| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पटिसम्भिदामग्गपाळि • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
२. दुतियसुत्तन्तनिद्देसो
2. Dutiyasuttantaniddeso
१८७. सावत्थिनिदानं। ‘‘पञ्चिमानि, भिक्खवे, इन्द्रियानि। कतमानि पञ्च? सद्धिन्द्रियं, वीरियिन्द्रियं, सतिन्द्रियं, समाधिन्द्रियं , पञ्ञिन्द्रियं। ये हि केचि, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं नप्पजानन्ति, न मे ते, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु 1 वा समणसम्मता, ब्राह्मणेसु वा ब्राह्मणसम्मता; न च पनेते आयस्मन्ता 2 सामञ्ञत्थं वा ब्रह्मञ्ञत्थं वा दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ति। ये च खो केचि 3 भिक्खवे समणा वा ब्राह्मणा वा इमेसं पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं पजानन्ति, ते खो मे, भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा समणेसु वा समणसम्मता, ब्राह्मणेसु वा ब्राह्मणसम्मता; ते च पनायस्मन्ता सामञ्ञत्थञ्च ब्रह्मञ्ञत्थञ्च दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरन्ती’’ति।
187. Sāvatthinidānaṃ. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni. Katamāni pañca? Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ , paññindriyaṃ. Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti, na me te, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu 4 vā samaṇasammatā, brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā; na ca panete āyasmantā 5 sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. Ye ca kho keci 6 bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā, brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā; te ca panāyasmantā sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
१८८. कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयो होति; कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयं पजानाति? कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमो होति; कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमं पजानाति? कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादो होति, कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादं पजानाति? कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवो होति; कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवं पजानाति? कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं होति; कतिहाकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं पजानाति?
188. Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti? Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti? Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti? Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti? Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti?
चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयो होति; चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयं पजानाति। चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमो होति; चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमं पजानाति। पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादो होति; पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादं पजानाति। पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवो होति; पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवं पजानाति। असीतिसतं आकारेहि 7 पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं होति; असीतिसतं आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं पजानाति।
Cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti; cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti. Cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti. Pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti; pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti. Pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti. Asītisataṃ ākārehi 8 pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.
कतमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयो होति; कतमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयं पजानाति? अधिमोक्खत्थाय आवज्जनाय समुदयो सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति, अधिमोक्खवसेन छन्दस्स समुदयो सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति, अधिमोक्खवसेन मनसिकारस्स समुदयो सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति, सद्धिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति; पग्गहत्थाय आवज्जनाय समुदयो वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति, पग्गहवसेन छन्दस्स समुदयो वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति, पग्गहवसेन मनसिकारस्स समुदयो वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति, वीरियिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति; उपट्ठानत्थाय आवज्जनाय समुदयो सतिन्द्रियस्स समुदयो होति, उपट्ठानवसेन छन्दस्स समुदयो सतिन्द्रियस्स समुदयो होति, उपट्ठानवसेन मनसिकारस्स समुदयो सतिन्द्रियस्स समुदयो होति, सतिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं सतिन्द्रियस्स समुदयो होति; अविक्खेपत्थाय आवज्जनाय समुदयो समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति, अविक्खेपवसेन छन्दस्स समुदयो समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति, अविक्खेपवसेन मनसिकारस्स समुदयो समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति, समाधिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति; दस्सनत्थाय आवज्जनाय समुदयो पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति, दस्सनवसेन छन्दस्स समुदयो पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति, दस्सनवसेन मनसिकारस्स समुदयो पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति, पञ्ञिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति। अधिमोक्खत्थाय आवज्जनाय समुदयो सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति, पग्गहत्थाय आवज्जनाय समुदयो वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति, उपट्ठानत्थाय आवज्जनाय समुदयो सतिन्द्रियस्स समुदयो होति, अविक्खेपत्थाय आवज्जनाय समुदयो समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति, दस्सनत्थाय आवज्जनाय समुदयो पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति। अधिमोक्खवसेन छन्दस्स समुदयो सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति, पग्गहवसेन छन्दस्स समुदयो वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति, उपट्ठानवसेन छन्दस्स समुदयो सतिन्द्रियस्स समुदयो होति, अविक्खेपवसेन छन्दस्स समुदयो समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति, दस्सनवसेन छन्दस्स समुदयो पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति। अधिमोक्खवसेन मनसिकारस्स समुदयो सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति, पग्गहवसेन मनसिकारस्स समुदयो वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति, उपट्ठानवसेन मनसिकारस्स समुदयो सतिन्द्रियस्स समुदयो होति, अविक्खेपवसेन मनसिकारस्स समुदयो समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति, दस्सनवसेन मनसिकारस्स समुदयो पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति। सद्धिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं सद्धिन्द्रियस्स समुदयो होति वीरियिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स समुदयो होति, सतिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं सतिन्द्रियस्स समुदयो होति, समाधिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स समुदयो होति , पञ्ञिन्द्रियस्स वसेन एकत्तुपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स समुदयो होति।
Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti; katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti? Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa samudayo hoti; paggahatthāya āvajjanāya samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa samudayo hoti; upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ satindriyassa samudayo hoti; avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti; dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti. Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthāya āvajjanāya samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti. Adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti. Adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti. Saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa samudayo hoti vīriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ satindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti , paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti.
इमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयो होति, इमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं समुदयं पजानाति।
Imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti.
कतमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमो होति; कतमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमं पजानाति? अधिमोक्खत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो सद्धिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, अधिमोक्खवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो सद्धिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, अधिमोक्खवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो सद्धिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, सद्धिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं 9 सद्धिन्द्रियस्स वसेन अत्थङ्गमो होति; पग्गहत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, पग्गहवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, पग्गहवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, वीरियिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति; उपट्ठानत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, उपट्ठानवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, उपट्ठानवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, सतिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति; अविक्खेपत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, अविक्खेपवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, अविक्खेपवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, समाधिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति; दस्सनत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, दस्सनवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, दस्सनवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, पञ्ञिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति।
Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti? Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ 10 saddhindriyassa vasena atthaṅgamo hoti; paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti; upaṭṭhānatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ satindriyassa atthaṅgamo hoti; avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti; dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.
अधिमोक्खत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो सद्धिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, पग्गहत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, उपट्ठानत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, अविक्खेपत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, दस्सनत्थाय आवज्जनाय अत्थङ्गमो पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति। अधिमोक्खवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो सद्धिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, पग्गहवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, उपट्ठानवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, अविक्खेपवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, दस्सनवसेन छन्दस्स अत्थङ्गमो पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति। अधिमोक्खवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो सद्धिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, पग्गहवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, उपट्ठानवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, अविक्खेपवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, दस्सनवसेन मनसिकारस्स अत्थङ्गमो पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति। सद्धिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं सद्धिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, वीरियिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, सतिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं सतिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, समाधिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति, पञ्ञिन्द्रियस्स वसेन एकत्तअनुपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स अत्थङ्गमो होति।
Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti. Adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti. Adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti. Saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ satindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.
इमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमो होति; इमेहि चत्तारीसाय आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अत्थङ्गमं पजानाति।
Imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti.
क. अस्सादनिद्देसो
Ka. assādaniddeso
१८९. कतमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादो होति; कतमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादं पजानाति? अस्सद्धियस्स अनुपट्ठानं सद्धिन्द्रियस्स अस्सादो होति, अस्सद्धियपरिळाहस्स अनुपट्ठानं सद्धिन्द्रियस्स अस्सादो होति, अधिमोक्खचरियाय वेसारज्जं सद्धिन्द्रियस्स अस्सादो होति, सन्तो च विहाराधिगमो सद्धिन्द्रियस्स अस्सादो होति, यं सद्धिन्द्रियं पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं अयं सद्धिन्द्रियस्स अस्सादो।
189. Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti; katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti? Assaddhiyassa anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, assaddhiyapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, adhimokkhacariyāya vesārajjaṃ saddhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo saddhindriyassa assādo hoti, yaṃ saddhindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ saddhindriyassa assādo.
कोसज्जस्स अनुपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स अस्सादो होति, कोसज्जपरिळाहस्स अनुपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स अस्सादो होति, पग्गहचरियाय वेसारज्जं वीरियिन्द्रियस्स अस्सादो होति, सन्तो च विहाराधिगमो वीरियिन्द्रियस्स अस्सादो होति, यं वीरियिन्द्रियं पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं अयं वीरियिन्द्रियस्स अस्सादो।
Kosajjassa anupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa assādo hoti, kosajjapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa assādo hoti, paggahacariyāya vesārajjaṃ vīriyindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo vīriyindriyassa assādo hoti, yaṃ vīriyindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ vīriyindriyassa assādo.
पमादस्स अनुपट्ठानं सतिन्द्रियस्स अस्सादो होति, पमादपरिळाहस्स अनुपट्ठानं सतिन्द्रियस्स अस्सादो होति, उपट्ठानचरियाय वेसारज्जं सतिन्द्रियस्स अस्सादो होति, सन्तो च विहाराधिगमो सतिन्द्रियस्स अस्सादो होति, यं सतिन्द्रियं पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं अयं सतिन्द्रियस्स अस्सादो।
Pamādassa anupaṭṭhānaṃ satindriyassa assādo hoti, pamādapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ satindriyassa assādo hoti, upaṭṭhānacariyāya vesārajjaṃ satindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo satindriyassa assādo hoti, yaṃ satindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ satindriyassa assādo.
उद्धच्चस्स अनुपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स अस्सादो होति, उद्धच्चपरिळाहस्स अनुपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स अस्सादो होति, अविक्खेपचरियाय वेसारज्जं समाधिन्द्रियस्स अस्सादो होति, सन्तो च विहाराधिगमो समाधिन्द्रियस्स अस्सादो होति, यं समाधिन्द्रियं पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं अयं समाधिन्द्रियस्स अस्सादो।
Uddhaccassa anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, uddhaccapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, avikkhepacariyāya vesārajjaṃ samādhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo samādhindriyassa assādo hoti, yaṃ samādhindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ samādhindriyassa assādo.
अविज्जाय अनुपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स अस्सादो होति, अविज्जापरिळाहस्स अनुपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स अस्सादो होति, दस्सनचरियाय वेसारज्जं पञ्ञिन्द्रियस्स अस्सादो होति , सन्तो च विहाराधिगमो पञ्ञिन्द्रियस्स अस्सादो होति, यं पञ्ञिन्द्रियं पटिच्च उप्पज्जति सुखं सोमनस्सं अयं पञ्ञिन्द्रियस्स अस्सादो।
Avijjāya anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa assādo hoti, avijjāpariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa assādo hoti, dassanacariyāya vesārajjaṃ paññindriyassa assādo hoti , santo ca vihārādhigamo paññindriyassa assādo hoti, yaṃ paññindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ paññindriyassa assādo.
इमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादो होति; इमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं अस्सादं पजानाति।
Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti; imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti.
ख. आदीनवनिद्देसो
Kha. ādīnavaniddeso
१९०. कतमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवो होति; कतमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवं पजानाति? अस्सद्धियस्स उपट्ठानं सद्धिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अस्सद्धियपरिळाहस्स उपट्ठानं सद्धिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अनिच्चट्ठेन सद्धिन्द्रियस्स आदीनवो होति, दुक्खट्ठेन सद्धिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अनत्तट्ठेन सद्धिन्द्रियस्स आदीनवो होति।
190. Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti? Assaddhiyassa upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, assaddhiyapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti.
कोसज्जस्स उपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स आदीनवो होति, कोसज्जपरिळाहस्स उपट्ठानं वीरियिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अनिच्चट्ठेन वीरियिन्द्रियस्स आदीनवो होति, दुक्खट्ठेन…पे॰… अनत्तट्ठेन वीरियिन्द्रियस्स आदीनवो होति।
Kosajjassa upaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa ādīnavo hoti, kosajjapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena vīriyindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena vīriyindriyassa ādīnavo hoti.
पमादस्स उपट्ठानं सतिन्द्रियस्स आदीनवो होति, पमादपरिळाहस्स उपट्ठानं सतिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अनिच्चट्ठेन सतिन्द्रियस्स आदीनवो होति, दुक्खट्ठेन…पे॰… अनत्तट्ठेन सतिन्द्रियस्स आदीनवो होति।
Pamādassa upaṭṭhānaṃ satindriyassa ādīnavo hoti, pamādapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ satindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti.
उद्धच्चस्स उपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स आदीनवो होति, उद्धच्चपरिळाहस्स उपट्ठानं समाधिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अनिच्चट्ठेन समाधिन्द्रियस्स आदीनवो होति, दुक्खट्ठेन…पे॰… अनत्तट्ठेन समाधिन्द्रियस्स आदीनवो होति।
Uddhaccassa upaṭṭhānaṃ samādhindriyassa ādīnavo hoti, uddhaccapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ samādhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti.
अविज्जाय उपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अविज्जापरिळाहस्स उपट्ठानं पञ्ञिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अनिच्चट्ठेन पञ्ञिन्द्रियस्स आदीनवो होति, दुक्खट्ठेन पञ्ञिन्द्रियस्स आदीनवो होति, अनत्तट्ठेन पञ्ञिन्द्रियस्स आदीनवो होति।
Avijjāya upaṭṭhānaṃ paññindriyassa ādīnavo hoti, avijjāpariḷāhassa upaṭṭhānaṃ paññindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti.
इमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवो होति; इमेहि पञ्चवीसतिया आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं आदीनवं पजानाति।
Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti.
ग. निस्सरणनिद्देसो
Ga. nissaraṇaniddeso
१९१. कतमेहि असीतिसतं आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं होति; कतमेहि असीतिसतं आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं पजानाति? अधिमोक्खट्ठेन सद्धिन्द्रियं अस्सद्धिया निस्सटं होति, अस्सद्धियपरिळाहा निस्सटं होति, तदनुवत्तककिलेसेहि च खन्धेहि च निस्सटं होति, बहिद्धा च सब्बनिमित्तेहि निस्सटं होति, ततो पणीततरसद्धिन्द्रियस्स पटिलाभा पुरिमतरसद्धिन्द्रिया निस्सटं होति; पग्गहट्ठेन वीरियिन्द्रियं कोसज्जा निस्सटं होति, कोसज्जपरिळाहा निस्सटं होति, तदनुवत्तककिलेसेहि च खन्धेहि च निस्सटं होति, बहिद्धा च सब्बनिमित्तेहि निस्सटं होति, ततो पणीततरवीरियिन्द्रियस्स पटिलाभा पुरिमतरवीरियिन्द्रिया निस्सटं होति; उपट्ठानट्ठेन सतिन्द्रियं पमादा निस्सटं होति, पमादपरिळाहा निस्सटं होति , तदनुवत्तककिलेसेहि च खन्धेहि च निस्सटं होति, बहिद्धा च सब्बनिमित्तेहि निस्सटं होति, ततो पणीततरसतिन्द्रियस्स पटिलाभा पुरिमतरसतिन्द्रिया निस्सटं होति; अविक्खेपट्ठेन समाधिन्द्रियं उद्धच्चा निस्सटं होति, उद्धच्चपरिळाहा निस्सटं होति, तदनुवत्तककिलेसेहि च खन्धेहि च निस्सटं होति, बहिद्धा च सब्बनिमित्तेहि निस्सटं होति, ततो पणीततरसमाधिन्द्रियस्स पटिलाभा पुरिमतरसमाधिन्द्रिया निस्सटं होति; दस्सनट्ठेन पञ्ञिन्द्रियं अविज्जाय निस्सटं होति, अविज्जापरिळाहा निस्सटं होति, तदनुवत्तककिलेसेहि च खन्धेहि च निस्सटं होति, बहिद्धा च सब्बनिमित्तेहि निस्सटं होति, ततो पणीततरपञ्ञिन्द्रियस्स पटिलाभा पुरिमतरपञ्ञिन्द्रिया निस्सटं होति।
191. Katamehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; katamehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti? Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyā nissaṭaṃ hoti, assaddhiyapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarasaddhindriyassa paṭilābhā purimatarasaddhindriyā nissaṭaṃ hoti; paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ kosajjā nissaṭaṃ hoti, kosajjapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītataravīriyindriyassa paṭilābhā purimataravīriyindriyā nissaṭaṃ hoti; upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamādā nissaṭaṃ hoti, pamādapariḷāhā nissaṭaṃ hoti , tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarasatindriyassa paṭilābhā purimatarasatindriyā nissaṭaṃ hoti; avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccā nissaṭaṃ hoti, uddhaccapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarasamādhindriyassa paṭilābhā purimatarasamādhindriyā nissaṭaṃ hoti; dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjāya nissaṭaṃ hoti, avijjāpariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarapaññindriyassa paṭilābhā purimatarapaññindriyā nissaṭaṃ hoti.
१९२. पुब्बभागे पञ्चहि इन्द्रियेहि पठमज्झानवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, पठमे झाने पञ्चहिन्द्रियेहि दुतियज्झानवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, दुतिये झाने पञ्चहिन्द्रियेहि ततियज्झानवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, ततिये झाने पञ्चहिन्द्रियेहि चतुत्थज्झानवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, चतुत्थे झाने पञ्चहिन्द्रियेहि आकासानञ्चायतनसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति , आकासानञ्चायतनसमापत्तिया पञ्चहिन्द्रियेहि विञ्ञाणञ्चायतनसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, विञ्ञाणञ्चायतनसमापत्तिया पञ्चहिन्द्रियेहि आकिञ्चञ्ञायतनसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, आकिञ्चञ्ञायतनसमापत्तिया पञ्चहिन्द्रियेहि नेवसञ्ञानासञ्ञायतनसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, नेवसञ्ञानासञ्ञायतनसमापत्तिया पञ्चहिन्द्रियेहि अनिच्चानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति।
192. Pubbabhāge pañcahi indriyehi paṭhamajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭhame jhāne pañcahindriyehi dutiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcahindriyehi tatiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcahindriyehi catutthajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, catutthe jhāne pañcahindriyehi ākāsānañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti , ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi viññāṇañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi ākiñcaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi aniccānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
अनिच्चानुपस्सना पञ्चहिन्द्रियेहि दुक्खानुपस्सनावसे पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, दुक्खानुपस्सना पञ्चहिन्द्रियेहि अनत्तानुपस्सनावसे पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, अनत्तानुपस्सना पञ्चहिन्द्रियेहि निब्बिदानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, निब्बिदानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि विरागानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, विरागानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि निरोधानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, निरोधानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि पटिनिस्सग्गानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, पटिनिस्सग्गानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि खयानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, खयानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि वयानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, वयानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि विपरिणामानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, विपरिणामानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि अनिमित्तानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, अनिमित्तानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि अप्पणिहितानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, अप्पणिहितानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि सुञ्ञतानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति सुञ्ञतानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि अधिपञ्ञाधम्मविपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति। अधिपञ्ञाधम्मविपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि यथाभूतञाणदस्सनवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, यथाभूतञाणदस्सने पञ्चहिन्द्रियेहि आदीनवानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, आदीनवानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि पटिसङ्खानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, पटिसङ्खानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि विवट्टनानुपस्सनावसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति। विवट्टनानुपस्सनाय पञ्चहिन्द्रियेहि सोतापत्तिमग्गवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति।
Aniccānupassanā pañcahindriyehi dukkhānupassanāvase pañcindriyāni nissaṭāni honti, dukkhānupassanā pañcahindriyehi anattānupassanāvase pañcindriyāni nissaṭāni honti, anattānupassanā pañcahindriyehi nibbidānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcahindriyehi virāgānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcahindriyehi nirodhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcahindriyehi paṭinissaggānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcahindriyehi khayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcahindriyehi vayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcahindriyehi vipariṇāmānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vipariṇāmānupassanāya pañcahindriyehi animittānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcahindriyehi appaṇihitānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, appaṇihitānupassanāya pañcahindriyehi suññatānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti suññatānupassanāya pañcahindriyehi adhipaññādhammavipassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti. Adhipaññādhammavipassanāya pañcahindriyehi yathābhūtañāṇadassanavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcahindriyehi ādīnavānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ādīnavānupassanāya pañcahindriyehi paṭisaṅkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcahindriyehi vivaṭṭanānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti. Vivaṭṭanānupassanāya pañcahindriyehi sotāpattimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
सोतापत्तिमग्गे पञ्चहिन्द्रियेहि सोतापत्तिफलसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, सोतापत्तिफलसमापत्तिया पञ्चहिन्द्रियेहि सकदागामिमग्गवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, सकदागामिमग्गे पञ्चहिन्द्रियेहि सकदागामिफलसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, सकदागामिफलसमापत्तिया पञ्चहिन्द्रियेहि अनागामिमग्गवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, अनागामिमग्गे पञ्चहिन्द्रियेहि अनागामिफलसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, अनागामिफलसमापत्तिया पञ्चहिन्द्रियेहि अरहत्तमग्गवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति, अरहत्तमग्गे पञ्चहिन्द्रियेहि अरहत्तफलसमापत्तिवसेन पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि होन्ति।
Sotāpattimagge pañcahindriyehi sotāpattiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sotāpattiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi sakadāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcahindriyehi sakadāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi anāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcahindriyehi anāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi arahattamaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, arahattamagge pañcahindriyehi arahattaphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
नेक्खम्मे पञ्चिन्द्रियानि कामच्छन्दतो निस्सटानि होन्ति, अब्यापादे पञ्चिन्द्रियानि ब्यापादतो निस्सटानि होन्ति, आलोकसञ्ञाय पञ्चिन्द्रियानि थिनमिद्धतो निस्सटानि होन्ति, अविक्खेपे पञ्चिन्द्रियानि उद्धच्चतो निस्सटानि होन्ति, धम्मववत्थाने पञ्चिन्द्रियानि विचिकिच्छाय निस्सटानि होन्ति, ञाणे पञ्चिन्द्रियानि अविज्जाय निस्सटानि होन्ति, पामोज्जे पञ्चिन्द्रियानि अरतिया निस्सटानि होन्ति।
Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandato nissaṭāni honti, abyāpāde pañcindriyāni byāpādato nissaṭāni honti, ālokasaññāya pañcindriyāni thinamiddhato nissaṭāni honti, avikkhepe pañcindriyāni uddhaccato nissaṭāni honti, dhammavavatthāne pañcindriyāni vicikicchāya nissaṭāni honti, ñāṇe pañcindriyāni avijjāya nissaṭāni honti, pāmojje pañcindriyāni aratiyā nissaṭāni honti.
१९३. पठमे झाने पञ्चिन्द्रियानि नीवरणेहि निस्सटानि होन्ति, दुतिये झाने पञ्चिन्द्रियानि वितक्कविचारेहि निस्सटानि होन्ति, ततिये झाने पञ्चिन्द्रियानि पीतिया निस्सटानि होन्ति, चतुत्थे झाने पञ्चिन्द्रियानि सुखदुक्खेहि निस्सटानि होन्ति, आकासानञ्चायतनसमापत्तिया पञ्चिन्द्रियानि रूपसञ्ञाय पटिघसञ्ञाय नानत्तसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति, विञ्ञाणञ्चायतनसमापत्तिया पञ्चिन्द्रियानि आकासानञ्चायतनसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति, आकिञ्चञ्ञायतनसमापत्तिया पञ्चिन्द्रियानि विञ्ञाणञ्चायतनसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति, नेवसञ्ञानासञ्ञायतनसमापत्तिया पञ्चिन्द्रियानि आकिञ्चञ्ञायतनसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति।
193. Paṭhame jhāne pañcindriyāni nīvaraṇehi nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcindriyāni vitakkavicārehi nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcindriyāni pītiyā nissaṭāni honti, catutthe jhāne pañcindriyāni sukhadukkhehi nissaṭāni honti, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya nissaṭāni honti, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākāsānañcāyatanasaññāya nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni viññāṇañcāyatanasaññāya nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākiñcaññāyatanasaññāya nissaṭāni honti.
अनिच्चानुपस्सना पञ्चिन्द्रियानि निच्चसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति, दुक्खानुपस्सना पञ्चिन्द्रियानि सुखसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति, अनत्तानुपस्सना पञ्चिन्द्रियानि अत्तसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति, निब्बिदानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि नन्दिया निस्सटानि होन्ति, विरागानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि रागतो निस्सटानि होन्ति, निरोधानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि समुदयतो निस्सटानि होन्ति, पटिनिस्सग्गानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि आदानतो निस्सटानि होन्ति, खयानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि घनसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति , वयानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि आयूहनतो निस्सटानि होन्ति, विपरिणामानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि धुवसञ्ञाय निस्सटानि होन्ति, अनिमित्तानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि निमित्ततो निस्सटानि होन्ति, अप्पणिहितानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि पणिधिया निस्सटानि होन्ति, सुञ्ञतानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि अभिनिवेसतो निस्सटानि होन्ति। अधिपञ्ञाधम्मविपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि सारादानाभिनिवेसतो निस्सटानि होन्ति, यथाभूतञाणदस्सने पञ्चिन्द्रियानि सम्मोहाभिनिवेसतो निस्सटानि होन्ति, आदीनवानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि आलयाभिनिवेसतो निस्सटानि होन्ति, पटिसङ्खानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि अप्पटिसङ्खाय निस्सटानि होन्ति, विवट्टनानुपस्सनाय पञ्चिन्द्रियानि सञ्ञोगाभिनिवेसतो निस्सटानि होन्ति।
Aniccānupassanā pañcindriyāni niccasaññāya nissaṭāni honti, dukkhānupassanā pañcindriyāni sukhasaññāya nissaṭāni honti, anattānupassanā pañcindriyāni attasaññāya nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcindriyāni nandiyā nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcindriyāni rāgato nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcindriyāni samudayato nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcindriyāni ādānato nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcindriyāni ghanasaññāya nissaṭāni honti , vayānupassanāya pañcindriyāni āyūhanato nissaṭāni honti, vipariṇāmānupassanāya pañcindriyāni dhuvasaññāya nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcindriyāni nimittato nissaṭāni honti, appaṇihitānupassanāya pañcindriyāni paṇidhiyā nissaṭāni honti, suññatānupassanāya pañcindriyāni abhinivesato nissaṭāni honti. Adhipaññādhammavipassanāya pañcindriyāni sārādānābhinivesato nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcindriyāni sammohābhinivesato nissaṭāni honti, ādīnavānupassanāya pañcindriyāni ālayābhinivesato nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcindriyāni appaṭisaṅkhāya nissaṭāni honti, vivaṭṭanānupassanāya pañcindriyāni saññogābhinivesato nissaṭāni honti.
सोतापत्तिमग्गे पञ्चिन्द्रियानि दिट्ठेकट्ठेहि किलेसेहि निस्सटानि होन्ति, सकदागामिमग्गे पञ्चिन्द्रियानि ओळारिकेहि किलेसेहि निस्सटानि होन्ति, अनागामिमग्गे पञ्चिन्द्रियानि अनुसहगतेहि किलेसेहि निस्सटानि होन्ति, अरहत्तमग्गे पञ्चिन्द्रियानि सब्बकिलेसेहि निस्सटानि होन्ति, सब्बेसञ्ञेव खीणासवानं तत्थ तत्थ पञ्चिन्द्रियानि निस्सटानि चेव होन्ति सुनिस्सटानि च पटिप्पस्सद्धानि च सुप्पटिप्पस्सद्धानि च।
Sotāpattimagge pañcindriyāni diṭṭhekaṭṭhehi kilesehi nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcindriyāni oḷārikehi kilesehi nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcindriyāni anusahagatehi kilesehi nissaṭāni honti, arahattamagge pañcindriyāni sabbakilesehi nissaṭāni honti, sabbesaññeva khīṇāsavānaṃ tattha tattha pañcindriyāni nissaṭāni ceva honti sunissaṭāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
इमेहि असीतिसतं आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं होति; इमेहि असीतिसतं आकारेहि पञ्चन्नं इन्द्रियानं निस्सरणं पजानाति।
Imehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; imehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.
सुत्तन्तनिद्देसो दुतियो।
Suttantaniddeso dutiyo.
पठमभाणवारो।
Paṭhamabhāṇavāro.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / पटिसम्भिदामग्ग-अट्ठकथा • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / २. दुतियसुत्तन्तनिद्देसवण्णना • 2. Dutiyasuttantaniddesavaṇṇanā
