| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / કઙ્ખાવિતરણી-અભિનવ-ટીકા • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
૪. દુટ્ઠુલ્લસિક્ખાપદવણ્ણના
4. Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā
ચત્તારિ પારાજિકાનિ અત્થુદ્ધારવસેન પદભાજનિયં દસ્સિતાનીતિ આહ ‘‘દુટ્ઠુલ્લન્તિ સઙ્ઘાદિસેસં અધિપ્પેત’’ન્તિ. યેન કેનચિ ઉપાયેનાતિ ‘‘સામં વા જાનાતિ, અઞ્ઞે વા તસ્સ આરોચેન્તિ, સો વા આરોચેતી’’તિ (પાચિ॰ ૩૯૯) વુત્તેસુ યેન કેનચિ ઉપાયેન. પાચિત્તિયં ધુરં નિક્ખિત્તમત્તેયેવાતિ અધિપ્પાયો. સચે પચ્છાપિ આરોચેતિ, ધુરનિક્ખેપને આપત્તિતો ન મુચ્ચતિ. તેનાહ ‘‘સચેપી’’તિઆદિ. સમણસતમ્પિ આપજ્જતિયેવાતિ સમણસતમ્પિ સુત્વા યદિ છાદેતિ, પાચિત્તિયં આપજ્જતિયેવાતિ અત્થો. યેનસ્સ આરોચિતન્તિ યેન દુતિયેન અસ્સ તતિયસ્સ આરોચિતં. તસ્સેવાતિ તસ્સ દુતિયસ્સેવ. આરોચેતીતિ પટિચ્છાદનત્થમેવ ‘‘મા કસ્સચિ આરોચેસી’’તિ વદતિ. કોટિછિન્ના હોતીતિ (સારત્થ॰ ટી॰ પાચિત્તિય ૩.૩૯૯) યસ્મા પટિચ્છાદનપચ્ચયા આપત્તિં આપજ્જિત્વાવ દુતિયેન તતિયસ્સ આરોચિતં, તસ્મા તપ્પચ્ચયા પુન તેન આપજ્જિતબ્બાપત્તિયા અભાવતો આપત્તિયા કોટિ છિન્ના નામ હોતિ.
Cattāri pārājikāni atthuddhāravasena padabhājaniyaṃ dassitānīti āha ‘‘duṭṭhullanti saṅghādisesaṃ adhippeta’’nti. Yena kenaci upāyenāti ‘‘sāmaṃ vā jānāti, aññe vā tassa ārocenti, so vā ārocetī’’ti (pāci. 399) vuttesu yena kenaci upāyena. Pācittiyaṃ dhuraṃ nikkhittamatteyevāti adhippāyo. Sace pacchāpi āroceti, dhuranikkhepane āpattito na muccati. Tenāha ‘‘sacepī’’tiādi. Samaṇasatampi āpajjatiyevāti samaṇasatampi sutvā yadi chādeti, pācittiyaṃ āpajjatiyevāti attho. Yenassa ārocitanti yena dutiyena assa tatiyassa ārocitaṃ. Tassevāti tassa dutiyasseva. Ārocetīti paṭicchādanatthameva ‘‘mā kassaci ārocesī’’ti vadati. Koṭichinnā hotīti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.399) yasmā paṭicchādanapaccayā āpattiṃ āpajjitvāva dutiyena tatiyassa ārocitaṃ, tasmā tappaccayā puna tena āpajjitabbāpattiyā abhāvato āpattiyā koṭi chinnā nāma hoti.
આદિપદેતિ દુટ્ઠુલ્લાપત્તિસઞ્ઞી, વેમતિકો, અદુટ્ઠુલ્લાપત્તિસઞ્ઞીતિ ઇમેસુ તીસુ ‘‘દુટ્ઠુલ્લાપત્તિસઞ્ઞી પટિચ્છાદેતી’’તિ (પાચિ॰ ૪૦૦) ઇમસ્મિં પઠમપદે. ઇતરેસુ દ્વીસૂતિ ‘‘વેમતિકો પટિચ્છાદેતિ, અદુટ્ઠુલ્લાપત્તિસઞ્ઞી પટિચ્છાદેતી’’તિ ઇમેસુ પદેસુ. અદુટ્ઠુલ્લાયાતિ અવસેસપઞ્ચાપત્તિક્ખન્ધે. અનુપસમ્પન્નસ્સ દુટ્ઠુલ્લે વા અદુટ્ઠુલ્લે વા અજ્ઝાચારેતિ અનુપસમ્પન્નસ્સ પુરિમપઞ્ચસિક્ખાપદવીતિક્કમસઙ્ખાતે દુટ્ઠુલ્લે વા ઇતરસ્મિં અદુટ્ઠુલ્લે વા અજ્ઝાચારે. યં પન સમન્તપાસાદિકાયં ‘‘અનુપસમ્પન્નસ્સ સુક્કવિસટ્ઠિ ચ કાયસંસગ્ગો ચાતિ અયં દુટ્ઠુલ્લઅજ્ઝાચારો નામા’’તિ (પાચિ॰ અટ્ઠ॰ ૪૦૦) વુત્તં, તં દુટ્ઠુલ્લારોચનસિક્ખાપદટ્ઠકથાય (પાચિ॰ અટ્ઠ॰ ૭૮ આદયો) ન સમેતિ, ન ચાપિ એવં વત્તું યુજ્જતિ ‘‘આરોચને અનુપસમ્પન્નસ્સ દુટ્ઠુલ્લં અઞ્ઞથા અધિપ્પેતં, પટિચ્છાદને અઞ્ઞથા’’તિ (સારત્થ॰ ટી॰ પાચિત્તિય ૪૦૦) વિસેસકારણસ્સાનુપલબ્ભનતો, તસ્મા તં ઉપપરિક્ખિતબ્બં.
Ādipadeti duṭṭhullāpattisaññī, vematiko, aduṭṭhullāpattisaññīti imesu tīsu ‘‘duṭṭhullāpattisaññī paṭicchādetī’’ti (pāci. 400) imasmiṃ paṭhamapade. Itaresu dvīsūti ‘‘vematiko paṭicchādeti, aduṭṭhullāpattisaññī paṭicchādetī’’ti imesu padesu. Aduṭṭhullāyāti avasesapañcāpattikkhandhe. Anupasampannassa duṭṭhulle vā aduṭṭhulle vā ajjhācāreti anupasampannassa purimapañcasikkhāpadavītikkamasaṅkhāte duṭṭhulle vā itarasmiṃ aduṭṭhulle vā ajjhācāre. Yaṃ pana samantapāsādikāyaṃ ‘‘anupasampannassa sukkavisaṭṭhi ca kāyasaṃsaggo cāti ayaṃ duṭṭhullaajjhācāro nāmā’’ti (pāci. aṭṭha. 400) vuttaṃ, taṃ duṭṭhullārocanasikkhāpadaṭṭhakathāya (pāci. aṭṭha. 78 ādayo) na sameti, na cāpi evaṃ vattuṃ yujjati ‘‘ārocane anupasampannassa duṭṭhullaṃ aññathā adhippetaṃ, paṭicchādane aññathā’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 400) visesakāraṇassānupalabbhanato, tasmā taṃ upaparikkhitabbaṃ.
દુટ્ઠુલ્લસિક્ખાપદવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
