gihigataṃ, paripuṇṇadvādasavassaṃ gihigataṃ ‘‘dve vassāni chasu dhammesu asikkhitasikkhaṃ dve vassāni sikkhitasikkhaṃ saṅghena asammata’’nti vuttasikkhāpadāni. Kumāribhūtā tissoti ‘‘ūnavīsativassaṃ kumāribhūta’’ntiādinā nayena vuttā tisso. Ūnadvādasasammatāti ‘‘ūnadvādasavassā vuṭṭhāpeyya, paripuṇṇadvādasavassā saṅghena asammatā vuṭṭhāpeyyā’’ti vuttasikkhāpadadvayaṃ.
अलं ताव सोकावासन्ति ‘‘अलं ताव ते अय्ये वुट्ठापितेना’’ति च, ‘‘चण्डिं सोकावासं सिक्खमानं वुट्ठापेय्या’’ति च वुत्तसिक्खापदद्वयं। छन्दा अनुवस्सा च द्वेति ‘‘पारिवासिकछन्ददानेन सिक्खमानं वुट्ठापेय्य, अनुवस्सं वुट्ठापेय्य, एकं वस्सं द्वे वुट्ठापेय्या’’ति वुत्तसिक्खापदत्तयं। समुट्ठाना तिका कताति तिकसमुट्ठाना कता।
Alaṃ tāva sokāvāsanti ‘‘alaṃ tāva te ayye vuṭṭhāpitenā’’ti ca, ‘‘caṇḍiṃ sokāvāsaṃ sikkhamānaṃ vuṭṭhāpeyyā’’ti ca vuttasikkhāpadadvayaṃ. Chandā anuvassā ca dveti ‘‘pārivāsikachandadānena sikkhamānaṃ vuṭṭhāpeyya, anuvassaṃ vuṭṭhāpeyya, ekaṃ vassaṃ dve vuṭṭhāpeyyā’’ti vuttasikkhāpadattayaṃ. Samuṭṭhānā tikā katāti tikasamuṭṭhānā katā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / २. दुतियपाराजिकसमुट्ठानं • 2. Dutiyapārājikasamuṭṭhānaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / दुतियपाराजिकसमुट्ठानवण्णना • Dutiyapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / दुतियपाराजिकसमुट्ठानवण्णना • Dutiyapārājikasamuṭṭhānavaṇṇanā
